장음표시 사용
151쪽
dum in: ea demergitur, quam ubi in aere est pendula . In aqua enim , utpote graViori , magis Sa- . Stinetur situla , quam in aere , ac proinde ponde siOP est im aere, quam in aqua. Inde etiam explicatur cur naves ex mari in fluvium transeuntes , aliquando submergantur: aquae scilicet maris, utpote salibu& abundantes , aquis fluvialibus. sunt Naviores; ergo serendis navibus. magis sunti idoneae, quam fluminum aqua ἀ- Iisdem principiis detegi potest quodnam sir grauitatis specifieae discrimen plurima inter horpo-ro diversae naturae: quodi ut inveniatur, maSSaesorporem quae in aere ejusdem Sunt ponderis, im
genteu Observandum est, quid ponderis a singulis, dum immerguntur in fluido, amissum fuerit. ΗΟ modo compertum est Omnium metallorum graviSsima eSSe, I. aurum, hydrargirum', Sia
plumbum , ε argentum &C AEnc etiam innotes re queunt varia gravitati gdiscrimina, quae 'diversa inter fluida intersunt Si enim gravatas. specifica unius liquoris, duplo Sit major, quam alterius, idem corpus in priori duplo minus. immergetur , quam in posteriori .
Quapropter ope hydrometri spera liqueur fg.
43. sacile aestimatur specificariiquorum gravitaS . Instrumentum illuci est phiala, plumbum uel mercurium continens , cujuς collum in partes aequales dividitur ia Fam vero, quo, magis immergitur, eo fluidum esu levius. Sicque ex divia sis partibus, quae immerguntur, patet quanam gravitate specifica liquores disserant. Cum, ex. gr. decies & quater magis. deprimatur in aqua , quam in hydrargiro , sequitun hydrargirum aqua decies & quater eSse gravius c
in ope hydro metri figura O. designati certo aestu niua varia ita liquotibus gravitatis discrim
152쪽
. 1. εqui mi liquores. in quibus demergitur xeumdem si lariS vel frigori gradum habeant n*E S. κ.i,. Alioqui cem cervis erit gravi tis disserentiam ex ast utra hac ca*sa non oriri, nec ipsius hydrometri volumgd. inde aliquid mutatio q
2. Instrumenti oralium in quo notantur gradus aequalem tu tota sua longitudine crassi uero gros' Mur , habeat oportet. - Cius rei hanc ruiooematiast D. Nollet : C- a' u est a' une formin irr
4. Cum instrumentum ilIta non adhibeatur , nisi ad detegendas liquorum gravitar*S , quarum Saepe exigua sunt discrimina, maxime c*vendum .st x ne parte innatanti ali id v4poris 'et wr- . dium inuerescat; id enim errori locum dareu, iodijudieandis gravitatibus, quae a se laxi cem no nisi paululum disserunt .: Quando hydri metrumax uno liquorς in - alium transstrtur , diligenter surandum est, ne quid illius superficiem obst cat, quod impediat ne aliud ,- in quo mer it rfluidum , ipsius superficiei se e accurate applacet. Denique, etiam adhibitis his cautionibus, dissi-ciIo est de depressionis gradum rem aestimare: rixodam enim fluida vibra sese masis aecamna δat s. ara sequent misum quam alia; plurinu
153쪽
quippe sunt quae, ubi vitrum contingunt, Supra suam libellam plus minusve sese attollunt. Quomodo hydrometrum adhibendum sit, ita exponit D. Nollet, quem sequimur ducem: Quanae ou se fori de ι' areometre, do, H est ici question , ii faut te plongor d' abord dans Ia Iiquerar
cisques entro les detix igneuνs . Ibiae pag. 594. QuaereS utrum alia ratione cognOSci queat Specifica duorum fluidorum gravitaS. Resp. Ista etiam ratione aestimari potest. Scialicet I., ex una bilancis hydrostaticae D. h. 42. extremitate suspendas ope crinis equini corpus quodcumque A , quod gravius sit fluidis, aqua v. gr. Vel mercurio, quorum gravitas inquiritur . 2. Idem corpus a medio in aere ponderes; id est, illud in aequilibrio constituas cum certis ponderibus, quae in lance E collocabis. 5. Corpus Ain aquam immerFas, minime vero lancem E . Tunc desinet aequilibrium, quia corpus A ponderis Sui partem amittet, ponderi voluminis uuia di, cujus locum occupavit, aequalem. 4. E pondete in lance E posito aliquid detrahe, ut reSti- . tuatur aequilibrium. Supponamus pondus illud demptum se habere uti. 5. Iisdem operationibus mercurium subjicias. Si pondus quod auserendum erit ad restituendum aequilibrium, se habeat ut
