장음표시 사용
481쪽
in pecie per omnia variet, ad poenas variae figurae, ad restitutionem damni injuria: ve data multimodam quo modi hinc ex alio delicto ultimi supplicii ex alio coercitionis corporalis, privationis libertatis, civitatis ex alio infamiae, remotionis ex alia injuria damnove inflicto, pensationis simpli, ex alio sinὶ plo majoris dupli tripli, quadrupli item rei tutionis rei, cum causa, eo ve quod interest de ad si in ilia alia, obligatio in alc, civili homothetica praesinita sit, id nobisaongo modo ordine recensere pro stipervacaneo est: quibus in hujus in odi sere ad generaliora consuentibus satis potest esse , insinuasse; quam sit res,etia comuni vite usui, ac civili nomotheticet
observantiae cognitissima ex rerum perii, narum animi, ac reliquis facti, quae audiunt, circumstantiis, ut delicta, ita Sc obligationes ex dis, species modum atque mensuram mutuare simul atque mutare.
Et si deinde attendamus, quomodo is quatenus istiusmodi civilibus fere cunistis naturalis aequitas substernatur. X. Quod igitur ac quomodo haec hujus ex maleficio obligationis , per species modosque ex circumstantii variatio, ipsi naturali atque ibciali aeri vo innitatur, partim per ea , vae sub initium capitis thujus ponuntur, geri Dalrus innuit ut partis facta relatione addictarum circumstantiarii in species, paucis o dolicebit porro repetere. Ubi quidem principio, quod rem bo-
pecuniarium)patrimonialem,malefici 5 alicui ablatam, i sim, violatamque, attinet; quatenus in terminis hujus ad eam respectus perlinas, facile lipparer, in hac datae iniquitatis tollendae er-m, naturae conveniens este, ut restituatur illa pro posse pristinouatui, aut pristina aequabilitati, ad normam justitiae, quam Aristo
a lib. Eth telesia criminet; lικοι item διορθοτι, L , commutativam seu correctivam appellat, consilientem in proportione asithmetica, quam di eunt, seu mera aeqvalitate rei ad rem qua quidem putem contineri, ut idem, si fieri possit, etiam numero, id nequeat, specie tantum, quantitate, qualitate aestimatione, ac forma simili retria buatur ut a de vigore ejusdem aequitatis, fur, raptor aut quilibet alius injustus rei nostraeoccupator, detentator,corruptorve, ipsam
em nostram vitio possessam, usurpatam, ablatamque, obligatus ut, ac necesse habcat, si superstes illa ipsa, aut recuperabilis j t, ii
482쪽
bis restituere; aut si vel perierit, vel recuperari alias nequeat, ali; κquabili id nostram indi :entianti c. in compensare ac rependere,
id quod vel specie, vel etiam sepe commodius, facta rei perditae instimatione, pecunii s fieri potest, imo si haec forte non suppetat , re quavis injuriosi alia, sive opera sit, sive quodvis aliud, quod ab illo in locum corrupti, laeso queat cedere , Unde facile porr&liquet: quomodo summa ratione nitatur, obligationi huic insistens copertinent. jus vindicationis, condictionis, interdicti recuperglorii, a t. ib. . . fib. quod est simile quorum illa, rei nostrae quae in specie extat, qVO Oa. 3. s. σIFbet iniquo detentatore repetendi, ista aestimationis , satisfacti is esse pMOnisque, ejus, ac pro eo, quod nobis abest .hoc possessionis edobti tu et picnendae rei nostrae, potestas est sive iniquus ille, ipse fur, raptu ., aliusque per maleficium primus rei nostrae contrectator sit, ssive quisqvam alius, tantum etiam ex post facto culpam suam aut in juriosam rei nostrae possessionem fortε resciscens. Qui praeterea liquet, quia damnum, quod euique ab altero injuria datur, saepius nec nuda speciei abreptione, aut corruptione absolvitur; sed plurimum in ulteriori quadam subversione utilitatis, quq res inviolata illi praestare potuisset, Hrs; tur, aequissima quoque illai nnus jura esse, quae non res tantum ejus v e vulgarem aestimatio Domne praeterea quod interes , Omnem simul causam, quam o agisteant h. e. IMI onis, quod potiores solet sistere homines v. s. in . . usucapione, in lites b &alibi itemseuctauim,omnisque alii emo alumenti pecuniari utilitatem, alteri sum ipsa re interversi, resti 1
