D. Bonauenturae s.r.e. episcopi card. Albanensis, doctorisque Seraphici Ord. minorum. In primum °quartum librum sententiarum elaborata dilucidatio. Collectis vniuersis prioribus editionibus; quidquid aut elegantiae, aut eruditionis in illis anteà spa

발행: 1573년

분량: 1141페이지

출처: archive.org

분류: 그리스도교

1071쪽

eultorem Baal,& Daiiid, qui finis tentionis nunqinura,ut aliquis ex diit semilium. Simulatio uero do cusetiir a peccato propter diui ctrinae suit in Christo, cum finxit nηm praeceptum, manente intense longius ire disiciit dicitur Lucae tione deordinata. AD ILL via. ultimo, in quo erudiuit discipu- quod obiicitur de eo, qui ex chala, in officio hospitalitatis , in ritate movetur ad meutiendum. quo coegerunt illum apud se ma Dicendum, quod charitas prae. nere,per quod Qt meruerunt illsi supponit iteritatem: unde ad n cognoscere. Simulatio uero du- hil movet, quod ueritati republicitatis est in hypocritis,qui in gnat,ueritati dico ex parte aningno exteriori ostendunt se esse mae. Vnde dicit Bernata quod as bonos,& interius replentur mali hoc si, opus sit laudabile, necessetia. Primae duae simulationes non est quod sit charitas in intentio- tenet ronem mendacii, sed tertia ne, S ueritas in electione. Et garsinem mendacii tenet; & illa no ueritas non seruatur in prolatio est sine peccato. Praeterea n6 est ne mendacij: hine est quia memfimile de verbo,&facto:quias dacium ex charitate non potest non est principaliter instituis dici. Sicut enim ex charitate tum ad fignificandum mentis con non potest seienter committi macepis. Sermo asit ad hoc institu. Ium, quod quidem maneat m, ins est,ut sit nuncius,& interpres lum, ut inde eueniat bonum ; sic ipsius metis:& ut homo significet etiam non potest ex charitate d alteri,s est apud se, & ut astru ci falsum, ut inde sequatur ue η tur ueritas apud audiEte, quae est rum, alli bonum. Et est simile v apud loquentem: & ideo qui ad quoniam sicut uis operativa de- , aliudutitur ipso sermone,abuti. seruit assectius, fleuis interpre-'tur ipso sermone,& incurrit pec- tativa deseruit intellectivae: & SOS'mendacii:non sic aut est sem cui finis affectivae est bonum, ita per ex parte facti. AD ILLvD, qa finis intellectiuae est uerum. Si- obiicitur, v maius peccatum est cui ergo nullum opκs potest exi furtum,& homicidium, Q menda charitate fieri, nisi quis intendae cium. Dicendum,2 quamuis gra bonum,& illud opus sit ordinabiuius peccatum sit utrum; eoru , te ad bonum: se etiam nullus quando fit mala inretione,& ma- sermo potest ex citaritate proserti, fine:quia tame continxit illa a ri,nisi in illius sermonis prolatio malo sine separari: ideo possunt ne primo intendatur uerum . Ee benefieri non se a sit est in meta- quia mendacium ordinatum estrio reperite, quia de ipsius nota ad contrarium uiri, uidelicet alnis ratione nominat intentionis iudicandum falsum ex ipsa intenobliquationem. AD ILLYD, tione proferentis: ideo non po- quod obiicitur, quod est contra test fieri ex charitate nec merito mandatum secundae tabulae. Di- rie,sed semper male. Et haec ratiocendum, quod in mandatis secun tacta fuit in ipsa respousion sa

dae tabulae quantum ad actum c6 cta ad quaestionem . . tingit bene Deum dispensare,sed vinium ad deordirationem im

1072쪽

LIBRI TERTII

DI AE s TI o III. contra conscientiam loquitur,

Anniendacium ex suo penere pec- dicit falsum cum intentione falcatum mortale u lendi; ergo proferens mendaciu

