장음표시 사용
71쪽
- 685 Immensus Vero erat numerus abbatiarum et monasteriorum regalium, ut vel ex sola charta divisionis imperii, inter Carolum II et Ludovicum Germanicum anno 870 lactae, manifestum est l; et postea usurpatione vel cessione multum iste numerus etiam auctus suit. Adeoque contendit Balugius 2 multisque testimoniis comprobare nititur ante exiens Saeculum IX omnia Galliae monasteria sub tuitione seu ditione regia stetisse. Verumtamen haec mihi aliquantisper exaggerata sunt, quum facile nonnulla exempla citarentur, quibus generale istud assertum limitandum laret. in Italia quoque ejusdem disciplinae innumera specimina oc
Non alia erat in Anglia consuetudo; ut, missis vetustioribus chartis, manifestum est ex privilegio quod Gulielmus Conquaestor, solum inter Christianos principes S. Gregorii VII solatium, concessit abbatiae S. Martini de bello l. Nolae sunt lites postea molae ab Episcopo dioecesano adversus libertatem hujus coenobii, et frustranei ejus conatus 5ὶ Similiter apud Graecos plura monasteria imperialia erant, eaque nulli archiepiscoporum vel episcoporum parebant. Cujus rei testem habemus, omni exceptione majorem, Innocentium papam IlI, qui hunc rerum statum confirmavit 6J. 6. Non tamen disti tendum est turbatam aliquando fuisse hanc
consuetudinem, et ab exeunte saeculo x aliquot Galliae episcopos contendisse, praeter jus et fas abbates monasteriorum non epi scopalium Omnino a sua jurisdictione immunes esse, adeoque eos
partim vicisse, partim victos fuisse. In hoc quippe victi fuerunt, quod monasteria, Romana libertate donata, sibi frustra etiam subjicere voluerint ); in hoc autem vicerunt quod saeculo tan-st, Vido hane chartam, ap. PertZ, Monum. Germaniae, tom. l leg. pag. 5T, Hannoveras, l835.s2ὶ Not. ad B. Lupum Ferrarien . pag. 373 et seq. et 503 et Seq. 3ὶ Vido integrum sors tractatum damonasteriis Italiae regiis ap. Muratori, Antiquitat. Italic. medii aevi, tom. l4,
72쪽
dem xu abbates monasteriorum ingenuorum seu regalium adacti suerint, ut in sua benedictione obedientiam episcopis promitterent ). Verumtamen quam primum haec lis de regalibus monasteriis ad pontificem delata est, multum abest ut episcopis adjudicata Sit causa; contra Omnino ceciderunt, ut colligitur ex epistola
Innocentii II 2ὶ ad Henricum II, Anglorum regem, qui conquestus fuerat de Hugone archiepiscopo Bothomagensi 3ὶ, quod
contra consuetudinem a quibusdam abbatibus Normanniae, quos suos Henricus appellabat, professionem et Obedientiam susceperat. Itaque, subdit Mabillonius ), novus tunc erat usus isto in Normannia et contra consuetudinem inductus nuper in concilio Remensi. Praevaluit tamen tum Romani pontificis lavore, tum principum indulgentia, adeoque facilitate quorumdam abbatum episcoporum auctoritas; et monasteria. quae sub Romani pontificis tuitione non essent, passim debuerunt episcopis Obedientiam, cenSum annuum, quem jus synodale Seu circadas appellabant . procurationes Seu jus hospitii, et processiones SolemneS, id est jus celebrandi Missas et conventus solemnes in eorum ecclesiis 5J; quibus annexae erant benedictiones abbatum, mona chorum ordinationes, consecrationes ecclesiarum et altarium, necnon chrismatis concessio 6J. . Prisca tamen consuetudo speculo elapso nondum Omnino ex ecclesia latina sublata erat: siquidem anno 1 50 Venetorum dux in monialium monasterium, vulgo della rimine nuncupatum, jurisdictionem adhuc retinebat; unde, si quae apud moniales corrigenda occurrerent, excluso patriarcha, cui in easdam jus nullum erat, ad solum ducem causa spectabat ).
