장음표시 사용
241쪽
a3o PROBABILIS MUSsitatis ratio , & causa est , quod fides pendet ex sola veritate, & infallibilitate DEI revelantis , mores autem etiam ex conscientia , opi-
a per nione, ac persuasione ipsius operantis . a Un- idem . de est , quod certitudo fidei , seu obiectorum ejus est suprema, & infallibilis , ideoque major
etiam metaphysica, ac mathematica ipsa certitudine , & evidentia , quamquam illa ob sui obscuritatem, & inevidentiam Intellectum omnino non cogat , sicut ista . Certitudo vero,& evidentia de veritate solius fidei nostrae, ideoque de credibilitate eorum, quae fide contine tur, est tantum moralis, & quidem non perfecta , cuiusmodi est hujus propositionis : existe Roma : quae adeo ad assensum cogit, ut nemini dubium relinquat, sed imperfecta . Consum git enim ex quibusdam motivis , ut Vocant , Credibilitatis , iam notis , quae licet satis , ac superabundanter Uiros prudentes , & cordatos Iersuadere valeant , ac certos , & securos redinere, non tamen Omnes cogunt, sicut certitudo moralis perfecta supradicta , ut experientia liquet . Ex quo fit, quod tam de objectis ipsis fidei , quamvis in se certissimis , ac infallibilibus , quam de illorum credibilitate dubium quandoque , licet omnino imprudens, oriri si leat , ac possit . Oritur enim illinc ob ine- videntiam , uti diximus , & obscuritatem ,
hinc ob moralem tantum imperfectam evidentiam , ac certitudinem . Quae omnia etiam pluries alias, nempe Schol. Def. 3. n. I. & 3. :& Cor. 6. 7. I 2. II. A X. 9. IO. : & Schol. Cor. IO. AX. eorundem num. I. iam a nobis laeta
Sicut igitur non tenemur credere, nisi quod est
242쪽
METH. ΜΑΤΗ. DEMONST. P. I. 23 test certo de fide ; ita neque observare , nisi quod est certo praeceptum. Nam sicut mensura , & regula morum est lex divina a ; ita & mensura, ac regula fidei veritas, & revelatio divina b): unde utraque& semper eadem est , & vel certa apud nos, vel incerta ex aequo est. Et sicut, & quo modo illa obligat , ne aliquid efficiatur ipsi contrarium; ita, eodemque modo illa obligat , ne aliquid contrarium ipsi credatur, quandoquidem & fidei, & morum aequalis obligario eit c). Et sicut in opinativis morum adest periculum temere asserendi , & eligendi falsum practi eum, seu aliquid falso licitum , ideoque eLficiendi aliquid ei oppositum, quod DE Us praecepit ; ita in opinativis fidei adest periculum asserendi , & eligendi falsum speculativum v.
g. de Incarnatione, de Trinitate &c. : nam . de his speculativis comparate ad practica nunc intelligimus, cum alioqui etiam complura practica simul de fide sint ) seu credendi aliquid ei oppositum , quod DEUs revelavit : quia in omnibus opinativis , utpote aequaliter incertis periculum ex aequo hu)usmodi reperitur . Quod sane periculum in utrisque facile ex aequo vitari potest vel per suspensionem, illinc operationis , hinc assensus , vel per electionem partis tutioris, nempe illinc partis legi, hinc partis certae , & cognitae veritati faventis e . Reliqua omnia utrisque communia , videlicet quod in utrisque veritas inveniri absolute non potest, atque ideo non eit obligatio eam inveniendi, verbo quod in utrisque ignorantia
243쪽
232 PROB ABILIS MUS invincibilis continetur : quod in utrisque non est obligatio vitandi errorem, seu culpam materialem, sed lassicit vitare formalem, in quo sussiciens conscientiae securitas habetur : quod in utrisque dubium ex aequo oritur, & Intellectus ad unam partem, nempe ad probabiliorem necessario determinatur : quod tandem in utrisque potest Voluntas non solum phisice, sed etiam moraliter, seu prudenter, vel saltem licite dubium deponere, & Intellectum ad partem quamlibet determinare &c.; haec, inquam, omnia vide deducta , inter se collata , & applicata, tum in Corollariis Supp. I9. tum aliis multis in locis: nam ea refricare superfluum est. Immo in opinativis morum , multo magis poteit Voluntas licite, & prudenter dubium practicum deponere, & Intellectum ad partem quamcumque determinare, quam in opinativis fidei , quia multo plures , & graviores ratio- a per nes, atque causas habere potest in illis ab , Schol. I. quam in illis. Cor. I 6. Cuod si in dubio practico de peccato pars Ax.9. IO. tutior ex praecepto eligenda est b) quae unican. 3. inter res fidei, & morum differentia esse potest) b per non absolute, sed conditionale tantum, nempe Ax. 7. dubitatione permanente, minime ea pruden- c) per ter deposita, prudenter autem deponi potest sc Cor. 7. eligenda est d . Ax. II. In summa tam de credendis, quam de agen-