T R v Ma mendacium sit pec aedificat ad gehennam. sed non div catum mortale ratione sui ge citur homo aedificare ad gehennarieris. Et in sie,uidetur. Primo per nisi por pctiri mortale : ergo Scta illud, luod dicitur in Pal. s. Per IrEM. Omne peccatu, in quo est

des omnes qui loquuntur menda plenus consensus, & fit ex certactnm. Glo.plus est perdere, quam scientia,Cst peccatum mortale.q a Mitc:sed Deus neminem odit ni in peccato, in quo est plenus con- si propter peccatum mortale : er- sensus, superior portio rationiago omne mendacium est peccatu manducat: peccatum antcni quod motrale. ITEM. Sapi. I.Os,quod est ex certa scientia, est peccatum mentitur, occidit animam : quod in l. s. quod est grauissimum Cum uerbum traflans August. dicit in ergo omne mendacium de ratio Lib.de conssictu uitiorum,& uir- ne ius generis sit peccatum ex cer tutum : Nec olfic:bso mendacio, ta scientia,& in quo est plenus conee simplici uerbo oportet que - sensus, uidetur omne. menda quam decipere, quia quomodoli cium sit peccatum mortaIe. bet mentiatur quis, occidit aiam. SED CONTR A.Glo.super 3. Sed non occiditur aliquis nisi per Exod. Infirmis mentiri concedit: mortale peccatum: ergo quom sed nullum mortale alicui concredocunque mentiatur aliquis, pec ditur: ergo mendacium non est 'cat mortaliter. ITEM. Super il- mortaIe peccatum.I T E M Greg. lib.is.lud. Perdes omnes qui loquuntur loquens de mendacio obstetrisumendacium. Glo. si quis n6 uult dicit. Hoc peccati genus de facili c. t. a. hominem ad mortem prodere,ue crodimus relaxari: sed peccatum rum taceat, sed non falsum dicat: qd facile relaxatur, eli in genere ne pro corpore alterius animam uenialis;ergo Sc. ITEM. Nihil est suam occidat: sed nullum menda peccatum mortale, nisi ubi libicium est leuius peccatum , quam do interuenit, uel c temptus imendatium ossiciosum: ergo si ii sed mendacium ossiciosum de siti

lud occidit animam: ergo & om- ratione non dicit libidinem, nee ne aliud. Cum igitur anima non cotemptum; ergo non uidetur ψoccidatur nisi per mortale pecca sit mortale peccatum. ITIM . Carum,uidetur Sc. ITEM. Hocipssi quis loquitur, uel ludit cum pro ostenditur ratione. Quod est con ximo suo dicendo ei fabulam, notramum ueritati,&eius pereptio,. facit contra aliquam prohibitio est peccatum mortale: iEd orniae nem; ergo non uidetur quod peemendacium repugnat ueritati, si cet mortaliter, sed mentitur mencut fornicatio castitati: ergo sic ut dacio iocoso; ergo non .m P. ne mendacium est pec r

sornicatio est peccatum mortale de ratione sui generis, ita dc mendacium. 1 r . Omnis, qui facit contra conscientiam, aedificat ad gehennam: sed omnis mentieus

catum mor

1073쪽

nxsoLVTIO. Mentacium, quantum est de rati ne Wi , tum ueniale, tum mortale est. Sed mortale faei uim

materias circa quam,concernptus, nocurruntum; libido mentiedia

B a s v. Dicendum,st absque dubio non omne medacium cit pere canum mortale, imo inquantum

est de ratione sui generis indiste. xens est peccatum & ad mortale, S ad ueniale. O atio huius est i

quia lingua ps teli in lubrico, di tacilius est lollui, si sacere: i Orion semper ponderatur actus linguae, nec ponderari potest saciliter,propter quod dicitur Iaco. 3.

Qui non offendit in uerbo, hic plectus est vir: propter qnod etiapeccatum mendacij non est seneraliter mortale.Sed mortale fit rone materis circa et,& r6ne temptus,& r6ne nocumenti,& ctro.

ne libidinis metiendi, que iaciut mendacium eo perniciosum, &mortale peccatum:& quia hec n6

semper concurrunt ad csic men.

