장음표시 사용
171쪽
positionem Magdiri , de facili potest ad omnes
rationes in oppoqitum respondere.
Et in 4. Dili. 43. dub. q. in quaist. An et Clarum peccata in die judicii detegentur P Dicendum, inquit, quod quamvis fas sit utramque partem opinami, rationabilior tamen est, quod omnia el ἰorum peccata omnibus bHiis tunc patebunx . Et hanc amplectitur. Innumera alia specialia exempla adhuc magis expressi , nihilque omnino ambiguitatis praese- serentia, tum ex his duobus, tum ex aliis Sch larum Principibus afferri possunt nam omnes his, ut diximus, pleni sunt. Sed haec inter alia nunc potius attulimus , quia pro quibusdam Corollariis deducendis aptiora visa sunt, ut infra apparebit. Porro dictum est specialia, & nunc , quia loca aliquot universalia, & praecisa, quibus astruitur, quamcumque opinionem probabilem etiam in conflictu generatim sequi posse, neque a Doctoribus improbari , in secunda parte afferentur.3. Cur autem in Topicis speculativis neutri
opinioni praejudicium inferri, & quaelibet siue magis, sive minus probabilis licite ad libitum
eligi possit, tres in universum rationes sunt. I., quia in opinativis nihil ex parte qualibet cer
ti reperitur . a. quia qua Uis OpImo magnis ra
tionibus, atque Authoritatibus nititur. 3. hinc a) per consequens, quia neutra opinio error est. Nam Sch.Def error non est, quod nulli principio certo opponi-3. n. s. tur , , simulque magno fundamento fulcitur b).
b pre Quod aliis quidem verbis , sed eodem sensu
Cor. 3. idem est, ac dicere, quia quaelibet opinio, ma-Def.26. gis licet, aut minus, vere tamen, & absolute 27. probabilis est, cum utrumque ad veram prob
172쪽
METH. MATH. DEMONs T. p. I. I 6Ibilitatem requiratur a) . Has namque causas Doctores passim allegare solent. . Et quidem primam his, similibusque ve
bis . Hoc non es usquequaque certum : super hoc non habetur certitudo , neque per authoritates , neque per cogentes: nece farιase demonstratιυas: evitieu tes: oecaces rationes : quia neque ratis , neque
authoritas , neque Ades compellit: quia neque Medeterminatur , neque ratione probatur : quia noues ab Ecclesia determinatum: quia Deritas non es Ita clara, certa: quia Saneli in hoo nihil δε- finierunt e quia hoc dicitur opinando , non asserendo , &c. . Unde D. Thomas loco 3. supra allegato dixit . Harum opinionum quae vera si, non potes σωσι ratione deprehendi ; & inde est, quoa affirmat , quamlibet sustineri posse , e si una probabilius sustineatur . Et Scotus in 3. Dist. 23. qu. unica. In quaesione tua , inquit , primo dicam quod certum es . . . secundo dicam aliud, quod non est ita manifestim , σetigetis partem, quam volueritis : quae verba repetit pluribus aliis in locis . Et haec quidem speciatim . Generatim ver in . dist. i. quaest. q. , & s. f. Uuιmo arguitur ait . Sicut sequenti rationem naturalem non sunt ponenda plura, nis quae ratio naturalis concludit; ita sequenti Fidem non sunt ponenda plura, quam
veritas Fidei requirat . . 'a tas. Secundam litis. Haec opinio Magnorum D ctorum est: uti supra dixit primo loco D. Th mas : Haec positio parvipendenda non es, Magnorum enim est: quoniam videtur Augusini authoriιas satis probabilem facere: propter authoritatem Augusini: Mauseri &c. : Ad hoc sunt rationes probabiles: isia positis satis es probabilis r
173쪽
es bonae catholica: consona pietati, &c. Contrariis vero verbis, cum iudicare: volunt , Opinio. num non este probabilem. Quia hoc nklti ratione , aut authoritate nititur : probari potest i hac postm non est opinio ς nee rationabilis sentent sed error: quia repusnat Sacrae Scriptinae: determinationi . Ecclesiae: et identi rationi: contra hoc ausetiaritates. Sanctorum sunt expressae: qtiis i estis; re ror nec Dirimentum. habet ab authoritate, ublicaci ratione: non habet Magnum aliquem autherem, defensorem.&c. , - s. Tertiam denique istis . Non est reputanda
