장음표시 사용
1031쪽
ne Deo intendat. Vnde illa opera praecipue inhibentur ab ipsa Ecclesia: & talia dicimtur opera serti illa: illa maxime, in quibus homo inhiat terrenis lucris,& quae tum praeter necessitate , per quq an: ma maxime detinetur circa haec inferiora,ne se, nec Desi suurecolat. Nec tantum huiusmodi opera seruilia prohibetur, immo magis, εἰ diligentius opera carnalia, sicut ebrietates, lites, & tu gia, quae maxime libertati spiritus repugnant. Et hoc est,quod dicit Augu. in Lib.de decem cho dis. Dicitur tibi , ut spiritualiter
obserues sabbatum, non quomo do Iudsi obseruant carnali ocior obseruare enim uolsit ad nugas , atque luxurias stras. Melius enim faceret Iudaeiis in agro suo aliqd
utile,si quod in theatris seditioni
hus in silleret. Et melius sceminae eorum in die sabbati lanam face. rent, qua tota die in neomeniis suis impudice saltent. Hoc autε dicit,non quia non sit cessandum in diebus solemnibus a negociis actuum exteriorum, sed quia ipsi sacerdotes, & praelati Ecclesiae, quorum est huiusmodi festa indicere, & determinare, quomodo, ct qualiter sit cessandii ab exteriori opere, magis debent reuocare ab his, quae maiorem peccandi praebent occasionem. Vnde pro pter uitandum otium,ii et ineptsi sistatium dicit Auguli quod exercere magis sc debent in operibus pietatis,& misericordiae,qua ne gocijs inordinatis, & lasciuis intendere: propter quod in diebus illis debent Ecclesias frequenta re,missas audire:beneficia Dei recolere, uerba praedicationis audi
TERTII Cipsos imbuere:& hoc est Deo sub
iacere. Per haec patet resposio ad obiecta,& potest aliqualis intelligentia haberi de praedicto mari dato. De cessatione uero sabbati,& aliorum csremonialium ali. quid habetur in 4. Lib. Dist. 3.
tuam, Grc. Hoc primum praec plum secundet tabulae sic exponit Magi ster. Patrem tuum,& matre tuam, ut sis longaeuus super terram,scilicet uiuentium:& subiungit modum. Parentes sic sunt honorandi, ut eis debita reuerentia exhibeatur,& necessaria ministrεtur. Contra hoc obiicitur. Primo
quia magis debent sollicitari parentes circa sitos, si econuerso ergo magis deberet patribus im
poni, quod siij ministrarent, eqd filij ministrarentparentibus.
Item. Cum non tantum obligemur ad ministrandum,& benefa- .ciendum parentibus , sed etiam alijs hoibiis, uidetur praedictum
mandatum insuificienter esse datum, cum mentionem facit de solis patrentibus. Item. Cum parentibus debeamus honorem,&
nescia,propter quid magis prscrpitur eos honorari qua benefacerer I tem. Cum omnibus mand
tis respondeat betatitudo aeternar quaeritur,quare huic mandato P mittitur longaeuitas uitae, & --gis illi mandato, quam alii. Respondeo. Dicendum, in hoc madato praecipitur ordinatio hominis ad proximum suum secundum beneficentiam. Et quoniam exhibitio beneficentiae aueditur secundu ordinem charitatis,& inord me charitatis priores sunt parentes: hinc est quod Dominus simul uoles insinuare obligatione, potius
1032쪽
potius expressit de parentibus, qde aliis proximis: note parentumelia alios proximos uolens intelligere. Alia euro : quia cum aliis personis dcbeamus beneficentia, Iarentibus noliris no tantum de-emus beneficentiam, sed etia honoris reuerenciam. Ideo ut simul utraque in unu clauderet, maluit Iegislator parentes,si alios holes exprimere. Tertia etia ro eli,qa parentes post generationem filiorum frequei iter perueniunt ad se hium,& ad aetatem decrepitam :& maxime pro illo tempore indigent foueri,& sustentari, cu aliis
sint graues,& onerosi: ideo propter serua dum charitatis ordine, ta insinuandam iurisobligatione,
S propter necessitati, indigentis
