장음표시 사용
91쪽
A N I M A D. L IB. XIX. 93Homo igitur non potest es sanus.
propositio falsa erit: nec vero laboradum, ut terminos nomine semper exprimamus : frequenter enim rationes erunt,quibus nulla sunt nomina. Hoc praecepto erὰ monemur tres terminos in syllogismo ad trium verborum simplicium seruitutem reuocado non esse:
tanquam nullus sillogismus, nisi simplicibus dictioniabus efficeretur: esstique idem, syllogismum tribus te minis, & tribus simplicibus vocabulis effici: denique genus illud sermonis,quo saepe Aristoteles utitur, inensimilia,ut attribui,dici,nequaquam est ad unam de
eandem & perpetuam orationis normam reuocadum,ur propositionis termini, subiectus M attributus, sint perpetuo nominatiui casus: ut, Homo est animat: aut alia certa & perpetua formula exprimantur: sed quot modis verum falsiimue exprimi potest,tot modis accipiendum est inesse aut non inesse, siue rectis, siue obliquis casibus id fiat: ut,
Omnis philosophia est boni: Omns Getica est philosophiae:
Omnis igitur Logica est boni. Attributa casibus obliquis esseruntur, nec res eo minus intelligitur: attame cum retexemus & resolvemus exempla, longioris orationis ambitu exposita, trasinutatio nominum & orationum adhibenda erit, contrahendaque res breuius,quὁ facilius aestimetur, ut doce- tui tricesimo nono primi Priorum: Verba vero etiam idem valentia pro verbis,dc orationes pro orationibus: verbumque & oratio,& semper pro oratione verbu co- mutandum: facilior enim fuerit expositio terminorum. . Praecepti superioris quaedam est interpretatio: quanuis in vero & humano usu poetarum, oratorum, philosophorum,omni u denique hominum bene disserentium, termini plerunquet longis constent otationibus, attamen clim retexentur,quoad fieri poterat, longitudo co-
trahetur; quanto enim magis compendi ria disputauo fuerit,
92쪽
fuerit,iato cernetur acutids, & accuratius iudicabitui. Est tamen considerandum quid pro quo ponatur, ac ne
commutandis verbis, sententi et quoque commutentur: quod exemplo monet Aristoteles : Non enim idem est; εἰναὶ - η rulis , θον,-N μνῶ τά ἡδενώ sicut videtvrma articulus ψ, cum nomine, αγαθον, summum bonum significat. Latinὸ haec captio no latet,sed apparet: Aliud enim est, Voluptas est bonum voluptas est ipsum bonum. In hoc igitur elencho, secudum. oppositum solutio erit, & notiore expositione deterioteorrigetur:& quod inusitatae, idem prauet orationi dice tur, No intelligo. Atque haec apud Aristotelem adue sus elenchos & paralogismos dictionis tum simpliciuium coniunctae,documenta sunt: Elenchi extra dictionem explicadi lant, qui Logicae vitia sunt propria, cinnilla Gramaticae sint & Rhetoricae: ideo Aristoteles propter dictionem statuit: non enim ad externum &ptola tum sermonem de nasistratio est, sed ad interiorem anumi rationem: quin neque syllogi simus: semper enim liacet instare externo sermoni: Interiori aute non semper
licet, ait Aristoteles octauo capite primi Posteriorumi Elenchi extra dictionem, sunt varie propositi toto Organo, sicut elenchi propter dictionem: sed inuenti igelenchi duobus praecipuε Elenchorum libris: rum ut
virtutes exposuimus, sic vitia velut ex altera parte respondentia proponamus. Duo sunt igitur communia
inuentionis vitia, petitio eius quod erat in principio,&tedundantia.