dacii:& ideo potest esse aliquando ueniale, aliquando mortale,sicut ostendunt rationes ad hane partem inductae. AD I LL v D, quod obiici. tur, de auctoritate Psalm. quod omnes perduntur,qui loquuntur mendacium. Dicendum, Q sicut Glo. exponit, no intelligitur hoc dictum de mendacio generaliter, secundum disserentiam mendacii perniciosi. Vnde distributio illa non sertur ad ipsum mendacium, sed ad personas mentientes illo genere mendacii. ideo se in processu illo est sallacia figurae dictionis propter commutationem suppositionis eius,quod dico,mendacium,quia sit processus a determi

io XXXVIII.

nata ad confusam. AD ILLUD, lobi jcitur de auctoritate Sapientiae. Dici potest,st similiter auctoritas illa non intelligitur de q- libet mendacio,sed de mendacio pernicioso. Et si obiiciatur, quod

August. exponit,t quocunq; modo mentitur quis, occidit aiam.

Dicendum,' nec ibi intendit August. distribuere pro omnibus disserentiis mendaci j: sed intelliges de mendacio pernicioso,quod est in doctrina religionis,dicit qubdnullo pacto, nullo sine potest sis

mentiri,quin occidat animam: &illud melius potest colligi ea lite

rasequenti. AD ILLvD,quod obiicitur,quod homo non debet trientiri pro salute alterius, ne anima

suam occidat: potest dici uerba illud solummodo ad persectos se extendit, de quibus loquitur August.in originali,unde Gloss. illa sumpta est. Posset etiam dici qS

uerbum hoc dictum est consultorie, quia homo no tenetur mentiri pro aliquo,nec tenet aiam sua laedere pro salute alterius corporali.Quonia ergo quodlibet mendacium, & si no inducat mortem, quia tamen peccatum est,ad mortem disponit: ideo consulit,ut in mentiatur pro salute corporis alterius struanda: & sic ex hoe non habetur,st omne mendacium sit

mortale peccatum , uel ad illud yaeparat AD ILLvo,quod obsicitur,st omne mendacium estpertaptorium uti tutis ueritatis. Picendum,st uirtus ueritatis potius es uoluntas dicendi veru, cum 'porter,& expedit,quam sit continua enunciatio veri. Qiramuis aurer

actui diceat veru: tsi n5 repugnae ipsi ueritati uirtuti, qua quis te Tit sept

1074쪽

LIBRI TERTII

sugit mendacium perniciosum. Nec est simile de fornieaiione respectu castitatis, quoniam actus ille uniuersaliter est prohibitust non sic autem omnis dissetentia

medaci j: di hoc est propter lubricum ipsitis linguae. Vnde quaedam

sunt mendacia exteriora,quae noop ponuntur ipsi ueritati uirtuti, sicut peecata uenialia, sicut nec Primi motus castitatis. Quaedam uero opponuntur sicut peccata mortalia, & ista prohibentur in quinto mandato,in quo dicit Magister, mendacium,& periurium prohiberi. A D r L L v D, quod obijcitur, quod qui facit contra conscientiam aedificat ad gehennam. Dicendum, V conscientia

aliquid dictat refugiendum, sicut comtrarium iustitiae, aliquid sicut liod facit aliquo modo iustitia declinare. Qui primo modo

facit contra dictamen conscientiae, peccat mortaliter propter contemptum interuenientent, &iue aediscat ad gehennam . Giuero secundo modo.non aediscat ad gehennam,nec proprie dicitur facere contra conscientiam, sed praeter conscientiam. Et primo modo sunt contra conscientiam mendacia perniciosa, secundo modo alia. Conscientia enim non dictat omnia mendacia aequaliter esse uitanda, sed quaedam sicut mortalia, quaedam sicut uelanialia. Et si tu obijcias,quod om nis mentiens quocunque genere mendacij metiatur, semper dicit directe contrarium ei, quod con scientia dictat. I icendum,quod c6scientia dictat de aliquo quod uerum, & de aliquo quod none dicendum, uel eius contra

