장음표시 사용
161쪽
Igω FENIca. GENERALII. ambiens, omnes illius partes externas aequalirer Premit ; tum quia inter carnes , in Sanguine &aliis humoribus aer includitur, qui adversuS aeris exterioris pressionem renitatur, vimque illius inertem faciat. Denique aer se habet respectu ho-' minum, ut aqua. respectu piscium : atqui, licet aqua sit gravissima ψ non ideo tamen e us pondere pisces opprimuntur ; ergo pariter, quamvii aer sit gravis, non idcirco e)us pondere obrui
debent corpora nOStra. 'Quaeres quodnam sit pondus aeris corpus nostrum prementis. Resp. Experientia constat aeris coIumnam esse in aequilibrio cum aquae columna ejusdem diametri, cujus altitudo sit 52. pedum cubicorum. Pes igitur quilibet quadratus superficiei corporis humani, sustinet pondus 52. pedum aquae cubi corum. Ρes autem aquae cubicus 76. libris aequ, Valet. Unusquisque ergo pes quadratuS corporis nostri premitur pondere Sa. librarum per 76. multiplicandarum, sive 2452.; Superficies hominis i 5. pedes quadratos vulgo continet. Supra totam igitur ipsius superficiem incumbit pondus 245. librarum, quae per i 5. multiplicatae, eis
De compressione, condensatione , dilatatione, rarefactione, elaterio Aeris . .
ompressio est massae cujusdam intra minus Olumen coarctatio, ex alterius corporis impubsu aut pressione exorta νε . . . - Condensatur corpus cum vi frigoris ad mino volumen redigitur. - .
DiIatari corpus dicitur, cum ipsius moles in. volumen Sese expandit, isto ma)us quod fam, Compressione habuerar Rarefactio est massae in volumen amplius ex' plicatio, quae suam ex calore ducit originem.
162쪽
Aer per caIorem HIatatur , seu rarint; fretorr
Prob. Qi vesicam aere mediocriter planam ,& cujus . collum firmiter sit constrictum, igni admoveaS , nsn Solum distenditur, sed ingenti cum fragore disrumpitur: atqui manifestum est ideo
antumeScere vesicam, quia aer in ea inclusus ob calorem sese expandit; ergo. r. vi caloris aer in rest . Si vero- vesicam ab igne removeas priusquam rumpatur, statim evadet flaccida; atqui auud non contingit, nisi quia , cessante calore , aer intra minus volumen coercetur; ergo I. stugore condenSatur L
r υι etastica praeditus est ..
Prob. Illud . corpus vi alastica pollet, quod
comprimitur , & desinente compressione, in pri-εtinum statum sese restituit: atqui utrumque aeri proprium est . Si enim solliculum aere turgen rem valide premas , tunc eomplanabitur, & qu, dem eo magis quo Ertius eum presseris. CeSSam re vero pressione , statim resilit solliculus, &priorem sibi vindieat figuram: atqui ideo complanatur , quia aer in eo inclusus, ad major .ngustias redigitur, & desinente vi comprimente, ad suam redit sermam, quia aer compressus e e explicat L & sese evolvendo sursum repellit partes solliculi depressas; ergo comprimi Potest R*r, & sublata compressione, in priorem Starum εο ς restituere; ergo vi elastica praeditus ζεῖ
163쪽
PHΥSICA MNERMIs . Eademi veritaS innumeris aliis demonstratur em l perimentiS, W0rum multa deinceps reseremus . . l. Cum illud emporis cujuslibet elastici proprium sit, . ut priorem in si t*m: S e sestituere eadem vi nitatur, qua compreSSum fuit, nisuS quo aer prope terrae SRperficiem posum sese restituere molitur, ipsius gravitati qualia est. Quocumque ligitur in loco spectetur aer, Sive prope terram, ive ad aliquam ab ea distantiam; v. g. unius, duarum , triumVe lquearum , vi& ipsius elastica ηQualis est ponderi, col-Rarum, quae ab eo loco
usque ad Summam atmosphaeram extenduntur. . Unc sequit aerem eo. minus esse compres una quo muls. a, terra. distat. Quo enim. a terra est D mroitur, eo breviores sunt columnae ipsi
incumbemes, ideoquy minus premunt. Quemad modum,. inquit, DO HAms, radem lanae moles, lq- er i cxteris SRbjecta, si altiorem in lacum
transseratur, minuS presSa sese explicat, & mvjorem occupat locum: sic idem aer qui nobis proximus magis compriinbur , in praecelsi alicujus montis verticem translatuS, sese in amplius
spatium et plicabit , quod milius ineumbentis aeris mole comprimatur.