tuere injuriosum jubeant c Nec forte ab eadem aequitate ablu f ὴ dit ipse modus aestimandi damni hinc dati, quem leges hic singula
riter comprobant, dum videt non tantum ludicis aequitati ac prudentia a sit triationem illam com n Uttunt, sed insuper laeso, ut opti meluarum rerum damnique sui conscio, ipsam urato, aram cruo 'in litem, quod appellant, desuper praestando, faciendam permi: -t:int dUmo ipsi huic bas incunt bere dixeris ipsas illas aestimatio '
nes, quae praeter verum rei ablatae aut corruptae quantum a
483쪽
comoedis, stupersunt, depretiati sunt Imo ipsam duph, tripti e rei fulto, raptu deliciisque aliis ablatae, aestimationem, eo alique ni radicis suae ramum projectare judicaveris. XI. Et vero palam id quidem est, damno dato circa rem sa- miliarem sue pecuniariam, io si e& debere laoc modo, ad aeqva litatem restituendam perveniri, ut desipsa res, de occasione ejus, damnum datum, ad scrupulum usque aestimetur atque compensetur; Caeterum rem magis illi .lvidam evadere necesie est ibi res in qui-biis statio facta est vel aes mattonom non ineviunt, ut bona fama, libertas, membra liberi corporis, probitas itemque tranquillitas animi; vel etiam insuper prorsus irrepanitides sunt, ut vita, abscissaque membra ac similia. scilicet non habet iii corbis temporale bonum, quod cum vita, feliciori imprimis, corii parari aut commutari queat fima in xu tem de iride litanti puri passu a tabula re in diverbis quoque est omnias; erdas, ait ille fam servare memento quass- a l. ros/71 melamissa postea nusius eris Liberitatem rem esse inaestimabilem, ean-
g. i. e R. L dem nuta pose Lipecunia a):ίberum corpin nullam recipere aestimatio-qpid aqpisi fient, adeoque nee cicatricum nee deformiratis vidi posse insitui vitio- manumissi si nemib familiare est iuris civilis auctoribus auerere quomodo au- nonfra g. g tem dctum probitas tum traii quillitas animi, cum re pecuniariapen de i it comparari possit, non facile videre est. Equidem, si possibile est, ut aho m. lui, si laedente, quidquam fieri possit, quod ad restitutionem hujusmodi
quadris ΤΠρ bonoruin i cs alteri corruptorum turbatorumve, facere queat ,
l. i. J. LVlt il illi in ex mer i it ei Eri extra dubium est ut adeo dixeris et- his qpici a ii pol centi si v:tMA fle, ut, qui honorem nostium contumelii de tormavit inji riarum judicio, ad palinodiam, quam appellant, ali. rve, si qua sunt, ab c faetati honoris reparandi remedia in ejus vid. mo poti state, ad ea is cogatur' mcc fortassis natura in stbsonis esse
Iemb. iis p. n. putes, ut animo cujus Q Vecorruptelam malamque molestiam inju-
I. tit. de inj ria illiam, autor pro poste corrigat, praestando, quibus iij haec inde rursus eximi aut inibi pensari queant, puta pravas opiniones, ast e-istusque, quos aliquibus instillavit, recantando meliora ire suggerendo, exemplo supplicii quoq; docendo, aliisque modis congruis tollendo, at sive eluendo similiterque molestiam, moerorem. aestituit illasti in si tana. grata'atque juciindo quodani sensu com
484쪽
mensando, sive id deprecatione iue ossicio, sive denique pro perpessi .sae misellae magnitudine aliquo alteri praestito vindicta jucundo bono intelligo hoc pesterius, potissimum in statu quodam natu .
