장음표시 사용
261쪽
DIS P. II. CAP. VII. a 23 qui eumque ille fuerit, religionis actus institutus
existimatur, quo parentes veluti remedio uteis rentur , ut originalis peccati labes, qua infantes 'omnes adspersi nascebantur, deleri posset Quamvis tamen haec , aliaque id genus plurima Dei praecepta, seu leges in ipsa mundi origine lio. minibus tradita merito existimentur, communis est tamen Theologorum omnium sententia , quod Divina Lex in Sinai monte primum praescripta fuerit , atque illo temporis intervallo, quod ab orbe condito ad exitum populi ex Agypto intercessit, sola naturae lex hominibus affulserit, qua duce mores componere , Deum colere , aeternamque gloriam mereri possent ; cui deinde lex positiva veluti clarior, & certior mois Tum norma , sive potius nitida legis naturalis explicatio accessit. IU Optimus itaque, amantissimusque hominum Creator, ac parens, cum Iud forum gentem, suam sibi veluti populum elegerat, ac peculiari prorsus amore complectebatur, ex diuis turna captivitate , innumeri Sque laboribus, quibus illa in AEgypto miserrime premebatur , ein ripere, atque in regionem illam inducere velis let lacte , & melle manantem , quam Abrahae, Isaac, & Iacob, posterisque illorum promiserat, eximio prorsus, ac admirabili consilio Mo, semelegit, quo veluti duce in gravissimo hoc obeundo munere uterentur inuam vero faeliciter, ae mirifice Deus haec omnia praestiterit, quanta prodigiorum copia AEgyptiorum impetum, Judaeorum pervicaciam compresserit, quam copiose, distincteque leges ediderit, a sacris Literis erudimur . Ille nimirum pluribus, gravissimisque plagis AEgyptium Regem , ae populum asstixit ; ille sic aquas rubri maris extento bra. chio
262쪽
liter suspense aditum, siccumq; maris alveum ' Iudae is relinquerent; ille, Iudaeis in opposito jam litore iam considentibus, super AEgyptios mare
ingressos reduxit, ut Pharaonis exercitus, iae urrus veluti plumbum in aquis vehementibus mergerentur ; ille sitientibus Judaeis: aquas .eri arida, percussaque petra praebuit; ille mannao divinitus paratum quotidie de pluit, quo nutri, rentur; ille columna nubis interdiu, igneo splenis dore noctu errantes, ae invios in deserto di, rexit; ille denique innumeris, & eximiis propemodum argumentis effusa amoris, ac pietatis suae Wiscera uberrime demonstravit, atque illorum animos ita devinAit ut nullum sane amoris,. religionis, & Observantiae genus illis suppetere posse videretur, quo pares benefice tissimo patri , duci, Deoque vices rependere, gratumq; animum testari subinde possent. Ρem vicax tamen, & effraenis adeo gens illa fuit, ut incredibilem hunc amorem , ac i beneficia ire,
quentissime contemnerent; tantumque:abest , ut optimum, amantissimumque Deum colere , advenerari studuerint, ut omnia potius iuris naμturalis praecepta, quae illorum cordibus impressa, ac viva subinde Moysis voce excitata fuerant, impudentissime violaverint. Eximius tamen, ac ardens amor ille , sive clementia ,
qua Deus ipse veluti in misericordia dives gloriari consueverat, justissimam divini pectoris
iram ,& ultionis amorem , quo iam exarserat, ita compescuit , ut cum perditam Iudaeorum gentem puri mere, ac dispergere posset, effusis
etiam Moysis lacrymis delinitus, illi ecpere rit, ac ne pervicaci religionis aestu in idololatriam laberentur, atque sanctissima iuris nat
263쪽
DIS . IL CAP. VII. 21sralis praecepta violarent, sed illa nitidius cognoscerent, atq; facilius ample derentur, eadem exponere, stabili ac perenni monumento inscribere voluit, at quo admirabili hoc veluti faeis dere cum hominibus ipsis conjungi; ut si easdem iuris naturae leges accurate servarent, ipsi gens electa, populus acquisitionis haberentur; sin v
Id contemnerent, ultricem ejuS dexteram experirentur , atque a coelestis, ac terrestris etiam
Delicitatis , sive haereditatis spe prorsus exciderent .