Hoc autem experimentum, pergit i m Ρhysi--a , in arvenio tent4tiun suisse a clarissimo vi-
eusus scilicet ostre Femiplendi & flaccidus in montem quingent4s hexapeda itum translatus, past flatim intumuit, donec in ipso vertieo omnino distentus appayet. Sic inter descendendum son-hi m detumuit,. douec ita ima montis parte py, stino itatui esset vestitutus. Aeris. enim, sere ut lanae , .plicari RSi βum particulae & pressu faciles ;Sed id n comperadu isse r titulini.
164쪽
uia asu corpus est fluidum: atqui , ex dictis, ea est fluidorum proprietaS, ut vim Suam' quaquavemum exorcednt . 2. Quia Si, post quam aer' in aliquo vase compressus suit vas ii lud aperiatur in eapte tum superiori, tum latem rati, tum inferiori, experientia certum est aerem captivum undequaque, Pari impotin Mu πο--ximum igitur discrimen est inter nisum a ris a gravitate ortum, & ipsius nisum ab elat terio prodeuntem Prior enim non tendie, nisi de rSum ; posterior vero juxta quamcumque directionem agitia t
De effectibur Aeris . . . Est e S aeris Varia Sunt phoenomona , quae eKVuus gravitate, vel elaterio nascuntur . Inter ea principem locum tenent ascensus & suspensia liquorum in tubis. q. agemus v. de hscensis & suspensione liquorum ' tubis 'ulgaribus; I. de iisdem spe lati& intra qui dicuntur capularea ia
hilosophorum MuIost diu effugit aeris graritas. Estectus enim qui ab sa pendent, in quem-.'m vacui horrorem refundebant , quem narurae λης .e existimarunt . Interrog si scilicet cas a Ria
165쪽
364 PBΥ3IcA GENERA EIS. in antlias, ρο-es adducto embolo veluti spomete ascenderet, id confidenter oriri asserebant ex horrore vacui, qui naturae erat insitus. Cujus opinionis longe lateque dominantis salsitatem demonstravit Poricellus Galilei discipulus & successor nobilis: tubum nempe adhibuit tres circi. ter pedes longum ex una pλrte syrmetice, id est, propria materia clausum, ex altera vero apertum. Tubum hunc hydrargiro implevit; apposito deinde ad aperturam digito, illum in aliud hydrargirum in vase stagnans invertit, ad uniusque vel alterius digiti profunditatem immersit. Denique subducto digito, hydrargirum ad 27. aut&8. circiter pollicum altitudinem in tubo suspensum munere observavit . Idem experimentum variis modis tentarunt viri peritissimi, inter quos eminet clarissimus Paschal qui exquisitum ea de re librum vulgavit, cui titulum secit: De re uis libre des liqueurs.
