장음표시 사용
1041쪽
rra nostram potestatem, & supra
cognitionis certitudinem:& propterea ad talia opera non debemus obligari per mandata deca
logi, sed soluna ad bona opera in genere. Cuius signitin eis, quia si
aliquis existens in charitate ,hOnorat parentes ex naturali pictate,huiusmodi opere absoluitur amadati obligatione. Sed quoniaprimus modus dicedi uidetui excedere in hoc, ii delicet quod ponit homine obi gari ad id, te quo non potest habere certitudinem: Secundus uero modus dicendi uidetur nimis parum dicere, iii hoc
uidelicet , quod ponit hominem per mandata decalogi solummodo obligari ad ea, quae potest 'simplere exiliens in statu peccati, cum obseruatio mandatorii Dei se uia deueniendi ad statum gratiar,gloriar,&iustitiae. Into est tertius dicendi modus , qui quasi
medium tenet inter utrumque,&ad qu stionem propositam respodet per distinctionem hoc modo. Cum 'uaeritur,utru mandata decalogi obligent ad opera formata ὶ Respondendum est, opera sermata possunt dici dupliciter.
Vno modo per exclusionem de formitatis peccati. Alio modo ppositionem dignitatis meriti. Si rimo modo accipiantur operabrinata: sic utique ad opera formata obligant: obligant enim ad
lia. Si autem dicantur alio modo opera formata : sic accipiuntur proprie:& tunc distingucdum est in ipsa obligatione: eii enim obligatio absoluta, sc obligatio conditionalis. Obligatio absoluta est,
qua quis simpliciter ad aliquid
raciendum obligatur, ita quod si
illud non facit, incurrat omissi
tionalis est, qua quis obligatur ad aliquid faciendum, si uuit peruenire ad praemium: haec obligatio in eo qui omittit non inducit omissionis peccatum , sed ponit implicite conditionis defectum. Si igitur loquamur de obligatione conditionali, mandata decalogi obl:gant ad opera formata. Si qui, enim vult ad uitam ingredi, necesse est ex charitate seruare madaia,quae quidem charitas est meriti principium. Si autem l quamur de obligatione absoluta,
tunc distinguendo est in ipsis madatis,quod dupliciter couenit de eis loqui. Aut de eis in unum collectis,prout habent reduci ad madata duo charitatis, aut de quolibet per se sigillatim. Si de eis collectis in unum cum igitur conti neatur regula iustitiae secundum ordine ad Deum,&ad proximo,
per quam excluditur omne peccatum sic concedi potest, quod o ligant ad aliquod opus formata , uel in se,si homo habet unde possit in illud exire;uel in dispontione,siue praeparatione, si non ha bet unde possit in illud exire: te netur enim homo sic mandata decalogi implere,ut per ipsbrsi ina pictionem praeparet locum ii a
gratiae; qua obtenta,exeat cum locus, S tempus est, in opera meritoria,adimplendo duo charitatis praecepta. si autem loquamur de
quolibet sigillatim, & per se: sic
accipiendo proprie opus formatum, hoc est opus meritorium ,& loqi endo de obligatione absoluta, mandata decalogi non obligant ad opera formata: sicut ratiovo ouendum, quae ad sccuti
1042쪽
Dm partem inducuntur. Ani LLUD, quod obiicitur,ineontrarium,quod legislator,praecipit no solummodo facere opus iusiui sed etiam iusse. Dicendo, quod modus iustitiae quidam est, qui facit opus Deo placitum, Ameritorium: S hic proprie reddit opus formatum. Alius aute neu modus iustitiae, qui excludit circa actu uiri iusti deordinationem intentionis,qui sicit anima iustum,& p aratione ,siue dispo-strone operis: S hic modus est in praecepto,nsi primus. Ab hoc autem modo non dici ur opus sor. tu,nisi accipiendo large, sicut prius tactum est in rei rodendo ..AD ILLUD,quod obiicitur,de auctoritate Domini in Matth Si uis ad uitam ingredi, dcc. patet resposio per iam dicta: quia ex uerbo illo no potest colligi quod homo obligetur ad opera meritoria facienda, nisi obligatione conditionali, uidelicet si uult ingredi ad uitam . Si autem de obligatione conditionali ad absolutas uelit
