장음표시 사용
211쪽
Si eadem ubique esset aeris densitas & gravitas, ex ObServationibuS quae Ope baro metri fiexent in locis excelsioribus, in aliisque multo in serioribus, facile cognosceretur quaenam esset altitudo totius atmosphaerae aeris terram ambiezris. Supponamus,. V. gia experimentum fieri in radice alicus uS montis , cujuS altitudo perpendicularis sit 5oo. Sexpedarum, &. hydrargirum ad 48. sere pollices assurgere , duobus Vero pollicibus integriς deScendere, quando in montis verticem
adhibendo , facile est deprehendere quousque extenderetur aeris terram circumcingentis atmosphaera Ptiesto enim seret istud ratiocinium: ad sust, nendo& ny .lssargiri duos polliceS requiruntur 5oo aeris Sex Pe - , quot i Situ necessarie sunt ad su si mendos χη- mercurii pollices λ Haec proinde instituenda esSec proportio 2 2.: boo. ' 28 . Quartus terminuS totam designaren altitudinem atmospna aeriS terram circumvestientis Cum autem eo minor Sit aeris densitas, quo magis a terra diStat, 'Sequitur ex ratiocinatione modo instituta colligi accurate non pOSSe, quaenam sirx0tὶ u. atmosphaerae altitudo. I Vὶ Sit
hermometrum instrumentum est, quo indῖ- . ca tur variae caloris & frigoris mutationes, quae aeri poSsunt contingere. Sic autem construituri. Sit globus vitreus X M. 5 - , cui aptetur canalicuius cylindraceus is, cujus interioris capacitas in tota sua longitudine sit prorsus aequa- vilis. In globum istum & tubulum infunditur excarius PuriSSimus ad quamdam usque altitu- di
212쪽
D I 1 3 ERT AT I I VI. III dinem D. In aquam serventem mergitur globlis A, ut quidquid in mercurio superfluum eSt exeat, & aer in tubo inclusus expellatur. Deinde hermetice clauditur tubus in parte ipsius superiori B . u. Postquam tubus & mercurius deserbuerunt, eapacitas hydrargiro repleta per semihoram nive aut glacie confusa involvitur, tunc mercurius frigore densatus in canaliculum descendet ad punctum usque fixum C, quod. filo indicabitur , &dici solet punctum congelationis . S. Lente & sensim mergitur instrumentum ita aquam servidam, ita ut ea involvatur tota sere parSiquam Occupat mercurius ; iste vero calore dilatatus, intra tubum sese attollet ad certum
usque punctum fixum B quod filo pariter notabitur , & vocari consuevit ptinctum aquae fervidae . . Denique in 8o. partes aequales, sive gradus accurate cum circino compas ) dividitur spatium BC, quod inter punAum congelationis & puhyum aquae serventis interponitur. Post spatii BC in gradus aequales divisionem , a puncto Conge Iationis o c ziso ad punctum usque serventiS aquae, ex eodemque congelationiς puncto ad globum usque vitreum, habebitur thermo metrum, quod loci, in quo positum fuerit. temperationem indicabit
Thermo metrum, ut atmosphaerae temperationem accuratius designet, versus septentrionem ,
in umbraque collocandum erit. Μaximus frigori. gradus vulgo locum habet, cum proximuSest Solis ortus; caloris vero hora post meridiem secunda vel tertia. Quandiu mercurius supra congelationis punctu Π1 manet pensilis, aqua non congelascit ; ubi autem ad punctum istud delabitur, tunc aqua congelari incipit, 'nisi obstiterit venti agitatio, Vel alia quaedam causa externa. Ubi acerrimum est
frigus,,longe insta covigelationis punctura deprimitur mercurius. I S. Grassibus & - anno 17Om
213쪽
21 2 PHTSICA sYFERALIAE Parisiis descendit, dum 'eviret horribile illud Diogus, quo tora Vexata fuit Europa. In Lamnia, Nomegia, Siberia, aliisque plagis septentrionalibus , 4o. & bo. gradibus infra congelationis D in tam delabitur mercurios; ita ut gentes illa: singu- Iis annis frigus experiri soleant, eo triplo vehementius, quod Galliam, anno I o9. conflictavit.' Non minus autem illud miraberis, quod in ea. lidissimis Eonge torridae regionibus, Si pauca quaedam Africae loca, quatis est Senegallia, excipias, mercurius, etiam dum maxime servet deStas, non multo sese altius in thermo metro attollat, quam Romae, Μassiliae, in plurimisque aliis Europae urbibus; in rona igitur torrida intollerabilis est Φcalor, non quia multo intensior, sed quia magis continuus, quam' in aliis regionibus.
