장음표시 사용
81쪽
o PROBARI LI sM Usquam cognoscuntur hi casus in Lege , eiusque obligatione sive certo, sive opinative contineri, promulgatio quaedam de illius existentia , ac obligatione, seu nova etiam quaedam si ita diacere mavis) alterius praecepti existentia est. Quapropter in his praeceptis virtualibus in omni Lege existentia praecepti, & promulgatio , seu eorum notitia pro eodem sumi potest. ὀn qua tamen re illud advertendum est , quod mens his casibus assentiri non tenetur , & voluntas Legis existentiam, & promulgationem, ideoque
obligationem admittere, nisi postquam cognovit vel evidentem , vel opinativam connexionem
illorum ad Legem , hoc est nisi postquam cognovit vel certo, vel opinative in ea Lege comtineri . Quod assirmat D. Thomas par. I. quae. 82. art. 2. , ubi docet , quod intellectus naturaliter ex necessuate inhaeret primis principiis , σconclusionibus inde demonseratis , non ante , sed solum posequam evnoscit necessariam connexionem diarum ad principia . Itaque notitia praecept rum formalium semper clara , & certa , quia
a&xhentica ,' notitia vero praeceptorum virtualium quandoque certa, & evidens, quandoque Obscura, & incerta, quia non authentica est.
3. Ad vim Legis non est necesse, ut sing lis subditis , seu privatis authentice promulgetur, sed sussicie, ut hoc modo promulgetur Cominmunitati . Et tunc non solum illi ,' coram qu bus promulgatur, sed etiam illi, coram quibus Lex
non promulgatin , Obligantur ad Legem obse vandam , ut docet D. Thomas I. a. quaest. 9O. art. q. ad. 2. . Non quod sine lassicienti Legis
notitia obligari possint, sed in quantam in e rum notitiam devenit per alios , vel devenire potas
82쪽
METH. MATH. DEMON m. P. I. It promulgatione facta . Unde obligantur omnes ,
qui vincibiliter Legem ignorant, videlicet ii ,
qui vel noluerunt , vel neglexcrunt facere , quod in iis erat ad sciendum , ut explicat hic Commentator: non vero qui ignorant invincibiliter, seu qui scire voluerunt, sed nou potuerunt, si nempe, ad quos Legis notitia , promulgatione tacta. per alios non devenit, vel devenire non potuit. Itaque ii invincibiliter ignorantes Legem, a culpa formali immunes sunt, ut omnes admittunt. An autem ita res se habeat, quia ita hoc casu respectu horum Lex dici debeat vere, id Iroprie non existens, aut psomulgata; vel quia, ieet sit existens , aut proAulgata, tamen non obliget, vel quia si obligat , eius tamen transgressio ob invincibilem ignorantiam ad culpam non imputetur; vel id ratione quacumque alia dicatur contingere , ad puram quaestionem nominis pertinet . nam re perinde eit . Etenim utcumque sit, sussicit, ut qui invincibiliter ignorat Legem , nedum existentem , verum etiam promulgatam , immunis a culpa formali sit . Neque enim aliud communiter intelligitur . Ex quo statim liquet, verum esse, & communiter usurpatum , quod de multiplici Legis denominatione, aut divisione in Scholio a. precedenti tradidimus.
Virtus moralis est habitus electivus in medi eritate consistens , determinata ratione quoad nos, ut Sapiens determinabit.
83쪽
Haec Definitio est D. Thomae 2. 2. qua . s. art. 3. & 7. ; & traditur a Philos. a. Et hic. cap. 6 , ac ab omnibus iam admittitur, quamquam alii aliter quodammodo definire videntur. Scotus enim brevius ita definit. Virtus est habitus electivus secundum rectam Rationem. I. Porro principales, seu Cardinales Uirtutes quattuor sunt iam notae , prudentia . Iustitia , Temperantia, Fortitudo, quarum quaelibet plures Species habet. Earum aesus sunt vel eliciti,& immediati , vel imperati , & mediati a . Primi semper veri, & certi sunt, minime se
a. In qualibet Uirtute, eiusque Specie quattuor gradus inveniuntur , ut docet Philol. 3. ,& 7. Ethic. I. gradum vocat Pers erantiam ra. Continentiam e 3. Temperantiam 2 q. Heroicam . Unde in Virtute quacumque , eiusque Specie potest quis, etiam excepta Heroica, recte, rectius, rectissime, seu bene, melius, optime agere, ut in Axiom. etiam magis innotescet.