rium. . Et cum quis profert sal sum scienter, & si directὰ faciat

contra conscientiam, quae dictat aliquid esse uerum: non tamen sacit contra conscientiam illam,quq dictat aliquid non esse dicendum. Et quantum ad secundum dictamen conscientiae, quod dirilit in agendis, pensatur quantis ras peccati; non quantum ad iudi cisi costientiae,qg regit in cognoscedis. AD ILLvD,qJobiicitur, quod in omni int acto stiperior pars rationis cmdit, & certa scientia concurret. Dicendum, quod sicut Secundo Libro suit determinatum,manducatio superioris portionis facit peccatum mortale solum in his, quorum actus sunt simpliciter, & uniuersaliter prohibiti,siciit in peccato ramisthoc autem locum non habet in pectato mendacii. Similiter non omne peccatum, quod si ex certa scientia est in spiritum sanctu, sed illud in quocum certa scien tia concurrit ipsa malitia. Ex frtu obijcias, quod omne menda. cium impugnat ueritatem agnitam,quae eii una species. peccati in spiritum sanctum. Dicendum, P non quicunque ueritatis impugnatio est peccatum in spiritu sanctum, sed impugnatio ueritatis secudum pietatem:& ulterius impugnatio, quae est cum quadaprotervitate, & mentis obfirmatione, quam non est in quolibet mendacio reperire . Et ideo ex hoc non potest cocludi,*omnumendacium sit peccatum in spiratum sanctum , nec etiam

qubduniuersaliter sit

peccatum mora

tale.

1075쪽

viras mendacium fem-

per mortalιD 'VTRVM omne merulacium sit mortale uiris persectis. Et quod sic uidetur. Primo super illud Psal. s.Perdes omnes &e.Gl. s. Persectis omuino mentiri non AMP. conuenit: sed hoc non dicit, nisi quia alterius generis peccatum

est perfectis,& impersectis: quod

enim omnino non licet, iudica, tu r esse mortale: ergo &e. ITEM.August.de mendacio. Quomodo inquit)diligit proximum tanquam seipsum,cui ut praestet temlloralem uitam, perdit aeternam oquitur de perfectis: erso uideturVpro mendacio officioso perdit perfectus aeternam uitam: ergo peccat mortaliter. ITEM. August.tractas illud Prouerbiorum. 19.secunduni translationem Se

pluasinta. Verbum suscipiens s lius a perditione longe aberit, &nihil falsi ex ore eius procedit: hoc exponens Augii. dicit sic. Filius suscipiens per gratiam uer bum aeternum tam clausiim sibi deputat ad subueniendum homini per mendacium, quam si per

stuprum transire cogatur. Si ergo

per stuprum transire est mortalo peccatum, uidetur st filijs supernae Ilierusalem mentiri propter silutε alicuius sit mortale peccatum. ITEM. Nulli credendum est si uiris persectis non creditur: sed fi uiri persecti mentirentur, eis non esset credendum i si autem nulli creditur, perit fides in terra: ergo mendacium persectora fidem tollit, & euacuat, per quam reguntur homines,& regna.Si igitur talis fides auferri non potest

sine mortali cesse , uid uro xxx VIII. s ἔν

viri persecti in qualibet specie

mendacii incurrant reatum mo

talis peccati. SED CONTRA . Circunstantia non aggravat pectatum in infini- tu et ergo status persectionis quia eii circustatia ex parte personae , non aggravabit peccatum in ins-nitum:lea mortale excedit ueniale in infinitum ergo quod erit

ueniale imperucto,non erit mortale perfecto.I TEM. Non mentiri omni genere mendacii aut est consilium,aut est praeceptum. Si praeceptum; ergo cum ad praecoptum omnes obligentur, omnes qui mentiuntur, peccant mortaliter, quod supra improbatum est.

Si consilium; sed ad consilia neamo tenetur nisi ex uoto: ergo cauiri persecti illud non uouerunt, uidetur quod nec mortaliter peccent in quolibet genere mendacii.ITEM. Si mendacium genera liter repugnat charitati persectet aut ergo inquantum est cliaritas, aut inquantum est persecta. Si iaquantum est charitas: erso cuilubet charitati: ergo quilibet pe caret mortaliter. Si inquantum persecta: ergo uidetur quod per

mendacium non cadat uir pem

sectus a charitate, sed solum a perfectione: igitur non peccat mortaliter per quodcunque mendacium. ITEM. Vir perfectus in uerbo otioso, in motu irs,dc in motibus carnis, S in aliis, quae sunt uenialia de ratione sui generis,non dicitur peccare mortalia ter:emo pari ratione nee in mea dacio iocoso,& ossicioso,c

de ratione sui peneristat uenialia .