Quaecumque m parando thermo metro adhibeatur diligentia, nonnisi imperfecte veram Caloris aeris mensuram exhibet; nullumque Novimus instrumentum , cujuS Ope calorem, qualis reipsa est, accurate aestimare possimus, cujus vitii duplex affertur CauSa. s. i. Praesentem aeris temperiem non cognoscimus, nisi ex amplificationis sitation) gvadibus,
ouos suscipit liquor thermo metri . . Quemadmo-gum autem calor, licet modo uniformi crescens, non tamen solida aequabiliter dilatat, id est, calor duplo intensior, non ea duolo magis extendit; pariter credendi locus est, liquida eidem incommodo esse obnoxia, ac proinde genuinam rtamque caloris mensuram non obtineri ex amplificationis gradibus, qui liquori thermo metri
I. Cum instrumentum cuidam caloris gradui exponitur , ampulla ta boule & tubus rare fiunt, novamque capacitatiS accessionem acquirunt; contra vero densantur, aliquid e sua capa
214쪽
citate a miriunt, quando frigus invalescit. Inde aurem sequitur extensionis ti densationis gradus in liquore aliter exhiberi, quam reipsa Sunt; quae diversitas eo major est, qua vitrum instrumenti variis caloris & frigoris impressionibus suscipiendis magis comparatum este omnia quippe vitra non eodem modo dilatantur . . Unde fit ut accurare aestimari non possit gradus, quo thermo- metri liquor dilatatur vel densatur.
tescunt densitatis variationes, quibus aer est Obnoxius. Sic construi potest: adhibeatur bilanx adeo accurata, ut mutationes aequilibrii, vel minimas indicet, S unius . brachii extremitati appendatur globub metallicus, v. g. cupreus, exca Vatus & aere exhaustus: illius globi capacitas sit unius saltem pedis cubiti. Ex altero brachio suspendatur aequipondium . Si aer fiat densior, liquet minuendum esse globi excavati pondus, quia magis ab aere sustinebitur: licet enim vis aequi-mddi etiam decrescat, cum tamen multo minus it ejus volumen, ipsius nisus deorsum longe minus debilitabitur , quam in globo , cui proinde praeualeat necesse est; sicque praevalendo Versus terram inclinabitur, & densitatis in aere incrementum indigitabit. i. .Hygro metrum inservit ad detegenda varia humoris discrimina, quae in aere accidunt. Hujusmodi instrumentum habebis, si globi metallici loco qumdam apponatur materia spongiosa, quae liu mores aqueos facile combibat. Ubi enim aer fiet humidior, tunc spongia propter novam graVita tis accessionem praevalebit; si vero siccior aer e Vadat, tunc Spongia 'levior facta altius efferetur ,
ideoque varios humiditatis gradus indicabit.
