장음표시 사용
41쪽
iem ex iis constare paulo rectius rem intuenti manifestum C et quippe jus quoddam naturale elaboratum dixeris, exprimens ipsum divinui luiluit secundum naturae h. e. omnigenarum in rebus circumstantia ruin varietatem. Et hujusmodi quidem potissim uinconditio earum est legum, quae ad privata civium negotia ulte peragenda pertinent, nobis fere jus privatum dictae, quam vis in publicis etiam reperire contingat ejus generis, veluti si positura reperiatur, magistratui esse parendum a subditis, subditis autem a magistratu esse providendum; ossicia publica qui gerunt, eos fideliter illa adimisi rare dc bere, desii milia. Quin ad hoc genus referenda erunt, si qua familia, aut quaevis societas alia, quaedam
sibi tua, quali qua pollet legislatori potestate, sanciat observanda,
quae peritaturam ipsam eidem societati sint convenientissima, veluti de praebendo victu amictu similiaribus; de aequaliter communicando lucro damno seciis, qui aequalia in commune contulerunt; de mutua adversiis latrones, Feras auxilio, paribusque in pari commoditatis perceptione faciendis expensis inter eos qui una iter faciendi societatem, quandam , constituunt et eruntque opinor, quam plurimae leges praeceptaque reperi r hujusmodi in omni civili nomothetica expressa, quae prima fronte non putes, tali, aliter sudicaturus si paulo accuratius ad fontes ac rationes attendas,quae aliter ponere eadem non sinerent, si natura ipsa loqueretur. XV. Alterum genus civilium legum , quod munimentum a natura habere dixi, putem earum esse, primo quae quidem e libera natura rectiores,& naturali aequo propinquiores formari pos.sent: ex hypothesi tamen,ob bonum quoddam hominum obtinendum servandumque, vel etiam, quod bono numeratur, majus malum evitandum, a natura non tolerentur modo, edin legis naturalis suas quasi muniantur quo in numero plurimum deprehendas leges, seu us status quod appellant; nempe cum status civitatum rerum qipublicarum varia sint species,4 in his fere nun quam summum regimen, magistratusq; a ictu ad eos perpetuo deferatur, qui per naturam optimi atq; dignissimi; Sed neglectis his, modo ad eos, qui forte majores recensere possunt nobiles, vel qui
42쪽
praepollent divitiis, aut ori . l .iii: s, in odo etia ira ad eos, qvi in nullo quam in insipida ua id aha libcil. ite laetantur, in s.
pius ad monstra hominu ni petiimos sullosq; tyrannos deseratur; idq; lege civitatis, quae tales ob genus, aut aliud quid tale Omnino praefert. Hic sane si natura , aut ipse immediate naturae aut hor,.vel saltem homo accurato gaudens rationis usu, legislator hos homines inter reliquos indifferentes offenderet, iisdemq; locum civili communione adsignare haberet, longe alium sine dubio iis daret, statueretq; ordinem. Sed quid fecerit idem his ac ejusmodi aliis, ita jam ad haec stabilitis, uti per favores, odia, aemulationes
exterorutri accivium,citra totius aut maximae partis civilis corporis ruinam, citra mille calamitates atq; exitium civium multorum in illium, ad talium mutationem perveniri non possiti parendum
esse hic dixerit politicus simul, ae naturalis legis peritissimus, necessitati, toleranda esse ejusmodi incommoda ad evitanda gravio. ra Nec minus ex eadem hypothesi lege naturae sustentari dixeris illa pacta conventa, quae nonnihil in aeqvalitatis habent, quam qVae praestationes ab omni parte aequales; quippe ni hoc admitteretur,
