장음표시 사용
121쪽
au speciebus, ossicii conjunctum sit, id paruer, ubi commodum erit vitium, indicemus.
V. Libera potestas: quam ab arbitrario possessoris ejus seu usurpantis delectu etiam arbitrariam, itemque electitiam dici non obsisterem; consequenti accidentalique eventu, ut modo dictum est, distingvere sese videtur in libertatem in specie dictam, iotestatem dominantem, aut si tolerare quisqvam vocem in hac generalitate posset, dominatum silve donariarum. Nempe tametsi omnis cujusque legitima facultas videatur ne quomodolibet in ahqriaret; attamen, ut notabilem aliquam divertitatem considerationis
videtur admittere, quatenus ves in ipsum aliqvid rei est, quatenus a juris impedimento vacat liberataque est. Quo quidem posteriori respectu, nisi multum fallor, proprie libertas dicitur licet citra absurditatem, eadem potestas alio intuitu etiam dominatrix dici queat. Quippe vacare impedimento ac gravamine, proprie est Iiberum esse ac libertate frui sive potestatem actionemve ex illa , ut reflexam in aliquid objecti, sive quomodocunq; abstracto modo in animo concipias. Quin libertatem potestatemque liberam, ex alio respectu potius quam eo qui est reflexionis in quid dici: αquidem ex eo, quo rivatenus obstaculo ac prohibiti e potestas
caret, argumento quoque est, quod ut modo paulo ante innui, etiam ipsi ossiciosae pote itati haec denominatio,eo quidem intuitu, novideatur penitus ad intenda; nemo enim dubitabit adserere, liberum esse cuiqς agere, aut libere posse, imo debere posse id, ad quod ex ossicio tenetur v. g. Rempub. pupillum tueri, curare suos, solvere debites etiam ii propter adjunctum necessitatis onerosuris temque desectum, contradictorie eligendi, ad eam et uia haee ab impedimento liberatio qualitatem hanc non provehat, ut maxime proprie libertas dici mereatur, aut persona affecta inde s se liberam gloriari valeat nemo enim quia officium vis suum, d id quod
necessarii tenetur, facere potest eum inde temere laudabit, ut liberum, nec libertatem suam exinde alter jactabit aut venditabit rinis ipse ille respectus fortassis in quaestionem cadat. Ex quibus hactenus quas m antece sitim videtur fluere, eam potestatem libertatem proprie esse, quae citra uris necessitatem. h. e. arbitraria est,
122쪽
quidem quatenus eadem tali impedimento caret; liberos vero qui ea quatenus tali praediti sunt. Sed patebit de natura libertatis, plenius, ubi observaverimus, lyomodo eam nobis des ibunt virilsapientes.
I f Libertas II visendi ut velis
123쪽
nisi quod strictior sit altera, dessoriasiis etiam ad legem definiti otiis
paulo concinnyor Altera vero declarationi rei subjectae in ciui Dat magis Prude nubus autem ita utraque est adamata,ut ambigas, quaenam calculis potior sit. Rem ipsam vero quod attinet, ambae in specifica subjecti essentia , arbitrium voluntatis designan . neque enim re quicquam videntur differreri vivereti velis;&qnodlibet facere sensu ac respectu, qui dixi, libertatem a potestate dominante disterre nempe quo animi nostri destinatio voluntatisve delectio, ad rem actumve delectum procedendi, non sustineat extrinsecus impedimentum aliquod, aut prohibens aliquid reprimensque. Et eo amplius, quatenus nec ligata eadem animi electiva facultas ad unum est, quominus ad alterum etiam contra positum abire idem scit . quod facere, etiam omittere possit acta Dri R. . quod velle, nolle juxta illud Jcti O E/uieri noni ita vulgata le
per hoc quidem libertas genere distinguitur ab offici potestate, qua qui pollet, velle quidem etiam debet posse sine obstaculo, sed
ita tamen, ut hoc, non etiam contrarium aut contra factum possit.