73쪽
se mestiundine monasteriorem singulariam olim liberorum.
I. Μulta monastoria, prius rogia aut episcopalia, anto saeculum XIII facta sunt juria Romanorum pontificum. 2. Plures pontifices dofiniunt quibus verborum formia designotur plonaria exemptio. 3. Antoa monastoria, posita sub protectione sanctae sedis consumquo solvontia, aequo Gompta orant ac monasteria sub dicionom S. Potri rscapta. 4. Immonsus olim orat utriusquo gonoris monRsteriorum numerus.
Licet Romani pontifices ab antiquissimis temporibus passi mmonasteria, in fundo libero seu non sacro condita et nulli prius subjecta episcopo, in ditionem suam acceperint secundum primaevam illam disciplinam . qua licebat nova liberaque monasteria cuilibet episcopo, etiam longinquo, subdere; licet et postea S. Hormisdas papa aliique 4ns SucceSSores plura ubique terrarum ab episcoporum jurisdictione absolverint monasteria, licet Prius eis paruissent, aliquando ut pacem et tranquillitatem in illis conservarent, aliquando ut epiScopalem Servitutem arcerent, jam ut impedirent ne episcopi ex sua cognatione Superiores imponerent, jam ne bona communia dilapidarent. Sed qui haec singillatim demonstrata videre velit, adeat si placet) amen historicum et canonicum de regularium et saeculiarium clericorum )uribus It,ubi infinitam monumentorum congeriem reperiet Verum quum propter tyrannidem principum et bellicas p liticasque vicissitudines saeculo XI et XII monaSteriorum regi rum conditio, ita paulatim mutata est, ut multa se subduxerint auctoritati regiae et episcopalem jurisdictionem agnoverint 2 , brevi intellexerunt se in Scyllam incidisse cupientes vitare Cha
74쪽
rybdim. Quapropter recurrerunt ad Romanos pontifices, qui illis temporibus laciliores quam umquam suerunt ad concedenda exemptionis privilegia. Sed haec negat nemo, ne insensissimi quidem immunitatum monasticarum hostes. Si quis autem animo complecti velit quot, qualia, quantaque privilegia anto saeculum XII l jam concessissent Romani pontifices percurrere velit Regesta pontinoum Romanorum ab condita e clesia ad annum post Christum natum 1198, quae anno 3 85
Borolini odidit Philippus Jata; aut, si illa justo ampliora vi
deantur, indicem Patrologiae Mignianae CXXIV seu immunitatum, memptionum et privilestiorum a potestate tum ecclesiasticatum civili concessorum ecclesiis, ministris, monasteriis etc. ordine conpedentium alphabetico dissestum summatimque -- ponsntem naturam privilestiorum et immunitatum et similiter indicem CLXXIX seu omnium monasteriorum tum virorum tum feminarum, quorum mentio At in Patrolostia latina, cujusque locum et tempus fundationis seu restaurationis cum summorum poni cum privilessiis, restum nobiliumque virorum diplomatibus et chartis saeponentem. Re quidem Vera, quum
magna pars regestorum Romanorum pontificum perierit et quae superest non tota suerit edita in lucem, innumeraque diplomata aingularia in scriniis et tabulariis adhuc lateant, non inde intelligi possunt omnia quae ad haec illa tempora proposuerunt RO-mani pontifices de libertate religiosorum decreta; sed tot tamen sunt et tam ampla quae illic indicantur ut admirationem excitent. 2 In illis utique complura sunt quibus bonorum conservationi prospiciatur aut litigia dirimantur; sed infinitus eorum est numerus quibus sua monasteriis asseratur libertas a iurisdictions dioecesana. In qua concedenda aut confirmanda quum usi semper non essent Romani pontifices eisdem verborum formulis, necesse aliquando fuit eas definire. Imprimis multa ubique terrarum exsistebant monasteria sub protectione aut ditione Romanae ecclesiae, censum solventia annuum, se tam scilicre pecuniae ratiunculam, ornamenta seu ministeria ecclesiastica, terrae fructus aut animantia, quin etiam halmas. De his praesertim non una erat sententia. In expendendis itaque
privilegiis considerandae imprimis sunt binae decretales literas
75쪽
alterae quas anno 3 79 Alexander papa IlI ad apostolicae sedis legatum dedit, alterae quas anno 1298 Bonifatius papa VIII condidit. Statuit scilicet Alexander III 4ὶ ut, si fuerit deprehensum
quod ecclesia quae censum solvit SPECIALITER B. PETRI IURIS EXSI. STH, et ad indicium PERLEPTAE LIBERTAT1s census annuuS conferatur,
non immerito poterit speciali praerogativa staudere. Si vero, si pergit, ad indicium PERCEPTAE PROTECTIONIS cenSus persolvitur, non em hoc iuri dioecesani episcopi aliquid videtur esse subtra
cium. idem principium applicuit personis Innocentius ili, sed mullo susius haec explicuit Bonifatius Vill : Si papa, inquit Σ3.