1076쪽

Vtris public. perrectis mendacium

omne etiam minimum in peccatis

reputatur,saltem propter Iea

R E s P O N. Ad praedictoriam intelligentiam est notandum,quod circa hoc est triplex modus dicεdi. a. ii damnanque dicere ii oluerunt,s mendaciam illa, quae sunt uenialia imperfectis, sunt etiam uenialia persectis uiris: sed tamε quia perie hi minorem habent nitatem ad mendacium. quam imperfectit hinc est grauius pec cant. Vnde Aug. non uult ostendere ut dieunt) iluod omne me dacium sie mortale peccatum persectis: sed st cum nullum mendaciupossit bene fers, magis tamen indecens est, & inconueniens circa perfectos, quam circa impersectos: non quia ipse perfectus propter quodcunque peccatum animam suam occidat, & mereatur

ire in perditionem: sed quia ex hoeipso dum minus adhaerct u ritati,approximat iniquitati, &disponitie ad lapsum,& praecipiti um. Sed quoniam uerba Augustini expresse uidentur praetendere, st periculosum sit uiris persectis mentiri:dicitur enim in Glo. super illud: Ps. s. Perdes squilaquunt medacisi, Ursectis non

c6uenit metit nec et pro teporali uita alicuius seruanda ; & post subdit, se persectus salsum non dicat, ne pro uita alterius animam sua occidat: & sic uidetur expresse dicere, ql medaci si ossicio timst uiris perfectis. moriale. ID Ouidetur aliter alijs, esse dicenda: quod est persectio voti,siue religionis:& persectio charitatis,per

qua periecte adhaeret bomo sui

m. Y ueritati, & bon stati per intellectum,& alfectum,prout possibile est in via; & illa dicitur perse.ctio tranquillitatis. De primis Psectis non intelligit August. sed de secundis. illi etiam persecti, pro eo st maxime adhaerent summae ueritati,non habent pronitatem ad mentiendum; & ideo cum mentiuntur, non excusantur, sed interuenit ueritatis contemptus,

S est eis qualecunque mendacia deliberative dictum,mortale peccatum. Et ponit exemplum de homine primo, qui in statu innocentiae propter tranquillitatem,qua habebat,non poterat peccare uenialiter, quia nulla erat in ipsis pronitas infirmitatis, ipsum cusans, ut in peccato suo diceretur elle dignus uenia, uel temporali poena. Sed illud adhuc calumniabile est: quia paucissinios, aut nullos est reperire in ista charitatis persectione. Prsterea: antumcuque si aliquis perfectus persectione tranquillitatis,si dicat aliquod uerbum, Ociosum non pe cat mortaliter. Et iterum. ita quanto homo est maioris persectionis in uita praesemi,tanto maioris eii pietatis: & quanto maioris pietatis, tanto pronior est aa subueniendum aliens saluti. Quado ergo uic persectus uidet,st potest subuenire alienae saluti corporali,uel spirituali per salsitatε uerbi sui: uidetur quod hoc mendacium debeas inclinare Mi ipsa pietate, R dulcedine: sicut uidemus in magis pronus est pater ad mentiandum pro salute fili j qua

pro salute unius extranei. Eiio et quod nulla sit pronitas, cum me dacium iocosum, & Oiscioson

non sit prohibitum, si aliquis ua

1077쪽

Retiaris

Seo. in

pii duo

bus.

hoc se non altrinxerit per uotum, quantumcunque fit perfectus,nouidetur quod incurrat mortale peccatum. ET propterea est ter- tertii is modus dicendi, st ad aliquid obligatur homo speculi ter

praeter alios uel rone uoti emis.