V. Moyses itaque populum anteacti sceleris dolore commotum sanctificari iussit , dumque ipse in Sinai montis vertice moraretur populus in valle montem gravi , densaque caligine eircumfundi, sulgura, ac tonitrua exinde erum. pere conspexit. Interim Moyses ipse supremi, diviniq; Numinis adspectu , & colloquio honoratus ejusmodi foederis Tabulas, quibus Decalo gi praecepta, sive decem iuris naturalis mandata Dei digito inscripta fuerant, accepit, quas eN monte descendens, atque ignea veluti flamma, quam ex colloquio Dei conceperat , illustratus populo ostendit, atque uberrime declaravit; ut quae 3am pridem solo rationis lumine intelligere , atque observare debuerant, eadem ni
tidi us exposita , supremique Numinis imperio
proposita , atque exarata iacilius colerent , eademque partim paenae sormidine, partim mercedis, vel praemii amore inviolabiliter, acciris ratissimhque servarent. Eiusmodi vero naturalis legis, sive Decalogi praecepta, quae lapideis
Tom. V. P ta-' Ne sibi homines aliquid defuisse quererentur, scriptum est in tabulis quod in cordibus non legebant. Non enim scriptum non habebant, sed legere nolebant.
264쪽
abulis insculpta suerant, sequentibus verbis in sacris Literis exhibentur sa).
te de terra 2 3pti , de domo servitutis . Non habebis Deos alienos eoram me s non faeier tibi seulptile , neque omnem simi
litudinem , non adorabis ea , neque eotes .
' IV. Honora Patrem tuum, Θ Matrem tuam gut sis longavus super terram , quam Dominus Deus puus dabit tibi. V. Non oecides. VI. Non machaberis. VII. Non furtum facies. VIII. Non Iequeris contra proximum tuum fati sum testimonium. IX. Non concupisces domum proximi tui. O X. Non desiderabis uxorem ejus , non agrum, non fervum , non ancillam , non bovem,
non asinum, o universa, Miιlius sunt. Qtue naturalis Legis, sive Decalogi praecepta his etiam versiculis comprehendi solent. tim crede Deum, nec jures vana per ipsum , Sabbata sanctifes , habeas in honore parentes , Ne sis Oeessor, Maebus , Fur , Testis iniquus ,
Alterius nuptam, nere rena eupias aIienam .
VI. Neq; moralia solum, sive naturalia prae cepta Iudaeorum populo Tabulis inscripta Deus proposuit, velum etiam, ut gens illa facilius dirigi , propriisque legibus institui, vel gubemnari posset, quibus tranquilla societas conserin Varetur, plurima quoq, iudicialia praecepta san civit, quibus in administranda Republica Moseses,
265쪽
DIS P. II. CAP. VI. 227ses, aliique Iudeorum Iudices uterentur . Itaq; populus, qui Dei vocem caligine, sulguribu , perterritus serre non poterat, Moysem e X- oravit , ut iterum montis verticem constendens
Deum ibi loquentem audiret, & quidquid ab illo sancitum , sive praescriptum acciperet, ad populum, velut interpres, deserret. Igitur Moyses diuturno colloquio cum Angelo , qui
Dei vocem , ac majestatem expresserat, eruditus, divinoque spiritu afflatus plurima judicia, sive leges exposuit, quae ex altera Decalogi pam te, sive ex ipsis naturae legibus veluti sonte deducebantur; ut iis Judaeorum natio in publicis judiciis, atque in paenis, quae cuilibet sceleri infiigi debuerant, nitide , sanctissi ineque dirigeretur. Singula vero ejusmodi praecepta exponere prorsus inutile videtur, cum & plurima sint , & solam plerumque Iudςorum gentem , sive Rempublicam respiciant, ideoque nunt abrogata sint, & fuse in EXOdo cap. 21. L 2. 23. declarentur. Qui plura desiderat, Scripturam ipsam, ejusque Interpretes adire poterit, atq; etiam Cunaeum , & Sel denum , qui de regimine, legibus, atque Republica Iudaeorum fuse, eleganter , & accurate disseruerunt. VII. Illud interim hic addere juverit praeter ejusmodi leges, sive praecepta Iudicialia, quae nimirum Iudaeorum regimen , ac societatem re-ψicerent, alia plurima veluti sacra a Deo tra.dita , sive praescripta fuisse , quibus caerem Oniae, ritus, ac ordines in sacri sci is peragendis, siborum delectu , expiandis criminibus, Dei queP 1 cultu
' Quae est alia gens sic inclita , ut habeat ceremonias, justaque judicia , & universam legem, quam ego Pro pono hodie ante oculos vestros P Dest. c. 6. v. 8.