AX. 7. teneris credere , nisi quod est certo de fide ;ita nec adimplere , nisi quod est certo praece
Quinimmo minus adhuc tenemur in moribus, quam in fide ; tum quod fidei respectus
244쪽
ΜETH. MATH. DEMONsT. P. I. 233 nobilior, quam morum, ac necessitas maior est ;tum quod res fidei rebus morum periculosiores sunt a . Q. e. d. a per Cor. Hinc praeceptum incertum, seu Opina- Sch.- tivum, ideoque probabile , vel probabilius conscientiam non obligat ; unde non obligat , si non certo, sed tantum opinative quomodolibet est vel existens, vel promulgatum , quia tam existentia, quam promulgatio certa ad vim prae
rium Propositionis secundae sub ea collocari poterat , quia cum praeceptum ejus eXistentia , ac promulgatione contineatur , si ad Conscientiae obligationem certa existentia , &promulgatio requiritu , jam patet, certum praeceptum requiri . Sed quia multimodis demonstrari poterat, ut iactum est, seorsim tanquam Propositio posita est.
PROPOSITIO VIN Probabilismo desectus existentiae Legis ,
vel sufficientis ejus promulgationis reperitur.
habilismus , vel reipsa non existere Legem obligantem, vel si existit, saltem non esse sufficienter promulgatam. Intelligitur autem Propositio , ne aequiVOca
245쪽
234 PROBABILIS MUStioni locus pateat, de existentia, ac promulgatione quomodo explicuimus Cor. 3. Supp. q. Demonstratur . Probabilis mus est dumtaxat de praeceptis virtualibus , & quidem opinati vis a) . Horum, vel existentia, vel promulgatio est incerta b) . Existentia, & sussiciens promulgatio Legis obligantis debet esse certa c . In Probabilis mo igitur defectus existentiae L gis obligantis , vel ejus susticientis promulgationis reperitur. Q. e. d.
PROPOSITIO VI. IN Probabilismo certa libertatis possessio con
Intelligitur quo modo deduximus, & explicavimus in Cor. A X./22. Demonstratur. Ibi est certa possessio libertatis, ubi praecepti certitudo non invenitur, cum illa nonnisii per certum praeceptum auferatur ei et in Probabilis mo Praecepti certitudo non reperi tur e . In eo igitur certa possessio libertatis continetur. Q. e. d. ALITER
Ubi non adest existentia certa Legis obliganistis , eiusque lassiciens promulgatio , ibi certa possessio libertatis reperitur f). In Probabilismo non est certa existentia, vel saltem promulgatio lassiciens Legis obligantis g . Ergo in illo adest certa possessio libertatis. Q. e. d. ICHOLIUM. PROBABILIOR IsTH tertiam , quintam , &lextam Propositiones tantum abest, ut de
246쪽
METH. MAU. DEMONsT. P. I. 233 monstrationes existiment, quin potius puros paralogismos manifestam principii petitionem continentes putent. Ajunt enim, in Probabilismo jam supponi existentem, ac lassicienter promulgatam Legem obligantem ; ideoque ablatam possessionem libertatis. Sed haec in vulgari methodo utcumque vera fortassis esse possint , in nostra certe non possunt. Nam quomodo Legis exissentia , promulgatis , libertatis pusessio, a nobis accipiatur, &ad usum demonstrationis adhibeatur, ex Schol. Def. f., eX Supp. q. Cor. 3. , ex AX. 22., ejus que Schol. I. , aliisque locis satis liquet . In qua quidem acceptione , etiam Probabilioristas nobiscum convenire, atque propterea nihil esse aequivocationis , aut suppositionis , aut falsitatis , quod ab illis notari, minus contra nos objectari possit, ex ibidem dictis manifestum est. PROPOSITIO VII. NON est Praeceptum per se , & universale
vetans usum opinionis probabilis faventis libertati in conflictu, vel aeque probabilis, vel probabilioris faventis Legi ; verbo vetans Proinbabilismum : neque esse potest.