utilissimum generi humano conveniendi us aut e medio tolle dum foret, aut plus turbamenti quam commodi vitae afferret; Θpote quod raristi me cum omnimoda aequabilitate, si scrutamini hic relinquatur Iocus, videri potest processisse in medium conventio aliqua. Observasse videntur ex hac hypothesi hoc naturali pactis muniment Cti, quando libero admodum ore adserun ca Inpretio emptionuc venditionis naturatiter licere contrahentibu rcircumvenire. Itemedi emendita vendendo, in Deutionibltimonis L ωρ-Gem ' ctionibu naturasiter concessem esse, po furiasit,minoris me eaution ηρ ἔρ ιδ. ducere, qFod minori sit, piaris endrae aut locare. Imo quando ad usq; dimidium circumventionis conventionem sustineri vult legislator civilis. f Secunda quaedam hypothesis, quam lex natura una cum iis quae inde pro manare possunt vicem legum obli I.2 δ G se nentibus iussis, munit, ipsa sublimius per vitam constituta arbitra r sc ηανς ρxiae potestatis a uictoritas est. Cui non minus ac naria ratis ratio, sacra quoq; adstipulantur oracusa, omnem animam jubentias Hector
43쪽
aerut parendum essepropter Dominum. Unde ad genus legum lega. tiumq; enatorum, ab hac parte subsidio divino ac naturali munito. rum, referre habemus, non leges tantum jussaq; a civili majestatico arbitrio manantia, sed de huic sub ordinatorum magistratuum praecepta, sententia judicum imperia patris vel domini, aliorumque, qui potestate imperandi pollent in alios: imo 2 pacta,quatenus
mutua arbitrii auctolitate colverunt, considerata.
XUI aeterum utut hujusmodi hypothesibus suffulta humana Rositiva plurima, vim sitam diviniori munimini acceptam ferant; Notandum tamen admodum erit, quousqVera λc communitio sustineat; puta ut ne necessitas fingatur, quae contra Deum aut conspectiorem naturae honestatem depugnet, aut similis arbitrii auctoritas supponaturi quippe hic lex superior valentior volans haec talia, aut contra jubens, rumpit, imo non agnoscit aut patitur munimentum tale, v. ut tanquam ex obedientiae lege parere teneatur jussus hasphemare Deum omnipotentem, carnalite istis i E O ninis erep rentii iis , prodere patriam. Sane' Philosopho ιι is gςi tinti 60'V.ed β irastini per naturana turpia, ut nulla necessi- , ' Ptate homo sese ad ea paci debeat adigi. Ea uerentibus JCtis ii suam
UZ visq; Iuete ulpam, qui quid ex tali iussu committit, quod atrocia Π tatem facinoris vel sceleris habeat eoque fine d cessare volunt
ly jura vim mandati paterni ad sordida prostitutionis. cyneq; etiam φ pacta turpia ullius esse vigoris. M Si igitur legis vis in eo sita est, ut iis, quibus ea lata dataq; est, eidem obtemperare conveniat destituta hac vicivae vis humana positio, seu legis seu ussi se ui
stionis, aut aliud leguimum nomen mentiatur, vere lex aut jus ς' amplius no erit habenda, atq; eo minus quo magis vero juri contra-ηρος g qi est. Unde adeo non videtur dubitandum,verum esse, quod initio μμ ιι HEV dictum est Legem naturae, ct si qua divina alia est, primum iri-ιψ Ccq . sinati uni esse jus, cui humana lex omnis innitatur; nec ullam pO- λε Π Ο QS sitivam legeni, quae nec plum jus naturale sit, nec eidem innitatur,d V O 67 uerum jus aut legem proprie esse. Praeterea etiam eS dictis patet, -Z quid nomine legis coiri neatur; qua ante diximus vagam hominis ἱμέ/ potentiam arbitriumque ad rechum du terminari ac dirigi, rectaeq; aetionis causam 'oximam eisse: jus nempe naturale, divinum, hu
44쪽