215쪽
PΠΥSICA GENERA IIS . Aliud hygrometri genus proponit D. Nollet rin loco a pluvia defenso, sed tamen qui aeri libero sit expositus , funem Cannabinum Io. vel ra. pedibus longum , in situ horizontali leviter tendas. Medio sunt subnectas filum aereum FI de Ieton , cujus extremitati exiguum pondus appendes, quod instar indicis erit, ita ut brevi tabulae respon
deat in pollices & lineas divisae. M. 58. Tunc
instrumentum obtinebis, quod ascendendo humoris , & descendendo siccitatis gradus indicabit. Aperta est ratio : senes contrahit vapor humidus, eos vero producit siccitas; ergo per tempus humidum funis cannabinus, qui hygro metruna eLficit, tensior esse debet, quam per Siccum tempus; index igitur, tempore humido attollatur,& tempore sicco deprimatur neceSSe eSt. Quam autem parum accurate ab hujusmodi hyias rometris indicetur praesens aeris humiditas vel Siccitas, sic observat D. Sigaud de la Fond toueIle indication petit-on rirer Est tin paretι instrument' que nous apprensit , sinon que Iacorde est mouitIee, oti qu' elle est secte ' i' lumidite en est et ι' vant tine Dis Mnfirge, elle n' ensori que pere a peu, s selon ι' exposition
216쪽
aeris Species, quas variis ex Substantiis elicit hodierna Physicorum industria. Inter eas principem locum obtinent, aer acidus, aer athalinus, aernxus, aer inflammabilis, aer cui nomen air E potogrxitque, aer mephiticus, aer nitrosus . de quibus non abs re erit pauca delibate.
De Aere aetri . Aer acidus vapor est vel sumus e spiritu salis prodiens. In imam lagunculam immittas cupreami di*x' am. mi deinde certam salis quantitatematiundas, & igni subjiciatur haec permistio. Inde
assurget vapor, cui impositum est nomen aerisaeam . Gravior ille est, quam aer atmosphaerae, in eoque extinguitur candela accensa. Aqua aere
acido imbuta spiritum salis praebet, quo nullus potentior. In eo serrnm citissime sisSolvitur. Si paululum olivi in spiritum vitrioli unaas, postquam fundum lagunculae, quae per MSilonem hanc continet, leviter calefeceris, in e exsurget vapor qui dicitur aer aetatis υitrioIAus. Aliae sunt aeris acidi species, quas videre est apud recentiores Chymicos.
. Aero a acino . L air alhalin. Spiritum salis ammoniaci volatilem in tenuem
genam demittas; postquam candelae accenSae admota Incaluerit, ex ea sese efferet vapor copio- , cui .inditum est nomen aeris aI alini. Eun-m obtinebis aerem, si lagenam impleas permi-ione, quae constet una Salis oran Oniaci parte.
in tribus calcis extinctae partibus. Solus candelae
217쪽
PHYSICA GENERALIx . accensae calor ex ea mis inra ingentem praedicti aeris copiam extrudet. . Inde colligere est plurimum affinitatis, vel potius veram identitatem eSSe inter aerem athalinum, & liquorem dictum auali.υοIatu uetior equo pacto exstilletur posterior, sic exponit Chy
Neminem fugit quantum liquor ille vim habeat ad sanandos morbos, qui a graeca voce dicuntur asphyxies, cum scilicet aliquis halitu, sensu motuque destituitur. Quod remedium feliciter adhibuit D. te Sage erga Varios homines, quorum alii carbonis, alii termentationis vinosae acidis vaporibus praefocati fuerant. Saluberrimum illud fluidum non tantum in nares injecit , sed etiam aqua temperatum dedit potan-cum ; qui omnes aegroti ad pristinam sanitatem cito redierunt.
brius quidam in sequanam Sese temete conjecit& nonnisi post uo. minuta ex aquis suit extractus, sine arteriae pulsu, Sine SenSu & motu, oculos habens apertos & immobiles. Quo pacto fuit ad vitam revocatus' ope Scilicet as ali υo- Iatii fluor, cuius quaedam guttulae non tantum in nares, sed etiam in os immissae fuerunt. Quibus haustis, aegrotus post validam exSpirationem, aquam Spum OSam ex ore ejecit, & Statim egre-
218쪽
DIssERTATIO VI. 2IT .gie convaluit. Idem clarissimus artis C hvmicae cultor D. Ie Sage corsiendit aι ali. υοlatii fluor
praesentissimum esse remedium adversus viperae morsum, insectoruni punctiones, adustionem, Solis ictum, rabiem & amplexiam.
