장음표시 사용
131쪽
bile sit, hujus autem, siquidem potentior est, impostibile. Verum, utut haec ita sint quod plene atq; absoluthhberaliquis demulabori possit, quatenus dolege dc citra impedimentu facti liber est; quando tamen libertatem in genere potestatis facilitatisque legitimae collocamus, ejusque adeo dc formale esse desterminum, legi acceptum fertinus, hactenus utique , quoad esse nimirum suum, legitimum verum facti violentia videtur illa no esse delebilis: quomodo enim competentia juris, quoad esse,violento facto poterit impediari aut extinguit ut ut fortassis largiri oporteat, exercitium juristiabertatisque facto posse impediri, que potestatem juris ab hac a ei dentali sua plenitudine, qua simuletia exercitii seu facti est, facto quoque posse praepediri quidem, non autem quoad essentiam suam qua legitimae competentiae est, tolli. Cui argumento quoque suntqvstelae ac praetessiones eorum,'ui forte injuria contra libertatem premuntur, fundari solitae a pressis, non in libertate quam habuerunt olim, sed ea, quam adhuc sibi esse sibique competere asserunr, v. g. suo more citra dominicum imperium vivendi, eundi, ambulandi, tributa non solvendia c. In quod etiam conspirant Iure con- a Dp. . a. l. sulti, in casu captivitatis, eo videt quo citra jus gentium, meri vio-a .Lai.in de lenti facti detentio illa est, statuentes: a a piratis aut latronibus captiori captos liberos permanere, ervos latronum non esie, nec proinde
post m. postliminio opus habere. inod si vero quispiam urgere velit, etiam
ipsam facultatem facti leu exercitii, quam dixi, videri quandam quasi partem libertatis, quatenus legitima illa est; quia vel eo etiam leae Uriti intendere, timq; competentia adeo simul licentiam e erciti indulgere videatur forte non sine exemplo foret, admitte-
- , 'ς re, libertatem legis, etiam per violetitiam facti aliquo modo hebi-q ikς f ς' osse: utpote cum etiam Cti phrasis illa non incognita sit, qua, qui re atque natalibus liberi sunt, servire item libertati. ingenuitati, natalibus restitui dicuntur. b Imo tandem non re- resti pugnandum quis putaret, aut negandum, quod in hoc etiam, Cice' de Neν ι romana, eum I Cti defitii trone, conspiret quando plena potestas C de Vivendi ut uelis, tibi haud videatur eise, donec vi prohibearis. Sed cog rc. de his amplius cogitandum VIII. Praeter haec, de libertate videtur notandum esse ulte
132쪽
rius, eandem prout communiter accipimus , vel faculi. tis agendi vel vacantiae onerosi: Iive ut aliter dicam, vel positivam actionis vel negativam passionis esse Prior fatis descripta est hactenus; posteriori vero sensu frequenter satis libertatem quoq; sumi cernimus tum in ipsa hac nominis specie, tum in conjugatis ejus cuiusmodi sunt liberare, liberum esse aut fieri c. quando v. g. Iibertatem nos obtinere praetendimus a tributis, metatis, hospitationibus, a muneribus realibus atque personalibus aliis quando liberi dicimur a dominatur liberati a vinculis, liberasse a jugo alios,a debito, ab obligatione dec Ubi hoc quidem notare est hoc significa, tu non attendi adeo distinctionem legitimi dc nec legitimi seu facti sed simpliciter cujusvis onerosi, modo vacabile id est, vacantiam solere hisce dictis respici dicique, aeque vulgo insignita liberi te, quae a subjectione legitima, quam quae a tyrannide injustaque tribulatione est; quae a potestate patria, quam quae e manibus ac villationis est. Definire hane libertatis speciem, aut hoc intuitu
ipsam libertatem ab overe vatationem. Vacationem dico usurpata ....
