장음표시 사용
91쪽
Ubi duo corpora etastica in sese ex adverso -- currunt cum moιibus inaequa ib si I. corpus . A Dotius modo resiLiet, modo quiescet, mota priorem servabit Hrectionem ς 2 corpus B ae bilius resectetur . .
Prob. x rima pars o Si motus residuus in compore A juxta primam directionem, minor sit eoouem amisit, reflectetur . . Supponamus, ex. gr. illud habuisse 6, gradus motus verSus ortum, EX quibus L. amiseriC, 2. tantum Semabit . . Cum amtem motus elasticuS ei Sit aequalis. qui fuit amissus, abi elaterio recipiet 4. gradus motus, sed in
α. Si mutum qui Superesu corpori AE sortiori ,
sit aequalis . motui amisso, manebit immotum. Ex. gr. si ex. 6. gradibus sui motus versus o tum , 5. perdiderit, ac proinde I. tantum retineat, tunc Vis elastica I. gradus . ei conseret in partem oppositam, nempe versus Occasum; ergo inter duas. vires aequales & oppositaS: erit comstitutum, ac proinde Stabit immotum . 5. Tandem si motus in corpore gresiduus, eo sit major quem amiSit, progredietur juxta primam directionem . Si , via g. .eX 6. gradibus motus in ortum, 2. tantum in collisione amiserit , 4. retinebit; ex quibus duo destruuntur per 2. graduri oppoSitos quos ab, elaterio recipit in partem Contrariam, nempe Versus Occa Sum; duoSagitur Servabit. gradus motuS versus ortum ; ergo tunc juxta priorem directionem progredietur. Prob. secunda pars p Scilicet corpus debilius Bresiliet; si enim ocourreret corpori A cum vi λbus aequalibus, reflecteretur, ut constat ex priori lege ; ergo cum occurrat corpori AE cum viribus minoribus, multo magis resilire deber.
92쪽
Ex iis quae circa corporum elasticorum collisionem huc usque dicta sunt, pater, corporiS elastici partes compressas niti' undique se e restitue re . Si quid obicis ex una parto Occurrat, tunc in alteram fertur tota vis elateri Id contingere
vidomus in aereo sta mine fit ae archal in spiram convoluto. Ubi enim filum illud post compressionem, sibi permittitur,. illius extrema hine& inde prorumpunt, &i filum suam longitudinem sibi vindicat . Si globuli duo prope hujus
Staminis . extrema collocentur, eadem vi repellum tur, qua Sese restituit filum, alter ad dexteram, alter adi Sinistram α
Ηlnc non paranti pendet tormenti bellici re gressus Quod ut magis . pateat, exponendum eStquomodo fiat pulvis pyrius: componitur Sale petrae, Sulphure ει carbonibus. tritis, quorum pori eam ab igne habent capacitatem , . duae Salpetrae cum Sulphure commistum possit includere. Haec elementa simuli permista conteruntur. Ubi satis contrita sunt, materia quae inde coalescit, cribro excuti rur, per cujus meatus tranSeundo in . globulos dividitur. Porro dum conterebatur hae pulveris materia, multum aeris intra eius partes, irrepsit. Aliunde cum in globulos sphaericos divisa. iuexit, inter eos plurinia intercedunt spatia, quae aere. replentur; inpenS ergo aeris copia in pulvere pyrio delitescit: jam vero ab hujus aeris elaterio partim exoritur tormenti bellici regresvus. Nam. L. aeris particulae in pulvere pyrio comPrimuntur cum ipse pulvis , sive per tormenti bellici angustias , sive per globi ferret gravitatem. prematur, . inde multum augeri debet aeris compressio, illius proinde elaterium maxime tenditur. '
Quaprodier ubi inflammatur pulvis pyriuS, Omnes & singulae aeris partes, quae calore magis
93쪽
PΗΥ3IeA GENERALIs z. adhuc coercentur,' tandem. vi subita simulquo Sese expandunt, & Sese explicando , conjunctis viribus agunt & in globum ferreum, & in tonme tum t eodem sere modo quo diximus filum aereum , dum Sese restituit, hinc & inde pellare globulos sibi contiguos ergo singularum aeris
Iartium vis elastica debet simul & repellere glo-
um serreum in partem anteriorem, & torme tum in partem oppositam . Cum autem globus, multo Sit minor tormento bellico , multo remiS: sior esse debet istius velocitas, quam globi. Attamen, etiamsi nullus in tormento esset globus, at Sosus pulvis rarius, repelleretur tormem
tum. Ubi enim flammam concipit pulvis ille,
aer in eo inelusus subito impetu sese dilatat: aer autem exterior non SatiS celeriter ejus eruptioni - cedit, sed ipsi obsistit, & se habet veluti quoddam fulcrum . . Quapropter aeriS Sese explicantis actio repellitur versus tormentum, quod ideo regreditnr, & resistit. Ad eumdem effectum maxime conserre pulveris vapores alibi exponemus.
