장음표시 사용
201쪽
ita evanescunt , ut pomum recens ex arbo e decerptum credideris. Spumas praeterea emittet, si qua parte fuerit pellicula nudatum . Deinde novus aer intromittatur, tunc rugae profundis-Ies, quam antea videbuntur. - Explicatio.
Cum tollitur aeris ambientis pressio, aer intra pomum captivus sese explicat liberius. Sese amrem evolvendo, veteris pomi pelliculam distendit& sustollit. Unde fit ut rugae evanescant. Quod attinet ad Spumas, oriuntur ex eo quod aer imeternus sese expandendo, varios humores viscosos intra po in conclusos expellat, iisque imvolutus erumpat: hinc variae prodeunt bullae aere autem reuitato, pomum rugosius apparet, quam antea, quia aer interior sese explicando, maxima ex parte e pomo exiit; ejus ergo pelliculam magis deprimu Rer exterior , cui minus
Vestra flaecida, cujus collum accurate constrimgitur, sub excipulo collocata, exhausto aere intumescit, quamvis I 2. aut I 5. librarum pondus ipsi impositum suerit.
Aer in vesica flaccida contentus, ab aeris e terni pressione expeditus, in libertatem sese re stituit, majusque spatium sibi Vindicat, ac proinde vesicam undequaque distendit, id autem si xi non potest, quin intumescat vesica , & pondus sibi impostrum attollat , dummodo minus gravebit, quam similis columna externi aeris. Ita
202쪽
Sub machinae pneumaticae excipulo ponatur Vm cervisia biore ) semiplenum , & deincla aer exhauriatur: tunc innumerae sursum prosiliunt aeris bullae, & liquor ipse spumescit.
Aeris particulae numero propemodum infinitae , in cervisiae cellulis reconditae erant ac impeditae; sed tandem ab aeris externi pressione liberae, sese expediunt, dilatantur & intumescunt, sicque fiunt specifice leviores; cervisior igitur pondere coguntur sese. Supra liquoris superficiem efferre Udaquaeque autem aeris particula sustollit, secuta que rapit tenuiSSimam liquoris superficiem ex qua sese obvolVit. Hic nascuntur candidae tot bullulae , quae supra cervisiam fluctuant: idcirco
Sub excipulo constituatur cyathus, aqua tepida semiplenus: postquam aer eductus fuerit, aqua undatim a pros boatuosae) ebulliet, & intumescens extra scyphum prosiliet. . ExptaoaIlo. Hujus experimenti eadem est causa, ac praece- dentis. Scilicet aer intra particulas aquae disseminatus multo minus premitur ab aere externo sese igitur expandit, ipsius volumen augetur,. &pari aquae volumine fit levius; idcirco Versus par- rem superiorem propellitur. Hinc ebullitio. Aeris bullae aqua sursum impulsae, tenuiores Sunt in imo, quam in summo v se: quo enim altius a Surgunt, eo minorem liquoris molem habist ustinendam, ac . proinde liberius sese explicant. a W-
203쪽
ao a nΥsICA GENERARIS . Vehementior est ebullitio , cum adhibetur γqua paululum calida: aer quippe in ea contentus, sese dilatare. jam plurimum nititur; contra Ver aer in aqua stigida inclusus torpescit , & multo remissius agit. Idcirco lange minus sese dilatat cum educitur aer excipuir ..
Veteris ovi testa perforetur, qua parte acutior est, in seyphoque ita disponatur, ut ejus seramen landum vasis respiciat, nec ab eo claudatur. Exhausto aere, tota ovi substantia foras erumpet ; si vero rursum intromittatur aer externus in excipulum, tunc eadem materia sere tota i teriorem ovi capacitatem repeteria Explicatio .. ovum, praesertita vetvv, multum aeris continet, qui, utpote levior superiorem testae par- rem occupat. Aer ille internus, ab exterioris pondere liberatus , sese dilatat; dum vero latius exspatiatur , materiam ovi: propriam antrorsum impellit, e testaquΘ prosilire cogit. Ubi autem excipulo restituitur aer , tunc esturam ovi su, stantiam premens, eam repellit in testam, ubi multo minus premitur ab aere interiori plurimum dilatat
Sonus tintinnabuli sub excipulo consti tuti, e sit debilior , quo magi& aer exhauritur ..