alias Voce, in specie munerum onerumque publicorum, a P si vulgo habentur, eam producendo ad illam,quam praeterea non vi
detur respuere, significationis generalitatem, dum vacare, acu
limve esse ab aliquo iiii aliud videt sit esse, uvam id quod hoc significatu est liberum aut non onera tuta esse aliquo. Per o fius autem ut vel modὁ dictum est, intelligere erit, quidquid nis bis onerisset et ac potest esse, v. g. munus, dominatus, debitum , sive jure sive injuria id nobis incumbat, modo tale sit quo humana cbnditiis carere possit quo enim nempbtest, dilectione ersa Deum &proximum, ejus, quia hulla etia es 'per naturae congruentiam est, dari utique potest vacatio nulla: nulla quoque ab ejusmodi vel fingi debet liberatio aut libertas. Species hi jus libertatis pro numero state onerosorum, a quibus ipsa vacantia esse potest, innumerae videnistiit fortassis distingueres eandem, quod sit ab onere vel naturali vel morali vitae gravi inaturciis veluti stoliditate mentas, improbitate appetitus, morbo, labe corporis, insectatione ferarum ac simili morali: illo quidem, vel in justo, veluti tyrannico dominatu, vexatione Diaboli desimproborum hominum vel ullo sive eo quod
133쪽
quod per se ex genere non injustorum est, putat omnis generis legia tima in personas dominatione, civili simul atque domestica. Illa vacantia, fere liberationis aut alio cognato vocabulo magis quam libertatis communiter exprimitur sicut ex parte iit haec: civia libertas proprie loquendo pene in legitimis recensetur de eo ali
quo qyod legitimum est usurpari solet; unde igit ut fit, ut haec quae
de onere alias communiter nonal legitimo liberatio est, magis specifico qyodam libertatis nomine usurpet η prout usu videmus frequentari in iis vacantiis ac immunitatibus des gnandis, qyae sunt ab oneribus publieis a civili aut a domestico dominatu. . IX. Non dissi tendum est, hunc sive respectum sive speciem libertatis, quae vacantiae ab onere eli, instar basis ac semctu es alteri illi,qyae est potestatis agendi quod velis. . ut enim nil maguinimicum libertati est quam fascis onerum, ita certe levatio pia ii vacantia oneroserum, qyo est amplior, eo in majori potentiae latitudine ipsam libertatem agendi collocat. yomodo extra dubium
est, majorem libertatem ac longe plura liberius agendi potestatem habere, qui a lugo patriae, dominicaeqye potestatis liber es, qui pruvilegio gaudet, de quibusdam non gestandis oneribus publicis qui ab aere alieno aut quavis praestandi obligatione liberatus est, quam diri ita bea us non est quia nempe potest omnia is a quae alias vi
talis subjectionis facere tenebatur, omittere. N.g.sblutionem,praestationem rei .aut opera dcc dc quae prohibebatur,.facere v.g. nes
tiari omnibus civilibus modis, deque substantia sua prolubitu liberaliter disponere Vel etiam videri pos et, ipsam hane distinctionem aibertatis, qya in acultatem arbitrarie agendi e vacantium on ris, tua legitimi imprimis,dispestitur, non tam generis esse in species essentia diversas, qvam totius in partes, pro diversitate respectus quarum altera puta vacatio onerosi quas antecedens ac basis, sit alieri, nempe facilitati libere agendi, de vicissim haec illius pro modo consequens. non obstante, quod pro duplici illo respectu, quasi diversa facie libertas sese soleat aprico offerre Quin, si ita malles, videri posset, habere sese haec duo, ut rem ac terminumqyendam rς ixς minaturn, utpote qyod libertas legitima proprie.
134쪽
videatur esse, I fimbrias suas quasi extendere, usq; quo onei e uis
non tenetur restricta repressaque. X Si ullum vitae humanae magnae dignationis bonum, Icqvod earum hominibus es ,datur;aurea sane libertas in dignissimis habenda erit, habeturque hominibus in carissimis Patet sane ex
ante dictis, sab in divinissimis eam esse, inque iis, in quibus praeci oc J puus aliquis typus imaginis ejus, qui liberrimus est, in mortalitate μ)I Z-I, Hpro stet inprudentes rem inaestimabilem vocitant, bonumque infi- Τνώ-anitat aestimationis judicant bt inde ulterius inferentes: libertatem nulla posse lui pecunia ; O liberum hominem non esse in humano of/719 commercio; tu ubi de statu hominis eontroversia est, non posse , ' frius nomine judicatum solvi, aut de rato ea veri, quanti tes est 66 te Viat ιλnec suam aliquem posse vendendam praebere libertatem, si dese mis Hor quod agatur sciat: f)saltem in poenam sordium ae vilitatis uri sty'. tandem concessum esse, ut, qui ignorante id emptore ad pretiun participandum sese venuit dari passus est, libertate hominibus inge rem AEber inua illi, qua extra jugum herile ipsi existunt, privetur. Quod fueri I g
autem in carissimis hominibus habeatur libertas, nullo negotio a. P. . b c mani stum est, quando in nullo se magis efferre, nihil dulcius, ni-- g Lhil jucti ius sibi reputare homines videas, de quo magis privari se-Zeη.JμυQ. se indignentur,quam ipsa Sertare ujusq; obtinendae ac recupe per L .f-ι οrandae ergo turbas, pericula, olestias maximas, subiri magis cer sat.bo .
