장음표시 사용
211쪽
eipio pendere isto potius ab ipbo voluntatis huis manae scelere veluti inlicio scinisse, atquς uisberi imo sonte ceduci debeni Cum civ nim pri mus hominum impositam tibi legum violavit, vetitumq; pomum clarmonis insidias ille eius coismedit, non modo purissimum O igmalis inno tentiae splando te ii extinxit, sedi innumcra Scitam dotes, corporibque bona, quς ab optimo Aretifice receperat, prorsus amisit; ut, cum antea nullis incommodis, aegi iluo nibu S , t II cIlbus, insidiis, doloribus . fraudibus obnon us solet, atque perenni corpori incolumitale , ac immortalitate frui deberet. omnibusqus rebus, & a malibus tranquille dominarii, nisi illiino de .
inde Dei judicio fieri opo ituri, ut ab ipΝa corporis , animique sati tale exciderer, Ide quo creaturas omnes i ibi vcluti infensas cXperiretur, ac si illarum singulae admissa sceleris paenam ab homine expeterent. Hinc opitine Auguli inus asser uri, quod malorum omnium nostrorum caussa peccatum es , non e uim sine carisa homines mala Ua patiuntur. Iustus est Deus, omni. pMens es Deut . nulla modo isa pateremur si non mereremur ia . ' ιdque: non modo divina Scriρ- turarum authoritate . sed ipso quoque rationi lumsne compertum esse, eleganter ostendit. Huius inquit, evidentia miseria gentium Priis ιUophos ninit de poecaιο primν homrnis sive μινnter , e credentes compulit dicerei o4 aliqua Iceis Dra suscepta in viιa superiore panariam luendarum caussa nos esse natos , ct animos nostros coν- ruptibilibus corporibus eo supplicio, quo Eινusci radanteι captoι uuetem conjueverana , νamquam
212쪽
vivor eum mortuis esse conjunctο1 sa . . ., ut ei. xero proinde diseerit hominem non ut at matre , sed ut a noveνeo natura editum in vitam eorupore nudo , fragili , ω infirmo , animo autem an xio ad molestiar humili ad timores , molli ad Ia borer , prona ad Libidines, in giso tamen an re tam quam obrutus quῆdam divinus unis ingemat, is mentis s sed ' ut optime obstruat Augustinus, rem vidit Cicero, ea sam neoivit, quia sacris ueris non e uditur ignorabaι originale pecem sum ib) . Cum itaque enumerant Manishai mala , qua in parvulis monstrant , qua Cicero quoqueeymmemorat , . . concludunt dieentec , cum
fit justus , omnipotens Deus , unάe ista mala patitur imago eius in parvulis, nisi quia vera es, inquiunt, quam nos asserimus , duarum narsurarum . boniseiIicet, maliq; eommixtio y bos.. ea. bolica redarguit veritas confitens originate pecratum , per quod factum es damonum ludibrium genus humanum , Θ ιaboriosa miseνia doβι ι a
ropago mortalium te . ' . . . ' , ' - . Mi
XII. Atque ista quidem de mali physici na
tura , & origine, de quo licet accurata disse rere , ad Physicam pertineat, aliqua tamen vel obiter dicendat fuerant, cum plurimi physici, atque moraliς etiam mali originem ab eodem principio, sive lante dedueant. Quod vero ad malum ipsunt morale , sive ad peccatum pertinet, in quo sand nulla realis entitas, ideoque nulla etiam bonitas, sive persectio reperitur, responderi Deilius potest illud non effectum, sed potius defectum esse I ideoque non a pIima sanctissima indefectibili caussὶ, sed , a creata, lum
Deuc e aviti minem inexterminabilem . s.f. invidia aurem diaboli mors introivit in Orbom terrarura, ova
213쪽
DIs P. II. CAP. IV. 177 Ium , libera, imperfecta , ac desectibili hominum voluntate produci posse; quae, licet ab optimo, sapientissimoque Artifice bona, sive
persecta creata fuerit, poterat tamen Occulto
Dei consilio propriae libertatis , vel arbitrii vi. ribus ab ordine , vel fine sibi constituto deflecte. re , ideoque malum amplecti , vel actus illos exerere , qui debito ordine, perfectione, vel boni istate carerent: cumque jam semel ab originali iustitia exciderit, justissimo Dei judicio nune pravis affectibus excitatur, sensuum illecebris , peccati fomite , concupiscentiae ardore in malum ipsum abripitur ; ut proinde peccandi cupiditas, sive pereati Iex , ut inquit Apostolus, . quae in membris nostris dominatur , atque incredibilis illa peccatorum series, quae humanos animos miserrim Z in secit, veluti infausta primi parentis haereditas, primique peccati fructus haberi debeat. Quod si Deus peccatum,
