장음표시 사용
101쪽
DIS P. I. CAP. III. E stotelis opinio, qui ad talicitatem hominis non
modo cum Stoicis virtutem ipsam, animique splendorem requirit , sed caeteras etiam corporis, & fortunae dotes, aut commoda , quibus integre , persecthque hominis natura salietur, ut possit homo beatus vivere ex hominis natura undique perfecto , ω nihil requirente . Ubi observari facile poterit Aristotelem superiores Herilli, Stoicorum , aliorumque sententias ita compleis cti, ut cum illi putaverint in sola rerum cognitione , vel animi virtute, vel tranquillitate beatitatem consistere . ipse ad beatitatem haec omisnia requiri docuit, ut ille talix haberetur , qui nihil horum requireret, & cui nihil deesset, quoa ad naturam hominis undique perfectam optari
UI. Illud tamen in hac ipsa Aristotelis opinione reprehendi plurimum debet, non modo quod eiusmodi talicitatem in hac ipsa moris tali vita acquari posse putavit , ut in sequenti capite ostendetur; verum etiam, quod ipsam non in solo Deo, vel infiniti boni, ultimique
finis possessione collocaverit. Quemadmodum enim mox ostendetur, atque Aristoteles ipse fatetur , persecta talicitas in vita undique perfecta consistit, nibiI requirente , quis vero h minis vitam , ac immortalem animum nihil aliud expetere, vel requirere existimet, quam ut beatitatem iIlam , & commoda, quae in haz solum labili, brevique, ac miserrima vitae conditione consequatur aut quis ulla ratione fieri posse arbitretur i, ut animus ille . qui se cFlestis , divinaeque originis esse cognoscit, qui se Deo simillimum intelligit, qui se rebus omnibus cor ruptibilibus , atq; creatis longe puriorem , nobi- Iiorumque sentit, creatis ejusmodi rebus, illa.
102쪽
Tumque amore , & usu angustis veluti limitibus se circumscribat Ad nobiliora certE, ac magnificentiora nati sumus, quam ut ingenitam animis nostris cupiditatem in hac vita perfici, vel extingui posse putemus, quam ut ipsa natura creatis, finitisque rebus contenta nihil undique a requirat, quam denique ut vera felicitas in iis omnibus, quae ab Aristotele mirifice commen.
dantur, posita eXistimetur . . . .
VII. Quae cum ita sint, eximium, ac divinum fere Platonis ingenium satis mirari, vel co m. mendare non possumus, qui , cum ultimum hominis finem, sui ramumque bonum inquireret, illud non in aliquo objecto, vel re collocavit, quae in hac variabili, mortalique vita comparari posset; cumque intelligeret nosia Deo veluti fonte, sive principio prosectos ad Deum ipsum veluti finem natura ipba dirigi, animosque corpori superstites in illo puriori, nobili Orique statu , quo a corporeis hisce vinculis, ve luti carcere solverentur, beatitatem esse habit ros, Deum ipsum veluti summum bonum, finem ultimum , persectamque hominis Delicita tem esse putavit. Atque hanc quidem Platonis' sententiam veram, ac sinceram esse . atque ab - omnibus admitti oportere non modo clarissimis autoritatibus sed manifestissimis etram rationibus erudimur.
i. Si etenim finis ultimus hominis ille esse debet , ad quem ultimo a natura ipsa, vel a Deo dirigatur ; ille nimirum, cujuS amore Deus hominem condidit ; ejusmodi certe finis a- . llud esse non poterit , quam Deus ipse , qui non
Universa propter semetipsuua operatus- est Dominus.