ecclesiae vel monasterio eremptionis privilestium concedendo, vel super ipsius Memptiones sententiando . . aSSerat ipsam e clesiam fore EXEMPTAM, aut etiam JURIS BEATI PETRI GSistere, Sivae
AD IUS ET PROPRIETATEM ROMANAE ECCLESIAE, vel AD ROMANAM ECCLESIAM SPECIALITER AUT SINE MEDIO, vel etiam simpliciter PERTINERE : per
hoc plene debet eaeempta hujusmodi ecclesia iudicari. Quum enim jure communi omnes ecclesiae, per Orbem dimusae, ad Romanam ecclesiam pertineant; si id alicui concedatur ecclesiae, vel de ea per sententiam judicetur, eae hoc ipsius comprobatur emptio, ut privilegii nihil alias allatura concessio ei, cui conceditur, et sententia nullum aliter datura subsidium ecclesim pro qua fertur praerostativam Quum verba aliquid operari G-beant2 conferat oratiae speciatis. Ut est idem, si privilestium contineat, vel ipse papa per modum e rimat svra Scriptum, quod ecclesia sit LIBERA, vel quod in hoc PRAEROGATIVA 9audeat APMILLI : aut si dicat indefinite, quod ecclesiae Romanae annuum
cenSum Solvat AD PERCEPTAE INDICIUM LIBERTATIs ; sive quod ipsam ecci iam EXIMIT AB ORDINARII POTESTATE : vel quod NON AUDEAT ILLIO EPISCOPUS CATHEDRAM COLLOCARE, AUT IMPARANDI SEU ORDINATIONEM QUAMPIS LEvISSIMAM FACIENDI EXERCERE ALIQUAM POTESTATEM. . . Si
vero dicatur simpliciter, q-d aliqua ecclesia Romanae eccissim annuum cemum Solvat, non propter hoc einempta ecclesia dici debet. . . Licet autem sic diversos privilegiorum, quibus ecclesiae, ac mona teria mimuntur, tenores ad litium materiam ampu-
76쪽
tandam duoeerimus designandos : per hoc tamen aliis einemptionum, Si reperiantur, seu aliarum libertatum modis vel eorum ectibus nolumus aliquatenus derostari. Hactenus Bonisa
itus Vli I. Ex his intelligitur post Alexandri ill et Bonifatii Vlli decretasormulas, quae meram tuitionem aut protectionem exprimerent, etiamsi census annui adjecta esset conditio, non amplius valuisse ad condendam exemptionem ; sed illas tantum formulas quae ditionem, jus, proprietatem sanctae sedis, libertatem monasterii aut eaeclusionem auctoritatis episcopi aperte designarent. Verum, ut habetur tum ex quaestionibus legati Alexandrum ill sciscitantis, tum ex clausula decretalis Bonifatii Vlli, ante haec statuta non ita mauisesta res erat; adeoque non dubitamus asserere, saltem usque ad exiens saeculum xi hanc distinctionem inter , ditionem et protectionem et reliqua non agnitam aut observa
tam fuisse in condendis diplomatibus libertatis Romanae : unde lactum sit, ut per illas decretales plura monasteria exemptionem Suam B miserint 1ὶ Quod ut patefiat, satis suerit amandare lectorem ad plurimas bullas quas in Antiquitatibus italicis medii aevi 2ὶ Ludovicus Muratorius congessit : quas inter nonnullas reperire est in quibus vocabula protectio et ditio, patrocinium et jus aliaque id genus ut synonyma manifeste adhibentur : adeo ut, dum protectio postulari dicitur, concedatur susceptio in jus aut ditionem sanctae sedis, et ut in iisdem rescriptis ditio paulo inserius appelletur patrocinium e ita scilicet permiscentur et ejusdem censentur esse Valoris haec eadem vocabula, quae postea tam diversa significarunt 3ὶ. Maxime autem notari meretur privilegium exemptionis monasterii B. Mariae de Pomposia, datum