procedere,non ualet ratio, immo
est ibi sophisma, secundum quid,&simpliciter. AD iLLUD, quod obiicitur, quod omnia madata reducuntur ad duo praecepta charitati v similiter patet rei posso: qa praecepta duo charitatis non im plepturin quocumque mandato
sigillatim accepto , sed ex qus a plenario intellectu, & hersectione consurgente ex omnium mandatorum aggresatione,& integra obseruatione. Li hoc modo uersi
est, quod mandata obligant ad opus formata in se, uel in sua dispositione. Sed ex hoc noni equitur, quod ad hoc obliget quod ii o et viandatum Per sic.Sic ciuin
non sequitur,decem homines trahunt nauem: ergo quilibet per se trahit: quia plus possunt cecem quam unus: sic & in proposito suo modo est hitelligendum. AD ILL vo,quod obi jcitur,st te
nemur obseruare mandata secundum intentionem prscipietis. Dicendum,st hoc uerum est de obligatione conditionali, si uolumus ad uitam ingredi. Posset tamen &aliter dici, st interio legislatoris no solummodo suit ad hoe,ut homo perueniret ad gloriam, sed et
ut uitaret poenam. Mandata autε si observentur quantum ad opera intra fratiam sacta, sufficiunt ad uitandum poenam: Spropterea non sequitur,'per mandata obligetur sis absosute ad opetii meis ritoria.. An it Lud, quod ulti.
mo obiicitur , si deformatio fin prohibitione;ergo insorinatio in praecepto. Dicendum, in secundum st informatio proprie accipitur, ratio non ualet: pro eo quod informatio,& deformatio n5 ssit opposita immediate, immo inter opus meritorium,& opus peccati cadit medium,bonum in genere,& bonum ex circunstantia. Cum
autem dicitur, st si aliquid est in prohibitione, eius oppositum es in praecepto: hoc intelligitur de oppositis immediatis: sicut surari est prohibitum, & non furari est in praecepto ; S propterea cosequentia illa non habet locum in proposito. v Ass T r o LII.
An obligatis mandMorum decalio attendatur secvlidum diram naturaν,vel secundum in mscriptam ., TRYM obligatio mandatora
1043쪽
legem naturae,aut secundum lege scripturae. Et st secundit in legem naturae uidetur : illud enim eii naturale,quod est comune apud omnes: sed ad nondata decalogi obli
gantur omnes. ergo obligatio illaesi secundum lese naturae. ITEM.
Obligatio, tuae se extendit ad omne tempus,altanditur secunda illa lege, cuius dictamen currit in omni tre: sed obligatio mandatorsi decalogi manet in statu legis naturae,& legis scripturae, S lcgis
sis: ergo obligatio illorum mandatorum attenditur secundum lege naturae. I T E M. Mandata, quae
obligat hoJem,circunscripta scriptura, ct gratia; habent obligare secundum lege naturae: sed talia
sunt ma data decalogi: sunt. n. de
dimini ne legi, rects circu scripta lege Moysi,dc it ge exi angeli j: ergo Ac. IrEM .Qusdam sunt prohibita,quia mala quaeda mala, quia prohibita. Similiter quaeda sunt bona, auia sunt in praecepto. qi 'aedam uero ideo sunt in praecepto, quia bona sunt: ea a sit quae in de.
calogo pichibentur,uel prscipi situr: se : e sunt mala,uel bona: secudum D dictat ro recta : sicut Desiesse colendum,& parentes honorandos, hoc utiq; bono est de se: falsum telli moniti, ct homicidia hoc utiq; de se malum est: sed talia spectat ad legem inditam: igi
tur obligatio mandatorii decalo.