266쪽
e ultu Sacerdotes uterentur . Moyses enim iterum in montem secedens, ibique densa nubis cali- sine 4o. dierum spatio circumfusus omnes e. 1usmodi ritus accepit, simulque exemplar conisspexit, ad cujus similitudinem tabernaculum , &arcam foederis aedificare debebat. Εjusmodi ve- Id praecepta, quae earemonialia vocari subinde solent, in Levitico continentur , libro nimirum , quo Leviticae Tribus homines, in quibus Sa-eerdotii jus, & honor haereditarium veluti munus conservari debuerat, erudirentur. Atque
illi quidem ritus omnes, ac caeremoniae , etsi i l lustres pdmodum , sanctae, ac venerabiles videis rentur, quod ab oetimo , sapientissimoque Deo in t ituta: in optimi, sapientissimique Numinis cultum dirigerentur, longὰ tamen nobiliores, augustioresq; censeri poterant, quod illae futurum humani generis Redemptorem , promissum Patribus Messiam , vel Christum ipsum veluti figurae quaedam , ac imagines ita respicerent, ut, ex solo Christi merito , vel suturi Redemptoris sanguine vim , robur , & essicaciam omnem acciperent .
VIII. Ex iis verra, quae hactenus de veteri,sve Mosaica Lege dicta sunt, clarissime apparet, quod illa , live praecepta, quae continet , sive Deum ipsum, a quo sancita fuerat, con-laideres , veluti bona, iusta, maximhq; conveniens haberi debet. Ac certe , quod ad praecepta ipsa pertinet , illa distingui debent, ut antea dicebamus, in moralia , iudicialia , ac ea remonias .
Moralia, quae moribus nimirum dirigendis, perinsciendisque conserunt, sunt ipsa juris natura lis praecepta clarius, & expressius proposita ἰideoque, sicuti ius naturale purissimum, sancti Dsimumque censeri debet, quippe quod ex ipsa
267쪽
DIS P. II. CAP. VII. M phominis natura , vel divina sanctitate veluti sonis te profluxerit, ita quoque moralia legis Mosaicae praecepta purissima, atque justissima haberi debent. Iudicialia vero , etsi a libera solum Legista toris voluntate pendeant, mirifice tamen cum ipso naturali jure conspirant, atq; ab illo clarissime deducuntur; ut proinde Iudaeorum animi ad jus naturale, ac tranquillae societatis foedera conservanda optimh dirigerentur . Ritus denique , ac caeremoniae singulae ita ab optimo, sapientissimoque Legislatore sunt institutae, ut
rudes, ac pervicaces Iudaeorum mentes corispo reis , ac sensibilibus religionis actibus ad veri Dei cultum excitarentur; cumque in AEgypto ritus plurimos , ac ceremonias conspeXiuent, quibus AEgyptii Isidem , Osiridem, aliorumque
Deorum gregem colere consueverant, ac soriatasse vereri, vel suspicari posse viderentur non saetis augustam, ac sinceram religionem esse, quae splendidis ritibus non uteretur, amantissimus Pater illorum moribus, vel ingenio se accommodans leges, ac ceremonias illas instituit, quae augustae, splendidae, ac magnificae forent, quaeisque AEgyptiorum ritibus similes viderentur; ut eκ presse Theodoretus sa), ac D. Ioannes Chrysostomus ib) testatur . IX. Quae vero de Lege veteri, sive de libris, in quibus eadem praecepta a Moyse trais dita continentur , illorumque sanctitate jam diximus , de caeteris etiam libris , qui in antiquo Foedere continentur, intelligi debent. Clim etenim leκ illa Moysi tradita in variis etiam veteris Testamenti libris exposita , vel confirmata
sit; omnesq; libri divinitus inspirati, sive divini
268쪽
23o ETHICAE Spiritus lumine, qui loquutus est per Prophe,ias, conscripti fuerint, par illis omnibus diis gnitas, autoritas, atque maiestas concedi debet . Quandoquidem ver5 ex singulis lard an liqui Foederis voluminibus testimonia, vel aut oritates aliquat de sumi subinde solent, juverit hic illorum seriem exponere sicuti a Tridentina
Synodo sessione IV. tradita , vel numerata sunt ἀItaque primo veteris Testamenti loco repeis ritur Pentateuchus a Moyse compositus , quo nimirum quinque libri continentur , Genesis , Eκ-odus , Leviticus , Numeri, Deuteronomium . Τunc
sequitur liber IUue , Iudietim , Ruth, IU. libri
Regum , II. Paralipomenon , liber primus Esdra ,& secundus, qui Nehemias inscribi solet. Tobias, Iudith , oher , P Iterium Davidirum , Prover-hia , Ecclesiastes, Cantiea Canticorum , Sapientia , Eeelesiastieus, Deinde quatuor Prophetae majoores Isaras, Ieremias eum Baruch , Ezeehiel, Dataniel. Τum XII. Prophetae minores , Osee , DeI, Amos , Abdiar , Ionas, Michaeas , Naum , Habais eueh , Sophonias, Aggaeus, Zacharias, Malaehias. Ultimo deinde loco II. libri me habaeorum. Atque ista quidem volumina , seu veteris Te.