Liquorum in tubis υα aribus f antiatae ascensus suspensio ab aeris
Prob. r. Illud est causa ascensus ac suspem sionis liquorum in antliis, quod eos in antlias i sit ascendere: atqui pressio aeris cogit liquores in antlias assurgere. Sit enim . antliae extremitas in aquis immersa, & attollatur embolus. Tunc aquam ascendere, urgente aeriS preSSione, necesse est. Ex dissis quippe ea est fluidi cu)usvis natura, ut petat locum, in quo minus premitur: aliunde tota aquae superficies ab incumbente aere pre latitur, ea tantum excepta parte, quae antliae orificio respondet, siquidem. nullus aer in antliae capacitate continetur ; eam quippe totam em lus Occupabat, aer igitur .totam aquae superficiem
166쪽
; premens , eam cogit in antliam ascendere; e
Prob. 2. Quia, posita aeris pressione, liquorum intra. tubos ascensus locum habet , ea imminuta minuitur, ea sublata tollitur, ea denique restituta, restituitur. Si enim tubus Toricellial nus Sub. machinae pneumaticae excipulo colloce-l tur, priusquam aer eductus fuerit, hydrargirum; ad 28. circiter pollicum altitudinem , manet pen-l Sile; qua proPortione aer ejicitur, eadem decre-i seit hydrargiri altitudo; si quantum fieri potest,
i aer axhauriatur, totus liquor in vas subjectuml delabitur: deinde sensim aerem intromittas, tunci eadem proportione mercurius intra tubum assur-l git; tandem, aere prorsus restituto, hydrargirum s ad Solitam redit altitudinem; ergo, &c. l Praeterea liquores magis minusve mcendere,s prout major vel minor est aeris pressio , inde e
iam constat, quod hidrargirum in tubo Toricel- Iimo altius evehatur in pede montis, quam in ea cumine. Illud enim non contingit, nisi quia major est aeris pressio in pede montis , quam in Ver-- 'amque eo vehementius premit columna fluidi cujusvis, quo major est ipsius altitudo,
tunc quippe plures sunt in ea partes comprimenta. at' ut 'ms columna quae ab extremiS atmOSphaerae limitibus porrigitur usque ad montis r dioem, ea longe altior est, quae ducitur a Sum-- ma atmOSphaera. usque ad montis verticem ; aeri Jgatur multo sortiis premit in pede montis, quam in cacumine ; jam vero nulla esse pote Si alia cau- a propter quam hydrargirum altius ascendat inmo, quam in Summo monte; ergo liquoreS magis minusve ascendunt intra tubos , quo major Vel minor est aeris pressio; ergo, Sc.
Dbjic. i. Si hydrargirum proprer aeris pressi. Rem intra tubum Toricellianuni ascenderet, mi
167쪽
166 PHΥ3Ica URNERALIy.nor laret ipsius altisudo, ubi experimentum fieret in loco clauso, quam ubi tentatur, ire doco aperto i .iquidem aeris prementis columna multo brevior est in loco clauso, quam columna aeris exterioris: atqui ἔamen contrarium teStatur experientia; ergo, Sc.
ReSP. Neg. maj. Vel enim locus ille ita fingitur accurate clausus, ut nullus pateat aeri ext rtari aditus, vel non, atqui in visaque hypothesi eadem esse debet hydrargiri altitudo; . & I. quidem, si nulla sit rima per quam possit aer gliscere in locum ubi fit experimentum, tunc enim aer interior per suam vim elasticam non minus premit hydrargirum, quam Si jungeretur cum aere externo. Ratio eSt, quia per tabulata loci clausi eodem modo .enditur A coercetur, ac si aer exterior ipsi incumberet: hydrargirum quippe non potest deScendere, quin aerem sibi contiguum repellat; iste vero recedere non poten, quia nullus ipsi praebetur locus, quo se recipiat; aer igitur interior sua vi elastica debet hydrargirum ad solitam altitudinem sustinere. u. Si locus non ita sit clausus, ut per rimas aut fissuras aliquem aeri externo non praebeat ditum, eadem erit hydrargiri altitudo, ac Si experimentum fieret in loco patenti. Non potest enim hydrargirum uno pollice descendere, quin aeris sibi proximi' par volumen depellat; aer autem ille nequit. eo, quem occupat cedere, quin aerem vicinum. Propulset, Histe vero SubSequentem .,& sic deincepti usque ad aerem qui aeri externo jungitur . In veroo, neceSSe laret ut unus hyadrargiri pollex totam aeris exterioris columnam atrialeret: atqui id praestare non potest; Siquidem aeris columna 27. hydrargiri pollices in aequil,