fi yixenditur secundu uinculum
egis naturalis. SED CONTRA. Exod .ao. legi
tur primo mandata illa suersit de csto audita & postea subiunt itur,quomodo fuerunt in tabu-
is scripta. Si ergo ibi tr adebatur
lex scripta, uidctur 9 obligatio datora decalogi secundu liac
scriptam principaliter habeat at
tendi. IT E M. Ro. . Concupiscentia nescieba, nisi lex diceret,Non concupisces. Glos. Concupiscentiam nescieba esse peccatum: sed mandatum quod obligat secundum legem naturae, manifestu est homini etiam sine lege scripta: ergo mandatum illud, Non concu- , pisces domu proximi tui: necd siderabis uxorem eius Don sese uum Sc.non spectat ad Iesem nature,sed potius adlegem icripta. iis M. auod est de dictamine legi, mi irae,spectat ad statum innocentiae: sed di similio mandatorsi decalogi ad statum innocentiae non spectat, quia in statu illo locum habebat homicidiu, nec su
tum, nec adulteri u : ergo uidetur
q, obligatio mandatorum decal gi non sequatur instinctum lcgis naturalis. ii EM. Qiti sunt secunda dictamen lcgis naturae, non solumodo se extedunt ad litatum ui et, uerumetiam ad statum patrae: sed obligatio illa mandatorum de .logi ad statum patriae non se extEdit: lilia ibi nec stirium poteti et se, ubi nihil est proprium : nei c5 cupiscentia, ubi nullum potest et
se uitii ina ergo uidetur si obligatio huitismodi mandatorum legis naturalis non sequatur instincto.
ivxTA hoc quaeritur, si obligatio mandatorum decalogi sequatur a. lege naturae, unde hoc est v magis fuerunt inlidata illa scriptam tabulis lapideis,qua alia mandata legis. ITE 31. Quaeritur p quid dominus immediate ipsi populo decem uerba legis proposuit, sicut legitur. Exod. 3 4.magis quam alia mandata iudicialia, & caer monialia, quae mediante Moyse
peruenerunt ad populi notitiam. Reso.
1044쪽
Raso Lu Tio. Praeceptorum decalogi obligatio ad legem et idem nat ra pertinet: at u ro di istinctia, in explicatio
ad segram fmptam. v suos. Ad praed ietorum intelli sentiam est notandum, quod estoqui de mandatorum decalogi obligatione tripliciter, secundum Sc de ipsa sufficien tia fidei.Secundin. α st articulos fidei contingit credere ii ipliciter,uidelicet implicite,explicite, & quosdam implicite,& quosdam explicite sic& de praeceptis decalogi intelligendum es Et secundum illum triplicem modum obligatio madatorum decalogi respicit triplicem flatum, uidelicet misi
naturae institutae, flatum naturae
lapsae,& itatum legis scriptae: ita satum legis scriptae respicit simpliciter,& explicite, ii et lucide,
S dillincte: secundum ' illa decem mandata a Deo fuerunt pronunciata,& scripta. Statum ueroriaturae lapsae respicit oblig. alio mandatorum decalogi implicite secundum duo praecepta iuris naturalis, quae natura semper dictabat: ut delicet e faceret alij quod uellet sibi fieri,& non saceret alij quod sibi nollet fieri. Statum aut
naturae institutae respiciebat quodammodo implicite, q iodammodo explicite. Quaedam enim sunt praecepta ordinantia ad Deum, quaedain uero ordinantia ad proxii milia. Ad precepta nanq; illaque ordinant ad Deum explicite obligabatur homo in statu naturae institutae, ubi idoneiis erat, &dispositus ad colendum Deum integre,& persecte. Ad mandata uero, quae ordinant ad proximum,
necessitas explicandi mandata iula ortum habuit ex multiplici deordinatione , quae subsecuta est ex prima transgressione. Etit
Iud colligi potest ex eo,quod dicitur. Eccle. 17. loquens de hominis conditione, Sensu impleuiecor illorum: & mala,& bona os Edit illis, posuit oculos ipsorum super corda ipsbrum &c.ui': ibi, Attendite ab omni iniquo: & madauit illis unicuique de proximo suo: ubi colligitur explicita obligatio hominis respectu cultus diuini, & implicita respectu uita dae laesionis ipsius proximi. Secs- dum hoc igitur patet quod obli .gatio mandatorum decalogi radicaliter sequitur lege nati irae, sed quantum ad explicationem sequitur legem scripturae. Explicatio enim mandatorum plenaria decalogi opportuna suit secundum statum peccati propter obseruationem luminis rationis, & propter obliquationem uoluntatis: quia
.n. uoluntas corrupta pr5pta erat
ad multiplicem deordinationEroportebat eam religari per mutiti pluit mandata. Rursus . in niam scriptura cordis interior Ppter peccatum erat obnubilata:
εἰ homo qui fuerat spirituali in
te pretditus, effectus erat sentabilis, ct carnalis: oportunumerat ut exterius legeret, dc audiret per sensus corporis ea, per
lux posset in rectitudinem iustitia resulari. Et ideo explicatio,&distinctio mandatorum decaloti spectabat ad legem scriptam , quamuis obligatio spectaret ad
legem inditam: sicut lationes ad primam partem inductae oste dunt,quae concedi positat, quo niam uetum coactu uap.