releuationem maluit paretes ex-rimere,il alios homines Et per oc patet responsio ad illud, obiicitur de filiis. Illud eum non
oportuit expresse explicari, quia omnes ad hoc per naturam fiunt satis proni. Et similiter patet resposio ad illud de aliis proximis. Ad illud similiter , ιν obiicitur, de uerbo honorandi. Ad illud,
quod quaeritur, quare huic man dato specialiter promittitur longaeilitas uitae. Dicedum,st in isto mandato praecipitur opus pietatis,de qua dicit Apostolus. j.Thimo, . Quia promissionem est habens uitae, quae nunc est isturae. Vnde populo carnali promittebatur uita praesens, spirituali no tatum praesens,sed etiam sutura. Et
si quςras quare magis pietati promittitur,q alij. Dicendum,st hoc est pp comendationem ipsius misericordiae, in cuius actu maxime
meretur h5 Dei misericordia,&gratiam. Et magis promittitiar
uita quam aliud donum, propter hoc quod illa est, quae maxime amatur: & ut homo expectans logaeuuate uitae non abhorreat longain ultam parentum. Alian etiaratio potest reddi de ista promissione: quia lildaei maxime proni crat ad idololatriam, & aualitia, quae est quaeda idololatria: ideo illi praecepto,quod est de idololatria subiungitur comminatio , &illa praecepto quod est de beneficentia, quae est contra auaritiam,
subiungitur promissio: ut per co iminationem retraherentur a malo. S per promissionem attrali rentur ad bonum. Post et etiari dici,quod comminatio posita circa primum praeceptum primae tabulae resertur ad alia,similiter&promissio circa primum praeceptum secundae; & ideo non o portuit iterare.
2 Ou occido,ere In expressio Pub. ne huius secundi mandati secundae tabulae prohibetur secundum literam actus homicidii,secunduspirituiti uoluntas occidendi,&c. Obiicitur contra hoc, quia peior est uoluntas ricci dedi, si uolsitas chandi;sed uoluntaς moec handi nosolummodo prohibetur secundum spiritu, imo etia secum dum literam;ergo pari ratione &uoluntas occidendi. Item. Exod. 22. Maleficos no patiaris uiuere. In quo madato praecipitur intersectio : ergo uidetur quod rem gnatia sit inter mandatu morale,& iudiciale. Ite.Cum prohibetur occisio, ant intelligitur ghaliter, de quolibet uiuo : aut intelligit spaliter de proximo. Sighaliter, de quolibet uiuo; ergo peccat si occidit muscam, & pediculum ,
1033쪽
Si speclaliter de proximo: ergo c5sit io. Qui autem dixerit salue,
non uidetur peccare, qui occidit ubi est exeressio uerbi, reus erit seipsum, uel qui occidit houem gehennae ignis. Vbi dat intellige alienum. Est igitur quaestio quid re triplicem gradum pecati ira in ho mandato prohibeatur cundiae precedentis homicidijc5 quid etiam huic mandato in Eua su nimationem. Et per hoc patet gelio superaddatur. Respond. Di responsio ad primum obiectu cendum, quod dupliciter est log Ad illud uero, quod obiicitur,u, de intelligentia huius mandati, per iudiciale praecipit interficere uidelicet siccundum intellectum maleficos. Dicendum,quod nul- legislatoris,uel secundum intelle la est ibi cotradictio: quia in unoctum carnalis populi. Si secundu prohibetur homicidium innocenantellectum legislatoris. sic utiq; tis,& iusti: in alio praecipitur oc- prohibetur homicidiu exterius, cisio malefici.In uno etiam prohiti uoluntas deliberativa ordina' betur homicidium ex propria aula ad is dendum proximum ex ira ctoritate,in alio iniungitur ex aucundia. Vnde prohibetur ira cum ctoritate legis: de ista duo non haconsensu deliberatiuo in animo, bent oppontionem, nec repugna& cii expressione exterius in uer tiam. Ad illud, quod quaeritur,
