장음표시 사용
301쪽
puli totius,aut partis ad ferendum de aliqua re suffragium.Alio modo,& quum proprie vocabulu accipitur uniuersi populi cohuocatio ad aliquid suis sustia. giis sciscendum.Nam si plebs tatum,quae pars populi
erat,a magistratu vocata fuisset,ea non proprie comitia dicebantur,sed conciliat quod Gellius lib. xv cap. xxvi I. ex Laelio Felice, Cicero ii. de legibus, & post reditum in senatu,docent. Rumqua Liuius hanc di L serentiam non agnouisse videatur, qui & saepe comi-iotiorum&concilii nomine absque ullo discrimine in eadem re utitur,& concilium pro quavis populi congregatione usurpat. Ceterae porro populi congregationes,& coetus, qui non ferendi suffragi; caussa, sed
ludorum, aut census fiebant,non comitia dicta.Non erant enim comitia nisi essent populi tales conuetus,
qui indicti essent ad ferendam de aliqua re persum a-gia sententiam. Tria autem erant comitiorum genera,
curiata a Romulo instituta, de quibus supra verba se-ci;centui lata a Ser. Tullio inuenta, de quibus nuc diato sputare institui;& tributa,de quibus post dicam. Calata enim comitia non faciebat aliud genus comitio, rum,sed elusinodi erant vel curiata,vel ceturiata,a calo verbo quod est conuoco dicta, unde & Romae in Capitolio curia Calabra,in qua calata,hoc est conuocata plebe,pontifex dies pronuntiare solebat.Centuriata igitur comitia erant, quibus populus per clas sium centurias diuisus suffragium serebat, ita ut oe turiatim sufDagia colligerentur, & quod phires ceturiae iussissent,id ratum haberet .Ex his autem, quaeso supra ex Liuio & Dionysio de Ser. Tullio disserui, luales,& a quo primum,& quo modo institutae,suiaragiumue ferrent eiusmodi centuriae, unde nomen
302쪽
habuerunt centuriata comitia, facile intelligi potest. Tribus porro potissimu de caussis comitia centuriata haberi solebant. Vna erat creadorum magistratuit, altera legum ferendarum,tertia iudicii exercedi caussa:quod etiam Cicero ij. de diuinatione docet. dquidem institutum reipublicae caussa est,ut comitio-ru vel in iudiciis populi,vel in iure legum,vel in crea-dis magistratibus principes ciuitatis essent interpretex. His autem comitiis creabantur primo omnes maiores magistratus ordinarij,& extra ordinar ij praeterdictatorem, qui noctu ab altero consulum, ex S. C. quotiescunq; opus esset dicebatur ; magistriim equitum,qtii a dictatore cooptabatur,& interregem, que comitiorum habendorum causa, non nisi patrictu, &a patriciis prodi solitum Cicero, Asconius, & Liuius
testatur. Erant aut e maiores magistratus, qui comitiis centuriatis creabantur c6sules, quod ex Cicerone, &T. Liuio manifestissimum est ;praetores, ut ex omni
Liviana historia liquet; & postremo censores, Ut A. Gellius lib. xiii. cap. xiiij. ex Messilia scribit Qui C5-Isules,censores, & praetores maiores magistratus vocat,eosque comitiis centuriatis aperte creatos refert. Dictatorem autem ab altero consulum creari mos erat ut supra dixi, qui ex S C. quem vellet ex omnium consularium numero dictatorem, quotie, opus erat,
dicebat.Illud tamen scitu dignum, aliquando populi iussu actum fuisse,ut consul non pro arbitrio, sed que populus iussisset, lictatorem diceret, ut dictus est Fulvius Flaccus a M. Marcello consule bello Punico secundo: ex quo etiam plebiscito a Q Fuluio di ista- 3, ore P. Licinius Crassus pontifex max. mag.eq. dictus est. Estetiam per absentiam consulum aliquando pro-
303쪽
dictatore a populo creatus, queadua odii de QTabio
Maximo testatur Liuius lib. xxij. Interrex aute quum sine curuli magistratu resp. esset, comitiorum caussa patricius a patriciis coeutibus prodebatur: quam rem saepe Liuius comemorat. Illud quoque animaduertε- dii, proconsules interdit centuriatis comitiis creatos,