1045쪽
obiicitur in contrarium, luerba decalogi audita fuerunt in dati ne legis: iam patet responsio: qa hoc non erat propter inducenda
nouam obligationem, sed potius propter ipsius obligationis explicationem, quae qitide necessaria erat Pp peccati obnubilationem. AD ILL vo uero, quod obi jcitu de auctoritate Apostoli, quod coeupiscentiam nesciebat esse peccata: potest dici quod loquitur in persona hominis carnalis,aut certe hoe dicit, quia & si aliquo modo nosset per legem naturae in generali,non tamen in speciali cognoscebat,nisi per legem scripta: unde ipsemet idem dicit,quod Plegem est cognitio peccati: propterea ex uerbo illo non habetur quod obligatio huiusmodi madatorum ortum habeat a lege scripta, sed solum quod ipsius obligationis explicatio i lege lata sit lacta. An a Lcvo, quod obiicitur quod ea quae sunt de dictamine
legis naturae,conueniunt statui innocentiae. Dicendum,quod uera
est de his, quae sunt de dictamine legis naturae in speciali: quae autesunt de dictamine legis naturae iii generali, & implicite, illi sui uinon habent conuenire:& hoc moad illum spectabant mandata secundae tabulae. A D iLLvD,quod obiicitur,quod ea,quq sunt de dictamine legis naturae, mauent in . satu gratiae. Responderi potest dupliciter. Prima quidem: quia sicut dicitur de uirtutibus , quod maneant in patria secundum ex- cel lentiores, & nobiliores usus,&actus: sic concedi potes', quod adimpletio mandatorum decal
sis tua erit is Paula: matto in
men nobiliori, & excellentiori modo quam si in uia, secundum quod ibi excellentiori modo ordinabitur.& ad Deum,& ad proximum,& secundum qubduoluntas excellentiori modo erit ad bonum ordinata,& a malo remota.
Aliter etiam posset dicit sicut tactiim est prius ) ut sat uis in his , q natura dictat generaliter, & in his, lut dictat specialiter,sive implicite, S explicite. Et rursum,in his, quae natura dictat explicite, uel dictat secundum omnem statum naturae, uel secundum liata
naturae lapsae:& quod est de dictamine legis naturae simpliciter , α explicite; illud manebit in statu loriae. Explicatio autem, & diainctio mandatorum decalogi respicit statum naturae lapsae, & in structionem legis scriptae. A DI L L V D uero, quod quaeritur , quare magis illa dece uerba scri pia suerunt intabulis lapideis, alia: cum minus spectent ad lege scriptam. Dicendum, quod hoc fuit, quia in ipsis maxime eonsilebat regula iustitiae,& alia habe 'bant reduci ad haec: & ipsa quidε
stabilia erant,nec euacuari habebant legem superuenientem: ideo in tabulis lapideis scripta suerunt, ut olunderctur eorum praerogatiua quantum ad dignitatem, e quantum ad stabilitatem. AD sLLUD,quod si istitur, quaret magis data sui ipsi populo a Deo in inediate mandata decalogi , qiudicialia, di csremonia lia. Dicedum quod hoc fuit,quia cuni madata decalogi ei sent de dictamine legis nature, modica indigebante, itione, uia de simplices statim poter int illa L pere.Cς remo iam ucro . S. iudicialia ino ige-
1046쪽
Mnt maiori instructione, unde ii tis,uidetur quod in illa prohibilorum cognitio principalius spectat ad iudices, & sacerdotes: 16 non sic fuerunt data populo amedine,sed mediante legislatore.