ina numque, positivum, civile domesticum,&quicquid praetereae matti validictamini innixum, legis habet vim ac speciem, uti sunt mandata, placitaqi eorum, quibus mandandi us in alios compeia tit. Nunc porro de modo illius directionis videndum est id quod fiet commod .us, ubi constabit prius, qualis, sive quot uplex legi rue lum determinandi vis sit, quaeve in universum species distuc virtutis legalis; quod quidem propterea igitur nune pro me enodandum eis. Ubi solummodo adhuc verbo fueritantesmonitum, ivo usq; necessitatis, legitima illa potentiae nostrae actionisque determinatio, atq; directio sese intendat. XVII. Lex quando potentiam libertatemque arbitrii nostri limitate ac circumscribere dicitur, non it intelligandum id est, ac si intra vagum potentiae quosdam absolutae necessitatis poneret tericinos, quos intra vagari quidem liberum transgredi a ac prosilire ultra simpliciter impossibile homini sit 'vomodo, qui claustro murali forte immissus, editissimo ac insuperabili munimine , circumdatus, intra locum istum dispactari Videm, extra autem Rullo modo procedere queat scilicet desineret hactenus potentia, libertasq; arbitrii esse, quousque tali necesitate insuperabilis termini circumdata foret, resq; repedam in eos fines, quo potentia
ac libertas amplius non essent tales, id quod finitionis natura ipsi usq; essentiae humanae proprie esse ante ostensum est quin isthoe politi omnis actio, utpote necessario intra lines recti decurrens,jus a foret, nec ulla unquam injusta existeret, quia nempe juxta formam justi, quae lex est, decurreret, id quod esse legitimum, justu nisque est sed salsum hoc ergo allud, quo posito hoc sequere tu A. Videtur amem his torum pro nostrapte hac machina ejusq; libertate ac limite, restius dijudicanda,ad Archetypum licere recurrere. Deus cujus potentia ac libertas est infinita, quin uxta omnem immensam istius infinitudinis extensionem illimitata arbitrii libertate possit agere omnia, nullo modo incertum potest es e. erun- tamen& vici sum tot millenariorum exlierientia,&ipsi divinitus edita elogia pluribus testantiit, quomodo idem ille omnipotens Seus ab initio usq; rerum, pro aeterno suo placito imo in multis
pro immensa sita erga nos, quos diligit, imaginem suam bonarair,
45쪽
ita omnipotentiam,ac illimitatam libertatem suani, ultro quasi definitam ac limitatam teneat; ut plurima, quae, si voluisset; agere aeciligere potuisset, tamen non delegerit, nec egerit, nec ex parte agere, aut deligere unquam velit; veluti, ut cocli astrorumq; mutaret cursum, ut rerum natu tam alio, quam quo ab initio conserva re, aclpropagare se illam jusserit, modo, continuaret, ut nos san-gyine filii aut redemptos&in se pie credentes, vel etiam angelos iuveritate persistentes perimat, aeternoq; exitio donet. Haec dico,
smilia Deus, quasi ultro lege sibi dicta, nunquam peraget. Quod
autem per potentiam suam simpliciter consideratam eadem nos possit, is, qui liberrima sua omnipotentia ex nilario creavit, is o-
do quo extanti ordinavit omnia, συς ατον est. Conveniente .
itaq;&homini, cujus potentiae ad similitudinem sui conditat, limitem boni Deus ponere voluit, quo typum sui referret congruentius, absolute cessantis potentiae causa iste legalis limes esse noncidebuit ' Vtut alias idem hic celimes, per distantiam divinae humanae ita uictoritatis, atq; perfectionis, ratione originis, Eobser , vantiae, plurima diversitate carere nequeat; quando videlicet Deus; ex liberrimo suo arbitratu, hunc suum sibi potentiaequendam's. terminum adsciscit servatq;: ipse homo vero a DEO ae vi quada despotica eum acceperit Deus etiam pro plenitudine bonitatis, perfectionis, atq; constantiae suae, juxta semel placitam destinationem eum constanter observat; homo vero ex infirmitate sua internoque vitio plurimum negligit, in hoc, ut ordinem, ita imaginem creatoris sui derelinquens ac labe sibi attracta deformans, in tantum, viamissa, perquam placere Domino, atq; creatori poterat, pulchritudine, ejusq; loco aversabili adscita foeditate, non post nonio aeternum eidem displicere atq; abjici nisi aliunde emundaretur,
id quod laetum gaudemus lavacro sanguinis D E carissimi filii.
