장음표시 사용
171쪽
rsη ΙNsTI Tu TI ONIs Lunam, dum Terrae circumducitur, simul cum ipsa interim per Zodiacum a Sole transferri; dc Planetas etiam, Lunulasve Iovialtis, dum ipsi Iovi circumseruntur. Postremδ, esse prorsiis improbabile , inane esse illud tantum inter Venerem, Martemque interstitium; & spatio tanto habito , non posse adhuc Martem eatenus abduci, ut ipsius circuitus non intersecet circuitum Solis. . Verum respondent; ut Conditor Mundi secit interstitia Fixarum adeo inter se inaequalia; sic secisse illum ut spatia inter Planetas inaequalia Arent. Nempe varietate res gaudent, & Mundi persectio in ea sic consistit; ut deberet potius videri improbabile, nisi talis varietas in rebus naturae observitaretur.
Sectionem porrδ illam circuitus Solis a circuitu Martis , nulli esse obstaculo; tum quia hujusmodi circuitus per liberrima spatia sunt, ac mente dumtaxat cernuntur; tum quia non possunt unquam Sol , &Mars sibi ad ea loca invicem occurrere; quoniam Mars in ipsis non est, nisi dum est Aeronychus, seu circiter ipsam sui cum Sole oppositi
Et sie illi quidem sententiam desendunt. CAPUT XV. at si iuxta ipsium distram ,-Magnitati Siderim e
Quperest, coronidis vice; cum Delio non modo impres arit vastu otem illam ingentem Copemiemi Systematis, sed Systema quoque Ptolemaico longὸ angiistius invexerit ; seperest , inFam, fervideamus, quid opinatus fuerit non modo de distatis, & magnitudine Planetarum , sed etiam de distantia, & magnitudine Siderum A mxoriam. od ad Planetas itaque tipectat; postquam ipsorum parallaxeis,quam timi licuit , venatus est , talem pronunclavit cujusl dum versantur ei citer medias Iongitudines a Terra distantiam.
172쪽
Et postquam studiose observavit, quantumqae Telescopio nondum adinventin exquisite potuit, apparenteis singulorum diametros ita definivit et Luna, 'Mercurius,
mediocris Venus. est terrenarum Si- midiametrorum. qua absunta a Terra. sol, Maras
Lunae Mercurii Veneris Solis Martis Iovis Saturni
Tum Magnitudinem cujusque, ut consequitur, pronunciavit, Sunt Luna
Saturnus majores. I . χχVieibus , quam Terra.
Αd Fixas vero quod attinet , post quam attendit debere eas esse ev ctiores Saturno , non modo cum est in distantia medioeri , qualis recitata jam est; sed etiam cum in maxima, quis, statuit semidiametrorum te renarum r23 -.ac evectiores etiam secundi cujusdam quasi Epicyli Α p gaeo, cui distantiam inhitur semidiametrorum I 29 . ideirch ait Fix rum sphaeram vix posse a Terra propius abesse, quam scinidiametris te renis I 3 o. Et cum sit laeertum , utrum omnes Stellae aequali er a Terris distent, ac verisimilitis videatur earim quasdam altius, quasdam humilius intra ' Diuili od by Corale
173쪽
iso ΙΝsTI Tu TIONI s A Taio NOMICAE . LIa. III. intra ejusdem Oet;vae sphaerae capacitatem collocari; consultius seeetiamus, inquit, si adhuc millenas semidiametros priori summae aggrega
Quare de Distantiam Fixarum a Terra statuit praete proper neque enim haec, inquit, exacta, &sbbtili mensura sunt pervelligabilia) esse Terrenarum semidiaenetrorum I 4 m. Subinde autem ex hac diltantia, & ex desilitis, quantum licuit citra Telescopii subsidium diametria Fixarum apparentibus in hunc modum;
Diameter apparens Fixarum . magnitudinis.
t o , Deduxit cujusque, pro suo ordine, magnitudinem, seu molem ita se habere; Sunt Fixae Magnitudinis.