Qv AasTio I. tione proli: beantur omnia peccaxa; ergo superfluunt omnia alia data. ITEM. Disterentia legis,
S euangelii est, quod lex prohibet manum,non animum: Euan.
gelium autem non solum mansi , sed etiam animum prohibet ; ergo ui id solummodici prohibe u
calog quatum ad or- --- dine ,&distinctione. Et circa hoc tria postiant quaeri. Primo, quaeritur de ipsorum mandatorum numero,& suffcientia, utrum sint decem.Secundo uero, quaeritur de ordine ipsorum ad inuicem. Tcrtiis,quaeritur de numero,& ordinem comparatione ad tabularum distinctionem.
VT η v Μ ma data decalogi debeant esse tantum decem, an
plura, an pauciora. Et quod deri actus exterior;&no qa specta,ret ad actu interiore; ergo superfluit madaia de no cocupiscedo. Si iudica quod prohibetur c cupiscentia , quae progreditur in opus: Contra hoc est, quia illa , n6 distinguitura peccato operis: ergo praeceptum de prohibitione illius concupiscentiae non debet connumerari praecepto de prolii,
SED CONTRA. Quod debeant esse plura, qua decem probatur. Magis sumus debitores Deo,qua pro imo; ergo plura debent esse mandata ordinantia ad Deum, si beant esse pauciora, iidetur,quia ordinantia ad proximum;ergo cavom. is. dicitur. Qiii diligit pro mandata ordinantia ad pioximaximum, legem impleuit; ergo in sint septem, uidetur in mandata mandato de dilectione proximi ordinantia ad Deum lint plura, tota lex potest includi: uidetur uel saltem totidem. t T E Μ.Tan ergo quod mandata non debeant numero denario multiplicari,ca in paucioribus satis c6tineantur. ITEM. Super illud Roma. . Concupiscentiam nesciebam. Glo. botum obligamur ad benefacienda
proximo, luatum obligamur, uenon malefaciamus ei. Cum ergo sex sint mandata, secundum quae prohibemur, offendamus Pr
na est lex,quae dum concupiscen ximum,uidetur quod saltem sextiam prohibet,omnia mala prolii debeant esse, secundum quae oblibet. Si ergo in prohibitione con gamur, & ordinamur ad benes se cupiscentiae e terra mala prohibe ciendum:& sic haee omnia mandatur, uidetur quod alia mandata ta essentixv. ITEM. Septem sunt supcifluant. ITEM. Quicunque capitalia peccata, ita mazm qua peccat mortaliter, seipsim occi- tum est de natura Ra sicut peccadit; ergo cum in occisione prolii tum auaritiae,& luxuriae; ergo si beatur non tantum homicidium eui speciale madariam est, in quo corporale, sed etia spirituale;no prohibetur auaritia,S i quo pro tantum operis,sed etiam volum tabetur luxuria, ita specialet in i
1047쪽
datum deberet esse ad alia uitia Prohibenda,ita quod aliquod es set praeceptum, in quo specialiter prohiberetur superbia aliquod in quo inuidia,& sic de aliis. Si iudicas, quod implicite prohibentur inconcupiscentiae prohibitione. Obi icitur contra hoc,' tres
sunt radices peccatorum , secundum quod dicitur. I. Io. 3. Concupiscentia oculorum, concupiscentia carnis,& superbia uitae. Si erno concupiscentia carnis, & oculorum prohibentur explicite, uidetur quod & superbia uitae debeat habere specialem prohibitioncm. ITEM. Sicut contingit concuplicere uxorem alienam, & concupiscentiam consummari in opere;lic etiam est reperire circa homicidium,&falsum testimonium ci circa alia mandata; ergo sicut duo diuersa sunt praecepta de concupiscentia uxoris alienae ,& rei alienae in opere,& uoluntate: sic deberent alia praecepta duplicari quod si uerit esset,lunc essent plura quam decem Est ergo quq stio, utrum decem sint, & non plura
nec pauciora. REsoLVTIO. pracepta nee pliara, nec pauciora se,quam decem, facile, de ebenditur ; si ratio obieecti,' si is est,et actus med attἐditi r.