Explicatio ἀSonus , ex unanimi Physicorum consensu , S, tus est in fremitu, sive motu tremulo , quo par tes corporis sonori insensibiles concutiuntur .
204쪽
DIs 3ER TATIO VI. ΣοφFremitus illi alios similes procreant in aere comtiguo, cujuS ope ad aures nostras perveniunt: in Praefato experimento, ut fremitus partium tintinnabuli in organum nostrum agant, & soni impressionem in nobis excitent, necesseeSt motum illum a tintinnabulo transmitti in aerem interiorem sibi proximum, ex aere interno in excipi Ium , ab excipulo in aerem externum, a quo nostras ad aures deseratur. Dum vero modicus aer, qui SupereSt, maxime rarefactus fuerit, ipsius particulae, utpote remissiores, Vix , ac ne vi quidem tremulum hunc motum suscipere pOS- sunt, ut eum ad excipulum traducant; sonus e go plurimum debilitetur necesSe eSt.
Candelam accensam sub excipulo includas: pr ut aer exhaurietur, flammam videas primum decrescere , deinde penitus extingui . Explicatis o Ad flammam nutriendam non parum consertaeris liberi pressio. Cerae enim particulis, calore diversis & liouefactis incumbens, eas suo pondere, Suoque ela Ierio cogit in ellychnium ascende re, ut flammae alimentum Suppedirent: aer autem in excipulo plurimum rarefactus, jam debilior est, ut partes cereas valeat in et lychnium impellere; flamma igitur suo fraudata nutrimento extinguitur . Praeterea flamma perpetuo celerique motu agitata, circnmquaoue dilabi nititur, sed obstat aeris ambientis prestio; aeris autem Superstitis elaterium iam remiSqius eSr, Ut possit certum intra spatium flammam eoercere: qm idcirco quaquaversum dissipatur evanida is
205쪽
Pisciculum in vase aqua semipleno positum sub excipulo colloces . Aere educto , cogetur pisciculus Summis aquis innatare, nec poterit fundum vasis petere .
Aer , qui in utraque pisciculi vesica includitur , ab aeris externi pressione solutus, sese dilatat , in ampliusque spatium excurrit. Dum ita sese evolvit, vesicam in qua continetur, distendit: haec Vero intumescere non potest, quin corpus piscis anfletur , & quidem sine ulla gravitatis accession Majoris igitur, quam antea, voluminis aquae locum occupat, licet non augeatur ipsius pondus ;pisciculus ergo fit aqua levior, ideoque ab ea Sursum repulsus, Supernatare cogitur.
Animal sub excipulo constituatur ; deinde agiretur embolus, animal intumescit, titubat, &tandem moritur .
Ad vitam, animalem servandam ita necessariaeSi respiratio, ut, ea sublata, extinguatur: haec autem in duplici motu sita est. Alter dicitur an- miratio, per quem aer ex ore in pulmones delabitur; alter vocatur exspiratio , per quem aer pulmonibus foras ejicitur. Inspiratione dilatatur pectus, augeturque ejus capacitas . In ea proinde minor est pressio, quam in aere externo. . Haec Vero est fluidi natura, ut locum petat, in qu minor occurrit pressio : aer igitur ex Ore per tracheam in pulmones transit, & in eorum iobulos
206쪽
D ISS ERT ar I O . m. Iosse se dimandit. Ut autem aer externus in peetias desiliat, certum densitatis & elaterir gradum habeat necesse est. Porro aer in excipulo residuos. , ita rares actus est, ut Omnem pene vim Suam elasticam amiserit - Nesui quana igitur animal sui pectoris capacitatem dilatat, in eam solito in re sese demittendi vim non habet aer excipuli; adeo. imminutum est ejus elaterium t intercipitur ergo miselluli animalis respiratio ; inde mors ipsius repentinae. 'Praeterea aer interior per diversas animalis comporis parres dinusus, ab aeris externi incumbeniatis iugo Solutus, Sese evolvit, majusque Spatium occupat. Sese autem eXpaudere non potest, quin partes in quibus continetur , distendat & rumefaReiat. Hinc animal videtur intumescere. Denique aer interior , dum sese dilatat, tantum acquirit voluminis,. ut vasa in quibus includitur disrumpat. Tunc Sanguis extra venas diiuuit s' ex νήυase sistitur, ει animal adversus mortem nerquicquam luctatur.