si, uel ratione ossici j commissi, uel ratione scandali alios inuitantis, uel ratione conseientiae dictatis. Si ergo ditamus uiros perfectos obligari ad non mentiendum aliquo genere peccati, cum hoc non sit ex prscepto,nec ex ossicio commisso,nec ex uoto; erit propter scandalum, & conscientiae uinculum. Propter quod nota,l

quidam sunt persecti publici,quidam sunt persecti occculti. Viris publice persectis adhibetur fides

tanquam conseruatoribus ueritatis; & quoniam mendacium deprehensum facit, ut homo alteri non credat; si uiri persecti mentirentur; iam nec ipsis crederetur, nec aliquibus: & magnum ipsi ueritati fieret praeiudicium, S daretur aliis occasio scandali: & ideo tales uiri persecti debent lipe conscientia,q, pro nulla re dicant falsa scivier;quado ergo dicst,peccant mortaliter,tum quia faciunt contra conscienti et dimmen,tum etiam quia alios scandaliEant active. Non sic autem homines scandelirantur de his, qui sunt tinpersecti, uel etiam de persectis Occultis:ideo tales non sic obligata. tur ad omne mendacium uitandum. Et est ex eplum huius: quia

si quis impugnaret fidem: licituesset impei sectis fugere,& latere: sed uiri persecti tenentur stare, &libere confiteri, ne per ipsorum fugam, & Iatitationem populus infirmus cadat a fide: uuta coa-

scientia debet eis hoc rationabiliter dictare. Potest igitur concedi secundum Augusticum,2 uiris Psectis,quorum persectio publica Lib. Dest, mendacium quantumcunque Meneta parusi imputatur in mortale pec- eso.caν catum; quoniam propter scanda- Tom. . tum uitandum dictare debet eis conscientia nullatenus esse mentiendum, ne iaciant ueritatem uenire in contemptum. Et hoc uide .

tur sensisse Augu. qui suit praeci.

puus ueritatis amator, & omnis uir qui ueritatem amat,uehemen

ter clait madacium. Vnde dicitur Eccl. io. Potior est fur,quam assiduitas uiri mendacis. Vnde & auoctoritates, & rationes ad hac par iem induta concedendae sunt. AD ILL v D uero, quod pri mo obiicitur in cotrarium, st circunstantia non aggravat peccatuin infinitum. Dicendum, st illud est uerum,quantum est de se: sed ubi aliqua circunssimila introducit scandalum alienum,& co scien tueuinculum, percosequens mutat peccati genus,& facit esse mortale,quod alias esset ueniale.Vinculum.n. costietiae et in indifferεtibus secit alios peccare mortaliter,quato magis in his,qus dictaeronabiliter. AD ILL vo,qJobiliscix, i no metiri omne genere mεdacii, aut est consilium, aut praeceptum &c.Dicendum, st quanta ad quaedam mendacii prohibitumeli,quantum ad aliqua nou estprie prohibitum,sed cohibitum. Venialia enim non dicitatur prohibita,sed cohibita. Sed quae ex diuino praecepto non sunt omnino prohibita: quia praeceptum respicit omnes,ex conicientiae uinculo,&scandalo,quod respicit inaciales pello sicisciuotur proni

1078쪽

LIBRI

bita. Et sic intelligendum est se

habere in parte ista. AD ILL vo quod obiicitur, quod medacium aut repugnat charitati simpliciter,aut charitati persectς. Dicendum,ψ medacium repugnat vitiisque. Repugnat emm charitati ratione periectionis sit peradditae ;quoniam ipsa persectio uiri iusti aliis manifesta introducit occasionaliter scandalum,& conscientiae uinculum, & per consequens peccatum; quod non tantum tollit persectionem , sed etiam ipsam

charitatem. Α D I L L v D, quod obiicitur,quod uir perfectus non peccat in uerbo otioso, nec in primis motibus, nec alius imperfectus. Dicendum, quod non est simile: qa ex aliis uenialibus peccatis non ita oritur scandalum, nee ita ueritas uenit in contemptum, sicut de mendacio, si reperiatur circa uirum perfectum, sedum s superius est explanatum. Haec autem sunt dicta de mendacio, secundum quod uerba beati Augustini praetendunt, qui propter magnum ueritatis Zelum maxime detestatus eli mendacium, di conatus est illud ab omnibus excludere, saltem a uiris perse. Eiis:&cum non posset mendacia a omnibus excludere, saltem a viris persectis uoluit elongare, ut ueritas in aliquibus inueniret solidam sedem . Et propterea si quis uellet intelligere, quod mendacium, quod est aliis uenia Ie,no sit uitis persectis mortale , poterit ad uerba Aug. respondere intelligendo per ea mendacia semperefie indecens, & malum viris perfectis, quoniam metiendo disponunt se, & alios ad malam: non autem quod semper sit

TERTII

eis mortale peccatum:& per foedeclinari possunt omnes rationes adductae ad oppositum. Quicquia autem horum uerum sit, uiro tamen qui persectionem profitetur fiammopere cauendum est omne

mendacium. Q V'AE s T r o V.

