장음표시 사용
391쪽
DIS P. III. CAP. I. 3s non verd potius intelligat huic amori nullum finem constitui posse, tantoque puriori charitatis virtute cor exornari, quanto vehementi Ori ardore vividius exarserit ρ Sic nunquam satis peccatum odiise possumus, aeterna bona satis appetere , aeterna mala refugere, vel somnii dare; ideoque tantum abest , ut charitatis. desiderit , spei, timoris virtutes in mediocritate consistant, ut ex tessum potius in illis quaeis Tere debeamus; quemadmodum certe divina Redemptoris voce erudimur, virtutes omnes ad infinitum exemplar dirigi oportere , infinitas ni mirum virtutes, quae in ipso Deo reperiuntur. ote, inquit, perfectisistit Pater inseν ealsis perisfectus est sa ; quod fieri certh non posset, fi in virtutibus ipsis mediocritas adhibenda soret, atque in exerendis virtutum actibus excessus ali. quis haberi. sive timeri posset. Hinc merito, atque praeclare Gellius admonuit esse quaedam, . quorum amplitudines nullis finibus cohibeantur , ει quae quanto majora, auctioraque sint , tanto laudatiora esse debeant et ut plurimum proinde virtutibus Peripatetici detrahere, meliore misque lucem virtutis extinguere videantur, dum . certis quibusdam finibus circumscriptam, atq; in mediocritate collocatam esse arbitrantur. VIII. Deinde vero, si virtus inter utrumque Atremum, veluti media collocatur, &Virtus es meditim vitiorum , er utrinque relu.
virtus ipsa ex utroque vitio simul composita, sive permixta censeri poterit, ut sortitudo partim eκ audacia, partim ex timore, vel ignavia parti ei pet, atque ex ipsis veluti simul con-
392쪽
fusis coalescat; ut ipsa proinde virtus aliud e se, vel existimari non possit, quam vitium meis diocre, vel moderatum ; ut sortitudo sit moderata audacia, verecundia sit moderata stupiditas, temperantia sit moderata voluptas, &c. Ac certE Peripatetici, cum affectus omnes sive perturbationes non modo naturales esse , sed etiam utiliter a natura datas esse putarent , ideoque solerent Iaudare iracundiam eotemfortrttidianis esse dicentes . .. hae resecanda esse fatentur , evelli penitus dicant non posse , nec opus esse , ω in omnibus ferὸ rebus mediocritatem esse optimam existiment, virtutes omnes in affectuum temperie, sive moderata vitiorum mediocritate ponere videbantur. Quoeirea mollis , cr enervata putanda es Peripatetieorum ratio, ω oratio, qui perturbari animos neeesse esse dicunt, sed adbibent modum quendam , quem uItra progredi non
oporteat 9ὶ; acsi vitio modus aliquis adhiberi posset, aut vitium aliquod adhibita mediocritate, pulcherrimam virtutis indolem suscipere, ut virtutes omnes a vitiis tenuissimo discrimineis distinguerentur, ideoque facile virtus in vitium abire, vel ex vitio virtus oriri posset; &que m. admodum virtus in moderato vitio consistit. ita quoque vitium in mediocri, vel moderata
virtute consisteret. Ωuamobrem nibit interes, ut praeclarE concludit Cicero, utrum moderata
perrurbationes approbent, an moderatam iniustitiam, moderatam ignaviam, moderatam intemperantram . Qui en3m vitiis modum apponit,ir partem suscipit vitioνtim , quod cum ipsum per se odi Mm es , sum eo molestitis , quia sunt ista ιubrico , incitataque semel in proelive Iabuntur ,
393쪽
DIS P. III. CAP. I. 3s' sustinerique nullo modo possunt. . or qui modum vitio quaris , similiter facere videtur, ut qui fee Leueade pracipitaverit , ac susinere se eum Deis Ita non possit , sic enim animum perturbatum , iniscitatumque nee cohibere se posse , Nec quo Iceo vult , insistere omnino . Nam quod aiunt, nimia reserari oportere , naturalia relinqui, quid tandem potes esse naturale, quod idem nimium esse post y sunt enim omnia ista ex errorum orta radicibus , qua evellenda , extrahenda penitus , non circumcidenda , ε' amputanda sunt. Atque
hactenus quidem Cicero eκ Stoicorum sententia, qui affectus omnes vitio 's , & extirpandos e D- se putabant, ideoque sapientem virum affecti. bus omnibus carere, nullisque motibus assici, vel perturbari posse volebant; unde serre non poterant virtutem ipsam in affectuum tem p rie, vel moderatis animi motibus a Peripate
IX. Quamvis tamen haec omnia subtiliter a Stoicis opponerentur, Peripateticos tamen ab instituta sententia revocare non poterant , cum