M stis fixi nomen habet vapor , Seu sumus quadam sermentatione excitaIus, qualis est ille qui in cervisiae ossicinis bras series 3 super liquorem sermenteschntem copiosus attollitur. Eum in v sis sic colligere poteris: adhibeantur hydriae vulgares siliceae cruche de gres ) vel lagenae vitreari carases de verre), in quibus Servari solent fru-Aus gallice dicti fruits a P eati de vie I vaSis enim orificium quandam habeat latitudinem necesse est. Vasa illa instructa sint obturamento sinbereo bouegon de Ilege ) quo possint accurse O cludi. Vas paululum oblique immergitur, di quantum fieri potest, in. cupam ve ) inclin tur ; sed tamen ita ut materiam sermentescentem notu contingat. Postquam vas erectum fuerit, L psiusque orificium in situ verticali positum , diligenter obturetur, priusquam e cupa illud extraxeris. Deinde obturamento aptetur stagmentumVAicae suillae aqua inadefactie, quod circa vasis oram Io hord) sortitex alligandum est. Quo in vase servabitur aer fixus, in varios usus, ubi s se hederit occasio, adhibendus. Cum autem cervi fiat Officinae non semper de-rbs opportunitas , aerem fixum isto modo facile erit obtinere: in fundo lagenae ponenda e St cretas de Ia erate); in eam paululum aquae infundas, deinde mistum illud oleo vitrioli aspergas. Inde sumus attolletur, quem facile excipies in lagenam aqua plenam, si tibi suerit idoneus instrumentorum apparatus. Tunc novus ille aer aquae expulsae in cum occupabit .. . Si tibi desuerint in trumenta eum ad usum accommodata, rem Sic
219쪽
218 pHΥsICA GENERALIs expedies: vesicam suillam aere vacuam illigabis collo lagenae, quae mistum sermen reScens Continet. Cretae loco quaelibet adhiberi potest marmoris in pulverem comminuti species, cuilibet
lapis gallice di Elus cauripo. '
Aer fixus gravior est, quam aer atmospherae. Δ On candelaS tantum accensas, Sed etiam assulas copeaux) inflammatas & ritiones ardentes
a in dudum noti sunt tristes effectus νaporis illiu , aeri S, qui supra cupam in qua sermentescit vindemia se Se attollit. Nemo nescit quam periculosus Sit illius vaporis amarus, plurimosque homines fuisse eo suffocatos. Non semel accudunt similes casus in cervisiar Osticinis, cum Spiritu hauritur vapor, qui e cupa in qua efferve- Scit cerviSiae materia sursum avolat. Idem generaturi contingit in omnibus locis, ubi sermentantur ingentes Substantiarum vegetalium maSMe. Cum autem ejusdem naturae sit aer fixus, qui ex Creta acido vitrioli admista educitur, iidem esse debent illius enectus. Rem ita se habere testatur eXperientia. ' In ingenti vase cylindraceo & crystallino volucris includatur; denique aerem fixum infundas. I unc avis dissicillus spirat, rostrum aperit, motu spastico conυ,Isis exagitatur, brevique Interibit, nisi promptum ipsi remedium asseras. Ι-dem observabis phaenomenum, si volucrem aeririxo expOSuerl S, qui ex cervisiae aut vini sermentatione exoritur. Ad eum esteolum satis est . ut avem aliquandiu mersam retineas in armosphira, quae Supra materium sermentatam sese a tollit . Ne tamen inde concludas nihil boni ex aere sis P . . quo quippe naturae Avictor etΠcaci SSimum po Suit adverSus corruptionemant Idotum, ac Proinde in curandis febribus D tridis maximae eSt utilitatis. Sic D. Hem, me
dicus demo sensis de Nimer , remediam illud
220쪽
DIs3ERTATIO H. 2Is feliciter adhibuit erga juvenem hoc morbo gravi
Quantum valeant clysteres aeris fixi ad depellendas sebres putridas malignas, variis comper. tum habemus exemplis. Id saepe feliciter expertus est D. Percivat, Doctor Medicus e Societate Regia Londinensi, de quo ista refert D. Pa i lian: Depuis Ie 8. ja ier I 72. jusqu' GA 22.