An mendacium rect e pleia diuidatur in os titiosum, iocosum , m pernicios EDE ipsius mendacii diuisione. Diuidit enim Augii.& Magister mendacium per tres differentias primas, uidelicet in ossici sum, iocosum,& perniciosum. SED contra istam diui fionem obiicitur primo ratione primi membri. Oisciosium enim mendacia dicitur,quod alicui prodesti sed quod mendacium prosit, hoc est ualde per accidens cum sit matur ergo penes hoc, ql est, prodesse, non est aliquam speciem ipsius mendacii assignare. I T E M. Idem mendacium secundsi speciem p teli prodesse,& potest obesse: e go penes istam non contingit assignare ipsius mendacii species diuersias. I T E M. Contra secundam differetitiam obiicitur, quae qui dem est medacium iocosum: quoniam sicut contingit peccatum mendacii loco perpetrari, ita& alias peccatorum differentias: ergo si alia peccata habent diuidi per iocosum, & non iocosum,uidetur quod nec ipsum mendaciu. ITEm. Cum quis salsum dicit intendens Iocari,non intendit fallere. Sed mendacium sui dicit Au. gust.) eil falsa uocis signiscatio cum intentione fallendi: ergo ubi locus interii enit,ibi n6 est mendacium:uidetur ergost mendacium iocosum non sit species menda-

1079쪽

Lib. L

DISTINCTIO XXXVIII.

Hi,imo potius defectus, εe diminutio ipsius. ITEM. Obiicitur cotra tertiam differentiam, quae est mendacium perniciosum Si enim perniciosum dicitur mendacium, quod inducit mortem, di omne peccatum mortale inducit mortem, esse perniciosum est generale omni peccato mortali:crgo n6 differentia mendacii. ITEM.

Mendacium perniciosum si distinguiuir ab aliis,aut hoc est ratione

materiae, aut ratione uoluntatis . Ratione materiae non,ut uidetur et

quia in qualibet materia potest homo mentiri grauiter, & perniciose,si mentiatur ex . malignita

te.Nec ratione uoluntatis: quoniam in quolibet genere mendacii potest uolutas inordinate moueri,& inducere mortem,siue perniciem in mentiente:ergo non uidetur,quod sit differentia speci lis mendacii. ITEM. Obiicitur cotta disteretias praedictas: quoniaAN. diuidit mendacium in octo disserentias .Rut ergo diuisio illa

insuperflua , aut tua est diminuta,aut necesse est unam reduci ad aliam.Si ergo reducitur, quaeritur etiam quis sit specierum mendacii numerus,& quae sufficietia.

etrariis sntentionem uariaditur

in ipsum mendacium.

RE s P. Ad praedictorum intelligentiam est notandum, st cum mendacium habeat pro sor mali, ct complemento intentionem fallendi secundum intentionem

ipsius mentientis, habet in spe. cies diuersistari. Mentiens a

tem aut intendit prodesse, aut delectare, aut laedere. Secundum quod intendit prodesse, est mendacium ossiciosum: secundum qi intendit delectare, est menda cium iocosum: secundum quod intendit laedere, est mendacium

perniciosum. L dere autem potest aliquis dupliciter, uel damno temporali, uel damno spirituali. Et si laedit damno temporali ,hoc potest est e dupliciter. Aut

simpliciter laedit; aut ita laedit

unum,quod alteri prodest: & secundum hoe sunt tres disterentiae mendacii perniciὀsi.Quarum una cola sistit in eo genere mendacii, quo quis mentitur in doctrina religionis: & hoc quidem facit ad nocumentum boni spiti tualis. scilicet fidei. Alia disterentia consistit in hoc, ut mendacium simpliciter obsit. Tettia uero differentia in hoc, quod mendacium