turali hominum, tuo divinae rationis ac revelationis super hoc non satis illi sunt gnari id fieri queat. Caeterum praeterea id fortas sis hae tamen non praetereundum quoque est, quomodo civilis, ut plurimum aequa, forsan etiam quandoque nonnihil defleetens, dis , positio, in huiusmodi peeunia non aestimabilibus, pecuniarias tamen quasdam retributiones, vel solas, vel juxta correctiones reli quas, soleat exigere. Ubi quidem primo rectissime videntur sta tuisse periti pecuniaria aestimatione ac rensione tollendum esse . damnum pecuniarium, quod etiam saltem consecutum fuit, ad lassionem in re, Met nonaesim ab illi, velutiasiliberum eo*Her, podsiectam aulper alterius alicujus petulcum pec ueri iasim, ut Ρ- .ae iam hie putet me cedes messicis praesitas, catenis impendia, pisis
. curationefactasunt praeterea ope rum θνibu caruit, o cariturin ea
laesias, obiae dis utilis factinessit. Quando vero porro etiam quaeiacuis etpesia molestia, natura sua Videtur admittere compensatio. nem quandam per repositum solatium, tristitia per gaudium is pecunia fere res est, quae utplurimum hominum indigentiam subiad evans, communi quasi solatio hominibus soleat esse; quando prae
eterea pecuniarum ablatio, generalis quidam puniendi atque coe .ceridi malitiam hominum, modus est, forsan nec a naturali aeqvo aberrarunt nostri prorsus, ubi incompensationem omnimodae injuriae etiam pecuniarias retributiones advocarunt, pro coercenisai, omnis generis deliciis, simul muleias pecuniarias adstiverun , veluti ubi Praetores permiserunt, ut ipsi, qri injuriampassi essent eam stimarent, udex vel tar,rtireum condemnet, qpant in mam passus olimaperit, et et minorisprout ei visum fuerit b). ubi leges eum qui
se dejectum liberum hominem occiaeerit, qui parentem patronum, in juιsine venia vocoerit, qPivraginta c)s reum ambitus centum , dy; iubi corrupti quingentorum aureorum te alios alia multa condemna- Nn tum
485쪽
tum iverunt. ubi deniquebeo fuit itum, ut ob graviora delictata, qribus non privati tantum, sed & ipsa Res pubi aut exemplo malo. aut etiam damn6 fuerat aucta, ademptio sive publicatio vel omnium
bonorum, vel partiam earum, aliis poenis adjungeretur omnium ubi meritum fuerat, ut aut vita malefico adimeretur, aut civitas, .
aut servilis conditio eidem irrogaretur a , uti accidebat per casus legesque Maj statis,uis publicae,parricidii, yenefici F,delicariis bx
parιιι, velutio vim privatam, dolΛ. malo raptum exauiufragio,
ob injuriam illatam c). itemquealius rei mensuram,certarertioni , veluti si tantundem, atqye ipsum debitu vel quasi debitum, quod vi alteri ablatum fuerat, restituendum erat, prous hane formam. pyst L. Iuliam ab Impp. res haec accepisse apparet ι0. tqyeqV.e-cunque hujusmodi quidem' orumvis delictorum pecuniariae eo-ercitiones sunt, forsan eo minus habent iniqui, quo magis alii innocentes iis non simulassi untur, ςontra ae fiebat, indura illa&omnimoda publicatione bonorum,eorum qui ultimo supplicio as sitiebantur,quod proinde,ob non gravandam innocentem cogna-tionem merito fuit corrigendum est. . XII. Persona vero, ac rel0νarum elaeumstantiarum,conssitim nem, quod attinet, quin itidem plurimam in specie dinersitatenia, huic maleficiariae obligationi pςrnaturam asserat, nulla attentiO-ni dubitati opplest esse. Quid enim manifestius est, quam perna turalis justitiae congruentiam longe gravius offendere, eoque ar-ctius injuria illata stringi illum, qui conjunctissimum aliquem sibi, .