ho, signo, & csi perpetratione cuius occisio prohibetur ibi. Di in facto. Si uero intelligatur se- cendum,quod prohibetur ibi oc- cundum intellectum carnalis po cisio uiuentisaia rationali, siue puli, qui solum reputabat illud sui, siue alterius. Vnde et seipsuprohiberi, pro quo inserebatur interficit,facit contra mandatum poena ab ipsa lege ; sic intellige' praedictum: unde nimis extenduthatur prohiberi progressus asso' haeretici praedictum mandatu ad pus homicidi j. Et hunc intelle- uitam cuiuslibet animalis bruti .ctum dicit Magister literalem,no Illa enim licet occidere, pro eo quia intellectus alius no esset de quod data sunt hominum in esca, principali ratione serentis i , Ssubsidium temporale, secunduge, sed quia claudebatur ibi im- quod dicitur 9. Genesi. plicite. Et quoniam illius expli- don marchaberis, credVideturcatio facta est in lege Euangelii: quod non sit recta expositio Ma ideo dicit Magister, superadditio gistri de tertio mandato: si enimnem illi mandato esse fictam,no ex prohibitione grauioris non in quia nouum aliquid prscipiatur, telligitur prohibitio minus gra- sed quia intellectus praedicti ma uis , cu adulterium, siue moechiadati explicatur: dum non tantum frauius peccatu sit,quam sit sor datur intelligi in praedicto man- nicatio,videtur st in hoc non in 'dato prohiberi perpetrationem telligitur prohibitio fornicatio- homicidii in opere,sed etiam ose nis. Item. eum grauiora sint pec
fensam in corde, ostensionem in cata contra naturam,quam peccasigno, & expressionem in uerbo, tum adulterij, uidetur st potius propter quod tria dicit: Qui ira deberet illa prohibere inter prx
scitur fratri suo,reus erit iudicio. cepta decalogi,qua peccatu adul
ini aute diserit racta, reus erit teri, Rem. Super illud Matth.s .
1034쪽
m i uiderit mulierem ad concu-
piscendam eam: dicit Glo. quod ibi omnis libido carnalis,qua sor nicatur anima, a Deo intelli itur prohiberi. Cum igitur hoc fiat pomne peccatum,uidetur θ omne
peccatum ibi prohibeat ut ; vide. tur ergo st illo mandato habito , cstcra supcifluant. Res iid Laicendum,q, in mandatis decalogi prohibentur peccata, di maxime in mandatis secundae tabulae,secudum quod sunt ad noccdum proximo ordinata. Et quoiaram quantum ad peccatum carnis magis offenditur proximus per adulteriu: hinc est,quod illud prscipue prohibetur. ln illo tamen intelligi tuῆ prohiberi omnis illicitus coitus, ct membrorum illorum abusus, secundum.dicit Magister, siue per peccatum sornicationis,
siue per peccatum contra nat ura.
Et per hoc patet resp6lio ad duo prima obiecta. Ad illud uero,st obiicitur,de illa Glo. Dicendu , quod Glo. illa intelligitur moraliter, de fornicatione spirituali ;sed secundum literalem intellectum in mandato illo prohibetur illicitus usus membrorum genitalium extra legem matrimona j.
Omnis autem seminis effusio deliberativa prster legem matrimonii est illicita : Sintelligitur hie prohibita per adulterium, quod
In d. Vtrum ueto sornicatio simplexas. sit peccatum mortale, & ex qua causa, inuenitur quaesitum in Tractatu de Matrimonio; ex quo cabis, quae hic dicuntur potest ali-suatenus haberi intellectus huius mandati. facies , ere. Hoc quartum mandata exponens Ma'IO XXXVII. Assgister dicit,quod per illud prohibetur sacrilegium, rapina, & usara. Quaeritur ergo,quae sit disterentia inter illa tria. Et videtur, quod sacrilegium non sit specialis distet entia surti, quoniam sacrilegium dicitur esse , cum quis aufert non sacrum de loco sacro ruidetur ergo quod cum circunstatia loci sit accidens, quod non s ciat speciem peccati diuersam. Ite. Obiicitur de usura: quia surtum est c6trectatio rei alienae inuito Domino: scd usura est contre latio rei Domino ii olente: go non uidetur,st usura contineatur sub surto. Item. Qui adiuuat larem in surando,currit cum fuisre,& peccat mortaliter: quod quidem uidetur valde in couenlens.