34. inde concludes mercurium esSe aqua quatuordecies specifice graviorem. Eadem ratione agnosci potest utrum.corpus aliquod metallicum, v. g. aurum, purum Sit an mixtum . Suspendatur enim filo serico minuti
154쪽
DIs SERTA PIO Ex altera lance suspendatur auri genuini massa, quae ejusdem Sit ponderis; ita ut in aere aequilia, brium eincisat. Deinde immergantur simul iuaquam, ut lances non madefiant . Si eadem sit utrinque pars amissi ponderis, metallum examini subrectum erit aurum sincerum. Si vero pars ponderis ab illo corpore amissa, major fuerit, inde. colligetur illud aurum esse adulterinum. Ita clarissimus Archimedes oliis deprehendit , coro- 'nam Hyeronis. Syracusarum Regis , quam eX a ro totam confici jusserat, partim auream eSse.
Observandum est tamen aliquando fieri posse, hydrostaticum illud examen, si solum sit,
fraudem non prodat. Cum Stanum, V. gr. Sit argento specifice levius, & plumbum gravius, tanta arte misceri possunt haec duo metalla, ut eamdem cum argento gravitatem .specificam acquirant. Quae massa deinde cum argento permusta , Omnem examinantis sagacitatem effugiet . :
. Non tantum majorem vel minorem sui ponde-TIS partem corpus amittit, prout fluidum in quo Immergitur, gravius. est, aut levius; sed illud. etiam contingit, ubi corpus in fluido constit tum, plus ves minus voluminis acquirit, quamvis sua non mutetur gravitas. Ex eo quod enim ejus volumen augeatur, Vel dqcreScat, - Occupat locum majoris vel minoris voluminis fluidi; . er go magis aut minus sustinebitur, ac proinde plus minusve ponderis deperdet. Hinc multa explicari possunt phaenomena . Primum ; pisces in aqua natantes, modo aScendunt, modo descendunt, modo hori nialiter seruntur: pisces nempe vesicam habent aere plenam. In unda scilicet reSpirant, aquam hauriunt, ει eam per branchias re)iciunt, ut ex illa exprim at aerem : veSicam Suam ad nutum comprimunt, vel
155쪽
dilatant.. unc eorum volumen fit modo malus, modo minus - QMandu vesicam. ira explicant, ut corporis sui volumen eamdem habeat gravitatem ,. M aequale volumen: aquae, tunc immoti in eodemisco stant, ve, έorizontariter progrediuntur. Sisorum vestea ita comprimatur, ut corporis VO- Iumeni fiat gravius pari volumine fluidi, Tunc fundum petunt ; ad partem vero aquae superiorem assurgunt, ubi ira expanditur eorum vesica , ut gorpori s volumen sit specifice I ius parξ aquae volumine. Miunde varii motus , variaeque corpo iis agitationes, eos multum juvant, ipsorumque gravitarem aut levitatem mutant. Secundum phaenomenum. Aves pari volumine aeris sunt graviores, & tamen per aera volitant. Aves, non Solum: alas expandunt unde Volumen, sit majus; sed etiam crebrix pennarum ictibus co- umnas. aeris quatiunt. Aer sic compressuS, Sese gestituendo ipsis. motum impertit gravitati: contrarinm,, idcirco manent in aere pistillas. Idem Nempe pra Stant ut sese per aera promo eant, quod remiges respectu aquae, ut navem ad nutum
ampellant . Quod si interdum videantur aves, in aere immotae, aut progredi sine novari pennarum vommotione, id oritur ex eo quod exigui sint alarum ictus ,. sed frequentiores; vel ex eo quod motus 'am acquisitὴ per aera serantur, Sicut navis aliquando contra fluminis cursum progredi ur per breve tempus , ob motum. ipsi prius impressum , & aliquando perseverantem .. Tertium phaenomenum , Cymba aenea , quam uis sub pari volumine sit aqua gravior , aquis ta men supernatat. Ratio est, quod excavata sit,& aere plena; ex ipsius autem materia propria,
o aere fit totum quoddam pari voIumine fluidi
levius. Eamdem ob causam naves mole graVis' ima oneratae fundum non petunt, quia Volumenetotum ex lignis , aere, ponderibus conflatum, mi'Nus grave est, quam par Volumen aquarum.