non simpliciter obest, sed alicui prodest,alicui obest. Si uem quis

mentitur ut delectet, sic est mendacium iocosum. Et hoc potest esseidupliciter . Aut ut delectet alterum : & sic est mendacium si pliciter iocosum.Aut ut delectet semetipsum in mentiendo: & siemendacium libidinosum. Si uero quis mentitur, ut prosit alteria

aut mentitur ut prosit in rebus r& sic est una differentia menda eii ossiciosi. Aut ut prosit in salute.& uita corporis; & sic est alia . Aut utlsit in sanctitate,& castitate mentis;& sic est tertia. Et se patet qa uia sunt genera mendaciorum,quae subdiuiduntur in o. cto membra, ita quod utraque diuisio sumpta est secundum uariationem intentionis mentientis ,

di ira una illarum in altera het in

cludis

1080쪽

audi: 3thoe satis rationabiliter, eii intentio sallendi. Dicendum,

sicut tactum est. st sicut in litera explanatur, cum iET pha hoc patet responsio ad dicitur: Mendacium est salsa uo- illud, quod ultimo quaerebatur. cis significatio cum antentione lAD I I L v D,st primo obiicitur fallendi: secundum st generaliter in contrarium,st accidit menda- accipitur,non idem est fallere,qlcio,quod prosit. Dicendum est,t decipete, sed idem eii fallete qa . uerum eli,quantum est de ratio- fallum dicere. Vnde sensus est. sui genetis: quia tamen in ma- Cum intentione fallendi ,hoe estribus intentio ponit nomen ope- falsum dicendi:& hoc utique conri,ex ipsa intentione potest, illa uenit mendacio iocolb, licet mi- dconditio adeo fieri mendacio eli nus complete, quam pernicioso. 'sentialis,ut secundum ipsam acci AD iLLvD , quod obiicitur,o es sepiatur diuerset species ipsius men se perniciosum csnuenit omni gedacii. An in L ,quod obiicitur, ri peccati moi talis,Dicendum,stv idem medacium secundum spe perniciosum assignatur essedisse-ciem potest obesse,& prodesse. retula iosius peccati, non quia sit Dicedum, quod illud in uerum , propria eius simpliciter, sed hoc loquendo de mendacio quantum est ratione mendacii ossiciosi,co . ad sermonem exteriorem, sed no tra quod distinguit perniciosum, elluerum de ipso quantum ad in quia illud prodess,&istud obest:

teriorem intentionem: mendaciu & quoniam alia genera peccatato autem non sertitur speciem a tal- rum non ita distinguuntiir per ossa locutione sed potius ab ipsa in ficiosum, sicut mendacium: hinc

tentione, sicut tactum eli. AD i L elist nec ita distinguuntur P pex' x v D quod obi jcitur,et alia pec- niciosum. AD ILLvo,quod obiici cata habent seri ioco, pcut& me tur, utrum dis linguatur ratione dacium. Dicendum, quod de no- materiar, uel uoluntatis. Dicen- minationes non sunt ab his, quae dum,st ratione uoluntatis princi

raro accidunt, sed ab his quaeste paliter: licet etiam posset dici, pquen ter: licet ergo contingat alia ratione materiae quantum ad i i

peccata per iocum perpetrari, sia iam differentiam mendacii pernitamen non ita frequenter alia c6 eiosi,quae quidem consistit in domittuntur loco, sicut ipsum men- ctrina religionis. Et si tu obiicia dacium: hinc est quod esse iocosii quod ista prau uoluntas potest non est differentia alterius pecca esse in omni generu mendacii: iati,sicut mendacii. Praeterea, & si patet responsito, quia hoc est sauomnia opera sortiantur denomi- sum secudum e explanatum tu tnationem ab ipsa intentione, ma quia secundum quod uerba deseratime sermo ab intentione 'deno- uiunt intentioni,st diuersificatio minatur :& quia mendacium est specierum mendacii.

an sermone i inde est quod magis Q v AE s T I o. VI. denominaturiocosum,vando si leuodnam meniaci,aeuus intentione ludedi,quam alia pec mum esse dicatur. cata. AD OLYD, quod obiicitur, gradibus specierum menda

quod ubi lateruenit locus, ibi no Udacii. Dicit enim Aus 2 pri

SEARCH

MENU NAVIGATION