tauquam mrouea : non es error: non es erroneum t
oon Ut praeiudicandum : sne praejudicis qua praesertim ultima formula Doctores freqnentissi
me utuntur . Unde Alb. Mag. in dist. Ia. art. . O. ait . . . . sed tamen in retas di fellittis
vulti praejudicandum essse videtur , nis seu errori,
nisi error mani festus , cujusmodi est assertio, quae nulla gravi . ratione , aut authoritate nititur, simulque praesertim certo alicui principio opponitur non autem reprobatur opinio quaecumque vere probabilis, sed defendi, teneri, atque eligi posse permittitur. Itaque cum A uth res assirmant aliquid, non asserendo, sed opinando, vel oppositum veluti errarem non reprobando, partem, quam malueris, tenere integrum est... 8. Opinando vero affirmant, cum utuntur U
cibus tum in I. potissimum , tum in 3. Causa allegatis, vel praesertim sequentibus. Nullam re-psobo : I susineatur opposita : qui vult opposita- sustinere: utraque sustineri potest: elige quam mavis , Constat enim , his peculiaribus loquendi
174쪽
ΜΕΤΗ. MATH. DEMOΝsT. P. I. 163 Armis ita clare , ac sortiter explicari elec ionis libertatem, ut clarius profecto , ac sortius explicari non possit. Item: hoc υideturi non via detur : hoc non potest stare : Videtur dubium s fori te tenetur ν forte aliter dici potest : 'et et iudit fel diei
potast & huiuscemodi. Unde D. Thomas Par. I.
quaestim I in art. g. ad 2: in quaest. speculativa attrim secundum dicentim , quod Anselmus hoc non dia ἡρ aste=emdo, seu inrendo . Θιod patet ex imo m do loquendi, cum dicit . Videtur quod, o G . Et quaest. η9. art. 8. Sed Atipuliιnus hoe dimitanaodicit . Unde praemittit, rei volet accipiat qui gurem quos dicam. Similia habet q. 9o. a. q. . Et in a. Sent. dist. q. q. I. ff. Sed haec magis. v. Item opinania , non afferendo amrmant , cum 'etiam sine istiusmodi locutionibus , duas Sententias cum suis rationibus, atque recipro
-- Io Item cum duas, Vel plures , sive cum, Sch- v. svo etiam sine ration ibus afferunt. sive magnos, IO. n. a. L appmbatos Doctoses praesertim nominatim
allegando, sive non allegando, & nihil pryterea de iis sententiis censendo, vel de suo apponendo, sedeas hoc modi relinquendos vel in alterutram partem sive expresse , sive tacite tanquam vel probabilem, vel probabiliorem quomodosi bet inclinando'. Qua omnia tum ex clis puta tionis ipsius natura, tum ex usu Doctorum ac praxi certissima sunt, ut omnibus ex per Hieri Itaque sive uno sive silio incido Doctores Sen serias tractent in rebus incertis & opinainti vis, partem quamlibet teneri, & sequi posse permittunt , quamvis ipsi de more probabilio
175쪽
it. Quod autem de Topicis speculativis dioximus , etiam de practicis politicis intelligendum est. Nam utrobique aequa libertas, atque optio permittitur. Quapropter D. Thomas opust. 2o. de Regim. Principum lib. q. in ea quaeltione: An Mulieres Beliis sint exponendae r postquam cap. 3. attulit
rationes pro utraque parte, cap. I. negant m am-αl a tur, atque ad contraria argumenta respon- , haec nabet. Sed quia motivum didiorum
Philosophorum hi autem sunt Socrates, & Plato probabilitatem habuit, scut in rgumentis apparet , solvendae sunt eorum ratιones, ct cum reverentia pertractanda. . Et cap. 7. in ea quaestione . An Regimen unius debeat esse perpetuum : ubi disputavit in utramque partem, negatiVam sequitur-contra Philosophos praefatos, affirmique, eorum motia Σum videri consonum rationi.