Item. Si quis daret alicui alij pecuniam pro accomodatione domus, uel etiam, sin e aliquo obsequio sibi facto, ille qui acciperet
non committeret furtum, nec aliquod peccatum ; ergo multo sortius uidetur, si qui accommodat alicui pecuniam de qua lucratur, . S iacit ei seruitium,st si recompensationem recapit, nsi commietat aliquod peccatum. Propter hoc est quaestio, quare magis c6- mittitur usura in accommodatione denariorum, qua in locatione
Respondeo. Dicendum,quod in praec epto illo intelinigitur prohiberi omnis illicita rei alienet usurpatio : & illa potest seri, uel per uioletiam, uel per fraudulentia:& hoc uel simplicitor, uel ubi adiacet cosecratio aliqua. Vnde pro
hibetur hic furtum simplex, ct sacrilegium,quod est surtum perpetratum circa rem sacram, uel
1035쪽
per uiolet, clam, & etiam usura , immunis a culpa: cum uero extiro eo D in usura est quaeda ui necessitate usuras dat , nsi peccatentia, S quaedam fraudulentia. quia licitum est unicuique redi-Fraudulentia in hoc luendit ho mere iuris sui uexationem. Vndemini rem sua εἰ tenetur enim unus sicut ille, qui dat uestes suas latro quisque subuenire proximo i mu ni antequam mittat se intersci,
tuo ex diuino mandato. Dum er- non dicitur currere cum latrone:
go uendit, & illud quod tenetur sic qui s uit usuram in necessitaei facere, ipsum fraudat, & deci- te,non dicitur currere cum rure .pit. Rurius dum ex pactione ali- Quantam autem necessitate es quid ab eo exigit, quodammodo debeat expectare, hoc e rationis ad id, auod no debet ipsum com- re is determinare; pro eo st secapellit. Vnde omni tempore usura dum diuersas conditiones persoluit prohibita,sicut&furtum,se- narum diuersimode necessitatescundum ' innuit Magister in li- debeant pensari. Ad illud uero, tera. Ad illud uero,quod primo quod obijcitur,st licet dare pecuobijcitur de sacrilegio. Dicendu , niam pro accommodatione do-- circunstantia loci, & personae mus, & etiam gratis. Dicendum, bene possit ni transferre ad aliud st non est simile. Primb,quia ubi genus peccati: sicut corruptio san pecunia datur liberaliter extractimonialis ratione consecratio- omnem pactionem, eis ibi liberanis transfert in notium genus pee lis donatio: & ideo no est ibi illicatit similiter & in proposito in- cita contrectatio. Non sic ast est, telligendum eis. Sod enim est ubi interuenit illicita pactio. Si- iaccidens actioni in genere natu- militerno emimile de aliis posrs,potest esse complementum in sessionibus,&de pecunia. Et hoc
genere moris. Ad illud uero,qa ex triplici causa. Prima rsi est: obiicitur,' usurarius non contre quia in mutuatione pecuniae tracmi rem aliena inuito Domino. fertur pecunia in dominium alie Dicedum, *est uoluntas absolu nsi. Et huius signum est,quia nonia,& conditionalis. Et cum dici- tenetur illam eande numero redtur quod usurarius coirectat res, dere,sed illi consimilem: inacc quas recipit ultra sortem uolen- mostitione domus, uel equi dote Domino. Dicendum,' hoc est minium non trans rtur. Alia uouerum de uoluntate coditionali; in ratio est: quia pecunia dum in
sed tamen inuito,quantum ad uo usum uertitur, non consumitur , luntatem absolutam. Magis enim nec deterioratur: non sic aute est
uult pecunia carere, qua benefi- de aliis rebus, quae secundum qacium mutui perdere; licet noli in magis,& diutius eis utimur, --tate absoluta uellet,l impende- gis tendunt ad desectum. Tertiaretur sibi mutui gratia sine merci uero ratio est,quia pecunia quanmonia. Ad illud,quod obijcitur, tum est de se iner seipsam no stut tunc usurarius concurrit cum ctiscat, sed fructus uenit altuu ure, si usura continetur sub sur- de. Non sic autem est circa res,to. Dicendum, siquis datusv- quae de seipsis asserunt fructum ras praeter necemiates, non est & utilitatent:& ideo non est limiles
1036쪽
le. Possent autem hic plura qnae ii de usura,& furto,& rapina, Ssacrilegio, sed causa breuitatis ista sussiciant.