103쪽
DIS P. I. CAP. IlI.: ες alterius objecti amore vel gratia , sed propter se ipsum solum operari potest , ne ad aliquid vilius, & ignobilius se operando dirigatur, e go Deus ipse ultimus finis hominis haberi debet. L. Deinde finis est ille, qui, inquiri, appeti , ruet amari potest, ideoque finis ultimus est ille, qui ultimo amari potest, omnemque amoris
vim extinguere , sive complere, unde etiam sum--mum bonum vocatur; sed Deus solum infinita bonitas est , infinita bona complectitur, vel, ut -Αugustinus ait, bonorum summa nobis Deus est , Meus es nobis summum bonum taὶ , ideoque ν plet in bonirhdesiderium nostrum ibὶ , vel insati bilem humanae voluntatis ardorem per feeth eκ- et inguit,ergo finis ultimus erit, summumq; bonurn. 3. Et certe quid aliud irrequieta, & insatiabilis illa cordis humani cupiditas, qua e c unius obiecti creati amore in obiectum aliud repent E transilit, quid, inquam. aliud ostendit, nisi quod in rebus singulis finita quaedam , te .nuis, ac limitata bonitas, vel amabilitas repe itur, quae incredibili , vel infinito fere cordis desiderio satis complendo par esse non potest ideoque voluntas ipsa ad bonum infinitum ta-ycita quadam , sed sorti, ac vehemenii vi trahitur . ac impellitur , ut optime proinde dixe-uit Augustinus fecisi nos ad se , Domine , inquietum aes cor no rum donec perveniat ad te scὶ . i . Nec aliud san E finis ultimus hominis esset poterat quam prima caussa,pri'mumq; principium,
in da sunt, inesse debent in summa bonoriam, ut is,4 eam adeptus sit, nibit praeterea dis me. Cic.Hη.
104쪽
a quo ipse veluti sonte profluxit. Si etenim res tanto nobilior, & perse Aior est quanto nobilius, atque persectilis participet esse caussae , a qua producitur , tanto persectior erit homo , quan- id magis participat esse Dei , quanto nimirum perscctius i psi conjungitur, atque illo fruitur ;ideoque faelicitas hominis, ejusque beatitudo , sive persectio, nihil aliud erit, ut optimE Miarandulanus definit, nisi reditus ereatura in tellectualis ad Dum priseipium g nee in alio eo
si stet , nisi in unione, qua Deo arctissim E adhaeret , qui proinde in Scripturis a ba , Θ Omega , principium , ε' sinii sa) appellatur . s. Quod si de creaturis omni bus hoc in te, ligi, ac verificari potest, meliori certe jure de homine intelligitur, in quo nobilior pars est incorporea , vel spiri tualis; ideoq; persecte faelix
esse non potest, nisi praeter esse , quod invariabiliter perseverat s quae sola corporum persectio , sive faelicitas esse potesti intelle ictus etiam semeti stima, atque clarissima cognitione illustretur, atque voluntas purissimo honestatis amore peris sciatur; quod fieri certθ non poterit, nisi ipse
6. Addi postremd poterit , quod homines ii nato quodam pondere, ac impetu in illa diri inguntur . quae sibi:similia sint , singuli enim , ut praeclare inquit Plato, in id, quod Di simillimum est, natura feruntur te) . ideoque persecta Deliis citas
c., s.cri. c. t. v. 8. b Aur, de civ. VIII. e. 4. u. hi, se . 'riis eXutam cognoscet, conjunctamque cum
divina me nec se .ssemet. eX-inis bili laudio
completur. Ge. ...' . V. r. v.
105쪽
DISP. I- CAP. III. 71citas hominis, ultimusque finis consistere debet in illo, quod homini simillimum sit; sed ejusmodi objectum non aliud effingi poterit, quam
solus Deus, ad cujus imaginem,& similitudinem factus est homo, quem eleganter exprimit homo intellectu, & voluntate, ergo in Deo solum suprema hominum Delicitas, summu misque honum collocari debet, ut proinde optimEdixerit Plato finem esse Deo similem fieri ta . - VIII. Haec , aliaq; id genus ploerima, quae posisent afferri , satis, ut opinor, ac evidentissimEostendunt ultimum finem, summumque bonum, ac Delicitatem hominis in ulla creata re, sive corporea, sibe spiritualis etiam, vel ineorruiso tibilis ilIa sit, collocari non posse, sed in so-Ioi Deo , ad quem natura ipsa dirigimur . Id
unum itaque nunc explicandum superest quomodo hoc ultimo fine, vel summo bono, Deo nimirum, homo beatus , ac Delix esse possit, aut quomodo Divinam hanc Delicitatem acquirere , vel comparare ille possit, quod sequenti capite demonstrabitur .