Τubus adhibeatur, qui communem aquam agmululum aquae sortis contineat, & unde accurate exhaustus aer fuerit. Tubum sortiter succinte , illum alternis vicibus attollendo & deprimendo , ita ut aqua in ipsius sundum. ad perpendicumlum recidat. Tunc sonitum audies , huic sim lem quem edere solet mallei percussio. Quam ob causam tubus Sic comparatus, gallice dicitur mam
Aqua violento succussu ad superiorem tubi partem eVecta , . inter decidendum nihil aeris Oistendit, quod ipsius descensum remoretur. Tota igitur aquae vi, quam nullum debilitat obstaculum , percutitur fundus vasis ste vero eaIUdem
207쪽
aos Pararca sΕminaras . commotionem transmittit in aerem sibi coni guum, a quo nostras ad aures devehituro Encausa Sona Ius qui auditur .
De Instru emis quibus aestimatur aeris gr--πuas , crior , densitas , εαmidimus. Iiaxperientia constat aerem esse modo magis .
Sum ta numictum. quapropter excogitata sunt instrum ta , q-rum ope de hujusmodi variatio 'u judicarr posset . Primum quo gravitas aeriS 4nm Scit , . dicitur barometrum s Secundum ma diversos ejus caloris gradus indicat , Voc Iur toermometrum; tertium quo densitatem aeris ognoscimus , appellatur manometrum , quartum tuo aeSt inratur aeris humiditas , nuncupatur εν-grome3rum. De singusis raptim agendum euis
arometrum est rubus vitreus 55. pollices astuS, in parte superiori hermetice clausus, inmteriors autem apertus, & mercurio ad quamdam altitudinem repletus - Duplex distinguitur, simplex & compositam -
Bammetrum simplex A DES D. 55. nihil
iud est quam tubus Toricellianus , cujus parS lerior desinit in phialam recurvam , tubo lati rem , & apertam , ut hydrargirum in ea inclu- Sum aeris pressioni subjiciatur. Tubo papVruSaul ungitur variis distincta notis, quae diversam mercurii altitudinem indicant. Libella DB pun- uJ est unde aestimari incipit altitudo columnae ,-- Σ' -rqputatur quia partent ΕΒ in aequilibrio retinet.
208쪽
Iam DB - Quaenam autem vis ad eam altitudinem pensile sustinet hydrargirum columnae CD , quod propria gravitas ad descensum continuo Sollicitat λ Haec non alia est quam aeris columna , quae mercurii superficiem si premit se in tubumque ascendere juxta directionem BEA nititur & quidem cum eadem vi, qua mercurii columna descendere conatur juxta directionem CDB.
Columna mercurii CD non semper eamdem Semrat altitudinem , sed varias ascensus & descensus vices experitur, pro diversa aeris temperatione , .