R E s p. Ad praedictorum intelligentiam est notandum,' sufficiuria , & numerus mandatorum sumitur secundum ration in ordi- , iis ipsius iustitiae generalis, cuius est hominem ad Deum, & ad proximum orditiare. unde quaedasunt mandata ordinantia homine ad Deum, quaedam uero ordinantia ad proximum. Illa enim quae indiu uult uacua ad Deum, b
cuntur esse praecepta primae tabulae & ista sunt tria ,& non plura,
& sui scientia sumi potest tripliciter,uidelicet ex parte obiecti, & ex parte subiecit, A ex parte . actus med ij. Ex parte obiem sic:
nam cum in Deo sint tres pers nae,&tria appropriata, &tilpi genus causae: secundum e compa iratur ad creatura triplex eli pret ceptum,secundum Q creatura rationalis ordinari habet ad deum. Nam secundum rationem maiestatis,quae appropriatur patri,&couenit Deo secudum quod eli causa efficius creaturae,ordinatur per
illud praeceptu. No habebis deus
alienos. Secundum rationem ueritatis,quae appropiatur stio, S couenit Deo secudum quod est causa sormalis, & exemplaris creatar ordinatur per illud. Non assumes nomen Dei tui in uanum. Secundum rationem bonitatis,qui appropriatur spiritui sancto,& couenit Deo secundum quod est causa finalis, dinatur per illud . . Memento ut diem sabbati sancti sces. Ita v per illa tria homo suescienter ordinatur ad Deum, ut subiaceat summae maiestati, cre dat summae ueritati, &adhaereat summae bonitati: & haec susscientia sumpta est ex parte obiecti.SQ cundo modo sumitur sufficientia ex parte subiecti ordinabilis, qS quidem est anima rationalis: in qua est triplex uis motiva, secundum quam habet in Deum ordinari, uidelicet rationalis, cocupiscibitis,&irascibilis. Mandatum de adoratione respicit ipsam irascibileni, mandatum uero secun dum respicit ipsam rationalem ,
sed mandatum tertium de sancti scatio
1048쪽
scatione respicit ipsam concupiscibilem,sicut intuenti satis apparet: & haec sufficientia sumpta est ex parte subiecti.Tciso uero modo sumitur suiscientia ex parte actus medij. Triplex. n. est actus, secundum que habet ho in deum ordinari, uide licet actus operis,
oris,& cordis. Penes actum ope ris attenditur mandata adorationis. Penes actum or attenditur secundum mandatum, quo prohibetur talsa inuocatio nominis diuini.Secundum actum cordis at- teditur terti si mandatum,in quo praecipitur sanctificatio mentis. Et sic patet sufficientia mandatorum ordinantium hominem ad deum,quoniam sunt tria tantum ci non plura, nec pauciora.