106쪽
Quo ratione , loco , vel tempore homo beatitudinem superius expositam
consequatur. - Delicitas illa, finis ultimus , iummumque bonum , cujus amore incredibili prorsus ince dimur, si ve in 'corporis, aut animi voluptate, sive in rerum
eontemplatione;sve in sapientii aut virtute , sive denique in vita undique persecta consisteret, ut Aristippo , Epicuro , Heril-lo , Stoicis , & Aristoteli videbatur, existimari facile posset hanc ipsam hominis faelicitatem , finemque ultimum in mortalis etiam, vel com ruptibilis vitae statu ab hominibus acquiri posse , ut illi proinde viventes adhuc beati, sive Delices haberi merito possent. Cum vero sincera Delicitas in solo Deo, veluti summo bono, vel ultimo fine constituta fuerit, ut superiori Capite demonstravimus, merito inquiri poterit
quomodo faelicitas illa a nobis comparetur , quibus ue viribus Deum assequamur , utrum nempe in hoc ipso vitae statu Delices esse possimus, an tota potius Delicitas alteri , meliorique vitae reservetur quod breviter, meliorique O dine praesenti Capite complectemur, illud iteri rum observantes nos de illa solum beatitudine .sυe faelicitate disserere , quae solis naturae viis ribus comparatur, ideoque naturalis vocatur, desupernaruraIi, quae nimirum fidei lumine, diis inae.
107쪽
.... - I. CAP. IV. 13vinaeque gratiae 'viribus acquiritur, inseritis i sutituros; quemadmodum etiam humanos animos immortales, ideoque corpori superstites esse sup
II. His ita suppositis, vel constitutis inquiuxitur utrum viventes homines faelices, sive beati esse possint Qua quidem in re Aristoteles
non sind maximo certh dedecore existimavit homines in hac vita beatos, ac faelices esse, ilis Ia nimirum beatitudine , quae homines de. Ceat , quaeque corruptibili cond itioni conveniat , donari; cumque in Ethicorum libris decem,quos antea numeravimus, de ultimoisine, summo hono, beata vita uberrime , & ad ravim usq; dissereret,non aliam certe bearitatem asseruit,quam quae ab animo, dum corruptibili corpori conis jungitur , acquiratur; eam vero salicitatem , qua est post hane vitam , nec asseruit , nec negavis sa ὁ quemadmodum alibi de morte disserens ait quod
IIa maxime omnium rerum es horribilis , quippe cum terminus sit, nihilque ampIihi homini moris tuo neque bonum , neque malum esse videatur b . Quin etiam cum Et hic. I. cap. ro. quaereret via vi ne an mortui , ut Solon voluit, beati sint diacendi r non modo Solonem reprehendit, qud dille Lelieitatem in hac miserrima vitae condi tione acquiri non posse putaverit, solosque momtuos faelites esse ; verum etiam illius opinionem temere, ac inique explicavit, ac si nimirum Solon dixisset extremum mortalis vitae diem eX-pectandum esse, non quo beatitatem quis primuri assequeretur, sed , quo velut arbitro cognosceretur utrum ipse in peractae vitae beatitate consisteret, ac is lix e vivis excederet , an
108쪽
ve id potius ex adepta iam beatitudine ante mortem excideret, cum tamen sapientissimus ille , Philosophus tunc solum veram, sinceramque beatitudinem acquiri posse crediderit . Illud itaque Aristoteli vitio verti poterit, quod faelicitatem in hac ipsa vita comparari posse putavit,
res futura a nobis esse incertas, viderique tamen res nostras ad mortuos nonnihil pertinere 1 sed ita, ε tantum , ut neque beatos non beatos efficiant , ners
quidquam aliud tale sa) a superstites nimirum animos varia filiorum, amicorumque sortuna tangi, etsi neque prospera illorum sortuna eκ in talicibus faelices, neque adversa ex talicibus
in talices fieri subinde possint, sed in variabili semper, perennique statu fruantur, illis prope modum similes, qui in Theatro iucundum, aut