tuum falsum testimonium, ere in Contra hoc obijcitur, P non solum peccat, liti falsum testimonium seri contra proximum, sed etiam contra se ipsum: ergo non
solum illud deberet prohiberi, sed citam illud. lis M. Si quis
falsum testimonium fert ad utilitatem proximi, constat quod sine dubio peccat: & non peccat contra proximum , imo contra deum e cimo uidetur q'od probibitio falsi testimoni j non spectet
ad secundam tabulam, imo ad primam. I iEM. Q ritur cum periurium sit in iniuriam Dei,&in iniuriam proximi, propter quid Magister dicit periurium magis prohiberi in illo manda. to, quam in secundo mandato. Et quare magis agit de periurio in expositione istius man dati, quam in expositione secundi. Respon. Dicendum , quod in hoc praecepto prohibetur salsitas oris, praecipue prout ordinatur ad nocumentum proximi: per consequens nihilominus inquantum lordinatur ad nocumentum suimer m enim ad alterum est,
ει qui Lisum alteri loquitur,quodammodo& si no noceat aliquid auferendo, sallit tamen decipiendo. Et per hoc potest responderi ad illud, quod primo obi jcitur. A D illud uero,quod obi jcitur,
D quis mentitur contra deu. Dicendum, quod mendacium quod est in doctrina fidei,& religio. nis, & est contra ueritatem diui- λα ordinatur ad notumenuis. a. Lib. a.
proximi,ex diuersis causis potest prohiberi Sin mandatis primae tabulae, & in nradatis secundae, sicut dictum est de periurio. Et quia cognitio periurii pendet ex cognitione medacii pei iurium enim includit mendacium) hine est quod quamuis prohibeatur , &in secundo mandato primae tabulae, & quinto sceundsi ideo Magister reseruat determinare
de periurio in explicatione quinti mandati. Et per hoc potest ad obiecta responderi.
AE s T I o I. deus merito imposuerit homini mandata obligatoria
D intelligentiam huius partis incidit hie quaestio de mandatis decalogi in generali. Circa hoc .autem duo generaliter possunt quaeri. Primum est de ipserum mandatorum obligatione. Secundum uero est de distinctione,& ordine. Circa primum quaeriant tria. Primo quaeritur,utru uerba decalogi debuerunt esse obligatoria. Secundo, utra obliget ad opera bona in stenere tantu,an etiam ad opera formata.Tertio,iitru obligatio illo-rsi madatorii procedat icim legε iraturae,an scam lege scripturae .
ni imponere madata obligatoria.Ets non,vr Piimo villud id di ' o. r. Peccatu occanoe a cepta P madatu opatu est in me in concupiscentiam: sed deus
nil, ebet imponere, qa faciat ad Qumentu con piscentiae: ergo no dc buit homine per madata obligare. ITEM.sup illud. l. Co.l.