Si aeris in superficiem hydrargiri B pressio fiat
debilior, tunc deprimitur columna mercurii CD; altius autum sese attollit , quando aeris columna. hydrargirum B vehementius premi r . . . Baro metrum simplex id habet vitii, quod in eo non Satis conspicua sint varia gravitatis aeris discrimina . Ubi enim hydrargirum ad 2. vel 5. linearum altitudinem pervenit, illud vix deprehenditur. Fieri tamen potest ut aeris gravitas &yressio non mediocriter mutetur , , antequam. hydrargirum ad illam altitudinem evehatur . . Baro metrum compositum a D. Ηuyghens sui texcogitatum ; exhibetur per figuram 56.: ex duplici tubo & duabus phialis constat Tubus ADEhermetice clauditur in puncto A; alter vero tubus GBE apertus est in puncto c. Duae phialae C & B u .. circiter pollicibus a se mutuo diStant. Cum baro metrum a parte C usque ad aliam Bhydrargiro repletum fuit, & pars AC aere est prorsus vacua , tunc per orificium G infunditur
aqua secunda, quae commistio eSt aquae communi S cum sexta parte aquae sertis .. Aliquo tingitur colore, ut iacilius in tubo conspiciatur. Haec a quae species ideo adhibetur quod gelu non con-
In hujusmodi baro metro aqua secunda ascen dit v
209쪽
ao8 p ΗΥsICA GANERALIs .dit, dum minor est aeris pressio ; cum enim hy- drargirum propter debiliorem aeris pressionem escendit a tubO ADE, necesse est ut liquor in
alium tubum emeratur . Contrarium'autem eVenire debet, quando invalescit aeris pressio. Ubi autem hydrargirum in phiala C inclusum una linea descendit, tantumdem assurgit illud qaod continetur in phiala B ejusdem capacitatis, ac prior . Si vero phiala B sit vigesies latior tubo , aqua
secunda in eo existens, Io .. lineis attolletur ; sicque apertius indicantur aeris variationes, quam in baro metro simplici. Notandum tamen est baro metrum' simplex tutius adhiberi, qua m compositum . In priori quippe mercurius ascendit, aut descendit ea ratione qua augetur vel minuitur aeris preSsio ; Secus Vero in posteriori. Si enim aeris pressi' uno gra- .du minuatur per unam horam, & tantumdem descrescat per horam Sequentem , minuS a Scendet liquor per secundam horam, quam Per Primam; liquorum enim pressio pendet ab eorum altitudine ; aqua igitur secunda magis ObSiStit ascenqui hydrargiri per se eundam horam, utpote altior , quam per primam, quia tunc demi&
Ex hydrargiri ascensu aut descensu in baro me-iro simplici, conjicitur brevi futuram eSSe remporis mutationem: scilicet ubi hydrargirum ad majorem altitudinem evehitur, tunc augurari licet caelum brevi tempore sere serenum. Quam-Vi S contrarium aliquando contingat, id tamen Saepi US verum esse, quam falsum, docet experientia : ubi autem hydrargirum plus solito deprimitur, tunc signum est praenuntium, non m Ulto pOSt caelum esse nubibus Obducendum , & plα- viam delapsuram. Quamvis autem haec omnia constantem ad regulam nondum revocari potuerint, ex diutinaramen Observationum serie colligitur, te Ste D. Ac hel: i. Utie quand ce harometre baasse a
210쪽
Praeter baro metrum, alia Sunt signa quae pluviam praenuntiant. Nonnulli, v. g. sunt lapides qui, ubi humidus est aer, plurimum mollescunt. Resert enim D. De Luc, clarissimus Naturae indagator, prope locum cui nomen AsseMeleben, qui a Lipsia ori si Io. leucis versus occidem tem distat, quemdam esse lapidem quo, veluti baro metro , utuntur viatores . Quando proximus est imbed, in eo lapide clavus non minus facile. defigitur, quam in argilla. Si vero caeli sereniatas sutura. sit continua, in eum ' clavos adigere frustra velis; vel a primo enim ictu hebetescunt. Essai stir Ia e auso ris variations δε haromm
. Quae res cur mercurius in baro metro demissior it prope aequatorem, quam Verius polos. Re Sp. Prope aequatorem calor perpetuus aerem magis dilatat; aer magis expansus minus habet gravitatis, & proinde mercurium premit remissius. PLE terea ob conversionis motum, quo rer-Ia circa proprium axem revolvitur, minor esse debet gravitas, tum corporum terrestrium, tumat mosphaerae aeris prope aequatorem, quam Ver-Sus polos. Cum enim circuli prope aequatorem majorem habeant velocitatem, quam versus p los , vehementiori pollent vi centrifuga , ideoquQMinus agere debet vis centripeta, Seu graVirδ α