nas; quae denique unicum fere, a parte pretarum, publicorum o--rium motuum&caput&finis est Videas homPes miseros,quibus longe felicior posset fatus vitae obtingere, si potestatem subirent aliquam sive domesticam sive civilem magis tamen abhorrere libertatis suae amissionem quam mille inconi modorum tolerantiam puta, quod molestius adhuc videatur, subdere animi, liberum alteri, cui natura patri est,uoluntati ridesquod nil videatur
onerosius, ac magis ingenuitati liberae mentis inimicuna, ac nerosum, quam captivato suo, alieno patere arbitrioabmnes libe=i essemaeumωqiam' νιmus, ait ille apud comicum. Sentias saepe amictissimos mortalium, qui tamen adhuc multum gaudeant in sinu desua qualicunque libertate.&audias eosdem tales magnifice saris hoc suum' num quandoque jactare. Fortassis haec omnia ita ε
135쪽
quia viderr potest libertas quam massii monobis secundum naturam esse, talibus eniimplii rimum solemus delectari, pluri in unaque con cupiscere eadem, id quod in cibo, potu,conjugio, sanitate, prudentia, &reliquis eo pertinentibus apparet contingere . Esse autem
eam nobis secundum naturam imo in I imus ruituralem, vel ex eo
liquet, quod superius memoravi, de ad j ce ac flante libertatis, animo hominis scit eui facultas volendi libera in tantii a naturaxa infixaque est, ut antequam destruatur humana compages, uula vi inde penitus evelli queat quin ex ipsa & nostri totius hem- brorum consormatione elucet, motum liberum quandam agendi facultatem liberam nobis maximopere naturalem esse: indicant id gressus, indicant naembrorum aptitudo ad flexum , indicat vis abjiciendi evitandique oneris. Certe appetitum ad libertatem potestatemque vivendi ut velis, nemo non sibi inesse persentiscit . ne dicam in ipsis animantibus brutis pro sua potentia de aptitudi-
.ὶL .d.Jc nem affectum hunc Iibertatis pellucere . Notante JCtosa in I. b)J. .Id specie libertatis, quae servituti Iuris gentium opponitur j renatu-IMG et Cis nisi omnes hominet addit Imperator ibiab initιo,bberi nodebantur:
aras . . de incusaturque eadem servitus tanquam quaeIm naturali, intellige , Eberran prout initio res constitutae erant conrnetranungenuiorem ivaserit. Observasse hanc quoque homini natura cuna petentem libertat cm,
Impp. videntur,qui, quando videri voluerunt servilem characterem etiam ab ipsa usq; nativitate aliquibus impressam sese extin- eytis dena mere penitus posse, restituere sese eos dixerunt in natabriti, in pilus mi rest initio omnes homines sputati biri fuerunt XL ' Adnotationem meretur insignis favor libertatis, quo juris disquisitores Plirrimum factis suis annotationibus eandem perseqguntura non tantum,quoad speciem, qxa contraria servitu- it, bis xi Vulgo ill ponitur,ssedon nem, etiam quatenus cum quovis ci-jhi ab ilione re, obligatione, aut etiam dominati confertur hisdemque
i siop/nsiores esse debere nos,fl habeamus occasionem ad negandum. tibi de hbe, indu ex aere o utfaciliorsis a libemtionem iuxta Paulum es
136쪽
Interpares numerojud edisside aesententiaeprofenuntur , tu silerabluae idem causis secundum clypoda D. Pio constitutum e pro liberta te satatum obtinet in actis aut causi pro reo. Id quod de reo repetit a Gaius, a Fisorabiliores reospotiusqram actores haberi scribens:put Isbθίs.de quia a treoontis fere intendit, quo is se liberatum cupit quo poen. cc. . C.