qui honoratiorem, virtute, bonitat potentia summe excellentem, qui eum a quo maximis asset tus est beneficiis eum cui fide ossieti est obstrictus,offeriderit; ovam' i' emvis extraneum, vilioris, fortὸ, aut se multo minoris conditionis hominem ma quo nullo ipse officio , imo. forte ante.malo mactatus est , cuive . nullo speciali officii vincul6 prae alligatuxest, aliqga forte iniqyitate affecit ut proinde facile appareat, veI horum intuitu, quasi ex semi- . ne primae justitiae exsurgere illas q asdam Iuris civilis dispositio .nςs, quibus crimen blasphemiae,haereseos, Majestatis, parricidii,&
486쪽
reliqua ejusmodi, tam severae subjiciuntur animadversioni a ;- quibus alger, ut ICtus disserit b),puniuntur ex isdem emoribi mri quam siberii& aliter, qui quid in dominum parentemve auius est, quam qui in extraneuma in Magistratum quam qui in privatum idcut ex Ulpimo Iustinianusic baliter Magi instin, Senatoris parentis, patram di aliter extraneis humilis persona injuria a matur ea quae saepius per eivilem prudentiam certis delictorum generibus, ut hornieissio, stupro, falso. irreverenti indus voeationi e applicat repetuntur. Similiterin de circumsunsiis reliquis, quod ab iis causae variandarum obligationum ex delicto, per ipsam naturae ae-
qvitatem arripiantur, vel leviter attendentem, Iureperitorum nostrorum diligens observatio securum potest facere succinctus a , que elegans ex his quidam Claudius Saturninus est, in fragmento libri ejus singularis, de poenis paganoM J.46. ff. de poen. relato pubi observatae pulchrἡ deducit: omnia is haec, quae puniri solent, quatuor delictorum genera; facta se. dictainriptae, consilias injuri 3, consideranda esses tem modis: causa,persona, loco, tempore gyalitate,
anus se , dc porro Iustinianus f=ea re, ractos expersona , ex Deo, extempore aestimat alii Icti astatim in medium producunt similia. Ubi constat, singula circumstantiarum delicti, tacere fide modo al varietatem ac intensionem prenae, supervacaneum fori est, mo- nere, multo magis isthaec eo facere, ubi forte bina, trina, quaterna, vel plura etiam horum τῆοαμ, ὼ posita junctim in uno delicto Hoecurrunt.uade minus mirum potest esse,si pro restauranda aliqui, per horum concursum odiosissima inrqvitate, ad multiplicem saepius redassietionem perveniatur, famae v. g. civitatis, fortunarum, de eum his, ad vitae denique ipsius ademptionem quandoque. s. auth Gazaros Gaetaret.ὐ σχασσ Τ.adL.DL- .p.cae t.ι.deL.Pomp.de Parra g. Nepubc judic b)l Agyiaeparn. e)LI. ys deis injur.3.ρ eod. f O.gss escar. g. . I.depubi uae . .f. ust. ιδ. de
Insi eod. XIII. Circa extensionem sujus ex maleficio obligationis,a antequam hinc abeam, unum licebit pauculis disquirere . ι nn a . nis
487쪽
' nimirum aliquo forte uno delicto personas obligari contingat, libru Ubi quidem quod primoper 3nas attinet, quas obligari
hine accidit, ut certum est, eo loco ipsum delinquentem esse, ita . prima fronte.etiam is solus eodem in loco videri potest esse ut po- .ete quod solus hic obligationem hanc malignitate sua contraxit ut
proinde innocentia aliorum, extra omnem poenam Iure meritoq; videatur ponenda esse, in tantum, ut etiam, ubi dubia res sit, utrunx' nocens qVJs existatari non, quoad ipsum hunc Principalem, Divus Trajanus satius autumaverit impuvitum ebnqν factnm nocenIo, ,
quam innocentem damnare a). alias diserte edicant Impp. b
metus, quam repertirtur delictum. eo pertinet cautio illa, qu&mulieris maleficae praegnantis,&supplicium differtur, in vaestio, ad tempus quo peperit c) imo qua providetur, ut ne calami usqpiaem statu ejus, sive propria sive etiam alterius culpa, mutata, aut: dilatione libertatis interveniente, eiqPeat nocere, qνι mutero est due Et omnino ex hoc surgit principio, illa, quae dicitur Iuri. regulasse . Ex maleficio poenales altiones in haeredem rei non comperere et veluti furti, vi bonorum raptorum, damni mistia ere aν. .depoen. HLaa. C. deporn oc)Dδ de stat. hom.Lydeparn. d)ael. I. . .aa. a de stat homer.J.de ingenII. g. .d uis legit. 6.desideicommis liberi.ad N. V. A. de exhered lib. e a. deserpet. c temp. act. LIII. de R.I. LI. Afri t. deis IIun. f. seqvis ιιι dic. non obtemp. XIV. Caeterum, utut haec ita sint modo regularia cautio. Mem tamen quandam hic, matura suadere videtur, & observatio approbat; ne videt temere delicii, sive ab initio, sive eventu tu ex . post facto, aliquo modo participes prorsus absolvantur. Ab ini- tio enim, sive ad ipsam deli et progenerationem, quia causa liqvo
dam modo videntur concurrere, quorum dolus, aut culpa, ut eo perveniretur, nec ut oportuerat, malignum facitum impediret unia,
intercessit, utiq; pro magnitudine sua malitiae, ni erito hi obligatio- his , est is debiti 'Vee m de poenalis videbuntur participes debere fieri. ad .