quod eris in principio. sciuitas peculiari sermone Aristotest ne latur iά rtio ribus Analyticis decimo octauo capite secundi, de quinto octaui Topici: & in Elenchis, quarto & quinto capite primi, iteri quinto secundi: Petere quod est in Irincipio: & sumere, id est no probare propolitu.Q γio autem ab Aristotela appellatur Othematico ser
93쪽
inone, ut antea dixi, quod erat ex principio . vel quod idem est,quod erat in principio: Ideoque cum quis o scurὸ ratiocinatur,nec intelligentiam suam explicat, Miamen sibi eredi vult,petit sane quaestionem,quae posita initio fuerat, gratis approbari: dcquanuis nihil pe suaserit, sibi tamen credi: probationem pollicetur, non fersolum satisfacere tame videri vult: postulat igitur deitum, tanquam sibi condonari. Summa verδ petitionis est, si per isnotiora aut aequb ignora, disputatio fiati Manifestis si in vero & statim petitur, quando ide prorsus petitur, ut in synonymis. Obscuritatis exemplum nobile est apud Ciceronem secundo de Diuinatione: id enim inquit, mea caussa me mones,'uod non in telligami Quid me igitur monesi ut si medicus aegroto imperet, utium at Terrigenam, herbigradam, domiportum, sanguine cassum, potius quam hominum more, cochleam dicat Nam Pacuvianus Amphio, 'adrupes,tardigrad agres M,humilis,asperar
Capite breui,ceruice anguina, pilla trucis miscerata, inanima,cum animalis no:
Cum dixisset obscurius tum Attici respondent, minterligimus ,nisi aperte dixeris. Ac ille uno verbo, Testudo. Non poteras hoc igitur a principio, citha ista, dicerer obscuritatem in illis definitionibus Cicero reprehendi ostendit: Aristoteles tertio capite octaui Topici, hic dicendu ait, Οὐ- eαrio, non intelligo: Id nempe de Attici illi respondent. Non intelligimus. Et illussest quod in verbis inusitatis N praua expositione, quia
obleura esset,dicendum monuimus.
Superuacua est,quo remoto, reliquum nihilomsnus in persectum:vitiu multis ab Aristotele & locis & n minibus expositu: In Topicis quarto eapite octaui, d
sebitur inter reprehensiones disputationis secundum secti
94쪽
se: Si ad quaestione non fiat syllogismus. Modό tiit a
smiliter, sed alio nomine,inter species falsς dilutatio anis ponitur:Quando syllogismus quidem concludi noramen ad propositu. Et separatim rursus in organo notatur, & diuitionis & definitionis & sillogismi,de quibus commodius antea. Species redundantiae duae sunt insones,& ab Aristotele vehementer animaduersae, ἐri ἐνειακπι -υλαγία. Nam superuacua res ideo est,
quia aut aliena est ipsa per se: aut si non st,tamen quialaepius iteratur,iteratione , se nihil prodest.
Alienigenum dicitur,quod est diuersi generis,quod
interdum Aristoteles appellat multa & differentia genere,& externi generis: absolutὶ autem accidentia appellat, quaecunque videlicet non sunt per se:Cuiusmodi fuerit si quid sit etiam ad propositum, non tamen secta dum propriam disciplinam,ut praecipitur quinto capite octaui Topici: quod accidit, si non medica disputatio, videatur esse medica, aut geometrica,quae non geometrica sit, aut dialectica, non dialectica, siue verum, siue falsum sit quod concluditur. Atque hanc in Analyticis Aristoteles,dum contrariam συγγεν πι commendans, latissime disseruit septimo de octauo et nono capitibus primi Posteriorv. Si arithmetica geometricEtractes, id est αρρυθμον. si geometrica tractes arithmeti-cὸ,id est λεώ, u ris. Itaqι ut euitetur liqc myγεν 'iabet Aristoteles arithmetica arithmetice, geomeotrica geo in Aricὸ,mechanica mechanice,optica Optic ἡ,caeteraque similiter suo probationis genere tractari. Sed hierit ἐπρογενείαιρ modus est seuerior, et in disciplinis m fis,quam in communibus et popularibus disputationisus animaduertendus: et proprie opponitur 1cientificae notae per se: Ideoque licet Aristoteli dicatur secudo e pite secudi Topici,sophisticus modus ed deducere, ubi argumentis abundemus:in Elenchis duodecimo capiate primi, locus sophisticus: attamen videtur hanc alia quando digressionem concedere,cum ait quarto capite
95쪽
octaui Topici. Oportet autem bene traducentem, Dialectice ac non contentiose traducere. Quapropter oratores et poetae in rebus popularibus hanc digressionis licentiam sibi permittunt: imo cum apte ad reficiendos audientium vel legentium animos fiat, laudis et virtutis loco ducunt. Ergo quod in accurato genere docendi
vitiosum fuerit id aliquando suerit in populari laud bile. Huius viiij sestiuum illud est apua Martialem e cmplum libro sexto:
Non de vi, neque caede,nec veneno:
Sed tu est mihi de tribus capellis. Vicini queror his abesse furto:
Hoc iudex sibi possutit probari:
Tu Cannas, libridaticumlue serum, operiuria Punici 'raris, Et Syllas, Manes ue,Mutissique,
Iam dic P0Hume,de tribus capcgis. Sic Lycophron ab Aristotele reprehenditur in rien-ctis decimo quarto capite primi: cui cum propositum esset ex arte lyram commendare, in res alienas abait.