stamenti libri, in novo quoque Foedere a Christo , vel Apostolis laudari solent, illorumque
aut horitas adhiberi, vel sub communi legis nomine, vel expressis plerumque Movsis, & Propheistarum nominibus: ut prie sertim Christus Apostolos alloquens, seque in veteri Testamento Patribus promissum ostendens ait necesse est impleri Omnia , qua scripta sunt in lege Mosis , ω Pνο- phetis, ω Psalmis de me μὶ s ex quo certh Ioco veteris Testamenti, vel legis sanctitas, di
269쪽
DIS P. II. CAP. VII. 23rgnitas, ac divina prorsus aut horitas mani sestsc. si me demonstratur. X. Itaque Marcionitarum, Manichaeorum, ac Priscillianistarum haeresi in , ac impudentiam satis mirari non possumus, qui veterem legem vitiosam , malam, ac injustam, atque a Deo, vel principio malo in hominum perniciem satiaci tam esse dixerunt, quos Tertullianus in primis , atque Augustinus acerrim E consutarunt. Atque innumeris etiam rationibus , Scripturae
que aut horitatibus facile revinci illi possent, nisi Mosaicae legis bonitas ,& sanctitas illa clarissime appareret. Id unum fortasse scrupulum iniicere , vel opinponi posset quod lex ipsa in Scripturis non boana a , mortis mini ratio b), vel caussa appelletur, ac jugum , quod nec Patres nostri, nec nos portare potuimur sc); tantumq; abest ut temporalium rerum amorem in nobis extinguat, ut illum potius vividius eXcit et dum terrena s lum, ac temporalia bona veluti praemia polli
XI. His tamen, aliisque id genus autoritatibus, quae ex sacris Litteris afferri possent, sa-cila respondetur. Ac primo lex ipsa non bona, id est impersecta vocatur, quod, quamvis ipsa per se bona , sive persecta sit, si tamen cum
Evangelica, puriori nimirum , ac persectiori lege comparetur, impersecta quodammodo, ac mala videatur; & sicuti mala quas mala esse desia nunt comparatione peiorum , ar bona quasi bona
non sunt comparatione meliorum , melioribus novi Testamenti praeeptis subsequentibus , pracepta
. . . . . P 4 bona, Ezech. c. a . v. as. L, I. I. Cor. πτο. c. a. v. p. c AU.
270쪽
bona, qua rudibus data sunt, non bona esse meis morantur sa). Mortis vero, sive peccati causici vocatur sive quod proposita nobis lege viis vidius allicimur ad peccandum juxta celebre es. fatum illud nitimur in vetitum; sive qudd peccatum ipsum , quod etiam sinE proposita lege
committebatur, clarius post naturae legem in Decalogo explicatam cognoscitur ,& gravius quoin dammodo , minusque venia dignum ex aeternae , smutq; positivae legis violatione effcitur. Dein de vero Iex vetus gravissima, ac intolerabilis etiam vocatur qudd ipsa certe vires non inspiret, nec solis naturae viribus, sed gratia solum
impleri, servarique possit, quod etiam de iusti iasma, atque sanctissima naturae lege verificatur. Gravis etiam ab Apostolis ipsis lex dicebatur , & optime vocari potest , si cum Evangelica conseratur, quae lex amoris, lex gratiae, ex filiorum , iugum suave , ae onus leve ib) , sepissime appellatur, ut inferius ostendemus.' Terrena denique, ac temporalia bona in veteri lege veluti praemia promittebantur, non ut ipsorum cupiditas in Iudaeorum animis excitaretur, sed solum ut rudes illi, & carnales homines terrenis ejusmodi bonis deliniti, ac invitati propositam sibi legem servarent, ut aeterna , ac spiritualia bona, Deumque ipsum veluti summum, ultimumque finem, ac merce dem consequerentur; quod non modb de Iudaeis ipsis, sed de Christianis etiam intelligi
poterit, quibus non aeterna solum, sed etiam te poralia bona ab amantissimo, beneficentissim que Patre promittuntur. Non ita iae spes nostra in temporalium rerum promi one defixa es, quam.