Instab. Ubi ex duabus causis ad eumdem effectum conspirantibus una tollitur, quae totam vim alteri impertiebat, idem esse non debex effectus: atqui ubi experimentum ToricelIunum in loco
168쪽
Dv xςrior . 'Cum enim tabulatum subearius cedere non possit actioni, qua sese exnande-
agitur . Ostendimus enim aerem
um ascendentis aquae subeat. Uno ver-
169쪽
- 168 PNTII A GENERALIsbo, in hoc casu idem contingere debet, ac ubi duo vasa, quorum alterum hydrargiro, & alterum aqua impletur, ira sibi juncta sunt, ut prius partem Superiorem occupet, posterius vero inseriorem : atqui tunc hydrargirum ita premit aquam subjectam, ut eam cogat ascendere, dum in ipsius locum descendit; ergo pariter in hypothesi, quae nobis objicitur , mercurius aquae inserioris locum subiret, ideoque deprimeretur . Instab. Si valeret haec responsio, ubi tubus ex una parte apertus, ex altera vero hermetice Clausus, di aqua plenus, ita invertitur, ut ejus apertura terram Spectet, tunc ais aquae locum invadere deberet, eamque a tubo depellere: atqui tamen illud adversatur experientiae; aqua enim, imo hydrargirum non descendit, Si prorsus angustum sit tubi orificium: ergo non valet prior
Resp. Neg. maj. Ut enim fluidum ἰevius, alterius gravioris sibique incumbentis locum subeat , necesse est liquoris levioris particulas intra gravioris partes sibi viam aperirer atqui verisimile est aerem illud enicere non posse; tum quia inter aquae particulas disseminantur aliae aeris particulae, quae obsistunt; tum quia aeris partes aliae ab aliis non ita facile divelluntur. Id patet ex eo quod vesicae Suillae meatus aeri non sint pervii, siquidem immisso aere distendi &intumescere POMSt, quamvis tamen eos aqua trajiciat. . objici 5. Si astracto syringis embolo, aqua in eam aScenderet, quia sursum ab aere pellitur, qui attolleret embolum , pondus ascendentis aquae non sentiret; atqui tamen illud sentit; ergo aqua in syringem aeris pressione non evehitur. Resp. Neg. min. qui syringis embolum attollit , non aquae ascendentis, Sed aeris in parte emboli superiorem incumbentis , pondus S ri et . Columna enim aeris, quae partem emboli Sup riorem premit, columna aeris inferioris non Iibra
170쪽
DIS 3 ERTATIO VI. I bratur, quae scilicet vim suam confert ad sustinendam aquam aScendentem. Νan que ubi aer utramque emboli partem aequaliter premit, illius pondus nullo modo sentitur se Dum, V. go attrahitur embolus Syringit in aere positae, cujus
orificium ita apertum est ut aer issius capacitatem libere subeat , tum minime percipitur alumnae deSuper prementis pondus , quia intra syringem alia est columna inferior, Vim aequalem& oppositam exerenS. Eadem ratione solvitur quod objici solet, dempe hydrargiri pondus ab eo sentiri, qui baro metrum sustiMet: tunc enim non hydrargiri, sed columnae aeris partem tubi superiorem prementis, pondus sentitur. Columna quippe in partem rubi inseriorem agens, cum totam vim Suam ad suspendendum hydrargirum adhibeat, columnam, quae in lubi summitatem incumbit, nequaquam
sustinet. Pondus autem columnae, quae Summam
partem tubi premit, hydrargiri ponderi aequale.
est. Adaequat enim pondus columnae inferiori, hydrargitum Sua pressione Sustinentis.
Objic. 4. Si hydrargirum propter aeris graVitatem intra tubum maneret penSile, . eo magiS 3- Scenderet, quo gravior esset aer: atqui tamen id non ita evenit; ergo, &e.
Resp. Νeg. min. In locis enim humilioribus hydrargirum altius suspenditur, quam in sublimioribus : atqui id contingit, quia gravior estsr in loco demissiori, quam in excelsiori. Ideonstat experimento quod tentavit celeberrimus Paschal in monte Averniae, qui dicitur Puiret de Dome & supra vallem 56o. sexpedis a SSurgit . In pede montis mercurius. ad 26. pollicum triumque linearum altitudinom mansit pensilis, tu vertice autem ad 25. pollicum & 2. linearum
altitudinem. Instab. Caelo nimboso , gravior est aer , quam caelo sereno atqui tamen hydrargirum alitus suspenditur , quando caelum est Serenum di