ταυτολοια est si saepius idem dicitur, ut est secundo capite sexti Topici: ἁδελεσχία,nugatio est eadem, & in quinto Sophisticae fine ab Aristotele numerata: tantum hoc Aristoteli vitium visum est. Toc λογία autem interdum obscurior est: visiquis dicat duplum dimidij, bis idem dicit:nam duplu per se,est dimidi j: Itaque qui dicit duplum dimidii, perinde est, ac si dicat, dimidi j,dimidij duplum , ut est in Elenchis decimo tertio capite primi. Eadem vero est apertior secudo capite sexti Topici, si cum uniuersale dictum sit, addatur & particulare: ut si quis dicat, Medicinam, esse scientiam salubrium animali & homini:qui elenchus longe manifestissimus est, cum generale quicquam per species in ius iteratur: Tres angulos duobus rectis pares habere, siquis dem stret separaum,per species,Is leurum,& Scalenum, MG Isosceles,
96쪽
Isosceles,non demonstret, ait Aristoteles in Posterior hus quinto capite primi, nisi sophistico modo. Haec en opponitur scientificae notae,uniuersaliter prisniunt. Et Aristotelis ratio me αδλεσχίας certa est: complures enim demonstrationes, qui sic demonstrat, e cit, cum possit de omnibus una demonstratione monstrari. Ac nimirum in constituenda Logica ,studij nostri praecipuus adhuc labor iste fuit,vi generalis doctrina variis apud Aristotelem locis specialius Sc saepius reper ta, generaliter ac semel exponeretur: ταυγολονία itaque& αδε λεσχία, fuerit in docendo eiusmodi vitiumrat magnorum etiam ingeniorum vitiurn, interque alia, Cic poni ab Atticis oratoribus , qui Romae dici voluerunt,
'biectu, qudd in repetitionibus nimius eget,ut scripsit Quintilianus libri duodecimi capite decimo. Quod in populari rame & ciuili disputatione, quae semel μ pronuntiatur & auditur, necessarium interdum fuerit, ne res praeterlabatur: bc in una re commorationem iccirco oratores intςr virtutes constituum. At secus est,cum adiittentum sua sponte & consideratum auditorem docendum, res scripto mandatur:Tum enim quanuis s
Mel expos a si prima sorte lectione percepta non sit atramen quoties lubet, legi ac relegi potest. Ainue in hoc toto redund anti* Uencho dicendum,Nil ad rem
Communibus inuςntionis vitiis expositis, propria singulorum argumentorum exponatur: Fallaces enim saussae de mendaces fingi possunt: Item facta & reliqui arx umenta salsa pro veris assumi possunt , sicut Aristin teles serὸ nominatim dς sngulis admonuit: L iamo ωιαιτιον, non caussa vi caussa ab Aristotele nominatim di-ςitur in prioribus Analyticis decimo nono capite secu- qi: Item in Elechis quarto capite primi .sic caussa equi
97쪽
Hot pro Pandio moniti, pro numine uso Elam statuise nefas qua trisneptis rem
Hanc tamen immensam Calchas attollere molem Moribus textis, coelisue educere iugis: Ne recipi portis aut duci in moenia possin Neu populum antiqua sub regigione tueri. Idem locus est in Rnetoricis vicesimo quarto capite secundi,ad no caussam ut caussam, quomodo Dem des criminabatur Demosilienis administrationem, omnium malorum caussam, cum nequaquam tamen suisset. Aristoteles hunc elenchum suo nomine designauitrcuius exemplo sic cogitare possimus,no factum pro facto,& falsa pio veris adhiberi caetera argumen posse.
Effecta plerunque vitiosa similiter assumutur, tan-mam ab aliis profecta caussis: Martialis primo de
Extemporalisfactinest mein rhetori Calphurnium non siripsit,. Iulutauit. Salutare enim quempiam nominatim ac memoria ter, extemporalis eloquentiae effectum nullum est: sed -Hi 3iosi hominis memoriam festiue Martialis notauit.Qu inri r .bii res gestae extenuabatur ab inimicis,&ouiculae atque cunetatoris facta dicebantur,cum essent ni & prudentis imperatoris,
Grammatici non loquMi modὁ scientiam sibi vendicant,sed etiam poetas enarradi:quod postremum tamen eius itis alienum est : nec ullum in Grammatica traditur praeceptum, nec tradi debet, de poetariim sei tentiis interpretandis. Nam si quid in poetis dialecticu, phy sicum, ethicum,medicum,nistoricum merit, ex e rum Mutumnon Grammaticae decretis reperedum erit.
98쪽
Rhetores inueniendi,disponendi,omandi, recordandi, pronuntiandi artes,suae disciplinet subiiciunt,cita sit inuentio dii positioque Dialecticorum:& memoria,siquid artis habeat, dialecticae dispositionis quaeda sit umbra.