Adjecit verb, elim non omnes primi ordinis, prima,ve Magnitudinis stellae, aequales inter se appareant, & proposita magnitudo conveniat proprie mediocribus: adjecit, inquam, fieri posse, ut quae in I. ordineinaximae sitae, uti Canis major, & Lyra, excedant Terram centies; quae minimae, quadrinies quinquies. Et lic quidem Tycho. Verum de hisce Systematis, deque tota Institutione Astronomica
174쪽
EMIRA EuNTu R, si qui me norunt, addictim divulis muneribus virum ad hu
mana digredi studia; &, quasi propriae sun- pigeat , stagesthm Ecclesiasticum
ui cademico commutare. Nimirum videri id potest,nomen dedisse militiae sacrae, in & transfugere ad prophanam; manum mi- aratrum,S retrorsum aspicere;asse tum esse in libertatem, & cogitare adhuc AEgyptum. Sane vero, ad me quod spectat, non sine pudore rem aggrederet, ii ipsam quidem ex spontaneo, propri que delectu obirem; si non semel, ac iterum, tertiumque itissus obsequi, obtemperarem voci, quam licuit interpretari esse divinam. Ipsa porro vox tua est, EMINENTISSIME CARDINALIs, qui Regi Christianissimo, a quo institueret, oblaturus me, sic dignatus es me interpellare, ut multum, diuque repugnantem tua dicam patientia, an bonitate sieseris i & qui poteras imperando, perstiadendo malueris compellere tandem ad dedendum manus. Nempe estucisti, ut intelligerem non vocari me ad prophanum munus, quod credentium Pater Abrahamus alienum a se non duxisset; cum testantibus Hecataeo, Bero , Nicolaoque Damasceno docuerit AEgyptios numerorum,ac siderum scientiam,& licet Aristoteles ipsos Sacerdotes AEgyptios Mathematicas invenisse scribat, dum post exhibitum Diis cultum, abunde esset temporis, quo X fetiari 'Diuiligo by Coosla
175쪽
161 ORATIO. seriari pennitterentur; helae saltem constare, eas creditas sitisse a xliis divinis originem ducere; neque ipsaram professionem fuisse habitam Sue . dotibus indecoram. Ac ne quis solos Ethnicos reputet hoc censu habemdos ; commendari ecce D. Basilium a B. Gregorio Nazianaeno , quod fuerit non mediocriter in Astrologia, Geometria , Arithmetica , aliaque
versatus: &, cilin Patres caeteros, tum speciatim Beatos Hieronymum, dc, Augustinum passiin declarare, quam hae disciplina necessiciae fuit ad Scripturae Sacrae raterpretationem.
Essecisti quin-etiam , ut intelligerem duplicem esse Codicem sacrum, quo Deus innotescere hominibus voluerit; alterum scriptum , O qui Sacrorum Bibliorum venit nomine; alterum apertam hanc iacient, sive majestatem, ac Naturam rerum. Et cum priori interpretando destinati sint viri Theologi supernaturali scientia eruditi; ad posteriorem inter- prctandum comparatos esse Mathematicos, qui iraturali scientia instructi haberi non immerito Theolni naturales valeant. Scilicet ipsam verit tem , quae non aliud a Deo est, inanisestari duplici luce, Revelatisius puta, ac Demonstrationis; & priore uti vocatam I heologiam, post riore Mathesin solam; cum aliarum quidem, quae dicuntur, scientiarurn non demonstrationes, sed conjecturae sint, nisi si qua luce Matheseos
Denique essecisti, ut intelligerem duplex es Templum, in 'uo
Deus Mystas, Sacerdotesve exigaF; alterum nempe ipsain Ecclesiam, in qua juxta Divini verbi revelationem adoretur; alterum Systema hoc rerum, in quo agnitus iuxta characteres inestibilis sapientiae colatur. Quamobrem & me dumtaxat voluistic Templo in Templum transferri; quod, cum gratiarum sint divitiones, de in domi Dei mansiones sint multae; credideris fore, ut mea qualiscumque industria posset in hae parte Divinae familiae non inutiliter collocari. itaque tua haec est vox, qua ut alter Saniuei Si dicere liceat comstanter vocatus mentem obediendo composui, ratus te locum in Ecclesia tenere adeb eminentem; te ea providentia dispensare munera, quibus, ut Maximus a steris Regi Christianissimo, es praefectus ut resistere di tita puduerit; neque eam adire stationem, in qua me collocatum velles;
ac pro viribus eam Spartam, quam praescriberes, exornare. Quinetiatu probe memor eum fuerim heroicae illius virtutis, consiimmataeque piet
tis , qua pernosse te ab usque Eremo, Infulisque primis praefulgentem
176쪽
INA uou RALI Llicuit, induxi facile in mentem, quicquid consilii caperes, non posse a summa virtute, pietateque non proficisci.
Sisto proinde me iam Tibi, totique: illustrissimo,nobilissimόque Consisset, ut opus aggrediar sib tantis auspiciis, quod jussisti me exsequi; &pra lectioncs habiturus Cosinographicas , seu de Mundo; ab hymno exordiar Conditoris Mundi. Siquidem, cum Plato, qui habitus est inter Philosophos divinus, quaerenti quid ageret Deus, celebre illud responde-
rust vG ἐγ π Saιν, Exercere Geometriam Deum; nihil videor facere posse, aut argumento accommodatius, aut generi vitae meae consonantius, aut
Tua, totiusque Consessis celeberrimi attentione dignius; quam si, cum
ipse quoque per nam philosophi Christiani gerens, haud secus, quam
ille fuero responsurus, dicere adnitar, qui Deum exercere Geometriam
Principio vero, cum Geometria, aut contemplando, aut agendo sex quo distinguunt Theoremata, Problemataque exercratur: videri potes non incongrue intelligi Deum exercere Geometriam, tam dum contrin-- platur, ac potissimimi sese ipsinn considerat; quam dum agit, maxime vero, Mundum creat, ac moderatur. Et de Contemplations quidem pi primum dicamus; stipponendum prosecto est, illud esse inter divinam . humanamque discriminis, quod humana ratiocinando, seu ex principiis ad conclusiones gradatim pergendo incedat; divina, cui nuda, & aperta
sunt omnia; cui nullum consequens est minus manifestum', quam antecedens ; cui omnis propositio, communis, sententia, seu axioma est: divina , inquam, simplici, & citra omnem laccessionem intelligentu, perficiatur.