ut de P. Scipione Africano proconsule in Hispaniam missis tradit lib. xxvi. Liuius mquam ratione hac
decernendarum protiinciarum nec perpetuam, necio ordinariam fuisse post ostendam. Comitiis postremo centuriatis creabatur Rec sacrorum, alias rex sacrificulus,' ex Laelio Felice docet Gellius lib. xxvii. cap. xv.Nam de quibus sacerdotiis lex Domitia fuerit, supra demonstraui. Comitiis etiam ceturiatis x. viri legum scribendarum,& tribuni militum consulari potestate creati sunt. Hi igitur sunt omnes magistratus, quos centuriatis comitiis creatos fuisse inueni. Alte ram porro comitiorum centuriatorum caussam suisse dixi legum serendarum. Leges autem hae suerunt Omnes', quae a magistratibus iisdem promulgatae sunt, qui vel maiores essent, vel comitiis centuriatis crearentur. Quare omnes sere leges a dictatoribus, consulibus,&praetoribus auctoritate senatus latae, centuriatis comit iis latae sunt,ut de bello indicendo, Valeriae de prouocatione,duodecim tabularum, Ae-
milia de censura,&similes. Dixi autem sere ita factitatum, quia id perpetuum non fuit, ut quas leges serrent maiores magistratus,has ceturiatis comitiis serrent. Nam aliquando leges curiatas a maioribus ma-3o gistratibus,ut a costile in comitio latas legimus,ut suit rogatio M. Pi nis consulis ad populum de religione a P. Clodio cotempta in comitio, auctore Cicerone,
304쪽
lata.Bellii postremo iisde comitiis indici solitu aper. te ex omni Liuij historia intelligitur. Pax enim tributis comitiis,ut ostendam,fiebat. Tertia postremo comitiorum centuriatorum ratio fuit iudiciorum exercendorum caus a. Iudicia autem populi his comitiis habita, ad unum tantum crimen capitale perduellionis spectabant. Nam reliqua iudicia, vel a triumuiris capitalibus,vel ab aedibus,vel a C. viris, vel a praetoribus , vel a quaestoribus ad id populo creatis , aut quaestoribus paricidia transigebantur. Vnum tantum perduellionis crimen ad iudicium populi pertinebat, quod centuriatis comitiis terminabatur. Erat autem crimen perduellionis, hostili animo se in rem p. gerere: nam quos hostes appellamus, veteres perduelles vocabant Hinc factum est, ut reus perduellionis diceretur, qui se quoque modo hostili animo in rempublicam esse declarasset, quasi diceres reii hostilitatis.' Discrimen autem erat inter id crimen, & crimen mata testatis, auctore Cicerone lib. iii. in Verrem. Na maiestatis crimen erat duces hostium pecunia liberasse, λ qaut priuatum hominem domi suae hostiumduces seritasse incolumes,lejonem se licitasse, seditionem in exercitu excitasse,magistratui pro suo imperio quicquam agenti restitisse , ut idem Cicero pro Cluentio & pro C. Cornelio ostendi , atque hoc crimen situm praetorem liabebat, qui de eo Maereret. Crime vero perduellionis erat ciuem Romanum contra ius liber talis sibi legibus Porcia maxime & Sempronia concessae in crucem tollere, aut securi percutere , aut in latum ias coniicere, aut verberare. Quia enim lege s Porcia cautum esset, ne ciuem Romanum virgis cac-dς re , aut ullo seruili supplicio afficere liceret, lege
305쪽
vero Sempronia, ne de capite ciuis Romani iniussu populi iudicaretur, quicunque contra ius suae liber talis ciuem Romanum, quasi peregrinum tractasset, tanquam oppugnator libertatis Romanae reus perduellionis ad populum fiebat. Ius enim ciuitatis totuerat penes populum,ideoque iudicio populi merito subiiciebatur,qui contra leges de iure ciuitatis esti. bertatis populi quicquam fecerat. Itaque C. Rabirius perduellionis reus factus est, quod Saturninum tri--:ibbunum plebis,quamuis seditiosium , &reip. perturbatorem , iniuria populi Romani occidisse diceretur.