Hi . . . 'inde adeo allud est, quando eidem Iurisperito b velis non credi-
tir qui obsequi kν imperio. Deinde ver utraque definitio Gobjectum potentiae,voluntatisque arbitrio, diversa licet phras, idem taphnit . facere si ilicet, juxta quam habet ipsa verborum figura posterior, intellectu ut Opinor, vocis, eo generalissimo, quo saepi us imprimis vero lib. i. cap. ult descripta nobis exhibetur. Cui prorsus&significatu, dc amplitudine significandi, conspirate videtur, quod in altera est vivere, sive vivendi ut velis facultas Nem pede vita morali hominis istud vivere accipiendum est , vel cx eo liquet quod juxta quam ecpotestate, ac secundum arbitrium voluntatis humanae procedit, Xerceturque,s p in autem vitam activam esse inque saciendo, o, notato, consistere, civilis moralisque sapientia stud A s cc batissimum est, connotante id philosophorum principe,' Eth. c. q. ibio cui, vivere, hominum communiter detinitarcscrt, δωυαμιν α θήσεως
124쪽
εργεια facultatem sensus atque intellectus,cedentem provectamve in operationem; in qua ipsum praecipuum vitae consistat jam autem energiam sive activam vitae rationem, tolerativam item valegativam,ut ita dicam, seu omissivam aeque esse, ac effectivam, a. tisante declaratum est. De facultate vivendi faciendive ut velis, aut lubet, pro describenda libertate etiam Aristotelis est illud lib. I. pol. cap. q. relatum ex Eum pede dictum τλελέυτερον 1δοκῶ εἶνα,
II. Absolvit rem Ciceroniana nostra concinne admodunia
posito genere proximo libertati, quod estpotesas, virtute significa--tionis complectens, ut opinor, quae Florentino naturalissaeuisas renonprohiluta aut sectendi cuique ejus quod jure non prohibetur, dicuntur. Scilicet est. libertatem ex genere facultatis potentiaeve, ejusdemque naturalis, seu quatenus natura eam vim homini communicavit, indubium est, dum extra naturalem cujusque ia-ditamque a meliori natura cuiq: potentiam, libertatem ejus qua iere,esset impossibilia fingere, dum quicqvid cuique hanc extra est, eidem quoque impossibile est, extraque metam actionis,4 per consequens agendi libertatis: ita quide, uti nec quoad impossibilia liberum hominem vel non liberum dicamus,prout nemo, non aut minus liberum aliquem dicet. quia volare, aut digito coelum tangere neqvit At qui potestatem dicit, ejusmodi quoque natura i ditam potentiam dicit Certὰ aliter non vult eam explicari aut inistelligi, qua genus Se quasi materiale sappositi. Sed formale insuper specificum, qui potestate . appellat, eodem charactere comis prehendit, carpens nempe ex communi genere speciem, quando vi propria hujus vocis, naturalem facultatem cancellis legum ei cumdat, quippe potestatem, facultatem legitimam definiti debere,
cap. praeced. olfenium eis Pulchre igitur omnino genus libertatis nobis definivit orator quibus tamen plane, si non unici verbi nota, saltem pluribus, dc omnino paritate sensus, geminus volui
esse de ICtus, quando liberalem isthane facultatem ita circumscriptam exhibuit, quatenus juris prohibitionem non habeat, id quod
125쪽
in hoc Renere nihil aliud est, quam legitimum seu lege permissivum esse.
III. me lineat hoe modo breviter libertatis essentia, duo circa eam videntur porro maximopere attendenda: corpus, quat nus legitima ipsa est, de terminos ejusdem. Corpus libertatis quod liceat appellare qualemcunque plurium asstionum facultatem, aut plurium facultatum agendi oongeriem, vix enim alicui ex tali non constans libertas existet quia formam ipsam pecifidam totam c .pri ex legis Permissione, jubere enim dc mare legis, non est tib late donare sed astringere dc obligare tantum utique erit, quanta
ipsa permissio est, semperquoilla ad hujus se habebit mensurabitq; mensuram. Unde adeo porrosequitur: quia permissio legis pro
cireum stantiarum varietate varia est, variorumque actuum, lax, o strictiorque pluriam pauciorumque ad ionum, ipsum quom, corpus libertatis no modo hominibus diversimo cleri ire constutulum. Prom deque fieri, ut alii multa magnaque gaudeant liberotate, alii minori do pauca admodum : forte autem nemo hominum inon aliqua tametsi quorundam ita in angustum cogantur copiae . ut nomen liberorum usu amittentes, ob plurim in maxima, quor rum liberam potestatem non habent, jureque gentium aut civita. tis prohibentur, contrariam appellationem communiter subeant,