illi pari subtilitate , rationumque pondere sinis gula Stoicorum argumenta diluerent. Itaque primo ex Peripateticorum sententia reponi poterit, plurimas quidem virtutes esse, quibus nulla mediocritas sit definita, tant5que puriores snt, quanto liberius quemcumq; moindum , sive finem excesserint, si objectum ipsum virtutis spectetur; aliquem tamen modum, sive mediocritatem requiri in circumstantris illis, quibus virtutis actus exeri, & ad obiectum di rigi contingat. Sic tanto nobilior est charitas quanto vehementior suerit, tanto purior religio quanto vividior, cum religionis, S . ritatis objectum maximum, & infinitum sit,
394쪽
ideoque nunquam satis, aut nimium Deum di in li3ere , venerari, peccatum odisse possumus; in ejusmodi tamen, religionis, & charitatis actibus peccari posse, nisi debita materia seligatur, in qua virtutis actus debitis loco, & tempore producantur; unde religio plerumque in excessum , sive superstitionem degenerat, & ex illa plurima vitia, vel mala oriantur juxta celebre Poetae dictum Tantum Religio poterit suadere maIorum ia . Sic nunquam satis peccatum odisse possumus, corporeis voluptatibus abstinere, Sc. nisi tamen haec omnia ad debitum finem dirigantur, vel odium, & horror ille , ex debita caussa, vel motivo in nostris cordibus excitetur, vutiosus haberi poterit; ideoq; in eligendis etiam circumstantiis, vel exerendis actibus moderatio quaedam, sive mediocritas est adhibenda, non quae virtutem ipsam, ipsius objectum, ac honestatem temperare debeat , sed potius materiam illam definire, in qua virtus, & honestas inis esse debent. X. Cum vero Stoici opponunt quod virtus
illa, quae inter utrumque extremum a Peripateticis collocatur, ex utroque extremo compOsita. sive permixta centeri potest, ideoque viris Ius, quae ab illis asseritur, non aliud erit, quam vitium moderatum , non ingenue certe , vel satis accurate Peripateticorum sententiam exponunt. Neo; et enim Peripateticorum mens fuerat . ita virtutem inter utrumque eXtremum consuere , ut ex utroque permiXta foret, atq*eκ vitiis utrinque reductis, vel moderatis con
staret, ut tepidum ex calido, & frigido; sed
395쪽
potius inter illa, velut eXtrema, a quorum utroque recederet, ut pectus a pedibus,& c pite: unde ipsi virtutem sic inter utrumque e intremum collocatam esse putabant, non ut ex utroque extremo participaret; sed potius ut ab utroque extremo recederet, ut paullo superius
Et certa Aristoteles ipse nitide, vel iexpres- .sE iam dixerat vitia, vel affectus plurimos ejus indolis esse , ut nunquam te meerses aliqua sic adhiberi possit, ut illa virtutis indolem, sive speciem acquirant; ideoque in adulterio, furto, aliisque id genus mediocritatem inqui re aia serit perinde lare , ac si mediocritas, eκeessu , O defectus in ipsis injustis id , ignavia Lae intem. perantia reputetur 9 , aliisque extremis, quae virtutibus opponuntur. Ex quo clarissimh a paret in Aristotelis opinione nullam in vitiis mediocritatem haberi posse. ideoq; virtutes in sola vitii temperie, sive moderatione non con silere, ut immerito proinde Cicero di κerix,
mollem, ac enervatam illorum Orationem esse, tenuissimoque discrimine vitia a virtutibus di L. fidere. XI. Quod vero Peripatetici dixerint asseis ctus, vel animi perturbationes non modo nariturales esse, sed etiam utiliter a natura datas, ideoque temperandas quidem , ac moderandas esse . non verri penitus evellendas, ac elit iris pandas, id susus,& opportunius alibi examinabitur ubi de Affeetibus ipsis differemus. Inisterim observasse juverit affectus illos, qui in hominum cordibus excitantur, penitus extingui, vel extirpari non posse , ideoq; inutilem,
396쪽
atque si perbam esse Stoicorum sententiam , qui sapientem nullis affectibus perturbari posse putabant; nec aliter hominem sapientem, ac be tum essh dicebant, quam si affectibus omnibus, arboris, vel stipitis instar , careret, ut alibi ostendimus cum dei stram o bono, vel hominis beatitate loqueremur. Quod si fieri, Nel
obtineri certh non potest, ut humanus animus affectibus careat, iisque motibu&nctu Incitetur, qui ex ipsa hominis natura velut ex uberrimo fonte oriuntur, id unum supererit . ut . affectas ipsi ratione,i seu virtute temperari . debeant cum quel modum 'excedere plerumque illi soleant,atis in sensibilium rerum amorem inflecti, ita puriori , ac tranquillo ration=s lumine , sive pru--dentiae ac virtutumque omnium ope dirigi debent, ut ad honestatem , aeternae legis normam, atque I sanctissimas aequitatis regu Ias dirigantur.