Cor. I. Hinc Virtus Moralis, & recta Ratio idem est, quia definitio, ac definitum conVe tuntur , idemque et sentialiter sunt e) . Nisi quod recta Ratio quid superius est , habetque rationem generis , & ipsam Virtutis in primo gradu generationem praecedit, cum Uirtus exactibus imperatis generetur d) ; & actus virtuosus, non nisi ad conformitatem rectae Rati nis esse possit . e a. Virtus in medio consistit, & hoc medium determinari debet per Rationem rectam, idque
84쪽
METH. MATH. DEMONST. P. I. 73 ut Sapienti videbitur . Quapropter quod Sapienti rectum , & bonum videtur , rectum est , &quod rectum est, Sapienti rectum videri debet. Sed de hoc melius Axiom. I 6. Atque etiam ex hoc loco patet, probabilem opinionem esse conformem Rationi rectar, seu Virtuti, quia Uiro Sapienti, & Prudenti probari potest a , ipsi autem non posset placere, si rectat Rationi conformis non esset. b
Prudentia est habitus cum recta Ratione factivus, seu recta Ratio agendorum.
SCHOLIUM. Hoc est vis recte iudicandi de . bonitMe,
vel malitia actuum humanorum, de mediis ad eam bonitatem assequendam , vel pravitatem fugiendam. de recto agibilium fine, &de mediis utilibus ad eum consequendum. x. Est Virtus Cardinalis, immo Regula , &Forma omnium moralium Uirtutum; & habet actus sive elicitos , sive imperatos c) . Primi semper veri sunt, non secundi d . a. Porro tria sunt prudentiae munera , quae Seholastici Actus solent appellare, nempe Con-slium , Iudicium , Praeceytum , seu Consiliari , Iuuicare, Praecipere . Consilium est inquisitio de agibilibus, an sint bona, vest mala, licita, vel illicita, utilia, vel noxia 3cc., ideoque iacienda , vel omittenda . Itaque Consilium rationes agibilium excogitat, & Invenit Iudicium est Intellectus Sententia , qua post
consultationem potui ve judicat , agibilia esse: bona,
85쪽
74 PROBABILIS MUS bona , vel mala, licita , vel illicita , nociva , vel conducibilia &α. Praeceptum est applicatio Consiliatorum , &Iudicatorum ad operandum . Primi duo actus proprie ad Intellectum Practisum pertinent , tertius potius ad Voluntatem . Hinc Prudentia, utpote resideas in Intellectu Pracὶico, rigorose est Uirtus partim intellectualis, partim moralis , seu meaia inter utramque , quam quam communiter dieitur intellectualis . Idruod acute observavit aegidius Quod. a. Disput. e ditentiis Animae quatit. I9. 3. Iam vero Partes forentiales Prudentiae tres assignari solent, videlicet Eubulia, Ssnsis,& Gnome : quae dici possint quaedam Virtutes adiunctae , quia ordinantur ad aliquos secundarios prudentiae Actus, seu Materias. Eubalia ad Consiuium spectat, bonam enim con sultationem significat: Doesis autem, & Guom ad Iudicium . Hae duae tantum differunt secun dum diversas regulas, quibus iudicatur . Nam lanesis est iudicativa de agendis, juxta commu nem Legem; Gnome autem iuxta rationem na turalem in iis, in quibus deficit communis Lex : hoc est Onesis judicat secundum princi
n. g. dum principia altiora, & nobiliora.
Sch. idem: tum quod definitio , & definitum idem fens n. I. essentialiter sunt a) : tum quod Prudentia est
Cor. I. idem se . Immo recta Ratio Prudentiam prae praeced. cedit in primo gradu , quia Virtutem praesς
idem . . a. Prudentia, est non de rebus certis, sed ος
86쪽
METH. MaΥΗ. DEMONsT. P. I. 7 sincertis, & contingentibus , quia agibilia non Certa , sed contingentia sunt . Unde residet in Parte Topica , & opinativa mentis , non in Scientifica , quandoquidem opinativa incerta sunt a . Philos. hoc assirmat 6. Ethic. cap. a. , & D. Thomas I. a. , M a. r. quaesL 37. are. q. ad 2. Utrumque enim, inquit, nempe Pr dentia , & Ars est in Opinotiis Parte anima, O circa contingens aliter se habere.
SCHOLIUM. Hoc autem intelligitur de Prudentia actuali, & quoad actus imperatos , qui falsi esse possunt b , non vero de Prudentia habituali,& quoad actus elicitos. Nam cum hi actus semper veri, & certi sint e , Prudentiam quoad istos actus, non In opinativa, sed in Scientifica potius animae Parte residere dicendum est. Utrique tamen actus prudentes sunt d .Eκ quo iterum liquet, etiam probabilem opunionem esse actum imperatum a Prudentia actu li , idemue prudentem , quandoquidem etiami psa opinio probabilis in eadem animae Parte residet, in qua prudentia aettialis. Unde etiam hinc patet, Probabile esse idem ac Prudens, tacuti in Corollario Def. ao. indicavimus.
Approbatis Ecelesiae circa aliquam Doctrinam est admissio, ac receptio illius, seu testimonium de ejus veritate, bonitate, securitate &c.