Quod si de politicis hoc admittere nolint Probabilioristae, nihil interest . Nam de soli speculativis quod vel admittant, nobis etiam satis est. COROLLARI A iI9. Supp. I. TT INc in Topicis speculativis idem in-II tellige etiam in practicis politicis :nam etiam ae his omnia sequentia Corollaria, utpote ex eadem Suppositione deducta, vera sunt opinio probabilis in conflictu probabilioris nociamittit suam probabilitatem . Alioquin Doctores non affirmarent eligi posse. 2. Hoc non oritur ratione materiae; quasi sit - J Pr
176쪽
METH. MATH. DEMONST. P.I. I 63 proprium materiae speculativae, atque politicae, quod probabilitas per probabilioritatem non elidatur ; sed oritur ratione ipsius probabilitatis ,
seu ratione motivorum, quibus continetur, quae a contrariis motivis maioribus non enervata apta permanent ad Intellectum rationabiliter permovendum. Materiae quippe conditio ad hoc indifferenter se habet , cum mens non ab ea , sed a ratione moveatur a).
Atque ex his duobus Corollariis iterum ape te liquet hallucinatio Probabilioristarum incul- Cantium, sententiam minus probabilem in practicis amittere in conflictu probabilioris suam probabilitatem. Etenim sive id existiment oriri ratione probabilitatis ipsius, sive ratione materiae, patet magnopere decipi, quia utrumque in speculativis falsum est, quibus moralia practica quoad hoc prorsus similia sunt b). Ad haec politi ea practica sunt. 3. In speeulativis Antiquorum probabilitas non est sola probabilioritas, seu quae potioribus argumentis mentem convincat, sed est quae magnis fundamentis , etiam in conflictu probabilioris, nititur: verbo est eadem, ac Recentiorum nunc est. Probabilioristar hoc quoque assim mare solent , nempe Veterum probabilitatem in practicis fuisse ipsam probabilioritatem : in quo, ut in caeteris , falli hinc aperte liquet . Nam eadem est ratio de utrisque se . . In speculativis Intellectus non fertur nativo pondere in probabilius, tanquam in eo quiescere habeat . Etiam istud in practicis necessario fieri aiunt probabili istae unde ob id similiter decipiuntur. Neque rationes Opinionis probabilioris necessario cogunt Intellectum ad au
177쪽
i66 PROBAB ISMUS 'sentiendum absolute huic parti prae opposita mi nus probabili, ita ut nullo modo possit ad illius assensum determinari. Nam si ita foret, eidem in conflictu assentiri, eamque eliὀere non posset. 5. In speculativis teque probabilibus Intellectus non remanet necessario simpliciter suspensus in dubio speculativo, quin possit in alterutram contradictionis partem determinari. Alias, non posset alterutram eligere, eique assentire , sed semper in aequilibrio anceps, & sine asseo
6. Haec determinatio Intellectus ad partem probabilem in conflictu aeque probabilis , vel probabilioris non fit a solo Intellectu, & actibus directis, sed ab. Intellectu cum imperio U luntatis , &actibus reflexis. Etenim cum adactus directos suapte natura necessario, & non libere a per moveatur a ; & a probabilioribus magis, quam
Cor. 9. a probabilibus necessario determinetur, inter ve- Ax.9. IO. ro seque probabilia suspensus maneat b) ; se b) per quitur hanc determinationem ab eo fieri ex Cor. 8. imperio Voluntatis eam opinionem eligentis . eorund. Quae electio, an fiat uno , aut alio modo ex parte Intellectus , una , aut alia de causa ex parte Voluntatis ex iis, quas assignavimus Co
rundem n. 3. nihil refert, quia perinde est . in 7. Haec eleinio in speculativis non est temeraria, 3c imprudens, alioquin fieri, licite non posset, neque a Doctoribus permitteretur. Unde patet , Voluntatem in: speculabilibus posse non solum Hst sice, sed etiam moraliter, seu vim tuose, prudenter, vel saltem non imprudenter Intellectum ad quamlibet contradictionis par-- tem
178쪽
META. MATH. DEMONST. P. I. ro tem determinare. Prudens autem isthaec electio esse non potest , nisi quia est rationabilis ; hujusmodi autem non cit, nisi quia ex parte Intellectus adest judicium probabile , hoc est nixum rationibus magnis; ex parte vero Uoluntatis causa aliqua gravis ex alias assignatis . Quamquam etiam primum sine secundo satis est . Uoluntas enim prudenter eligere potest, quod ei tanquam rationabile ab Intellectu pro ponitur . Unde illa Doctorum locutio : quia Miraque opinio rationabilis ; probabilis ; Mna ς catholica &c. , quibus nonnisi prudens electio significatur Atque etiam exhinc patet , probabile per se esse idem ac prudens, ideoque probabilius idem ae prudentius, ut in Schol. Cor. Def. 2o. innuimus. 8. In speculativis a comparativo ad positivum , etiam in diversis subiectis, ex Doctorum