iniucundum rerum exitum contemplantur. Quinetiam ex hac ipsa Aristotelis doctrina de animorum immortalitate contra Aristotelem ipsum clarissime demonstratur, beatam vitam, vel finem ultimum in hac vita comparari non posse. Si etenim animi corpori superstites esse debent, futurusque est alter immortalis vitae status, in quo singuli pro anteactae vitae ratione prae inia, vel paenas consectuantur , qui S aperte non videat finem , qui in hac vita perfecte, vel beati peragenda a nobis inquiritur, ad alterius vitae beatitatem veluti ad finem ultimum, ac summum bonum dirigi, adeoque vivere fecundum naturam ultimum hominis finem haberi non pota
se cum de ratione finis ultimi sit, ut ad finem alium
Ut tum denique judicetur beatusne fuerit cum ex tremum vitae diem morte confecerit, quod ille unus ex VII. Sapientibus non sapienter Craesum mouuit...cu. An. ILI. M a1. vi/. Bero . I. cti
109쪽
DISP. I. CAP. IV. 7 alium minimE dirigatur Deinde summa fati
citas, ac perfecta beatitudo ejusmodi esse debet, ut Aristoteles ipse concedit, ut undique perse Eta sit, nihilque requirat; quis vero in hac vita , quae innumeris aegritudinibuν undique pre mitur . nihil requiri dixerit aut etiamsi foristasse omnia commoda vel persectiones adesse posis snt, quis aperte non videat perenni saltem solicitudine ac timore quodam cor pertur5ari ne ipsa aliquando sint de ira, ut si exempli gr. inco Iumis sit, a morbo repente corripi vereatur ἡs divitiis. honoribus, ingenio excellat, ab invi dis, rapacibus, nefariis hominibus sibi non meis
ruat; si denique. voluptatibus, commodis , vir tutibus omnibus stuatur, quae comparari, vel
optari fortasse possint, aesdudi non suspicetur, ne ne i ix illa fausticas irreparabili mortis injuria extinguatur ' h : : III. Atque ista quidem in Aristotelis praeserisaim hypothesi dicta sint, qui Delicitatem in vi-ra undique perfecta constituit. Quid vero si illa in Deo solum , ut fieri oportere jam diximus, collocetur Non aliud certE, nisi quod persecta, sive completa faelicitas, Dei nimirum posisessio, in hac vita haberi non potest, sed aliqua tamen imperiscia ipsius possessio, adeoque Delicitas comparatur.
, 1.. .Et primo quod persecta hominis Delicitas , vel Dei possessio in hac miserrima vitae condiistione acquiri non possit clarissime demonstratur ex iis, quae superiori Capite ostendimus. Si etenim persecta Delicitas hominis consstit inperfectissima contemplatione, vel cognitione,
110쪽
& amore, quo nos ipsi Deo veluti summo usro, summoqiie bono conjumimur, quis aper re non videat levem prorsus, & imperfectam esse cognitionem, & amorem , quo Deum viventes adhue complectimur cognitionem quidem quod'mens ipsa corpori, eoniuncta, sensi h usque veluti vinculi 3 illigata Divini vultds i maginem nitid E contemplari non possit, sed ex corporeis imaginibus veluti per speculum , ω inanigmate Divini artificis imaginem sibi impres sam excitet; amorem ver5 partim quod amor ipse eognitioni respondeat, ideoq; ex impersecta cognitione noli nisi levis, & imperfectus amor riri possit, partim etiam qubd voluntas, & a sectus sensuum illecebris ,& eorum concupiscem tili. abstractus, S illectus, ad objecta corporea abripitur, ideoq; a summi b i amore deflectit. x. Deinde vero perfecta Lelicitas invariabi. Iis esse debet ; atque ut homo uerE beatus sit, debet ipsi Deo arctissime , inseparabiliter adhaeis rere ; sed , ut antea dicebamus , sive intellectum,
sive voluntatem etiam consideres . in qua libertas reperitur, flexibilis nempe vis, quam sive a Deum, sive ad objecta creata dirigatur . numquam, quan .
diu vivit, invariabiliter Deo solitin adhaeret, e go persecte elix, sive beatus esse non potest.
3. Et sane quot experimur , nec sine maximo certE dolore conspicimus , qui cum divinam mrerum contemplatione , atque sncero honestatis amore, virtutumque studio ad Deum veluti
ultimum finem dirigerentur, ipsique adhaere rent, subdola , ac inani voluptatis specie , a vel impetu abrepti ex dulcissimo hoc felicis vitae snu avulsi exciderunt 3 quoties nos ipsi nos e perimur ab unius obiecti amore in obiectum