De mortis resexi Iegibus. otus xesexus dicitur ille, quo corpus motum resistit occasione aIterius sibi obvii, quod penetrare non potest. Ex.. g. Si nobus eburneus in incudem decidat, cujus objectu resiliat, ut e veniret debet,. motus ille quo reflectitur, appeulari solet motus res use in obicem vero firmi Simo, a quo reflectantur, duplici modo incurrere possunt corpora elastica, nempe vel ad pependictitam, vel oblique. Incidunt ad perpon Aculum, cum linea quam incurrendo describunt, non magis ad dexteram, ouam ad sinistram pro pendet; incidunt autem oblique, cum linea quam insistunt, magis in unam i quam alteram pax-tem inclinatus L
94쪽
Linea quam corpus incidendo describit, & linea per quam post collisionem resilit, cum superficie plani in quod impingit, duos eniciunt angulos ; quorum alter incidentiae, alter Vero rein
sexionis angylus dicitur. Beni ob oculos ponamus . Si corpus A per lineam AC incurrat in
planum quod exhibetur per lineam BCE M. 8.
Angulus ACB vocitatur angulus incidentiae. Angulus enim, cum nihil sit, quam unius lineae ad alteram inclinatio, tribus litteris designatur, quarum media ipsum anguli punctum, Seu linearum concursum indicat. Si vero corpus reflectatur juxta lineam CD, angulus referionis erit DCE. Nic. autem quaeri solet cuinam legi obsequatur
motus resexus corporis, quod in obicem firmissimum incurrit, quem penetrare non potest; Sive quaeritur quaenam sit ratio anguli incidentiae ad regulam resexionis, utrum scilicet alter sit altero major, an ambo sint aequaleS. Priusquam solvatur haec quaestio, notandum est I. testari experientiam motum quemlibet O bliquum, in duos resolvi, alterum plano perpenicularem, alterum ipsi parallelum, sive horidon-rnum . Si enim buculus contra planum maxime
politum Oblique impellatur, i. illud premit &Percurrit, deinde lambit planum.- Praeterea si globus juxta plani inclinati longitudinem motus, in aliud planum horizontale incidat, primo illud serit, deinde supra ipsum volvitur. Porro motus qui post percussionem in globo superest, hori ZOnratis eSt, utpote plano parallelus; motus autem quo planum percutit globus, est perpen culiaris; siquidem nonnisi per lineam perpendicu Iarem ad planum accedit. Experientia igitur constat motum obliquum in duos resolvi , alterum per endicularem, qui e ΚΟhibetur per lineam AB, alterum parallelum Sive horieontalem, qui exprimitur per lineam AD. Notandum est 2. corpuS elasticum in planum
95쪽
perpendieuIari comprimere, in ipsum autem DuIlo modo agere per motum horiZOntalem, ut Satis patet; ergo poSt collisionem corpus Suum O- mne motum horizontalem servabit, ubi planum erit omnino politum; si veto asperitateS quasdam & inaequalitates habeat, prouP magis vel minus frequentes erunt, moetus horizontalis magis aut minus .imminuetur . His pr. Otatis, sit
Si eorpus perfecte elasticum noidat, siυθ ad perpendiculum, sive ob lique in planum immo- i. bile s politissimum, runc ita resectetur , ut
esse angulo incidentiae aequalis, si necesse sit uti corpus a plano per eamdem lineam resiliat, quam ad perpendiculum incurrendo descripsit: atqui res ita est. Cum enim planum immobile eodem mo-ldo se habeat respectu collidentis, ac corpUs infinite magnum, collidens ei Suunν Omnem motum communicat: atqui corpus collidens, ut Constat ex dictis, ex vi e lassica recipit morum huiC aequalem quem percussione amisit, se quidem in partem oppositam ; ergo des et a plano, resilire juxta eamdem lineam per 'quam inciderat, ac proinde ita reflectitur, ut angulus refexionis sit aequalis angulo incidentiae; Siquidem uterque re- ctus eSt. . t Prob. secunda pars. Angulus resexionis erit angulo incidentiae aequalis; si linea per quam reflectitur corpus eodem modo sit inclinata, a C linea per quam Ubiique incidit in planum immo abile: atqui res ita se habet . Cor S enim, dum reflectitur, vim eamdem retinet, qua decid1t: namque dum oblique in planum delabitur, illius motus dividitur in psrpendicularem & horidonralem m
96쪽
rem, ut constat ex supra dictis: atqui corpus,dun, reflectitur, nihil de suo Botu, sive horieton-
tali, sive perpendipulari, deperdit; nihil quidem
amittit de suo motu horizontali , siquidem honopponitur pJano, cui est parallelus; nullum et- . iam sui motus perpendicularis detrimentum patitur; eo quippe toto & solo planum comprimit, ac proinde vis elastica totum quo compresserat minum perpenHeularem ei reuesinit,; ergo corpus
persecti elasticum oblique lincurrens im planum immobile & politissimum, nihil e sub motu , sive perpendiculari, asive horletontali deperdit; ergo totam, dum reflectitur, - vim Suam retinet:
rit, eodem modo inclinata est, . ac linea AC per quam in planum deciderat; ergo angulus res xionix DCE , prorsus aequalis est' angulo cinis.