universale, quia per accidens, seu aliunde, & peculiare esse potest, scilicet Voto, Iuramemto , Contractu, Superioris iussu, Dubio practico, Conscientia erronea quamquam haec deponi &debet, & potest quemadmodum Cor. I 6. Supp.r9. de Probabilismo in speculativis , de tutis Schol.
247쪽
136 PROBABILIS MUSSchol. Ax. 3. , & de usu opinionum D. Bonav. ,& D. Thom. Cor. Supp. 28. , ac de aliis rebus alibi admonuimus. Demonstratur prima pars tripliciter.
I. Non est Praeceptum hujusmodi in speculati- a per vis, &practicis politicis a). Igitur nec in pra- Cor. I 6. cticis moralibus. Est enim eadem omnino ratio Supp. I'. in utrisque. Nam Intellectus speculativus , & b) per practicus eadem omnino potentia est b . Unde Ax. II. quidquid convenit per se uni , convenit etiam alteri; atque ideo quod Ratio per se , dictat , praescribit , exigit erga unum , etiam dictat, o per praescribit , per se exigit erga alterum c) . Corio d.
NE, Lector , hic a me taedio afficiaris applicando singula peculiariter sinsulis, Tu ipse perpende, & applica omnia Corollaria ejus
dem Suppositionis I9. Nam in illis omnes excogitabiles Probabilioristarum responsiones , distinctiones, exceptiones , differentias, cavillationes, verbo evasiones , quibus Probabili simus astrui potest illicitus in practicis, non vero in speculativis, ex aequo praeocupatas demonstrati-Ve, atque praeclusas invenies. Quinimmo si non adest praeceptum hujusmodi in speculativis, multo major ratio est , cur esse non debeat in practicis . Nam ad habendam veritatem practicam, seu ad prudenter assentiendum, & operandum in practicis, minor
d per persuasio requiritur, quam in speculativis d .
Cor. p. Quare si in his sufficit electio opinionis minus II. probabilis , & minus tutae quomodolibet comparatae, neque ultra praecipitur ; multo magis
248쪽
METH. MATH. DEMONST. P. I. 237 Iussiciet haec electio in practicis, neque amplius
a. Si est praeceptum, est vel Naturale vel Divinum , vel Humanum a ; & potissimum Natu- a per rale b) . Rursus, vel sormale, & explicitum, Sch.Def. vel virtuale , & implicitum . Denique vel cer- 43. n. I. tum, vel opinativum sc) . Atqui nullum ex b per his est. p. 8. Et quidem primo generati m. Non extat ne- c perque Naturale, neque Divinum, neque Hum Sch.Def. num formale, & explicitum d : neque vir- 43. n. 4-tuale clarum, & certum e , igitur, si extat, σ 3 est opinativum . At huiusmodi verum praece- d perptum non est, neque conscientiam obligare po- p. 7.test D . Nullum igitur est. e per
Praeterea speciatim . Non extat Naturale . Cor. u . Nam si extaret, ad Legem Naturae vel strisis, s f per vel late pertineret g). At non primum. Quod Cortrop. enim fricte ad Legem Naturae pertinet , pra- 4 cticis tantum principiis, & conclusionibus de- g) per monstratis continetur h . Quod autem sit il- S .in. licitus Probabilismi usus, hoc neque principium zo, practicum , neque conclusio demonstrata est. h per Hoc enim omnibus esset notum, & apud omnes Ax.2O. nationes commune ι); neque proinde a tot Sa- HGq.Sch. pientibus rem potissimum ex professo discutienti- si perbus, ignoraretur ad Legem Naturae pertinere k . Cor. I. Non secundum . Quae enim late ad Legem H d. naturae spectant sunt vel absolute, vel etiam ref κ) pcrpecti'e consona practicis principite , & conclu- Cor. a. sionibus demonstratis l) . Illicitus autem Pro- eis . babilitat usus neque absolute , neque respective l 'rconsonis continetur . Non primis ; quia cum Sch. νέα haec aeque, ac practica principia, & conclusi