'ν MVisty xv ,quod ad defensionem libertatis po
puli institutus fuerat,idcirco legibus sacrosanctus esse iubebatur: qu9d nihil aliud erat, quam sacrum caput eius esse qui tribuno plebis nocuisse quod idem erat atque eum pro hoste haberi. In hoc itaque crimia ne populus comitiis centuriatis iudicabat, ut ex ora- tione iis .in Verrem,&pro domo, & Valerio lib. vi F cap.v.liquet: Diiumuiri aliquando qui de hoe crimi- ro ne quaereret,creati sunt,sub regibus de Horatio peri duellionis reo. Iudicia etiam perduellionis centuri tis comitiis agi solita refert lex xij. tabularum, quam
Cicero lib. iij. de legibus ponit ita
Perduellionis aute 1udiciu capitale esse nemo ambi-
git. Quapropter P. Clodius,quu rcum perduellionis .S' Ciceronem fecit,ob id iudicatus est non iure fecisse, , quod tributa habuit comitia de capite ciuis Romani, qui centuriata habere debuisset. Quod etiam Cicero lib.iii de legibus resert
306쪽
i Commune alitem erat omnibus centuriatis comitiis citiusvis causa haberentur, eos non nisi a maioribus magistratibus haberi posse. Mum enim agendi' eum populo ius cuiqliam non esset praeterquam magistratui nisi de sacris agendum esset si quidem rogare quid populum,quod sustragiis suis quid iubeat,
aut vetet,quod est cum populo agere, nemo absque imperio posset: minores sane magistratus, quoru erat minora auspicia, quibusque minus erat imperii , ius habere no poterant vocandi ceturiata comitia,qu ibusta auspiciis initoribus,&maximo imperio opus esset. Habere igitur centuriata comitia poterant consules, , praetores,cesseres,dictatores,& interreges, quos omnes maiores magistiatus fuisse liquet. Ac m1gistratuumaiorum,quos sbios his comitiis creari dixi, comitia consules semper ac soli habebant,nisi aut res ad interregnum rediisset,aut absentibus consulibus senatui vissim esset,dictatorem comitiorum caussa creandum esse:tunc enim consules ab interrege, aut dicta tore creabantur. Praetorum comitia non nisi consu- 1oles habere poterant: praetori enim neque consulum, neque praetorum comitia habere ius erat; ut ostendit Cicero lib.ix.ad Atticum. Censores quoque non nisi a conssilibus creabantur, ut ex omni Liviana historia liquet. Atque creandis magistratibus non nisi consui les,dictatores,interrex comitia habere poterant. Legibus vero ferendis,aut iudiciorum caussa,ius erat co-sulibus,dioatori, & praetoribus tantum, Ut ex omni Livii historia didici; ce res enim aut interregem,Vel magistrum equitum comitia nunquam exercendi iu- 6
dici),aut legu ferendaru caussa habuisse,costat. Cen res tamen ius habuisse populi vocadi ex lustri conde-
307쪽
di ratione manifestum est. Legibus quoque inter amma silentibus L. Valerius Flaccus interrex de perpetua Sullae dictatura legem tulit, quam legem legum omnium iniquissimam, dissimillimamque legis Cicero appellat. Ius etiam vocandi populi magistrum eq. habuisse indicant Pomponij verba quum ait. fuisse disiaiorabin magistros equitum,quod erantseu regibin tribuni celerum. At ex Dionysio constat tribunum ce-io terum ius agendi cum populo habuisse. Ex his igitur apparet,ex magistratib. quibus ius esset habendi centuriata comitia. Consules enim tantum,dictitores,&interreges magistratibus creandis comitia habere solebant: censeres vero,praetores,& magistri eq. minime. Legum aute,ac iudiciorum,consules tantum, dictatores,& praetores:non interreges,censores,&magistri eq. Ius vero conuocandae concionis omnes habuisse constat. Ex his porro qui magistratus non esissent, los pontifices ius habuisse agendi eum populo io inuenio,idque in comitiis centuriatis,tributis, & curiatis. In centuriatis quidem tantum in creatione regis sacrificuli,qui centuriatis fieri solebat, in reliquis eorudem comitiorum caussis nihil illis ius erat. His autem comitiis omnes quotquot adesse volebat pleno iure ciues Romani, interesse poterant, id est, qui iussuffragij serendi haberent,quibusque ciuitas cum suffragio data fuisset mam erant &ciues sine suffragio; vel quod bis datuma populo non esset quum ciues facti sunt, vel quod eos censores ignominiae caussa siriagii latione privassent, quos in Caeritum ta- 3o bulas reserri dicebant. Hi primi omnium municipes ciues Romani facti sunt, sine sitffragi) tamen iure,pro sacris Romanis bello Gallico custoditis, Asconius : iniplebeius erat, in Caeritim tabulas πρ
308쪽
ferebatur aerarius flebat,ac per boc non ierat is alia ce rariae=ae,adhoc)t ciuis esset,sediantummodo ot pro cap te suo tributi nomine aera stenderet.Vide Gellium lib.xvi