Deinde vero etiam ad absoIutae necessitatis cancellos potentiam a nostram restringi, haud videtur consonum fuisse gloriae creatoris, cujus perfectionis, ac bonitatis immensitas merebatur a quibu alam suis creaturis, iisdemque melioribus,&sibi carioribus libere coli ac redamari', neque enim amor aliquis est coactus , nec
vivitus , qui coactus est indicio potest esse, idqyod colituita, I
46쪽
sui bonitate coli mereri Consequens igitur fuit limitem illum honesti , ac justi potentiae hominis agendi is per hane
ipsis aestionibus positum, legem videt sive divinam, sive humanam, absolutat necessitatis nec elle, nec debuisse homini esse; sed eam, juxta quam agere convenientissimum imo necesse quidem si . quae tamen destransiri possit. Ubi quidem ultimo loco vel mirari maximopere licet, quomodo id, immensa divina sapientia confesctum fuerit, ut libertas arbitrii, juxta sines potentiae, homini a lege 'non adimeretur penitus, interim tamen sua non eareret lex virtute, atque esseacia constringendi hominem,eandemque ejus pote tiam , ut ada in procedens, intra terminos boni veri decurra De praemiis ac poenis, metu mali, ac spe boni hic esset quaedam, subnotandi locus: Ied pergendum est ad legis virtutes. Sub quia bus incidenter etiam horum aliqva,erit ulterior facienda mentio.
finem simul,atq; actiones humanae vitae prae
I. Visti legis, analogite ira dictis, habitudo ejus in, ν σώ-χὸ constituta consistit, crvipossit operandi. II. Eari haec, summa divisione, velformalis, vel operati . III. Legis, qrae vitaepotentiat humanae admodum regulae, at, T. mitis a Abiit, vi venitipa,qν aritus eiusdem praefinire, ac Emit
IV. Regula at limitis duplex usus iram ea, sensipastinatili conformatista termini rectiss. V. Formativa legis virtui, dum vitae humanaepartes, in quas operetur,propi- .ibet, inem videboet, ractionem utrobis tris risa Ius es; sed biper immediatarm homini factam applicationem, a. ut assi ranationem eyur podi suum licper conformationem directione reacti an adi d.
47쪽
m. Processu vitis H, definire, ac designare euig suum adtatonsteγiori munimine, po idipsumper et iram humanam activam intactum relinqpatur, hane qpol ad id conformando. VI Fit autem ita applicatioper concinnam oeconomiam , ac E 'ibiuionem inter homine ui frui boni. VIII. Imo es malim riti competentisti onerosi II ha bonis mali 1 legi d rabulinis , Leno modo ac respectu eriam actiones computari, nihilhabet absoni. X. Assignat lex suum cutis num, malum mula cum Et persit te, stra id ei Tactu.σpotentia Fos tale. XL Auctorita legislatoris e demur voluntar, modo mere arbit reria ori ad ei, personarum,qpilus assignasio fit,directasirmamen-m sunt v ariegatae issius Di-distributionis. XI Legis το conformare actionem, in eam ad id podsuum uir est dirigereb. ut euis tributivam reddere.
XV. Virtus legis formati Iustulae aritionis d. Impenure,vecare permittere ect, ad qpa referenda, nire, e praemia fatuere. XI L Item referendasvmDadere, dissuadere,concedere,ibri 2
XIV Imperare o vetare legisse Eabsent ut contraria permitte N, ut horum medium.