. tu sis es recta ratione civili lege sanciri, uti,grin mandavitque f);,
488쪽
omias ope-con ta b malefieiuna sit perpetratum sis , aeque atque ipse g ti, committens, inde reus existat poenae, illi delicto competenti, uti qν epraeterea dominus familiae teneatur de restituendo aliquibus da inctas .i- , mino injuria dato a suis familiaribus, lanimatis itemque inani- - ῆ - matis, ut placet loqui Philnsbpho H, oeconomiae, artisque aequi. Lib. s. Jrendi instrumentis lat pote quod calpae tu interveniat baee, qνodopeia est si malorum hominumfuerit u sc): quod non,juxta quam ex obse vando semper humanitatis ossicio tenebatur, diligentius eurarit , ore 3pa persuastiosque alteri graconditio inferretur; neqνiapositum Ufensum haberet, qra vulgo tres crisokι, quod cadere ac praeten. .
euntibus nocere possiti. ) ne quid ex domo, ex coenaculo, a fami diaribus nocivum effunderetur dejiceretur 9 ne qua ab iis,quo, ij. .. is sum opera navem, cauponam, stabulum, exercet, furto dolove a h Aut si fri num divertentibus obveniret f . nequivis sibi servus qualicun γ)39. δεομriue alios aflaciat injuria pecus quadrupes, aut aliud quod is ad se eddis isti,' pertineos animal pauperiem non confesset alter lig) ut igitur, si bidi, egisauri contra egit obligatus proinde, nemo sit, determinatione a civili ci, lege saeia, modo ad reparationem damni dati, modo ad decem, mo' νζ , seno. do ad quinquaginta aureorum pinnam jam ad duplum,jam alter' l . a.
nativa obligacione, aus poenam pendere, aut noxium semum, ani fisy . canat noxae dedete h): Porro ver ea 'entu participes Videntur se' siopades
.ri obligationis ex delicto quodam illi, ad quo se eo luςri quid ζr- ,σὸρ. h)d. . venit, tum ideo, quod reapseqvid, i qui penes eo reside; t duim ibin bigi.