Quisrum phaenomenum. Homo in aquis Susis
156쪽
MOSt aliquot dies super aquas flue vat, quia fibrappropter liquiidit tam l xiores hunt, Sa-
157쪽
136 PHa SICA GENERALIS. Tum vero caput, ratione reliqui corporis levius . rat, quia nonni Si exiguum cerebrum continet, &in eo plurimi sunt canates, qui aere sOIO replentur. ' Non impedit igitur quominus bruta in aquiS Sirum naturalem retineant, Sicque caput Smper aquas emineat.
. Quamvis corpus hominum vulgo sit gravius
Pari aquae volumine, non desunt tamen homines, quorum gravitas specifica minor sit aquae
graVitate . . Cu)us phaenomeni haec asterri potest ratio: ad illud nempe sufficit, ut ii homines multietum habeant obesitatis ου' em,ovoint ), utque
in ipsis existant spatiosae cavernae. In hominibus enim ita comparatis plurimum erit voluminiS, cujus partem non mediocrem eincient adeps &aer, qui multo sunt aqua leviores. Tunc fieri potest ut e)usmodi homines minus habeant gravitatis , quam par aquae volumen: cujus rei non Tara Sunt exempla ; non pauci enim visi sunt homines , qui ad stomachum usque in aquis demersi in aequiliorio stabant: 'Quo in genere nihil magis est stupendum , quam quod labente anno i 6 . vulgarunt nuntii publici de Ρresbytero Neapolitano, cui nomen Paolo Moccia. Homo ille singularis non minus libere in aquis agebat, quam in aere. ΜOdo cum um dis Ies vagues in aequilibrio sese constituebat ;modo erectus super aquas stabat, in quibus ad lStomachum usque duntaxat deprimebatur, quam-ViS immotus consisteret. Sive cum fluctibus a, Tiperetur, sive dum aqua currente deSerebatur,
pedes non agitabat : iis contra junctis, aquae Prο- fluenti sese permittebat. Septimum phoenomenum . Ope perpendiculi
nautici sonde quamvis gravissimi & longissi
mi, saepe saepius explorari non potest maris prinfunditas : ratio est, quia ubi instrumentum illud ad certam altitudinem deprimitur, tunc ipsius gravitatem aequare incipit par aquae volumen. Aqua scilicet versus maris tundum, longe magis com
158쪽
n IssERT PII f. 3 7 pressa est ab aliis columnis incumbentibus. Pe pendiculum. igitur nauticum eo majorem Semper in aqua dividenda difficultatem ostendit, quo descendit altius; ad eum ergo locum tandem de- . veniat necesse est, in quo cum pari aquae volumine libretur.