1037쪽
virtus peccati lex.Glo. lex prolii mandatorum decalogi: decent isbedo auget peccati cupiditatem. tur fuit talia mandata homini 1a Si ergo Deus nihil debet nobis ri I T E M. Decens est dominum imponere,quod faciat ad cupidi- a seruo suo obsequium exigere atatis augm tum, sed mihis ad sed tunc dominus a seruo suo ob dimrnutionein,uidcturVper ma sequium exigit,quando leges, ct data nullo modo debuit nos obli praecepta eidem tribuit. Si ergosa re. I iEM: Aug. dicit sit per G n. dcc ens fuit, quod Deus ab homis ad literam. Meliores ivducauit ne tanquam a sinuo cxigeret ra- homines, qui ci liberaliter deser ira obseqilia, decens fuit ut ei imuirent: sed debitum obligatio- poneret mandata obligatoria .riis repugnat libertati oblequii. t is M. Decens est tutium iudicε Si ergo Deus principio reliquit secundum merata retribuere: sed hominem in manu consilii sui da merstu,& demeritum non habet do ei libertatem arbitrii,uidetur locu ,ubi nulla cadit obligatio lest nullo modo debuerit addere gis: si ergo conueniens suit Deo obi gationem praecepti. Ii F M.Li hOmmem, cui contulerat liberuberatius dat aliquod donum, qui arbitrium secundum iustitiam iudat sine onere, quam qui co onm dicare: decens ei:am suit ut r uris impositione. Si ergo obliga. lam iustitiae eidem praefigeret: tio praeceptotum magnum onus sed hoc si secundum manu tota est,& Deus est liberalissimus,ui. impositionem : ergo decens ibit
detur st gratiam, S gloriam de- obligatoria madata hol imponi buit dare homini, ita st ipsum I EsoLviro. no obligaret ad aliqJ madatum. Imp illo nobis mantata obligata
SED. CONTRA. Decet con Da,deci u maxime Deum ;
ditorem cunctis operibus suis te. maxim nobis expedinu ,sem certam, & limitem praefige- η umentum gloria, in ad paci
re: ultra quam non debeant pro- conseruationem.
rredi, sicut patet: quia omnes REs P. Dicendum,st absque dii creaturi reguntur secundum le- bio uerba decalogi debuerunt dates sibi a creatore impositas: si er ri per modum praecepti, ita quodio est dignitatis in creatura, ui- in eis non solum homo instruere
muro decens,&inconueniens tur,uerumetia obligaretur. Et i5
fuerit nomini legem imponi,evi huius eii, tu quia Des decebat;iutra ciuam non liceret homini pro Ra nobis expediebat. De si utiq;sredi i hoe autem fit per manda- decebat, quia in his uerbis decata obligatoriar ergo talia manda logi csisistit regula iustitis secunia suerunt homini dada. ITEM. doli dictat lumen ronis recti. c. decet rectorem in subditis serua quoniam Deus tanquam iutius re debitum ordinem. Si ergo ho- debet esse aemulator rectitudinis,mo per libertatem tuae uolunta- ct iuilitiae,& in subditis,& in setis poterat is ordinari ; opportu- ipso : hinc est quod homini l num, & conuenientissimulaeuit ges iustitiae imposuit, ad quas ip-ipi mi ad i ectum ordinem adirin sum obrigauit, ut nullo mo lic ti: hoc au eui sit mr obligationet rcriptari eas impune Ptergredi.
1038쪽
. Verba igitur decalogi per modu
obligationis debueriit dari: quia
sic decebat diuinam squitatem, nec tantum decebat aequitalcm, imo etiam matellate. Sicut enim decet summam maiestatem a creatura rationali omni reueretia coli,sic etiam decet quod rationalis creatura ad inani sellatione illius summae maiestatis per obedien- . tia famuletur. Et propterea de
cuit ipsum imponere homini leges,& mandata obligatoria. Non solum aut Deum decebat, sed et nobis expediebat, tum propter gloriam nostram augmctandam, tum propter pacem coti seruanda. Propter gloriam utiq; augnactandam, quia gloriosius est nonaini obtinere beatitudinem per merita, si sine meritis. Et quouiam cua liquid redditur ex meriti S, quodammodo homo qui meretur,obligat sibi leti ibuentem, & magis decet hominem obligari Deo, si Deum homini: hinc eii st ad opera, per quae contingebat mereri,
debuit homo per praecepta obligari: ut dum obligatus obediret, in merito proficeret & ad malo. rem cumulum gloris petu iret. Alia ratio est prop er pacem conservanda: quae tantii bonu est sicut dicit Aug. ut caetera pace appetant. Pax asit seruari non tot,
ubi homo usurpat sibi, quoa est
alienum: ideo ut pax seruaretur inter holes,debuit Deus mandata homini tradere,in quibus obligaretur,ne quod est alienia, usurparet,sed redderet Deo,& proximo,quod eis deberet: ne aliter iniuriam faciendo, pacem frangeret,& stangendo pacem ipse in te Pacem amit eret. Sic ergo decuit uerba decalogi tradi per mo
dum obligationis, S praecepti,tsi quia dccens erat ex parte Dei,tsi quia ex pediens erat ex parte n siti. Et rationes quae hoc ostendunt psssunt concedi.