Improbatio est reiectio illius, seu testimonium de
87쪽
6 PROBA BILIS MUS de eius falsitate , pravitate , periculo , pernicie &c.
postive approbatur tanquam absolute immunis ab omni prorsus errore , tum ex iis , quos nunc Ecclesiae constat errores esse, tum ex iis, quos in posterum per novas Definitiones errores esse constare potest.
sitive approbatur tanquam absolute immunis ab omni errore ex iis tantum, quos nunc Ecclesiae constat errores esse , .minime vero ex iis, quos in posterum novae Definitionis ope errores esse constare potest ..
iiυe se habet circa eam Doctrinam, ita ut nec positiυe constet in ea esse errorem, nec positive constet non esse errorem . Etenim si eam proprio iudicio discutiat, constetque postise inesse errorem, illam positive reprobat; si vero positive constet non inesse errorem , non tamen semper illam positive probat. Itaque permittendo meat,ve se habet, & neque probat, neque improbat.
finita , confusa , alia determinata , & specialis . Hanc Voco, qua U. g. aliqua propositio specialiter approbatur. Illam voco, qua v. g. Liber aliquis , quo multae propositiones continentur, approbatur, ita tamen , ut nulla propositio in particulari aliqua Censura approbetur.
88쪽
METH. MAU. DEMONIT. P. I. 77s. Praeterea alia dici potest formalis , & emplieita ; alia υirtualis, & implicita. . Formalem Voco, qua approbatur id, quod ex vi verborum primo significatur , seu quo O vius propositionis sensus continetur. Quod sive fieri contingat in terminis formalibus, sive aequia
pollentibus perinde est . . Virtualem voco , qua approbatur quidquid in ea propositione virtute comprehenditur; hoc est quidquid exinde necessaria consecutione deduci potest . Hoc pacto cum Ecclesia approbat V. g. Librum aliquem Canonicum, approbat generali approbatione non solum omnia, quae in eo expresse continentur , verum etiam omnia , quae ex iis evidenter deducuntur. Quae propterea ab
ea definiri possunt , & identidem definiuntur.
CONTRADICTORIA de eodem , secundum idem , respectu eiusdem , non possunt esse simul vera, aut certa, aut evidentia. I Ι. Contradictoria de. eodem , secundum idem , respectu ejusdem , non possunt simul esse pro
I Ι Ι. Contradictoria de eodem , secundum idem, respectu eiusdem , possunt simul esse, & a qua- Iiter , & inaequaliter probabilia.
89쪽
Contradictoria de eodem , . secundum idem, respectu eiusdem, possunt ege simul tuta.
Tuta absolute, Ze per se sunt licita, & vieissim .
aliunde fieri potest , ut quod est tutum non jiceae ob peculiare aliquod impe4imentum operantis , V. g. ob Uotum , Iuramentum , Contractum, Dubium practicum , Supe rioris praeceptum, Legem aliquam peculiarem,& Fusmodi . Quo pacto ei, qui vovit, ex ea. Sabbatum transigere pane , & Aqua , non licet ea die comedere ova, aut pisces , qu0s comedere per se licet , & est tutum. Con Hinc liquet impossibile Me . ut reperiatnt Lex universialis lavolate , & per se μ'
tanS. Conum praxim , quae sunt tuta .. Etenim
licitum est , quod nullo praecepto prohibe a) per tur a) . Unde hoc modo tutum esset smul Def. I a. lieitum, & non licitum , ideoque duo Con- b) per tradictoria simul sen ii uera , quod fieri ne Ax. I. quit . b AXIG
90쪽
state operationis debet esse certum. Nempe saltem moraliter.
Cor. Hinc ultimum Conscientiae Dictamen non potest esse opinativum , cum hoc sit semper inceptum aὶ : ideoque nequit aesta probabile , vel aetiam .probabilius , aut probabilissimum , quia haec onmia opinativa sunt b) . Quare si in easu ali ius opinionis faventis libertati probabilioris , vel probabilissimae has eoim illeste sequi posse apud Probabilistas , &Probabilioristas certum est adest Conscientiat certitudo , ea non a Diciamine directo , sed a reflexo de sumenda est. Itaque hoc judicium d refctum: Augere in- dιe festo probabilius , vel μωμί ili4s- iicitum est est incertum, unde Conscientiam de honestate huius operationis certam,
ac iocuram reddere non potest. 'Hoc autem reflexum o sic. um quod probabilius, υει proba hillime licitum est est certum, atque ideo proxime Consohentiam certam, & securam reddit de bonitate operationis . Illud ad Prudentiam octualem pertinet, & potest aeste uisum Istud ad habisua em : visi utrumque sit prudens sedi. Immo Iudicium4 flexum supponit directum, idcirco illud est verum, & certum, quia hoc est 'prudens. Nam ideo est certo licitum quod prob filius , aut probabilisime tale eli, quia certo lio eum est, quod est prudens, prudens autem certo est, quod embabilius. aut probabilissmum est..