. eometria ea est Alechanicae pars, quae a ris proprietates & effectus exponit . Aer autem . est fluidum illud globo terraqueo circumsuSum , quod , licet oculis inconspicuum, exiStere demonostram, tum Venti, quibus flantibus. aerem sentiamus liquidum, tum nubes quae certe ad tantam altitudinem non fluctuarent pensiles, nisi fluido quodam Sustinerentur. Hujusce capiti& quaIu erunt sectiones, In prima aeris proprietates; in secunda illius effictus; in, tertia, experimenta cir- ea aerem tentara; in quarta, ea describemus instrumenta, quae excogitata sunt ad aestimandos gravitatis, caloris, densitatis & humiditatis aeris diversos gradus. Denique appendicem subnectemus de variiru aeris faelitii SpeciebuS. ,
De areis proprietatibux , In eo sitae sunt aeris proprietates,. quod sit fluidus, gravis, elasticus; quod comprimi, cum densari , dilatari, rarefieri possit.
159쪽
se. Mor corpus est fluidiam. llud corpus est fluidum , cujus partes cuicumque impressioni ita cedunt,. ut inter ine fa-eila moveantur: atqui partes aegis, &e. Ia patet Eum ex eo quod medio in aere huc illuc liberi, me progrediamur; tum ex eo quod , si manum versus faciem n tram vi subita propellamus , quamdam Statim in vultum impressionem fieri sentiamus, licet eum manus non contingat . Hinc aeri ea omnia possunt accommodaxi, quae suma
Prob. Illud fluidum grave ost , quod alteri
corpori additum, illud eiticii gravius r atqui aer alteri , &c. Experientia enim constat, corpori , ubi aere plenum est, plus inesse gravitatis , quam ubi aer ex illius capacitate suit exhaustus. Sic solliculus aure turgidus plus habet ponderis, quam flaccidus & aere vacuus, eoque graVior eSt, quo major intra ipsum aeris copia per uim immissa fuerit; ergo , &c..
Objic. r. Aer variis liquoribus permiStus, nun quam non sursum ascendit . ergo non est gravis. Resp. Neg. conseq. Ex eo quod aer sursum tendat , sequitur tantummodo illum esse iis corpo-
160쪽
ri s laviorem , quibus supereminet; non ver eum esse, omni gravitate destitutum. Nonne quis limam suminatat numemio indoe eoli es lugnum nihil prorsus habere ponderis p -quaquam Id unum concludes nempe lignum minus. gravae
esse quam par aquae volumen ..
j Si aer gravis esSet, vesica aere turgia da deberet potius aquis immergi, quam flaccida: atqui tamen contrarium probat e perientia; ergo
RG g. .mag.. Ideo enim vesica aere tumida aquis; non immergi tun, qui tum ipsius, tum aeris in ea contenti volumen, pari aquae volumine eis levius; inde ergo non Sequitur: aerem eSSE omnis. graritatis expertem p sic)navicul lum bea aquis innatat, dum contra immergitur minueti
simum plumbi frustulum; non quod eo levior sit navicula , sed quia majorem, habet, pro Sua m
Obji. 5. Si gravis esset aer, unusquisque, dum
manum suam extendit, illius gravitatem sentiaret: atqu, tamen nulla sentitur; ergo , &c.. Respia Neg. ma,. Duplici enim tantum modo aeris gravitatem perciperemus; nempe vel quia manum nostram; ab aere: incumbente deprimi se tiremuSp. vel quiae aer manus nostrae partes nimium comprimendo, aliquomos dolore afficeret: atqui neutrum dici potest .... Non phimum; manus enim extensa tam Sur sum per aerem inseri rem, pellitur,. quam deo tum ab aere, incumbente Inter duas ergo, preS- iones aequales & oppositas interponitur: atqui duae vires. aequales. & oppositae inse mutuo et, dunt; mirum igitur non, est,. quod manum ex tresam ab aere deorsum impelli non sentiamus. 2- Αeris pressio non potes Gnos. dolore' quodam
mere; ideo, quippe in nobis sensumi doloris excitaret , quia aliquam in corporis nostri partevmutationem, induceret: atqui nullam iis asserre portat aeris pressio; tum vita aer corpus nostru