alterius detrimento ac injuria locupletiores, contra quam aeri bis Oiddies ista
bet i)ipsi egistant tum quod expolriacto, ubi tale quid pones se is usere Iidere resciscunt, jam ipsi si naul in malitinis cupidi . talis eueni, a j v I incipiant esse positi. Unde hactenus prudus ter Iuris conditores, saan in . lregula superius adduictae, de nonco petente, ex maleficio rei, in , o haeredem successoremve allu,.actione, has consue Vere addere litani sit lationes: si forte ex damnisos latioriere sis fossili umelia, s ἡbh ἡ
489쪽
eutoriis actionibus impetantur excutianturque puta ad exhibet dum, si possident, aut dolo fecerint, quominus possiderent, reqv exhibita, rei vindicatione, praeterea condictione, sive extet pla a)D-pris ne aut citra confusionem res, sive non extet a), modo in substa Gli II .j-f. tiam patrimonii auctoris, ea transiisse praesumenda sit hae enim libo. rapit hujus actionis natura est quomodo sanε in simili, ut naturale, itag. altodict. Omnino solenne legibus est , quemvis injusti lucri ergo ex quavis fuγ .gs , de causa etiam alias delicto vacua, rei incumbentem, obligare ac pera oblisiael. I. mittere e cuti concessis eo nomine, ejusque finis ergo vindic tionibus, eon dictionibus, interdictis, remediisque aliis ubi tamen huna anitatis studio, mitius fere, tum obligationis, tum actionis schema poni videas, si, quod propter malitiam ae dblum etiam albeujus alteri abest, ad modum debiti atque obligationis ex contra. b)D.g. i. π ctu, aut alia simili causa. possit pertrahi, ac inde quasi ab eo qui crul. 7.aedo a minis innocens sit, repeti b) Quo etiam reseras, quod ex verbia. Ceod. c crimine debita, per litis contestationem, dcbria ex contractu fingi S.l. deperpet videas, eo qua dant enus fine, ut ab herede atii alio succcllore, tam temp. aci quam ex contractu eadem petantur '
Ly coeq. Lb XV. In concurrente iuccessorum maligno proposito, sine duin D. R. La bio, ex parte quoque lese nindat ipsius Dei justitia scr=viniquimun. Ex dec empatrum in siliis, in tertι.im quartamgene ιtio rem d) imo pro defunct. G. ter solam protoplastor urn defectionem a lcge Majestatis suae,p dei ur ari steros omnes ad mortem temporalem vitaeq; temporalis aerumnas,aI. de O. TA. inio extra Christum, ad aeternum exiti uin damnans. quippe praevi Ex .ao debat, jam tum Deus claro vises, ex simili stirpe similem propaginem is quamvis excesius forte tertiae aut quartae generationis non tantifuturus sit enormitatis,ac fuit ipsius primi,& hisce Ibi graviorem tempora leni amictione commerentis tantae tamen semper erit, ut Iustitia DEI, etiam severior ipsorum meritis sit congrua- . Dubito, an pati pro istis modo, justitia veritatem habeat vindicta, qua ad inlitationem quasi divinae a jus, ipsa humana quo auciis rerumpis majestas sese fere eo modo tueri sic et, ut etiam ad liberos usque delinquentes poenam extendat, non solum, fere commii nigentium more, publicatione paternorum bonorum, hos quoque
gravando, sed etiam aliis quandoque incommodis civissime eo dem
490쪽
urajestatis ratione , .idemsua nitatili , putii quod patere h. e. sim .h--------- - - inram maxim istu m. quinoseisivi videtur esse,oritatem sui semirem res 'Mo; sive id, per voluntari in abitionem, si erratiale in remedi rutullina, cogantur, mittere: Namque vel experientia facile docet, eapublici uni majori perieulo solare exponi quam ubistium, vin traicioribus pollentes eives elinipsa civitate,ini-mico animoπιν Haesentem statum affecti, foveantur,veletiani. Ruenti exulant ut adeo,pro subigerulis hujusmodi,si non prssenti- bb alim futuris,siqvispossent, reipub.hostibus,sucta, eivilis, α curitati applicata naturalis rati talem severitatem, ob Maiestatis crimen imprimi exen iram, aliqvα modo propugnare videatur. . Praecipue, si illud Heramen4Mure admittat. ut, ubi pror sus metur illefortrieta suum quoque non deste laxamentum, aliquod, prou distandem rationem, vel ipsa illa pauid ante.
dum Romanorurniatva Maiestatis lex est tale quid pro filiabus 9 fi Rei inducit, aliquid mus quam filiis facultatum ipsis indulgens,
utpote pro infirm te cus minussu suris. neca infrequens vulgore rumpubi moribu&est, uteunq; statutis gaudeant hoc in casu risgidissimis, aesti inere in integuam, imo ad summa saepe munia ad movere, perduellium haeredes, ibi de metui ab iis desitum est, uti Iein posse ab ipsis reipub.oper navat ira Mectari incipit. Sed utut