etiam, quae ad rei praeferendam liberationem, pertinet vulgatum , de edendo O. illud,satius esse nocentem absioisererram innocentem damnare sive ut Τ.la.U. C. de
id exprimit Ulpianus: bystius esse impunitum rebvrisaeinus noceri probat. si
iis, qvam innocentem damnare. Item omnis ratio negationis,colla CriR.nta cum actione, qua actore nonprobante reus ab initur; si potior cen 6M .P.co fetu causapossidentis quampetentis pacto nuri ure initi, cum I interd. l. non actio, exceptio tamenn citur. 6 facit, quod cum inviti l citra I. affins nostrum consensum ab alio non possimus obligari es miti tamen de R. J.hy. g. σignorantes liberaripossimus. t Affatim autem imprimis re M. epublie. gula rumin exemplorum4 remediorum jura suggerunt, versantia act. e VI. f. incasuae specie Iibertatis, quatenus ea servituti domesticae oppo Lar. i n. de
natur, inque psb casu vindicandorum hominum a jugo hujusdem pact. I Lari
servitutis aut dominii. 8 Pauli est g et obscura voltinete manumit II desolutIrentis pendam esse ubertati. voan casu interpretationis pro eata, o de negor. facienda, adhuc generalius est Pompinii hoc th oties dubia laesi.ίδ.d. no- interpremti tibertatis ent , secundam libertatem respondendum erit Ot.pr. IVeini nex diisto Imperatoris odolire liberratis antiqvos legumlatores solui. g μιγ' mam etiam contra communes regulas Iuris fatuisse manifestam ea de R. I. μ' Linem praeit Ulpianus ICtus, ex cujus senteritia non ignorum est, o de R.' si
137쪽
libertatu spadet, ut interpretemur cre. a serra legato, eidems a legamula AELI .g. robio liberrate dari usi; defient legato Mena/Doa manet. byAnci de fideicoma bena essejus .ubιprimum mare epexeris. Parati aprimumgemens, lib. b I.ab. g. marem c Iurminiim,erbasetu pro ea gramare epereritprain, inscd.friuom Eberare ipsaeς filia ex ' Plura istius irregularis favoris pastim Oc-tib. c cto. g. currunt exempla, ob quae o iunia memorare non attinet. Impriae reb dub. mis autem: spectatur iste favor, in modis illis quam plurimis, qui- ῆυ. g.ί. .l bus civilium legum cautio aequum putat, ut ex servitutis calamit 2o.*δ.dsat te, regressus ad libertatem pateat paucioribus contra admissis viis lib. . t .ib. C. libertate excidendi. Ita nemi ejus manumittendi desintroductum desidete.bb.ἱ dc varia serma ac facilitate eit ornatuu .ie qua in re notabilis estya. I. M. c casus, quando etiam obaeratis unum servum, ut necessarius haeres
praeced. ad L. ipsis sit, liberare permissum est, neglect quod in fraudem credito-Dkid. rum bona hoc ipso minuantur, f)quando adiimulatur manumis e r. f. i. s sioni Iibezatio & evasi e manibus hosti una, jure postlimini pro sqq. I. deli recuperandis omnibus pristinis in civitate juribus provisa. Operisberi caepa tinet favor ventris, aliquo tantum momento liberi: hypertinent . DI.ιὴν porro plures causae libertatis adipiscendae ergo excogitatae , veluti
ex quibus meritum servi, tum publicum erga civitatem thium privatum in ea Manum manes Domini 1 domini saevitia neglectusque ostici circa ali- . non pessi. a. moniam ac sustentationem servi socium dominici usu urandi arsestqq. de glectio,im alia sny. pertinet huc stabilitas insuper libellati indi- haereaeinsit. a. ut, quemadmodum ante etiam monui sicut ingenua libellas I r. st et vi aut errore suppressa semper proclamarivvndicari queat, b ita C. De ιιν libertina quovis modo ac juris specie semel collata retrahi non .cπpostlim. f. queat, sine special principis decreto. ρ Quam lente autem in s. J. qi,ib. universum ad statuendam amissione libertatis procedant legumlamo juslair totes civiles facile liquet ex eo,quod praeter modii qui ex jure Gen- potest.Ρlν. s. tium captivitas est, qὶ quam adhuc colorare nituntur,quasilium a. C. de long nius temp. prasir. HIs es t hom.r I de iugem l l .c eqq. quil sere prograem. bb. l. quae proli Caepraesto C pro quib. casseruero ram . C de Isberi. Gau.i. u La. T .C de infant/.. Z .Laqvisthi manumis a liberr. peris vens t. C. epraesHFl.qPaestro liber. smi. un. d latinalberi.toI. o M. de libent causa Cl. p. 9 uli. Ieq. de minorib.Lipr. de dot mal eo cui tiberi causa don.adaec. T c , . epat.hλg. Ja.de gres
138쪽