dicti servi homines Pro ut hoc ita fieri ritigo perquam notissimum est. Exqvibus porro videri possunt hic nota talia primum in Nnere plurimum esse hic circa modum libertatis attendendum illud 2 minus diale corum, quod universaequalitatum classi, qud Iiberta .etiam pertinet, appropriant fierique exinde posse, ut ali quis sit, maximae, absolutissimae,inio infinitae, cum simili potetitia. libertatis, faciendi, ordinandi, mutandi pro beneplacito suo Comnia. 'Cuiusmodi tamen libertas, ut soli quidem Deo verissima, Job st si sim ita de eo quoq; persacra oracula decantatissima est: ae Et accidere Dav. a. - 'deinde, ut observare id est pones homines, horum libertates in mar P .. . ct rima gradaum differentiaiositas pone es , dum alii longe mari U Ir atque.absolutissimae existunt libertatis, veluti domini terrarum δι/b ae civitatum absolutissimi qui sunt; nredioximae alii, iHi sunt, qui
nulli amitari potestati, inriti videt paterna aut simili sunt subdi-
126쪽
ei, sed sui, ut dicimus, juris, sui privatim arbitrii L 'Alii minimae, in sunt quos servos jure gentium; ppellamus, filiosque familias ejusmodi reliquos. . IV Deinde notandum videtur libertatem quoad essentiam suam non habere contrariam servitutem , eo modo ut non possint in eodem subjecto simul stare, & aliquis non queat sua aliqua libe
late frui, ac par iter sub aliqua servitute aut libertatis carentia in . miscere: ita quidem, ut modo, pene pares sint utraque illa qua- istas, modo vero haec, modo etiam altera praepoueat. Intellige tamen hare diverso respectu actionum passionumque. Et certo qui . dem ita esse testantur exempla hominum, quos de servitute deque libertatis sua jactura affatim laepius conqueri audias, quibus tamen fortassis in una atque altera facultatis specie, Titus v. g. suae religionis publice exercendi, tributorum aut aliorum quorundam on rum haut evitandi, tyranica lege libertas tantum sua imminuta est; cum de ecetero tamen longe plurima libertate, potestateque vivendi ut velint, gaudeacit, ac propterea, extra iit hunc respectum, imo simpliciter loquendo liberorum appellatione prorsus cluant. Ita tamen hoc, ut vicissim negari non possit, qui habito, ad istam
carentiam, onerisque suppartandi necessitatem respectu, reveraei.
allicujus quoque servili sint conditionis exemplum in hujusmo. di facile apparet eorum, avibus utraque qualitas, libertas nimirum servilisque conditio simul adest, praepollet autem libertas. Mediam quodammodo,&in aequilibr o positam putes inramq; qualitate in addicte admodum regnatis hominibus, sub imperio multum Drannico Libertatis autem defecturi aestimes plurimum, in ante memoratis jure gentium, jure civitatis factis,4 communiter
quasi καὶ ξοχta dictis, servis, constructisque pri maleficia sua, aliisque, proprio etiam facto conventioneve, strictiori nexu innodatis.inibus tamen omnibus, quomodocunq; maxima ac vehementissima necessitate nexuque pressis, existi me non posse non ,dum quisque eorum vivit ac vescitura tua, aliquam saltem adhuc partem libertatis superesse. Ponas, quod manum attoller aut pedem movere servus ά domino prohibeatur habebit adhuc facultatem, nusimplorandi humanitatem, quam, dominos servis, ut hominibus,
127쪽
ε λὶ is culento domestici tyrannι imperio contortus, ne mutire quidem ausit ecce, spiri tui tamen ejus dixeris, libertas superest, ad Deum, vindicem iniquitatis appellare. Nec fortassis parvum auctoramentum libertati universae est, libertas animae cuique a Deo indita tali votetiam nulla externa vi penitus queat deleri ita in omnibus ac singulis hominum, si non conspicua Iibertas, saltem libertatis aliqua radix non queat non residua manere utut nomine libertatis vulgo haec non veniat, nςcinde homines liberi vocitentur; sed ob pondo servitutis, praeponderans, potius servi, tanquam liber itate destituti habeantur. V. Notabilis hie est interpretum iuris scrupulositas, circais iqvaIemcunque illam sive libertatem sive facultatem naturaleIIL,ν.