datorum secundς tabulae iuxta hunc modum tripliciter potest assignari,uidelicet ex parte obiecti,& subiecti,&actus medii. Ex Parte nanque conditionum ipsius obiecti sic potest sumi. in proximo enim, ad quem ordinant mandata secundi tabulae; relucet proprietas patris,& iiiij.& spiritus,acti. Secundum si in proximo relucet proprietas patris,sic debemus ei honorem,&reuerentiam:&peres hoc attεditur illud mandatu. Honora patrem tuum Sc. In quihus relucet proprietas somnii patris in hoc suod habent r6nem principii. Secundum autem quod an proximo relucet proprietas fi , ait, sic debemus ei ueritatem: &sic est illud mandatum. No loqueris contra proximum tu si falsum testimonis. Secunda aut qa relucet in proximo .pprietas spiritus
sanctii se debemus ei dilectione, ct innocetiae puritatessit qui PQ
sumus nocere .pximo, taeda niticare ea multipliciter,in Psona , Ppria,& nsona coluncta,& in rebus suis: & hoc dupliciter,uel in acta interiori,uel exteriori: r 6 sui ultorius quinq; madata, Contra nocumentum '. quod habet fieri in ' sona proximi, est illud praeceptu. Non occides. Coiitra nocumen uuero, quod haba fieri in persona coniuncta, et illud praeceptum. Non moechaberis: secundum qi
exercetur in opere. Contra nocumetum, qa st in rebus uti illud, Non surtum facies.Et quia nocuis mentum ii lud est duplex,uidelicet in persona coniuncta,& in rebus:frequetius fit in uoluntate pcocupiscentiam, quam fiat in opere: Ideo sunt alia duo mandata, in quorum uno prohibetur concupiscentia uxoris in hoc,quod dici ξ. Non coii cupisces uxorem. In alio prohibetur cocupiscentia rerum in hoc, qd dicitur. Non concupisces rem'roximi tui &c. Sic igit patet sutricientia ex parte conditionum obiecti. Ex PARTE uero
subiecti scdm triplicem potentia alae contingit etiam sumcientia assignare hoc m5. Triplex enim est potensa ais,secundum quam contingit ad proxima ordinari nil delicet r6italis, concupiscibilis,&irascibilis.Quanto aute ad potentiam irascibilem habet homo
conuenienter ordinari ad superiorem per reueremiam, & honore:&sic illud. Honora patrem tuli,& matrem tuam S c. λd proxima uero per pacem,&odii declinationem:& sic est illud. Non occides. Secsidum autem rationalem uirtutem ordinamur ad pro imum per uirtutis loquelam,& te
sistatione:& se est illud mandaeum
1049쪽
ram.Non loquetis contra proximum tuum salsum testimonium. Secundam uero potentiam csicupiscibilem habet homo ordinari ad proximum per ipsius refraena. tionem: & quoniam illa cli multipliciter corrupta percupiditatem,&concupiscetiam: ideo prohibetur cupiditas,& concupiscentia in actu exteriori per duo nundata,per hoc uidelicet. Non moechaberis: & per hoc . Non suri si facies. Prohibetur etiam in actu interiori per alia dilo,uidelicetphoc. Non concupisces uxorem:
S perho. r. Non concupisces rem proximi tui. Et sic pote si sumi susscientia ex parte uirium anis Min mandatis secundae tabulae. Ex parte autem actus potest sumi sic. Ordinari enim habemus ad proximum secundum innoccntiam,& secundum benescetiam. Si secundum benescentia, sic est illud mandatum. Honora patre
tuum,& matrem tuam. Si secundum innocentiam hoc est iripliciter,aut secundum actum cordis, aut oris,aut oeeris. Si secundum
actum operis, aut hoc est in pio-hibenda deordinatione, quae est
contra ipsius esse indiuidui: & se
est illud. Non occidens. Aut con tra debitam conseruationem speciei di sic est illud. Non moechaberis. Aut cotra possessionem teporalis subsidii: S sie est illud.