AD ILL v D, ergo qJobiicitur inc6traris ex auctoritateApostoli,st mandat si intendit concupiscent a. Dicendii,s, illud ueritatem habet,sed ualde per accidens, Roccasionaliter . Ex hoc enim v plegem erat peccati cognitio,ci mper ipsam non erat gratis collatio,cocupiscentia nitente in ueti tum,& hi te scienter perpetrante peccatuin, ex hoc occasionaliter
fiebat, di ipsius concupiscentiae intentio, S peccati aggravatio: sed hoc non erat de principali intentione serentis mandata, nec de ipsorum mandatorum obligatione. Nam dominus sic tribuit niandata obligatoria , i scin perfuit promptus tribuere glatia adiutricem ad illa implenda. Vnde id per mandatoru Obligationem
aligeretiir concupiscentia, hoci 5
erat ex ipsis mandatis,sed potius ex negligetia, & culpa hominis: Deus aut ry negligentiam hois,
non dcbuit dimittcre, quin diligentia circa salutem ficis exerceret. AD iLLvD, quod obiici ur,st lex prohibendo auget peccati
non dicit illud simpliciter sed addit hanc conditionem: nisi diffundat spiritus charitatem: unde qua uis per se lex non esset utilis,nisi ad cognitioncm peccati: tamen cum gratia ipsa mandatorum obligatio multum conserebat ad salutem. AD ILL vo, quod obiici-citur, quod obligatio repugnat libertati potest responderi,quod obligatio ad bonum non repi
1039쪽
piat libertati simpliciter, sedi in, Ars Tro II.
pugnat libertati peccandi. Posse An praecepta Ocalogi obtilena aut peccare non est libertas, nec ad praeceptat oramua ppars libertatis:& ideo du obliga- γ T R v M praecepta decalogitio mandati repugnabat liberta- obi: gent ad opera formata. ti male faciendi, libertatem non Et quod sic,uidetur. Delit. 16. Iuminuebat,sed potius augebat. A li ste quod iustu est , exequeris. Exter etiam potest rhderi,il est ob- hoc uerbo colligitur,quod legis. ligatio,quae aufert potetiatem:& lator son solum praecipiebat iu- est obligatio,quae aufert impuni uitiam in facto, sed etiam iusti
talem. Prima obligatio, quae po- tiam in modo.Opus alite, quod testate auseri, minuit lithreate. est iustum in facto , di modo est Secunda ueto,quae non austri po opus sormatum: ergo per mantestatem, sed tollit impunitatem, data legis obligatur homo ad O- libertatem arbitrii saluat, &su- pera formata. ILEM. Matth. i'. peraddit iustitiae squitatem. Hoc Si uis ad uitam ingredi seruam autem secundo modo mandata 'data. Obseruatio igitur ina Dei sunt oblisatoria: S propte- datorum decalogi introducit ad rea in nullo libertati arbitru de- uitam: sed nemo introducitur adrogabant, quin potius diuinam uitam per aliqua opera, nisi fani iustitiam commendabant. AD ex chai itate, & talia sunt opera a LLvD, quod obiicitur,st maio- sormata: cum ergo per lege obliaris liberalitatis est dare aliqd sine gemur ad praecepta decalogi ol merito,quam cum meritis. Dice seritanda, iidetur e per eandem dum, st & si maioris liberalitatis obligemur ad opera formata. sit ex parte dantis: non tA est tan ITE 11. Aligit. dicit, & habeturtae gloriae, & excellentiae ex par. in s. Distin. praecedentis, in om- te suscipientis. Et sim dominus ni a praecepta decalogi re sucum in conserendo praemium non ta- tur ad duo praecepta: sed illa praetum attendit suae liberalitatis ma cepta nemo implet nisi ex char,nifestationem, imis et gloriae iam tale, sicut patet de praecepto,quositae promotionem: hinc est, praecipitur . Diliges dominum maluit nobis dare aeternam bea- deum tuum ex toto corde tuo, titudine per impletionem man- Sc. Videtur ergo similiter quod datorum, & meritum obedicitae; omnia mandata decalogi tetica- quam nullo merito praecedente. mur implete ex charitate et ergo praeterea, Merita nostra in nullo per legem obligamur ad opera derogant diuins liberalitati,imo sormata. ITEM. Ad opera man- potius eam maiuscitat, tum quia datorum obligamur secundu in . ipse bonorum nostrorum non tentionem praecipientis: sed in- eget tum quia omnia merita no- tentio prscipientis fuit dare il-sira procedunt ex munere gratiae la mandata, ut per illa es seruia- suae. Et propterea dicit Apostol. mus,& seruiedo placeamus: hoc Rom. 6. Gratia Dei uita aeterna. autem non fit niu per opera , charitate, S gratia informata : ergo M. IraM. Informavio, & desor
1040쪽
rnatio sunt opposita: praecuptio, S piohibitiosum opposita: & si oppositum de opposito,& propositum de propolato. Cum ergo deformatio operum si in proni bitione eorudem , insbrinatio erit in praecepto. SED coNTRA. Dicit Hierony.