mente, ac praxi valet consecutio. EX. ca. valet:
haec opinio es probabilior, oe securior: ergo on sita est probabilis, o se ra. Dictum est at temex Doctorum mente, ac praxi, quia smpliciter, &per se non valet a . Itaque intelligitur, illatio- a) pisnem praesertim valere, cum Authores quaestionem Can. ra. examinantes, atque pro utraque parte rationes , vel authoritates afferentes, opinando, non vi rendo unam partem eligunt tanquam probabiliorem , utentes aliqua ex locutionibus in Scho lio superiori commemoratis. Tunc enim ex his
censendi formulis legitime deducitur , opinionem oppositam etiam probabilem , & securam esse, ideoque a Doctoribus non improbari, sed permitti, ut licite eligi possit. 9. In speculativis licet opicari sive probabilius, sive tantum probabiliter usque ad certam L cO
179쪽
368 PROBA OLrs MUS cognitionem, seu usque ad scientiam veritatis; ac proinde ut Intellectus teneatur alicui parti determinate assentire , reciuiritur veritas , seu certitudo . Hoc enim colligitur ex locutionibus supra in prima causa allegatis . Quare Alb. Mag. In I. Sentent. Dist. a. a. 6. Errare , inquit, es errorem defendere; sed opinari contingittisque ad scientiam contradictorii sine periculo . Hoc autem affirmat in quaestione: An in mat ria Trinitatis periculosus errariar: qua nihil in Theologia delicatius , ut liquet , esse potest . Itaque scientia , quae in speculativis debet Intellectum ad unam potius, quam ad aliam partem cogere, atque determinare, non eis scientia, aut certitudo improprie sumpta , hoc est major probabilitas, sed vera, & propria scientia, aut certitudo, pro rei tamen natura, qua de agitur atque. ideo cum haec adest , aliter sentire integrum non est, cum vero abest, cui
pa et i malueris , sive probabiliori , sive minus probabili assentire integrum est. Ita. Hinc in speculativis , etiam ad Fidem pertinentibus, licet opinari sive probabilius, sue probabiliter usquequo constet esse de fide: quod etiam Scotus supra generatim laudatus indicavit : ac propterea non est obligatio credendi , nisi quod certo, & explorato de fide est , Id quod etiam liquet ex formulis Fidei , quae ab Ecclesia ad profitendum aliquando proponuntur, in quibus non nisi certa Fidei dogmata conti
II. In speculativis non idcirco eligi potest opinio minus probabilis in conflictu , quod ea per inventionem maiorum rationum de statu purae probabilitatis extracta, probabilior opposi
180쪽
ta fieri possit: verbo quod possit eligi non simpliciter, & in sensu composio , sed in hypothesi , & in bensu divise , scilicet quod appareat
probabilior . Nam primo id nunquam vel f mniarunt Doctores in sexcentis locis, ubi h iusmodi libera electio permittitur. Tum ea permittitur, cum simul asseritur opposita pars probabilior , eaque propterea eligitur . Ait enim D. Thomas . Una pars potes alia probabilius δε- sineri r & porro ab eo probabilior suilinetur .
Et D. Bonav. Quamvis sas sit utramque partem opinari, tamen rationabilior es, oec. . Et: squis vult sui sinere &c. .' opposita autem simul pr habiliora esse , aut apparere non possunt a) . a pex Deinde quia eligi permittitur , quia rationabi- Ax. a. lis; bonas catholica ; quamvis opposita rationabilior, melior affirmetur. Tandem quia a Doctoribus aperte dicitur, solum manifestum err rem eligi non mile , minus vero erobabilem opinionem, etiam in conspectu probabilioris, manifestum errorem non esse . Quamquam si id Ctiam verum esset , nempe quod minus probabilis opinio in conflictu eligi possit, propterea quia probabilior fieri , & evadere potest, nihilo it, ut in calce subsequentis Corollarii apparebit . ia. Hinc in speculativis per eam locutionem : sine prae dicio : non significatur semper: sne praejudicio sententiae melioris: seu probabilioris , nam hac etiam expressione cum illo addito multoties Authores utuntur : quasi significetur , ideo non esse inserendum praeiudi- icium sententiae minus probabili in conflichu ,
quia fortasse in se, & absolute probabilior est, aut esse potest; sed significatur, ei non esse prae- . o I