Hac propositione , veluti funda mento , 'nititur ea sars Opticae, quae reflexos luminis radios expendit, & vulgo dicitur cato trisa. i Quaeres, cur corpus oblique in planum incidens, Saepe non ha reflaetatur, ut angulus reflexionis sit aequa lis angulo incidenti Resp. illud repetendum est, I. vel a corporis moti inaequalitare, vel a plani aspersione , quae motus direre em mutant: '2. a mobilis gravitate, quae motum Myrionialem minuit; L a medio resistente, 'sive aere, qui aliquam motuS partem suffuratur; 4. a diversitate quae in corporum
Quamquam eas ob causas reflexio non semper accurate fiat , ad angulos aequales, plerumque tamen talis est, raculo judice. Id videre est in crebris minutisque subsultibus lapillorum , qui in fluminis superficiem oblique proJecti, summas aquas perstringunt. Ρariter in pugnis navalibus, tormenti bellici globus in aquae superficiem oblique explosus, in OppositaS naVes refled itur ad ea nidem sere altitudinem .
97쪽
e ionis mutatio, quae corpori accidit, cum oblique transit ex uno . medio in aliud, v. g. , ex aere in aquam . Duplici autem modo fieri potest haec mutatio, nempe vel a linea perpendiculari recedendo, vel ad eam faccedendo. Ex. b. Si Corpus B mutum M. 9. oblique ex aere in aquam transiens , juxta lineam BD, non pergat reeta ad G, sed tendat ad punctum H, tunc refringitur recedendo a linea perpendiculari Da respectri superficiei aquae EF, si vero insistat lineam DC, quae magis inflectitur versus perpendicularem AD quam L G, tunc dicitur refringi, accedendo ad perpendicularem.
corpus ad perpendisαIum transiens ex uno medio in aliud quodcumque, non refringitur, sed . eamdem Iimam pergit describere..
Prob. Illud corpus nullo modo refringitur, l
sed juxta eamdem directionem progreditur, quod non potest in unam magis quam in alteram partem declinare: atqui corpus ex uno medio in aliud quodcumque ad Perperadiculum incurrens, non potest in unam magis quam in alwram partem deflectere; siquidem undequaque aequaliter Premitur; ergo, &c. 'Eamdem veritatem sic demonstrat experientia:
vas vitreum fg. io. imponatur plano CD , quod horizonti est parallelum. Illius vasis fundum argilla mollicula indue, ad 2. vel 5. pollicum altitudinem. Deinde globus plumbeus E si
98쪽
DISSERTATIO VI. sybi permissus, per caniculam F vasis centro respondenrem decidat: globus ille cavernulam sibi estodiet in parte argillae, quae caniculo ad perpendiculum subjicitur. Deinde extracto globulo, Idem vas aqua repleatur, itereturque experimentum; tunc deprehendes globulum, trajecti aqua, in eamdem cavernulam delapsum esse. Nullana igitur expertus est directionis mutationem, quamvis ex uno medio in aliud densius occurrerit.
Corpus ostique trausiens ex medio rariori in aliud aeensius, ex aere, υ. g. in aquam, tunc refringitur desectendo a perpendicularι.