M III. Permittere rectὸ a Iciis inter legis refertur trirtutes, rejecta cista hocphilosophorum opinione. XIX. musa qua Aristotelem hic non videre verum fecit defectus suis lucis repelatae quo legem naturae, dius originem ignorimit.
XX Mira con- sub ordinatio virtutum legalium in lege, qν--ns Paroposita sit fronte. II. omodo tres ita legis virtutes impenire, en7r fermites
48쪽
VIxtus legis, quod ad analogiam quandat di
catur, vel etiam ipsa in similitudine quadam consistat relata ad is quod substantialibus rebus proprie virtus est, res ac denominatio ipsa, non casu sed consilio facta svadet credere. Sciliacum nisu quod alia exprimendi naturam, atq; essicaciam legis, eidem haec, tanquam affectio, tribuitur, derivata voce inde, ubi maxime tale, quod hic significare debet, significat, puta in rebus corporum, ac substantiarum: imo dubites forsan, an non utrobique ,
aeque dicatur proprie virtus, siqvide in vi,de efficacia rei,quaein legi maxima est, virtutem ponas. Et vero observat philos ehus imis moralibus sis xvirtutem cuiq; rei id esse ac dici, quod id cujus Vir sayib a.ι. 1. tus est, bene se habere facit,&quod opus ejus bene effectum reddit; simplicius forsan exprimeres, esse,in ipsam bona rei habitudinem in sese,&vim ejusdem bene operandi , Item habitudinem rei bonam qua constitutionem, qua operationem: quomodo quibus ibi philosophus utitur exemplis,) virtus oculi est, quae & ipsum ocul umbenE se habere facit ejus opus, fi militerque equi, quae e quum,4 opus ejus subaudi habitudinem,&iterum, si libet, intellige eam, qua &bona gaudent constitutione, aene valentopns suum hae res operari,oculus scit acute cernere,eqvus veloci ercu rere, sessoremq; suum portare commode quomodo ut porro idem, facta per priora ad inductionem via, colligit virtus hominis habitudo ejusdem est, qua&ipse existit bonus, qua idem ope- , turbent. Inferres,& legis igitur si qua est virtus erit bona ejus dem habitudo dari qua bene constituta consistit, de qua vi poliet operant ei qua essentiam seu conili tutionem, lava operationem seu vim ejus operandi Nec refert, quo minus virtus legi histe modis tribui posset, quod lex in genere instrumentorum videatur esse, tam si a uictorem ejus, Iegislatorem sEn respicias 'vi pecta hanc subjectos gubernat; quam si subjectos ipssis, qui pro dirigen-
dis actionibus eam applicant: nam instruarenta a bene se habere, lene agere, tanquam a virtute, maxime, si a diviniori princi
Eio vesat, IDEO, natura ac eminenti aliqua inmundo pote-
49쪽
state, ut ortuna, ita efiicaciam, dc ad c Ucaciam dispositionem: beant, veluti oculus, equus, quorum licetievera naturalia instrumenta ipsi sunt, exemplo, etiam virtutis esse inducit Philosophus. Imo fingas medicamentum, aut securim, aut aliud quid mechanici etiam organi male compositum, minusq; ad usum destinatum aptum;& vitiosum id ipsum dixeris, contrario virtutis
nomine appellanc; sin autem id ipsum beneest fectum, dc ad
usum idoneum, utrinq; tanquam ab aliquo virtuali egregio commendabis. Bene Germani sua lingva ad utrumque, vel alterutrum
promiscue respicientes, quodlibet tale augliis indauglicis