249쪽
238 Ρ R o RABILIS MUS a per nes demonstratae clara, & evidentia sint a , id Cor. I. omnibus pariter innotesceret , & a Sapientibus ejusd. praesertim ignorari non posset b) . Non secun- b per dis; quia cum haec ad Naturae Legem ita per-
Cor. 2. tineant , ut etiam eorum opposita possint ad
ejusd. eamdem pariter Legem pertinere cc , poterit c per tam probabiliorismi, quam Probabilitat usus se-Sehol.oe cundum naturae Legem licitus esse. r. q. Non praeceptum formale , aut Virtuale cer-
ejusd. tum, quia illud principiis, istud conclusionibus
d per demonstratis continetur d) ; quae omnia evi-S .ejus dentia sunt e , atque ideo a nemine ignora-dem . rentur f) . e per Non denique virtuale opinativum: tum quod Cor. I. hujusmodi Verum praeceptum conscientiam obli-6-2. gans non est p) : tum quod ad Legem natu f) per rae non pertinet, quae solum practicis principiis, Cor. a. conclusionibus demonstratis , & ad haec omnia 6 d. absioltite consonis continetur h) . Haec autem
h) per Et ut penitius, ac specialius rem demonstre- Ax. 2O. mus. Si extat praeceptum Legis Naturae, hoc per ad rectam Rationem, seu Prudentiam pertinet, Sch. & consistit in eo, quod est contra Prudentiam, j d. & Rationem rectam , eligere partem probati) pre bilem libertati faventem in noto conflictu, Cor. I. quia Prudentia ipsa, & Ratio recta dictat, in ejusd. conflictu opinionum aequaliter probabilium, tan- k per quam in dubio practico, partem tutiorem, seu Cor. a. Legi favorabilem essse sequendam, ne peccandio ae periculo te committas ; in concursu vero inaequaliter probabilium partem , quae verosimilior , ac veritati propinquior apparet , tum quia
250쪽
METH. MATH. DEMONsT. P. I. 239 quia maior certitudo haberi non potest a , tum quia ab ea parte Intellectus magis determinatur b . Itaque electionem partis probabilis favemtis libertati ob has rationes esse difformem Rationi rectae , & imprudentem . Atqui primum, quod Ratio recta , & Prudentia ita dictet, hoc non est neque practicum principium , neque conclusio demonstrata , neque aliquid his absolute consonum et alioquin omnibus innotesceret c), & a Sapientibus praesertim non ignoraretur d) Deinde Probabilis mi electio non difformis rectae Rationi, & imprudens , & exposita periculo peccandi sormaliter, sed consormis,& prudens , & secura est ; quia opinio probabilis favens libertati in utroque conflictu, & rectae Rationi contormis et ), & prudens s , & t ta, tutissima est g ) . Tandem non obstante Pro- habilioritatis excessu , quo Intellectus magis ad unam partem de teminatur, prudenter, & licite ad oppositam a Voluntate determinari potest h). Prohibitio igitur hujus electionis non potest uulo modo ad Legem Naturae pertinere. Atque vel ex hoc solo de Probabilioristarum causa actum est. Nam inter nos, & illos comvenit, praeceptum aliquod, si extat, de vitando Probabilismo, , illud de Lege Naturae esse, ut Sup.
8. determinatum est. ALITER. a
3. In Probibiliorismo favente Legi duo tantum continentur, nempe tutius ex parte Legis,& probabilius ex parte opinionis ι . Probabilius autem est idem, ac prudentius k , prudentius idem ac melius l) . Atqui non est praeceptum universale , & per se sequendi tutius, aut melius m . Ergo non est praeceptum