quae superest illis,qui etiam alias addictissime alienae potestatis jugo naturali simul gentium atque civili jure submissi, eoque quaa maxime privi proprio arbitrio ac libertate habentur atque utique sint . Quando ct aliquid naturalis Iibertatis jure legitimo illis superesse ostendunt, speciesque ejusdem notant; praeterea mul rum bIliciti sunt, quomodo praeterquam quod jam ante it Iud facultatis residuum ad angustos terminos a potestate imminente re-
paradox. dactum est, ejusque juribus quasi captivu ducitur, id ipsum tamen . 9ὶ νδ dea magis adhuc sanctionibus legitimis innodant. Ita priori specie .ctorit ut pr. censeri possunt pupilli lubens sileo, quos mitius constringens vin-Ieod. Qq. culurn laxiores tenet quos etiamsi natura potestate bene judi- I. ib.mod candi destituit, eoque ut assectibus deditos, Cicerone judice HIerserat lotest. viles hactenus reliquit,&Iex testati tutoriae subjecit iisdem A. Cai. I. In men sine authoritate tutoris meliorem conditionem suam facer fit. . se l. g. licere illi concedunt contrahere item dc aIios contrahendo ota .ri adopi ligare, 6 acquirere sibi stipuIando&per traditionem accipiendo S.'Ieod. g. Filii familias, iisdem adstructoribus, tur arctissimo im tenaci-δ.qpibus mo ori dominico vinculo, patribus obnoxii civili lege olim habeban- disju potest tur, d libertatem habueriant consentiendi vel non consentiendi in folia. DLa.de adoptionem sibi factam, in dationem in adoptionem, emancipa-nupt.LI. g. r. ionemque paternam, est in nuptias, in sponsalia etiam filiae δείου Γλ vescitra crimen in Syatitudinis, aut gravius castigandae inobedie
128쪽
tiae. a Contrahere quoque&contractu se obligare filiusfamili4 abis est. ex omnibus causis praeterquam e mutuo, potest bypeculi lim c. b. I. u. strense administrat deque eo disponit libere se . Servi deniqke, illi ,- .s A. rigidissimi nexus homines, iisdem a prudentibus, non utiqv jur O . de udis.
naturali pro nullis habentur, d)quin tales qui ct ipsi obligationem is his
aliquo eventu eiu caccm contrahere eodem jure possint exalim ζΠ il. 70.j nct. ta dominis sibi relicta ex aequo deposcere f) c. Ita illi ab hac fisdSc. Mis- parte. Ab altera vero iidem quoque prudentes, homines sςrVil β ed. 09 . . de multumque obnoxios, etiam magis videri possunt obstrictos sed eas, petis .dere, quando ultra censura proprii nexus hosdem constringuη - HL . GR. testius licet ex contractibus ipsorum, ly vehementius autem e dς D. s. lictis. h in tantum, ut in quibus atrocitas facinoris Vel sceleri , Ut s. q. Vbi . illi Ioquuntur, subest, repugnare etiam mandat dominorum a st de alim.let. l. veritate coercitionis eos adigant. 0 Quod utique in Vanum, siςx s.f. i. dei futurum, si nullum tali in eam propriae voIuntatis arbitriuml gi H. x fr)peκIator in ipsis adhuc praesumeret &per consequens etiam aliqV0 Ii . GO. adhuelibertatis corpus apu1homines minime liberos observaret sobiter notari potest, videri ex his fluere, ac si compositio sive con clam, juactio utriusque definitionis, libertatis nimirum desservitutis non ,, .
satis ea utein in loco a juris Romani compi Iatoribus, facta sit, si δε ιν idem, eo respectu, ut videtur apparere exsuperposita division λὰὸ β .D. personarum in liberos desservos, id fecerint, quasi contrariC ppo sis inestiuae illae sint,eoque ex subjecto sese mutuo pellentes, nec inibi, o ' Obd ιν is .
tione ad dominium hamen hocmterea negari non debeat,serva ducri estutem, quam dicunt, libertati tamen esse perdue inimicam, ac pro ib, sub, quo invaluit modo, ejusdem in eodem subjecto destructivam. At ibin
VI. Termini vetae cujusq; libertatis,hujusque corporis, nisi plurimum animo fallor, iidem sunt, qui sunt ejusdem causae ac mensurae,puta permissioni Iegitimae termini jussus nimirum, ac prohibitio, verbo, vis praeceptiva legis. Quicquid enim mensuraeterminus, simul etiam est terminus mensurati Permissioni autem merae ac primae legis, ut mensurae justae libertatis, praeceptum b. e.