j voce sua Pugendiquod irtus est, dicunt. Ne dicam nunc legem nil aliud videri eis in se, quam instrumentum virtuale aliquod imis repraesentare eam ipsam aut horis virtutem, ut pol civi, citra contactum mero virtuali modo peream in subjectos solet agere. II. Est autem virtus legis plane multiplex, nempὸ universilissi ina distinctione videri ea potest vel formalis eis vel operativa, haec ostensiva, vel formativa, dc haec rursus varia, ut notabitur inferius. Formalem legis virtutem di istam velim ipsam bonae habitudinis ejus sive partent, sive respectum, quo benε essentia sua constituta consistit lex Puta ut ipsum enunciatum, sive positio sita legalis notae, Dista ab eo qui legis dandae auctoritatem habet, item ei cui is habet, mod5d reliquis circi m stantiis, ad hoc requisitis, observatis; quoniam id quidem palam est hic multipliciter posse deficere aliquod e nunciatum, legis speciem praeferens, quo minus robur virtutemq; essentialem legis habeat. Neque enim v. g. eL
fatum, quo coelum dicitur ese rotundum, idem moveri circulariter, vinum esse in vase, aut simile quid assertivum veri sex est, sed illud quod definit, in vita quid esse, aut non esse, fieri, aut non fieri debet aut potest nec vero vel hoc tale etia ala, statim lex erit, si quidem non ab authoritate supereminente subje- sto, quando, ubi, de quibus rebus facultas illi et legem ferendi, sancitum est quis enim D. minus jubenti servo subditus, alit quisqvam alius magistratui extra territorium, ac supra jurisdictione nisuam jus dicenti parere aecesse habebit' similis ex aliis circum
50쪽
fiantiis potest occurrere defectus st: Non autem turbare debet , . quod ipsam sol malem constitutivam legis habitudinem, virtu- tutem ejus dicimuri forsan essentiam ejus potius dicendam, scit. stillosophum hic libuit sequi, d rationem. Illum,quando loco praecedente num . adducto, utrumque,& vim bene operandi. τό. bene sese habere, sive bene constitutum esse, sub nomine virtutis vulgo etiam inferri autumat. Ratio autem nominis potest esse, quod reapse essentia rei, atque bona ejus habitudo videantur usq; diversum aliquid esse, quando saepius contingat, ut res aliqua sua materia ac forma constet, sive etiam tantum utriusq; habeat, ut nomen speciei satis sibi tueatur v. g. ut homo sit, qui brachio, pedibus-qye mutilus sit, sensu insuper, ac ratione debilis admodum licet diei nequeat eundem bene sese habere,aut bona prorsus habitudine esse. Unde igitur bonam hane habitudinem, seu perfectionem essentiae, si non ipsam essentiam vis,sed id quod quasi flos, atquciis
virtus essentia sit, dicat esse, minus videtur peccassi formalis vocem ei aeque citra absurditatem adje sturus,quod potissimum essentiae perfectio,qua res id est, quod est,formae,eoq; major perfectio, sive perfectionis consummatio eidem debeatur. . Minus vero adhuc absone hujusmodie sientiali legis perfectioni nomen virtutis tribui videbitur, respicienti, han ipsam perfectionem bonamve constitutivam habitudinem idem, nisi fallor, essentia,cum eo, quod virtus dicitur, esse,vel res ita saltem conjunctissimas, has esse, ut si separare velis, ratione ac respectu, id magis fieri oporteat uva mete:
nempe eo ipso quo res ben Ese haber constitutam, quantum ad se,
pollet illa quoq; pro suo modo bene operari Latqui hoc ipsum rei bene operari pollere; nihil aliud est , quam ejusdem virtus. Utigi. turdicam quod res est. Distinetio virtutis legis prima haec, non tam a rei diversitate, quam a respectu videri potest dependere, quo fota malis, essentialis, constitutiva illa commodius videtur dicenda respectu habito, ad ipsa substantiae forma Ita ejusdemq; constitutiva
requisita, ita ut hactenus tali gaudeat meri id appellatione, quasi specifica illa bona habitudo virtusque, quatenus in aliquo eorum ,
sya huc faciunt, lex non deficiat; cperativa autem quatenus OIIo,
an aetrorsum, sed ut antrorsum sese hilbere spectetur, benὰ atq; efiicacia.