dinemur ad proximum secudum actum oris,sic est illud mandato. Non salsum testimonium dices. Si uero secundum actum cordis, qui quidem consistit in assectu: hoe contingit dupliciter, aut liberaliter cotra cupiditatem, aut honinc contra uoluptatem, di secu
contra voluptatis concupiscenciam: & sic est illud. Non concupiscc, uxaem. Aliud licio contra cupiditatem, & auaritiam: deseeli illud. Non concupiice, re. Et sic per omnem modum patet numerus & susscientia mandatorum decalogii quoniam tria sunt quae ordinant hominem respectu suminae Tri tatis: S septes intiquae Ordinant hominem i pectis
totius inserioris uniuersitatis: ites c non tantum sit congructia ' i αmeri ex parte rei, sed etia ex parte ipsos numeralis proportionis,qua rectissime cotingit inde nario inueniri, secundum quod docet August. in Lib.Musscs,ubi tA. r. ostendit in denario quandam ex cap.rrcellentem esse persectionem, ob tomo t. qua status est in numero illo, Scultra in numerando non procedi. mus noua numeratione, sed redi. mus ad caput: & ideo innumero illo decebat terminari, & co
prehendi diuina praecepta, quae sunt via deueniendi ad perfectioncm summam C6cedendum est igitur quod decem sunt, mand ta decalogi, secundum V lex dicit,nec plura,nec pauciora. A D ILL v D uero, quod obii citur primo in contrarium, qui
diligit proximum, legem impleuit. Dicendum, quod quamuis
in dilectione proximi claudatur
mandata ordinantia ad proxima in quada generalitate,tamen Propter obnubilatione peccati oportunum erat, & congruum; mandata illa, per quae euitantur specia les deordinationes, explicari in speciali. Vnde sicut unitas generis non excludit multitudine specieram, nec unitas finis excludit mul-
1050쪽
multitudinciri eorum, quae sunt ad finem: sic ex unitate mandati dilectionis in proximum non potest concludi,q, non sit pluralitas
AD ILLUD,quod obiicitur,st lex rohibendo Mincupiscemia pro-ibet mala Dicendum, si concupiscentia sumitur gcneralitcr, &specialiter. Generaliter concupiscentia dicitor quilibet appetitus libidinosus,& immoderatus. Specialiter uero dicitur c se appetitus delictabilis secundum gustu,& tactum. Et primo quidem moin prohibitione eoncupisccntiae dicuntur omnia mala prohiberi. Secudo autem modo tenet rationem specialis mandati, & num ratur inter mandata decalogi.
AD iLL vo, quod obiicitur, qu bd qui peccat mortaliter,seipso occidit. Ditedum,u, in prohibitione homicidii non prohibetur deor. dinatio cuiuscunque uis,sed deordinatio potentiae irascibilis, quae se actu interiori, uel ad actum exteriorem aliquo modo habet ordinari. Vnde quamuis prohibeatur ibi homicidium operis, & uoluntatis : non tamen prohibetur omne peccatum. Et propterea ex hoc no potest concludi superfluitasalioru madatoiu decalogi. An iLLvD, quod obiicitiir, stlex prohibet manum,& non ani: mum. Dicendum, quod hoc non dicitur, quod lex non prohibeat peccatum cordis: sed hoc dicitur quia peccatum cordis non punit poena mortis, socii dum quod peccatum operis, quod potest exterius probari: unde per prohibitionem intelligere postumus p pae inflictionem. Et ex hoc non
rotast taberi quod peccata cor-
dis non debeat prohiberi in non
datis decalogi . A D i L L v D, quod obiicitur. 2 deberent esse plura,quia plura debemus Deo,u homini. Dicendum,P omnia, quae debemus homini, quodam nisi debemus, S soluimus Deo: ideo plura sunt, quae debentur, scredduntur Deo, . proximo: quia
tamen ad Deum ordinamur icca. dum uitam contemplativam , ad proximum secundum uitam acti uam:& in uita conreptatiua quaeritur unitas, in activa uero ucriatur multiplex terum uarietas et
hinc est,quod plura sura manda ta, quae directe obligant ad proximum, qua quet directe obligant ad Deum. Hinc est etiam plura sunt peccata,quibus directe peccatur in proximo,si lust. directe
quod obiicitur, quod tot modis
contingit alicui bene facere,quot etiam modis contingit male. Di cendum 2 quia corruptio concupiscetiae in nobis quantum eii de se ad malu inclinat; ideo sumus disiciles ad bonum faciendum , quia proni sumus ad malum perpetrandum. Hinc est,quod plura
sunt praecepta negativa Vrdina
tia ad proximum,quam iis rivatiua: plura sunt in quibus prohibetur, ne fiat malum, quam in qui
bus praecipitur, ut fiat bonum. AD iLLvo,quod obi jcitur,quod
ita debet prohiberi superbia, dc
inuidia;sicut avaritia, & luxuria. Dicendum, se illa duo magis habent prohiberi expli ite, . quia propter improbitatem libidinis citius progrediuntur iii acta exterioris operis: nihilominus tamen & alia peccata capitalia in vinctus decalori habent prohiberi