XII. Neque tamen hinc fieri inferri pos' se putaveris, ut virtus illa, quae affectus animi temperat, ac moderatur , pristinam vitii naturam extenuatam , languidioremq; retineat, ut ex. gr. sortitudo sit moderata auctipei a ; libera.
litas sit moderata prodigalitas, &c; sed potius affectus ipsi sc a ratione , sue prudentia
temperantur , ut actus ille , qui ex natura propria . sive flexibili humanae voluntativarbitrio, sic exeri poterat, ut ad debitum finem tenderet. vel ab illo deflecteret; ut honestati coniungeretur, vel ab ipsa recederet; ut deniq; bonus, vel pravus foret, puriori lumine ad finem sibi constitutum , honestatemque dirigatur, ideoque bonus sit, ac pulcherrimam virtutis indolem sortia turr quemadmodum se rh a libera hominis voluntate, sive peritia dependet, ut
navis illa, quae celeriori , tardiori ve motu in al
397쪽
terutram partem serri potest in hane potius, quam aliam, hoc potius, quam alio celeritatis impetu dirigatur. Perperam verb, atque inutiliter Cicero comis parat hominem, qui variis affectibus exeitetur, illi, qui ex Leucade se praecipitaverir; ille nimirum, cum se praecipitem dederit, corporis impetum, sive ruinam cohibere certh non poterat; a P vero nunquam affectibus, & sensibi. lium rerum illecebris ita excitatur animus, ut ab illis abripi debeat, neque res stere, vel di sentiri possit,& affectus ipsos moderari, ut fuissius alibi ostendimus cum de libero voluntatis arbitrioὲ eiusque viribus loqueremur ιXIII. Caeterum haec uberius fortasse, quam
par fuerat, exposita sint ut celeberrima haec - quaestio dirimi deinde posset, eamque partem quis liberE amplecteretur, quae sibi veluti purior, ae veris milior affulserit. Nobis vero viis detur Aristotelis opinionem Deilh defendi poc
se; non tamen ipsam virtutis naturam sie ab illa mediocritate repetendam esse putamus; ut etiamsi nullum extremum existeret, sive conciperetur, perfecta tamen virtutis idea, siue natura Deila concipi, vel admitti non posset, ut proinde mediocritas veluti virtutis character, atque proprietas haberi possit, non vero natu- ra, & essentia , vel, ut Scholastici loquuntur, kbnstitutivum . Cum etenim virtus ipsa , vel b nus habitus ex bonis, ac honestis actibus producatur , sicuti actuum honestas ex hominum natura , vel aeterna lege repeti debet, ita quoque virtutis essentia ex eodem ipso sonte deduci poterit. Adde , quod si virtutis essentia ex me diocritate repetenda foret , prius cognosci de berent vitia, inter quae velut extrema virtus consi.
398쪽
eonsisteret, qliam virtus ipsa; ideoque virtutis
cognitio eX. vitii Cognitione penderet, cum potius eadem vitia , veluti virtutis contraria . vel privationes, ex ipsa virtutis cognitione deduci debeant , ut in serius ostendemus. Itaque p aius adhiberi poteriti aliqua virtutis, definitio, quam paullo superius ex Cicerone, Platone, vel Aristotele ipso attulimus: aut celebris alia definitio, quae ab Augustino tradita a Theologis omnibus mirifice. probatur. Definitur itaque ab Augustino viri u 1 bona qualitas mentis, qua rectὸ vivitur. ω qua nullus male utitur, O quam Deus in nob/έ s p nobis operatur. II.