Generalis argumentoru doctrina ad speciales quaesti nes variis apud Aristotelem libris est repetita, ut dixi: At generalis doctrina generaliter docenda est, ait lex Aristotelis, secus sophistica est: nec generalis doctrinae subiectum speciale. t generale proprium est. Caeteris
studiis artium uti imi non tanta reprehensionis huius materies abundaret,vel redundaret potius.
Ex ad unctis frequentior error nascitur, & videtur si Aristotele nominatim propositus: hinc enim oritur elenchus, de quo est in Elenchis quarto capite primi, propter accidens : Propter accidens paralogismi sunt, quado simili rer quidlibet putatur rei accideti inesse, id est subiecto & attributo, ut si Cotiscus diuersus est ab homine. ipse est diuersus a se, est enim homo. Aristoteles hic obscurus est: exemplum eius retexatur: sic in s cunda figura concludetur: risius diuersius est ab homine: Corificus eost homor
Conpus igitur diuersus est a Corfera.
Atqui si propositionis sensus,ut videtur,negatus si matur,pro, Coriscus n5 est homo, propositio falsa erit,& ex oppositis antecedentibus,opposita sibi complexio emi cietur: sin aTirmatus, ex affirmatis concludetur in secunda figuramos apertius fecerimus, si dicamus omnem ex adiunctis accidentibus fallaciam,huiris esse loci: hinc etiam, sed Acilior erit elenchus aru' ter του ἐπιμένου, consequentis, nominatim ab Aristotele
propositus ibidem: Itdmque quinto Sc sexto & septimo capite eiusdem libri: pars enim quaedam est accidentis
Metuens. I sic vero elenchu 3 culit,quod existimet
99쪽
roteonuerti consequetiam. Quo Esophismate oriuntur illae sensuum fallaciae: E selle, mel esse suspicamur, Si mel est, flavus color est en in felle talis colam
Aphsit terra madida e hostes' madida: pluit igitur. Quod iteratur primi Rhetorici eapite vices
quarto: Si magnanimus,contemptor est bominumitatis est i hexander:
si timidus es Viet: . . Lfuit: Timuus Ioituri Magnas victorias imperatores callidi bac sallaei &Insidiosa sopitismatis simulatione cosequuti sunt: Hannibal Romanos ad Trebia, ad Thrasymenulacum sophistica illa fallacia circumueliit Thomyris Scytharum regina Cyrum cum ingenti exercitu deleuit:Hiὰc simulationum permultarum ac disimulationum inuolucra nascunturi Sed tamen no omne conseques est ex adi in oes: potest enim genus esse,& error par ervivi, Si equus homo est,animal esti Sed animal est: IHomo igitur es . Nec fallacia haec tantum argumenti est, sed & argumentationis:De hac igitur rursus in analyn stilogismo. rum: Quare ut vitiorum genera separemus, fallaciam accidentis de consequentis hic capiamus pro sallacia
adiuncti non proprii neque necessarij, sed quod re ipsa adesse possit & abesse,& cuius conclusione α consecutione suli possimus.
oppositorum locus captiones acriore; habet, ae
100쪽
saepe pro oppositis sumuntur , quae opposita non sunt: Martialis libro quinto: Pinxi' Rimerem,colis ortemidore, inermo Et miraris opus displicuisse tuum' Haec simul fieri poterant, & tame opus placere OP posita si subiiciuntur,non faciunt opponuonem:vt, Candor est color:
Non sequitur: de oppositis siquidem potest idem ai- ei: nec opposita definiuntur, de quibus dici non possit idem, sed quae de eodem non possint:Si dicatur non de
te sibi naturaliter affecta, quan uis medio careant,tamε verum dc falsum non diuidunt: ut si de mortuo Socrate dicatur: Socrates en aeger, Socrates en Ianus:
-- Vtruqι falsum est: quin si opposita latum sint in parte attributi, oppositio necessaria non est: Tibullus lis bro primo: t vos exiguo pecori fure πe tvsque Parche,de magno en praeda petenda grege. Praeda petenda est de grege magno:ergo no est potenda de grege paruo: non sequitur.
Socrates est leo magnus: socrates ni leo non rneutrum verum est,quia modus attributi tantum nega tur 3c affirmatur, non autem etiam attributu ipsiim. Ad huius loci captionem attinent ex parte quadam plures interrogationes,de quibus in Elechis quarto capite primi: ut siquis de rebus,quarum bonaequςdam sint, quae dam non bonae,interroget,Vtrum omnes bonae, an non bonael Disiunctio videtur esse vera , quia attributa sint contradi entia: at cum peneraliter enuntiatur ut que, non necessario verum taliumque diuidunt, nec pars altera veia respodetur: nec omnino sequitur, Putasne omnis homo sapiens est3 non: Omnis igitur homo est non