quod prohibere certe, vel avertere poterat potius permiserit, ideoque etiam mala, quae ex peccato miserrim E consequebantur, non inde
tamen in serri poterit Deum mali , vel peccati auctorem haberi posse. Cum etenim libero, per. sectissimoque arbitrio operari debuerit, poterat malum ipsum permittere ; sive ut voluntas hominum , quae ab illo flexibilis, indifferens, aelibera creata fuerat, ad utrum libet liberrima inflecteretur; si e ut exinde veluti caussa , vel occasione maius bonum proflueret a , ut ex tyrannorum rabie Martyrum gloria , fideiq; confirmatio; sive ut iustitiam propriam in infligendis paenis, puniendisque sceleribus ostenderet ἐ m. M M sive
214쪽
sve denique ut alia plurima divinae sapientiae consilia , occulta illa quidem, sed optima tamen, iustissima , & perfectissima exequeretur . Mora istis itaq; bonitas , sive malitia, quae in humanis actibus reperitur , ex ordine , vel convenientia cum hominis natura desumi debet; hoc insignitamen discrimine , quod bonitas ipsa veluti rea lis entitas, modus, atque persectio ab humana voluntate, simulque a Deo produci potest; malitia vero, quae purum nihil. defectus, ac sola bonitatis privatio censeri debet , a sola desectibili, vel imperfecta hominis voluntate producitur. ut argumentis, & exemplis aliis in Me- . taphysica demonstravimus. XVI. Exinde vero plurima sponte veluti suadimanant,niux tamen accuratissime observari deis hent . Primo nimirum sequitur , quod a 'ius hv. manus materialiter, atque formaliter spectari potest Materialis est actus i pse quatenus physice solum percipitur, neque ad ullum Ordinem
moralem, nullamque legem refertur, ac si reis vera nullus ordo, vel nulla lex reperiretur. Formaliter vero quando cum ipsa lege comparatur, inquiritur nempe utrum cum tali lege conveniat, vel ab illa defiectat pSimiliter objectum ipsum, ad quod humanus
actus dirigitur, materi liter, atq; Io Vna laterconis
siderari potest; materialiter nimirum quando con cipitur ut aliquod ens physicum, in quo bonitas aliqua , sive perlaetio phrasica reperitur, ad quam voluntas physiae praescindendo a quolibet ordine , vel entitate morali superaddita, dirigitur; formaliter vero cum in ipso moralis enistitas, oroo , relatio superaddita concipitur, ad quam voluntas ipsa ordinetur.
Hinc humanus actus physice, vel materialiter
215쪽
DIS P. II. CAP. IV. 17 spectatus semper physice bonus esse debet, aliis
quam nimirum bonitatem physicam habere, quae entitati, vel esse eiusdem actus inseparabi. liter conjungatur; at in ordine, vel esse moris nullam bonitatem pomis, quam pravitatem habere concipitur, sed prorsus indifferens est ut cum illa conjungatur, si nimirum ad entitatem moralem veluti superadditum, ac secund rium finem aeterna lege constitutum dirigatur. Et eerte plurimi actus humani physice producuntur, in quibus tamen nulla pravitas, sive malitia haberi potest; ut e X. gr. qui hominem perimeret in bello iusto, vel sui de sendendi caussa, vel
principis jussu , sine ulla peccati labe id essiceret;
quemadmodum actus omnes humani , qui ab hominibus adultis ericiuntur, ita ab insantibus ' , ebriis, amentibus, ac brutis etiam exeri posisunt, ut in istis nulla moralis bonitas, sive main litia reperiatur. XIV. Ut itaq; humanus actus morali ter bonus, vel malus sit, morali ter solum spectari debet, quatenus nempe ad finem aliquem sibi constitutum dirigitur; ut , si finem ipsum consequatur, bonus, honestusque sit; sin vero ab illo deflectat, malus censeatur. Cumque finis ille, vel, ordo it Deo constitutus non modo actum ipse sum, quoad substantiam, ut inquiunt, sed cir cumstantias quoque respiciat, varias nimirum temporis , loci, personarum conditiones, & acine identia , quae actum ipsum sequi, ac veluti ci eumdare concipiuntur, hinc fieri debet, ut aliquando bonitas, & malitia actus humani non ex ejusdem actus substantia , sed ex circumstan-Μ x liis
' Igitur doli non capaces, ut admodum puberes , ex cusati sunt Dir. ιι,. Q. De. ia. de sepsic. ωοιοι. L. a. s. . viu. Cuioc. Obser. ιιι. ιI. c. M.