quod anathema sit, qui dicit desipraecepisse impossibile. Cu ergo
praecepta illa obliget tam iustos, quam peccatores, & in potestate peccatoris non sit insormare opera sila,cum illud habeat fieri per charitatem,& gratia, uidetur qJad hoc nemo obligetur per diuina mandata. I EM.Augu. dicit,&habetur in gi super illud Psa. 3 o. Declina a malo,& fac bonum;declinare a malo semper uitat Pae nam,quamuis non semper promereatur palma : Sed quotiescunq; declinat homo a malo ex charitate, promeretur palmam ergo non semper tenetur homo ex claaritate a malo declinare: sed declinando a malo,obseruantur praecepta negatiua ergo non uidetur quod obligent ad opera formata. ITEM.Aliquis filius habens parentes,&existens in peccato mortali,honor x eos ex naturali pietate, cum se offert locus,& tempus,&oportunitas: constat qd iste no peccat, parentes honorado, nec committendo,nec omittendo: ergo madatum istud quo diis praecepit, ho-
nora patrem tua, & matre tuam,
nonrabligat ad hoc id opus illud
ex charitate impendatur: pari ratione nec alia madata. ITEM Opera formata non sint nisi per gratia sed nemo scit utrum gratiamsi sistincti habeat: ergo nemo scit utra opera eius sint tormata, uel
informata: sed nemo oblieatur ad
illud, la non psit scire: igitur madata decalogi ad opera sormatansi obligat. Iis M. Quicunq; obl gatur ad aliquid ,obligatur scori sequens ad id, ia est illi inseparabiliter anneium sed opera no possunt sol mari ab aliquo,nisi habeatur gratia: ergo quicunq; obligatur ad opera fornaara, obligatur ad habenda gratia. Cum ergo habere gratiam inspiciat oe tempus indillerenter, tam tempus dormitionis,si tempus uigiliae: videtur homo omittat in quolibet instanti,& in quolibet tempore , ac
per hoc in uno die peccabit infinities, quod si hoc est manifeste sulsum,rellat id mandata decalogi ad ora formata no hent obligare.
Praecepta decalogi . Obligant ad opus formatum: sed non absolutὶ, σpropri. quod sis meritorii m. B Es P o M. Ad praedictorum intelligentiam est notaridum,quod
hic eli triplex modus dicedi. Quibusdam enim uisum est,quod madam decalogi obligent ad operaserinata,obligatione tamen prae cepti a Trinatiui, no praecepti negavi ui. O ligatio. n. praecepti ne paci ui est semper ,& ad semper. Obligatio uero piscepti ais imatiui quamuis sit semper, non tamen ad temper: sed pro loco, ctempore. Propter quod dixerui:
st mandata decalogi oblitant hominem ad opera formata, pro eo tempore quo habet charitatem ,& gratiam tunc enim potestatem habet exeundi in opera merito ria , & tenetur bene uti gratia a cepta. AL i us autem modus dicεdi est, qd mandata decalogi non obligant nisi ad opera bona in generc: opera cnim sormata sunt sta