anno 1052 a S. Leone papa IX ; in quo leguntur sequentia
Constituimus et ordinamus per illam auctoritatem, quam Christus Dominus noster B. Petro Apostolorum principi suaeque
77쪽
ecclesiae rectoribus concessit, ut numquam locus ipse, aut res ad ipsum pertinentes, alicui submittantur personae, nisi APOSTOLICAE TUITIONI et REGIAE DITIONI. Unde natum est colligere, saeculo XI
de monasteriis exemptis regiis seu imperiabilibus dictum non fuisse ea esse sub apostolica ditione, sed landum sub tuitione apostolica. Utut est, indubium omnino nobis Videtur saltem v
que ad exiens Saeculum XI aut medium XII monaSteria, quae eS-sent sub protectione, patrocinio, detemsione, tuitione sedis Romanae, aeque exempta fuisse ac ea quae in diplomate dicerentur esse sub ejus ditione, pertinere ad ejus jus, seu de ejus proprietate esse. Ηine intelligitur quomodo Rota, non obstante decreto Boniticii VIII, decidere potuerit censeri concessam pisnariam
Gemption , quando una cum receptione sub protectione sedis
apostolicae concurrit etiam onus aliquid solvendi IJ. Distinctio autem, ab Alexandro lil inducta, ortum suum debere videtur UOBSuetudini, qua pluribus ecclesiis et totis regnis prolectionis lit terae datae suerant, quibus cavebatur ne episcopi absque sanctae Sedis consensu interdictioni subjicerent ea loca ; sed nuspiam sere hujuS- modi limitatio monasteriorum privilegiis adjecta fuerat. Atque haec pauca, quae de aliquot verborum significatione praemittenda duximus, nemini nova videantur, quum passim Mabillonius in Annalibus Benedictinis et Muratorius in Antiquitatibus Italicis medii aevi similia jam pridem docuerint. ι Usum autem illum solvendi quotannis certam pecuniae ratiunculam aut dona aliquot militendi ad sanctam sedem in indicium libertatis perceptae seu immediatae ditionis pontificis repetit Muratorius ex imitations rei publicae civilis : Uti alladia,
inquit 2), alicui in emphyleusim concedentes, praescribere Sotent nSum quotannis persolvendum, in sionum praesertim directi dominii : ita et manasteria atque ecclesiae, quae allodiorum ad instar Romano pontifici donata, ad plenam ipsius potestatem Spectabant, quoties alicui incolenda dimittebantur, census annui obligationem quodammodo pariebant.
78쪽
- 75 Sed, quod praecipuum est monasteria censuaria seu quae sub protectione aut ditione Romani pontificis erant et simul solve haut cenSum, nemo umquam enumerare poterit. Ad annum 600 jam mos ille inoleverat; sed crevit deinceps semper et ubique propagatus est, etiam usque ad extremam Norvegiam. Verum
nolim haec pluribus prosequi, quae alibi in suse declaravi.
79쪽
I. Monasteria olim erant singula noquo sibi invicem obnoxia. 2. Hujus rei incommoda. 3. Congregationum monasticarum utilitas comprobata rasormations S. Bono- dicti Aniansnsis. 4. Congrogationis Clunia snsis fausta initia et extensio. 5. Exemptio universae congregationis Cluniacensis concossa ot confirmata. 6. Auctoritas si libortas abbatum Cluniaeensium a B. Urbano papa II aliisqus Romanis pontificibus saepius confirmata si defensa.