216쪽
tiis ipsis oriatur. Sic in exemplo allato homici. dium non ita divina lege prohibetur, ut pro varia temporis, & loci conditione, fieri non
possit; aliena rapere non ita vetitum censeri debet, ut extremae necessitatis tepore id non liceat; cum tamen alia plurima ita vetita sint, ut nunquam in ulla rerum circumstantia licita censeri possint, ut odium Dei , mendacium ,&c. sed haec uberius sequenti Capite explicabuntur. XV. Illud inter inta, veluti coronidis, loco attexetimus varias a Ρhilosophis , atque Theologis actus humani circumstantias enumerari, eX quibuS ejusdem bonitas, sive malitia oriatur, , myis, quiή , ubi , quibus auxiliis, eur , qu
quibus' nimirum persona, actus, Iocus, instrumenta, vel media . finis, modus, & tempus eκpriis muntur, ut ex illarum varietate , varia , quoq;
ae inaequalis bonitas, sive malitia in humano actu resultet, longhq; immanior, ac scelestior existime- tur qui patrem occiderit, quam qui inimicum , vel alienum hominem perem erit; qui centum aureos, quam qui decem surripuerit; ideoque circumstantiae ejusmodi, etsi peccati speciem ,
sue naturam non mutent, idem nimirum praeceptum violent, graviorem tamen peccati la- hem effciunt, unde circumstantiae aggravantes
appellari merito solent .X UI. Quinetiam circii stantiae ipsae ita humanum actum vitiare subinde solent, novams; sive distinctam malitiae labem adspergere , ut ipsam peccati
peciem , sive naturam Immutent, ut plura nempe praecepta violet, vel pluribus virtutibus opis ponatur. Sic aliquid iurii piens furtum committit, praeceptum violat, quo non surari praecipimur,
opponitur justitiae, qua suum cuique tribuen
217쪽
DIS P. II. CAP. Imdum , vel relinquendum esse jubemur; at, si resfacra, vel quaecumque res in loco sacro austratur , gravius, novumque peccatum erit, quod faeri Iegium vocatur; Violatur enim praeceptuma Iiud , quo res Deo sacras contingere prohibemur, opponitur virtuti religionis, qua res sacras , Deo que dicatas non auferre, profanare,
vel profanae instar habere jubemur ; ideoque ei nucumstantiae ejusmodi speciem mutare merito dicuntur , novumque peccatum aliud constituere,
. Ut itaque actus humani bonitas, sive malitia nitide cognosci, vel definiri possit, omnia a ceu ratissime distingui, sive cognosci debent, quae in tali actu reperiuntur, finis nimirum, intentio, objectum , & circumstantiae; deinde
uerli inquirendum quomodo, sive quo sensu a. elus ille prohibitus si, an ordo, relatio , a te na lex a Deo , vel ab hominibus institu a hanc potius, qu*m alteram circumstantiam respiciat; In illa nimirum parte , qua actus ordini, vel legi opponatur, semper malus haberi debet; sin vero nullus ordo, vel nulla lex habeatur, quae tales circumstantias complectatur, actus ille semper indifferens haberi poterit. Sed haec oportu mus variis in locis ubi de legibus, de conscien . tia, de virtutibus, atque in primis de prude tia agi contigerit, disserentur.
218쪽
De legibus, illarum nec tale, origine, O divisione.
Onitatem omnem, sive mali. tiam , quae in liberis humanis actibus reperitur, ex ordine, si ve lege, quae a ' ibus ipsis imposita , sive praescripta fuerit, ita repetendam esse jam diximus, ut bonitas ipsa, vel pravitas ex le- .sibus clarissime cognoscatur. Ut itaque facilEintelligi, vel definiri possit, utrum aliquis aiscius'bonus, vel malus censeri debeat, explicanda nunc superest legum varietas, vis, & oriisgo; cumq; plurimae leges vel ab hominibus, vel
ab ipso Deo sint institutae, illud in primis inquirendum erit, quo ex capite, ac veluti fonte manaverint,qua de causia Deus liberum humanae voluntatis arbitrium legibus ejusmodi obstrictum esse voluerit.