la nimirum est virtutis indoles, atque natura, ut ex bonis, actibus oriatur ; ad bonos , & h nessos actus inclinet, ideoque , dar*I virtus est, ad bonum dirigeret debeat, neque:proinde ullus virtute matum operari . vel virtutibus ab- . uti possit. Quod si fortasse per ac idens v riuintus ad malum dirigatur , ut si religio, fortutudo ad inhonestos actus incline .iuia non amplius religio, vel fortitudo vocabitur, sed ubia debito fine deflectat, modumque excedat, in vitium degenerat, ut inquit Poeta, In vitium ducit eulpa fuga , si earer a te . Quod vero Augustinus adiecit virtutem in no
bis, & sinh nobis produci, id de insulis solum
habitibus intelligi debet; caeterae nimirum vj r Iule& Omnes ingenio, diligentia , vel exercit - Iione acquiri possunt, unde virtutes illae non - infusa, sed aequisita vocari merito solent - , XI Ut itaque pauca de 'virtutum causias& origine disseramus . illud a Cicerone ias clare dictum accepimus, virtutes omnes ex ip ai Itomu
399쪽
hominis natura veluti ex communi sonte pro dire. Sunt enim ingeniis nostris femrna innata virtutum. qua si adolescere ιiee et , ipsa nos ad
beatam vitam natura perdueeret: nune autem mmul atque editi in lucem , ω fuscepti fumus ,
in omni continuo praυ tate , in summὸ opinio num perversitate versamur , ut penὸ eum dacte nutricis errorem suxus videamur. Cum vero parentibus redditi, ides mag/βνis traditi fumus, tum ita variis imb.imur erroribus , ut vanitaxi veritas , clur Urnioni confirmata natura rna e dat . . . eum Deris accedit eodem quasi maximus quidam magister populus, 'atque omnis undique ad vitia consentiens multitudo , tum planὸ infeimur opinionum pravitate , a naturaque ipsa de
Discimus, ut nobis optimam naturam invidisse videantur , tur nihil melius Minini , nihil mais gir expetendum, nihil prastantius bonoribus imis periis , populari gibria iudieaverunt , ad quam
fertur optimus quisque , υeramque illam bone statem expetens, quam unam natura maxime inisquirit , in summa ruanitate versatur , consectaturque nullam emnentem effigiem virtuτιν , sed adumbratam imaginem glorias a Ex quo clarissi ne apparet virtutes ab ipsa rationali natura , qua praediti sumus , atque ingenito amore, quo ad bonum, honestatemque dirigimur, oriri debere; cumq; illa boni, vel honestatis eupiditas pravis affectibus perturbetur , atque pulcherrimus virtutis splendor sensibilium rerum illecebris, ac erroribus extinguatur, industria quoque, vel exercitatio reis quiritur, ut perenni virtutis, ac honestatis amore in ingulis actibus dirigamur.
400쪽
liorum opinio , qui nibit natura iustum esse , aut bonestum , vel turpe, sed consuetudine I go aὶ dixerunt; ideoque virtutes a vitiis non natura ipsa, sed opinione solum , hominumque iudicio distingui putarunt. Hae etenim in opinione eκυlimare, non in natura , posita, verὸ dememotis est. Nam nec arboris , nec equi virtus , qua
dieitur in quo abutimur nomine in Urnione fisa est, sed in natura b); ideoque , si rerum omnium bonitas, atque persectio non ab incerta hominum opinione, sed ab ipsa illarum natura dependet, meliori certe jure hominis vim tutem ab ipsa natura repetendam esse erudi. mur ; cum praesertim virtus ab honestate se jungi non possit, sed illi arctissim E adhaereat; ade que si e uti honestas, vel humanorum actuum bonitas ab aeterna, perenni, vel in variabili lege dependet, ita quoque virtus ipsa ab aeterna lege pendere debet, ut juxta varios hominum more S , opinionesque variari minime possit . Argumento quoq; esse poterit virtutem nona variis hominum opinionibus, sed ab ipsa potius natura pendere, quod in explicanda virtutis , ac honestatis imagine nationes omnes mirificd conspirent; quod eximio prorsus amore virtutem inquirant; quod denique , licet efferae , barbaraeque sint, pulcherrimum tamen virtutis splendorem in aliis conspiciant, ac venem
rentur. Qua etenim natio non comitatem , non
ca)aρ Laer. bin Cic. DT. L. Virtus repulse nescia sordidae, Intemeratis fulget honoribus . Nec fumit, aut ponit honores Arbitrio popularis aurae.