129쪽
jussum seu prohibitionem hiris terminum esse vel inde liquet , qvod ne diuinis permissio, permissumque, inter jussionen , ct prohibitionem, inter jusumin prohibitum medium vero claudit ut quasi aeterminatur ab iis, quorum est medium. viis, quod diserte permissum tantum est, describere vis, necesse habebis ab ultroque extremo, illud disterminando describere, nimirum, id hoe esse, quod neque jussum neque prohibit umest. Dico permissum tantum, hoc autem tantum verae arbitrariae libertatis causam mensuram dixeris excludens illam permissionem, quae praecepto omni comes conjuncta est, supra fuit notata. Sed quomodo dixerit quis, a terminatione permissionis facta a phaeceptione pervenitur ad terminationem libertatis dixi permissione in eam, quae
subjecto alicui magis mera est, mensuram es libertatis, quippe quod in quantum permissit in est, non vero ultra ulla potest fingi potestas libertasque,sed illam, ut modo dictum est, terminativa. que praeceptio. Sequi igitur putem quod proponebatur. Quin proximius etiam per effectum proximum praeceptionis, ad idem in
promptu est pervenire quando nempe lex quatenus praecipit, ne cessitatem inducite necessitas autem quod contra postum acie minans libertatis sit, ambigit nemo. Mirare sis, prudentiam conditoris, duas illas praeceptivas legis facultates ita permissioni utrinque constituentis ut eam tanquam amicam multa libertate gravidam caute amplexari videantur, ac sustinere, ne quoquo versum ipsa labatur, ae injustae forte licentiae abortum faciat Arbi trium naturale si ad potentiam natura datam, omnimodo interis minatum h. e. liberum e set, ad omnia utrinque sese applicandi,in proclivi foret ut duo sequerentur incommoda, pulchritudine , universalis symmetriae deformatura, prout neglectis terminis haec etiam sequi solent: nempe, aut omitterentur pro isthoc fine facienda, aut fierent omittenda quid enim obstaret, uti qui omnia aeque possit sc facere&omittere, nulla necessitate legis circumdatias, toties laberetur atque recte incederet. Ecce hic tibi sipientiam ot.
dinis, quo conditor rerum sui simulachri pulchritudinem singulis hominum in ipsa hac libertate conservat, utrique tamen isti inconvenienti pro congruitate ad universum,Pulchre consulit dum iis,
130쪽
quequo permittit nobis agere, quae possumus, libere itemq; omittere de caetero, jubendo vetandoque nos constringit facienda tacere, nec omittere omittenda Omittere nec facere dum utrinque
libertatem nostram, ne vel resiliendo, vel prolabando justitiae campum excedat, perqueTircumjacens vagabundum naturalis arbitrii planum in injustitiae incongruum proruat, cohibet luatque dignitati ita conservat, ut tanquam intra cubile nobilis justitia ingenuasit, ac ortu nobilis libertas,non libertina ac spuria ex impuro injustitiae thoro turpis pro dueta licentia: Atque hi limites illi sunt legi timi libertatis legitimae, haec libera illa legum servitus, legibusquc a Ge. roservi s libertas, ex qua vere sumus atque dicimur liberi se . Grient Imp. VII. Unum nobis adhuc memorandum scrupulum in deii g.ι. Ide ura nitione h. e. circa essentiam libertatis, in sua illa memorata positio peson. ne eaetera Ciceroni par, exhibet Florentinus, 'ando juxta legis prohibitionem vim quoque libertari apponit prohibentem id. quod speciem fert, ac si aeque haec atque illa circumscriptiva sit libertatis. Et fortassis, tanquam in confest poneret quis, viliber
talem mire solere coerceri desin tantum quidem,ut etiam homines
quida sola violentia costricti, sibi ipsis de his facile videatur perdidisse omnem libertatem: quomodo enim unquam liber u judica ret,aut die ered quisquam, constri istum quadrupedem, pistrino alligatum, repagulis ferreis, spiculis fistulisque igni globi vomis ci
cum septum. Amo forsan negari minime debet, hactenus quemq; te libertate demum uti, actuq; liber utri esse, qua tunus hisce ach jusmodi violentiis libertas ejus non reprimitur; de caetero libςrtate carentem,ac non liberum, aut etiam si quis ita malit loqui, servunt dicendu inelse, similitudine, qua vincti in ergastula,scenasq; servi poenae appellantur. U. : Unde adeo forsitan hactenus rei te V m οὐ observavit JCtus, qualecunque facultatis naturalis existens corpus re& actu libertatem l ..e vivendi ut velis potentiam esse, quatenus ut non jure ita nec vi circumdatumst terminatumque eo, quod non miniis vis qua in lex eandem potentiam actu terminare ac non liberam reddere valeat, imo fortesnagis q virtus suasoria, di ad summum minax tantum sit, violentiae aut en rob: tuo-ssim cum Dein se tu iactivum; via illius limites transilire poss-