II. Nec defuere certh Philosophi, qui Ieges omnes injustas, inutiliter, & immeritb constitutas esse putarent. Cum etenim intelligerent animi voluntatem liberam adeo , sive flexibilem esse oportere, ut in oppositos actus sese Iib re innectere, quodcumque libuerit amplecti , innatis etiam sensuum illecebris in sensibilium amorem allici , ac ingenito quodam pondere trahi posset, immerito prorsus, ac iniquh fa .ctum existimarunt, ut libertas illa legibus, veluti vinculis coerceretur, & contra ingenitam,
inditamque sibi natura: vim ad unum potius, quam
219쪽
quam ad alterum adigeretur Alii vero, cum altera ex parte intelligerent liberam, & flexibilem humanae voluntatis vim, & arbitrium,
primi parentis peccato vitiatum, vel penitus extinctum esse, nihilque nisi ad peccandum valere , teges ipsas aut ex invidia, perdendique hominis des derio , aut in peracti sceleris paris nam sic institutas esse putarunt, ut homo, cum leges impositas neq; naturae neq; gratiae, quae deerat, vitibus implere jam posset, meri id violatς te
gis paenas daturus, aeterno supplicio destinaretur. II l. Utramque Iamen opinionem, sive querelam falsam , & absurdam esse clarissime de monstratur. Quod enim ad vitiatum. vel extinctum libertatis arbitrium attinet, eam arbitrii
vim post peccatum ipsum superesse iam diximus, qua homo legem liberὰ implere, vel non implere possit; ideoq; si legem liberh violaverit, merito prorsus pς nam subire debeat. Quod vero libet amesse voluntatis humanae naturam, atque ad opis
posita flexibilem asserunt, tantum abest , ut inis de legum inutilitas inseratur, ut exinde potius illarum convenientia , si ve necessitas ostendatur. t Si etenim voluntas hominis libera , atque flexibilis esse debet, necessarium est , ut ab aliquo inclinetur, si ve determinetur ad operandum ; alioquin, si temere , & inconsul id, si carisco quodam impetu ,s corporeis sensuum illeceis
bris abriperetur ad operandum , illa corporum , vel brutorum instar nulla cognitione, sive conis silio . nulla deliberatione operaretur: quod ceris th ah hi in mat, liberae , nobiliorisq; naturae conis ditione prorsus abhorret. Necessarium est ita. que , ut volunt a S ipsa praevia ratione, sive rationis ductu operetur , ideoque flexibilem vim ad illa determinet, quae propriae naturae Μ 4 ra.
220쪽
De legibus, illaru m nec state, origine, O. divisione.
Onitatem omnem, sive mali. tiam, quae in liberis humanis actibus reperitur, ex ordine, si ve lege, quae actibus ipsis imposita, sive praescripta fuerit, ita repetendam esse jam diximus, ut bonitas ipsa, vel pravitas ex le- .pibus cIarissim h cognoscatur. Ut itaque facilEintelligi, vel definiri possit, utrum aliquis a ctus bonus, vel malus censeri debeat, explicanda nunc superest legum varietas, vis, & oriisgo; cumq; plurimae leges vel ab hominibus, vel ab ipso Deo sint institutae, illud in primis in isquirendum erit, quo ex capite, ac veluti sonte manaverint,qua de causia Deus liberum humanae voluntatis arbitrium legibus ejusmodi obstrictum esse voluerit . .
II. Nec defuere certh Philosophi, qui Ieges omnes injustas, inutiliter, & immerith constitutas esse putarent. Cum etenim intelligerent animi voluntatem liberam adeo , sive flexibilem esse oportere, ut in oppositos actus sese libere inflectere, quodcumque libuerit amplecti , innatis etiam sensuum illecebris in sensibilium amorem allici , ac ingenito quodam pondere trahi posset, immerito prorsus, ac iniqud factum existimarunt, ut libertas illa legibus, veluti vinculis coerceretur, & contra ingenitam, inditamque sibi natura: hun ad unum potius,