Monasteria de quibus hactenus diximus singularia sere erant neque ullo auctoritatis vinculo inter se unita. Initio scilicet regulae Erant diversissimae et plures Saepe usitatae in uno monasterio, ita tamen ut potius directionis et exempli quam legis aut necessitatis vim haberent, quum abbatum arbitrium viva regula esset. Praevaluerunt deinde regulae S. Columbani et S. Benedicti. Sod inde tamen nullum imperandi jus acquisitum uni monasterio, neque obsequii praeceptum impositum alteri; sed abbatos singuli, quasi reges liberi Suorum monachorum erant. Siquod monasterium neminem haberet inter suos monachos qui digno abbatiali ossicio sungeretur, licebat his eligere aut postulare monachum alterius asceterii, qui sibi abbatis titulo praeesset qui si cum abbatis sui venia consensisset, liber fiebat a priori collegio et adscriptus posteriori, quasi illic primum Vitam monasticam professus esset. Quocirca neque hoc titulo unum monasterium obnoxium fiebat alteri. Censebatur tamen unus ordo monasticus propter unitatem prosessionis religiosae, nequaquam
quia ei generalis praepositus aut aliud quodcumque generata
gubernium praesideret; quemadmodum et nunc unus ordo exsistit diaconorum, unus Ordo preSbyterorum, unus Ordo epiScoporum et similium, propter conditionis unitatem, non autem ratione obedientiae.
80쪽
2 Sed hoc incommodum erat quod nihil sere extrinsecus erat, quo disciplina regularis integra servaretur ; ita ut, si abbas aut vitio animi aut senectutis pondere deficeret et monachorum sanctitas abbatis desectum non suppleret, res non possent non dilabi. Iam pridem utique intellectum erat quantum praesidii esset in visitatione abbatis cujusdam praecipui, ut videre est in Vitis SS. Antonii, Hilarionis, Pachumii, Euthymii, Sabae aliorumque,
quibus usitatum erat discipulos suos, longe lateque sparsos et di versa habitantes monasteria cellasve Vicinas, lauras, mandr3Saliisve nominibus dictas, quotannis sere invisere, alios eXcitantes, alios corripientes, universos ad sanctimoniam et severitatem vitae adhortantes. Sed hoc institutum, quum potius paternitate Spirituali quam certa lege niteretur, perenne non erat et sere cum abbatum vita cessabat. Neque susticiens erat remedium a conciliis Africanis praescriptum, quo litigia, siquis monasterii abbas finire non posset, aut si ipse correptione dignus videretur ad judicium aliquot vicinorum abbatum quemadmodum et causae epiScin pales ad vicinos episcopost deserebantur. Si enim judicialis sorma a societate civili jurgia arcere possit, neutiquam eamdem vim in societate domestica habet. Quapropter, quum Vita mon3Stica propior sit societati domesticae quam civili, frustra exspectes ab actionibus sorensibus disciplinae integritatem aut restitutionem. Hae quidem utiles aliquando sunt et idcirco nequaquam negligendae; plerumque tamen impares et infirmae; ita ut passim in
monasteriorum regimine auctoritas palerna plus Valere censeatur quam judiciariae rationes. 3. Unde lactum est ut, quotiescumque disciplina religiosa restituta suit, praesidium petitum sit ab institutione quadam quae
utramque in se utilitatem contineret aliaque ministraret subsidia, scilicet a monasteriorum sub uno capite congregatione. Hoc imprimis lentatum est anno 847, quum synodus AquiSgranenSiS, cujuS Opera quum canonicorum tum monachorum res ad meliorem Conditionem reductae sunt, cura et auctoritate Ludovici Pii imperatoris celebrata est. Tum enim, ut secundum Ardonem
monachum tradit Mabillonius ηὶ, a Ludovico S. Benedictus,
ii Ex Vita S. Bonsdicti Aniansnsis, num. 63, tom. 2, pag. 435. ap. Mabillonium, Annal. Bened. lib. 28,