Prob. I. orpus oblique transiens e medio rariori in aliud densius ita refringitur , ut a perpendiculari recedat, si occursu novi medii aliquatenus reflecti debeat: atqui res ita. est; si enim ubi nimia est obliquitas, corpus incidens omnino reflectatur, certe cum oblique transfertur ex medio minus denso in aliud densius aliquantulum Sese reflectere cogitur: atqui ubi nimia est obliquitas corpus in medium densius incurrens, Omnino reflectitur. Sic globi serrei in navali certamine, in maris superficiem obliquius immissi, versus livius Oppositum, aut naves adversas repelluntur. Aliquid simile, ut jam diximus, observatur in planis lapillis, qui a pueris ludentibus in flumen obliquius vibrati, summas aquas crebris subSultibus perstringunt; ergo corpus oblique transiense medio rariori in aliud densius, aliquantulum reflectitur, ac proinde ita refringitur, ut a linea perpendiculari recedat. Prob. a. Ubi globus B M. 3. oblique transit e medio minus denso in aliud. densius , v. g. ex aere in aquam, vis ejus obliqua per lineam BD expressa, resolvitur in perpendicularem de- P si . T. v. E si-
99쪽
s PΗΥ3ICA GENERAMy. signatam per DA, & in horizontalem indicatam per se; si ergo vis ejus perpendicularis majus impedimentum offendat , quam horizontalis, globus a perpendiculari recedat necesse est: atqui vis Ierpendicularis majorem obicem experitur, quam origontalis. Quod ut magis pateat, Supponamus totum globi hemisphaerium mpn in aquam d mergi , tune aqua contra totum illud hemisphaerium renitendo, directionique perpendiculari obsistit: horizontali vero non reluctatur, niSi agem do contra quartam globi partem, nimirum n p ; aqua igitur vi & directioni perpendiculari magis resistit, quam horizontali; - ergo globus magis progredi debet juxta directionem DF, quam juxta directionem DA, ac proinde non perget Sequi priorem lineam DG ; sed lineam DLL describet.
Corpus obliquo transiens ex medio densiori in a- Iiud minus danstim, refringitur ad perpendicularem accedendo.
Prob. Ratio est quia vi directionique hori-
2ontali magis resistitur, quam perpendiculari. Concipiamus enim globum mno M. 9. ex fluido densiori, nempe aqua, in aliud minus densum scilicet aerem, commeasSe per lineam obliquam se; fingamus etiam totum illius hemisphaerium mn o in aere positum esse; aqua vi directionique horizontali resistit, agendo Scilicet contra partem globi m p; vi autem & directioni perpendiculari minime obsistit; Siquidem totum globi hemisphaerium mon extra fluidum illud versatur, & in aere immersitur; erbo globuS e medio densiori in aliud rarius transienS, ad lineam perpendicularem debet accedere. Ex secunda propositione concludere solem Physici si quis piscem in aqua positum glande f-
100쪽
i ictum paulo inserius esse dirigendum; cum enim glans plumbea ex . aere in aquam emissa declineti a linea . perpendiculari, SeoPum, inquiunt, nons attinget, nisi paulo inserius directa. fuerit. Prael terea piscis, ob refractos luminis radios, in altio- - ri loco constitutus apparet, ut POStea exponetur.
latica vox graeca eSt, eam Scientiam ex ut mens, quae de corporum solidorum aequilibrios disserit, quae expendit rationes Dr mavorer in virium machinis applicatarum, ut pondera facilius trahantur, vel attollantur. Μachinae autem sunt instrumenta juvandis hominum conatibus accommodata. Aliae sunt si Iices, quae Scilicet ex MIiis non componuntur; aliae co ositae, quae e simplicibus fiunt, & pene sunt innumerae. Inter machinas simplices primum locum sibi merito vindicat vectis, ad quem aliae revocari possunte' disseremus itaque i. de vecte; a. de maohinis simplicibus, quae ad pri a m vectis Speciem reseruntur ; 5. de iis, quae ad secundum vectis genus pertinent.
De Vese . Veres omnium machinarum simplicissima, est palus quidam oblongus, ex materia solida constans, qui ad ingentia pondera, vel sustinenda, vel attolIenda commodissime adhibetur. In eo tria sunt distinguenda, nimirum νοrentia Μ M. 11. pondus P & centrum motu, C. Potentiae nomine intelligitur quidquid pondus machinae appensum sustinere aut movere potest. Sic