nius sit, eaptivos ab hoste servare ac servire facere, quam non servatos trucidare; nullum facile admissum ire videas modum .ho. mines in servitutem pertrahendis nisa rte proprio delicto suo, ac
propria vilitate, liber indignum sese libertate reddidisse visus est. a Consensum sine dubio in hoc postremo habituri paradox istae, byeui omnes stulti omnesque improbi sim esset imo Simulque adstipulationem philosophi, cui vulgus voluptatem affectusque sectantium mancipiorum esse simili mum, atque pecudum vitam se, stari videtur. cyquibus brevi manu adiungentur, quos alibi do ob defectum prudentiae sibi prospiciendi natura servituti natos
Potesta libem vetiitra reflectum ad rem rerum objecta consiliis in s liberta es, ve cum eo; t, dicetur nobispotesas dominans.. I Potesta dominans eadem eum luctarue qualuas eri sed cum restem adcerta rerum siubjecta. m. Sul/ctumpotesati dominanti exissere contingum, omnia onerapersonarum crorum,diversόmmenerosa cuνων diversitate
IV Dubinitur, an omnia inhvid. 0emi potes, dominans si re Heatur commodλ. V. Manifesὸ ratis Uac dycitur, graesuperioris e Tin inferiorem. quateni ratis in talenti VI. Minus manifesto ridem, erara tamen etiam omnis in cale ras persionas talis eri r VII. Non obsunt condisione, qua alias si in eror ita competitet, 1 les vel pseriores=nt iis quil competit.
139쪽
LIbera arbitritia potestas, ut etiam altero abhinc
capite memoratum est , duplici modo considerari potest; uno, quatenus citra necessitatem dc imperii d prohibitionis ita est ad unam partem, ut contra positam non excluda, sive quatenus quis aliquid libere peream gerer' test, ita ut etiam idem noti possit, aut diversum ab eo postit alterd deinde. quatς nuce/dem potestas est in aliquid obyecti. Nimirum, etsi omnis videnta potestas eiusmodi sit, quod in aliquid rei obiectae sese exonerer, uta pote cum vel principalis etiam cujusque potestatis circumstantia sipsu in videatur objectum es se nil tamen impediet,quo minus ipsa potestas diversimode considerari,& pro diverso illo respectu denominari, ac describi queat prout id usu etiam obtinere jam antetis cognovimus quando nempe potestas haec, quatenus aut quousq; ab onere aut impedimento libera, simulque non necessario ad al-
140쪽
rerutram partem oppositorum executi a verbo, citra certum objecti, in quid illicona petat, respectum, arbitraria est, a sapientibushberto vocitatur,potestast vivendiuitem facu- ζωὴν cuique facere μει describitur: E diversi yes in respectu, qyo . ademia potestas od aliquid est potes pqtesas omi; πι, ter denominatur& rursus iub hisce nominibus tali, quae ire, siveis ada vitatis cultas est, defiuitur Quando de priori genere rem dedimus praec ed. cap. peractam,de posteriori nunc quidem videndum est ulterius, potςitasque consideranda, quatenusήum respectu ad aliquid i ei seusv j eo est. 4L Potestatem in piasubjecti dari nemo dubitat, qui cernit ia
dari potestatem in liberos, in servos, in subditos, in debitores innes, in res denique omnigenae conditionis. Hanc nunc quidem dominantem liceat, appellare, ni minis ratione paulo post plenrus reddenda: Et primo omnium juxta annotaret: Persto satem quoad primam ejus essentiam, non diversum quida libertate; sed idem prorsus denotari quicquid autem diversitatis accidat, id in consideratione ejus consistere respectus, quo in certum quid subjecti illa est,idemque respicit. Eoq; simile quid huic accidere,quoad libertatem, quod Aristoxeli, in justitiam univer a 0. Erat
salem inter,in universam virtutem, intercedere adnotatur, οτι is i sis.
licet praeterquam quod genere idem sunt libertas ac potestas dQminans,seu ea quae in quid 'bjecti . utraque namq; potestas est. hanc necesse quoque habemus ponere, talem esse, qualis ad se concessilibera i .e.citra impedimendu aliquod juris est; scautem nobis anotea quoque describebaturilibertas Deinde, absoluta libertas nobis describebatur talis potestas quae esset arbitraria utriusque op Poluorum. Potestasetiam dominans non videtur temere alius poste statui conditionis quippe quod astricta ad alterutrum contradictionis, necessitatemque,ut ita dicam,ad unum oppositorum; vix videatur notam servitii posse evadere, coque quasi in partem .
dominatui cottariam dissedere Tametsi quoad hanc posteriorem