cap.xii. Quin enim essent plura ciuium Romanora genera,quae variis iuribus & priuilegiis distincta es seni,hi pleno iure ciues Romani erant,quibus suffragis ferendi ius datum fuerat,vel non ablatum: reliqua enim omnia quae habebant priuilegia,cum aliis ciuibus imperfecti iuris communia erant. No virgis caedi,vel securi percuti legibus Porcia & Sempronia,c5- 'mune etia erat his qui sine suffragio ciues essent. Militare in legione Romana, hereditatem ciuis Romani capere posse,iestamentum iure in ritium facere, iisdem ciuibus communia erant. Ius connubiorum cum
Latinis communicabant,&alia quaedam similia. In comitiis ergo centuriatis ius ferendi suffragii habebat omnes cum pleno iure ciues Romani. In quo numero ante legem Iuliam comprehendebantur omnesciues Romani,qui in urbe,agroue habitarent, atque in XXX. curias,xxxv. tribus,& sex classes distributi es sent. Item municipsa aliquot quibus ciuitas cum GD fragio data fuerat, ut Tulauiani, Lanuuini, Aricini, Nomentani,Pedani,Formiani,Fundani,&Arpinates. Et postremo coloniae aliquot civium Romanorum,
quibus ciuitas cti suffragio dita fuerat,ciuiuque Romanorum ob id dictae,quum hae quae suffragium no
haberent,coloniae Latinae dicerentur. D uo enim coloniarum genera fuisse tradit in Pisonianam Asconius,quaedam latinae, & quaedam ciuium Romanorum , de quibus frequens apud Liuium mentio 3 est. Post legem vero Iuliam Italia omnis , cui ea lege ciuitas cum suffragio data est , ius in comitiis hi-
309쪽
sce habere coepit. Atque ita coloniae omnes,municipia,& praesecturae, Nalia Italiae oppida, vel sociae ciuitates Romae sumagari coeperunt, In omnibus porro comitiis ceturiatis erant diribitores, qui habeblas populo per centurias injnilix bant m enim eas populus d0mo serebat vipperieitradix, exo episto larum lib. i.ad Atticum. Duillitorum,iqiua diribe dis,hoc est distribuendis,tabellis dicebantur . memnio nit Cicero in Pisonem,& alibi saepe. Ex ait si rogato, res;erant qui cistas deferebare .inquasta H assuifra gia populus coniiciebat. I qquibu3 Gepe Cicero .uoque custodes, qui praeter id quod obsimabant, ne, quid fraudis committeretur in s ,rtitionibus &suffra
giis dicendis,describebant etiam cuiustoque centu .riae educta e cista suffragia,ut appareret quac esset itulius centuriae sententia,quam sentcntiam lil per prae cones a na ysce pronuntiabant & postremo quem omnes centuriae,vel tribus magistratiim pronuntias io sen populo alta voce declarabant. De iit custodibus, e & praeconibus Cicero in Rullum,&alibi saepe, &Plutarchus in Catone meminerunt. Praecones etiam centurias &clasi es ad serendum suffragium vocabat. Erat vero & hoc praeterea custodum munus , ut post lata suffragia in quibusdam tabulis numerum senten tiarum punctis notaret,quod ex Ciceronein oratio ne post reditum in senatu liquet;singuloru enim se tentiae puncta, uniuersee centuriae suffragia vocaba tur. Iidem diribitores,rogatores,custodes, & praecones in reliquis centuriatis comitiis legum vel iudiso ciorum erant. Hoc differt,quod in tabellis magistra . tuum notata erant nomina candidatorum In iudiciis in altera Absoluo, in altera Condemno , in altera I 4
310쪽
In legibus, rigas;in altera, bliquetur. Nuc de iis qui magistratus petebant,quos candidatos vocabant,dicam. Erant autem candidati qui magistratu aliquem petebat,sic dicti a toga candida, quam gestabant,qui se magistratum petere pro sessi essent. Huius rei exemplorum omnes libri pleni sunt. Caussam cur in toga candida magistratus ambientes appareret, refert Plutarchus in problematibus. Ex candidatis quidam petitionem suam biennio, quidam anno antequam iniren inchoabant. Erant quoque petendis 'magistratibus praescripti, 5 certi quidam anni, ante quos magistratum nemo petere poterat, nisi legibus solueretur, de quibus satis dixi in commentariis Fastorum in tractatu de consulatu. Edictis vero comitiis,tum qui petere volebant, se prosteri candidatos oportebat: alioqui nisi intra legitimos dies se petere
professi essent,ratio eorum haberi comitiis non poterat. Petitionem tamen diu ante per amicos cadidati adornabant. Post edicta vero comitia concione ab
aliquo magistratii impetrata populo se petere profitebantur : hoc est,quandam publicam voluntatis silae declarationem populo faciebant,de aliquo magistra- tu,si populus ita vellet,obtinendo: magistratus enim populi mera beneficia erant. Candida autem toga petitionis fenum erat At a populo dignoscerentur, qui ambirent magistratus. in diu enim retinebatur toga candida,tam diu perstare in petitione; ea deposita,& petendi voluntatem deposuis e candidati censebantur. Quod ex historia Cicerei scribae apud Valerium legitur. Ceterum non semper ratio habebatur i. eorum qui prosessi essent, in qua re magistratuum &senatus cognitio lacu habebat. Ne enim populus ma-