Donec porro Deus in seipsim attendit, ecquid inspicit, ut Geometrice contemplari quicquam censeatur 3 'Scilicet primum Naturam suam, ac deinde Triadem sacram Hypostaseon, seu Personarum. Nam impruinis quidem Naturam contuetur, habetque ut Sphaeram, cujus Ethnicoetiun definientri centrum sit ubique, circumferentia nusquam. Quo loco par est admonere; cum Deum nemo viderit unquam; clim habitans Deus lucem inaccessam, & hominum, quasi noctuarum, oculos fulgore praestinguens, posuisse icatur tenebras latibulum situm; eapropter non esse, . cur nos, miselli homunciones, & pulvis, cinisque cum simus, quidpiam de tanta Majestate, quatenus in se est, non dico estari, sed ne hariolari quidem contendamus. Quocirca decere , ut no sic habeamus ; nosse. X a Devin
177쪽
Deum figmentum nostram, & paterna quadam indulgentia, serre nos de se, non ut in se est, sed ut nostro captui congruum est, loquenteistac esse abunde, si ea balbutiamus, ex quibusvse, qua bonus est, tanquam ex ore infantium, lactentiumque laudem perficiat. igitur concipimus Deum, dum suam speculatur naturam, habere i sana, quasi Sphaeram; quatenus a nobis nulla figurarum capacior, aequabilior, perfectior intelligituri quatenus cum sit semine individua, eu idistinet veluti centrum, ex quo divinae persiri itiones, quas & proprietates,& attributa nominant, quasi radii quidam dimanent ; quatenus istae persectiones sivit ipsi quasi circumserentia, qua veluti circumscribatur, seu, quo potest iiiisdo definiri, discernatur ab omni re, quae non est Deus. 'manquam , ne propterea veram aliquam limitationem imaginemur, , nusquain exstare hujusinodi Circumserentiam dictinus, innuentes nil lam perfectionum divinarum esse extremum. Quomodo, ne vox quoque Centri limitatum quid seggerat, ideo ipsem esse dicimus ubique; i nuentes naturam divinam in omnibus, & cum omnibus perfectionibus idem esse; ut pote quae fons simul inexhaustus, & Oceanus interminatus fg.
Ac mirari quidem par est Centrum tantae foecunditatis, ut puncturn cum sit, pro immenso tamen habeatur: sed illud nimirum idem est, quod Morias, sive unitas; quo nomine Pythagoras jam olim designavit Deum. Dictum celebre Trisnegisti est, Mouas genuit Monadem, &suum in se reflexit ardorem; id e tum nonnulli de Sanctissimo Trinitati inysterio accipiunt; tum D. 4 homas censet potius ita esse i terpretandum , ut intelligatur Deus , qui est unus , Mundum , qui etiam unus est ob sui amorem condidisse. Sed potest forsan res eo spectare , quod cum numeri In seipsos ducti , alios a se ipsis gignant
numeros et nam blaarius bis quaternarium creat, ternarius ter novenarium , quaternarius quater senarium denarium ; Monas i men , seu unitas nihil aliud , quain Monadem , seu unitatem pariat; quoniain unum semes, unum tantum est. Et cum bictrius , tern rius , caeterique numeri multiplici sui in seipsos ductu , reductuque sese in quadratos, cubos, quadrato quadratos, quadrat cubos, cu - cubos, aliosque maiores, maioresque numeros, ut in radios quosdain veluti diffindant: ipsa Monas, seu unitas in seipstin perpetub rediens ,
sibique & radix, & quadratum, & cubus, & alia exsistens, ipsos sui r dios,
178쪽
dios , seu inomine alivi ipsum sui ardorem in seipsis, reflectat.
Hac proinde ratione Deus vere Monas est , quatenus non potesλenunciando duci in ullum sui attributum, quod Deus non sit, aut alladde Deo , quam Deum declaret. Quippe, dum quis dicit , Deus bonus est, ninil aliud, quam dicit, Deus Deus est; quod Dcus sit bonutas sua; neque tam istud attributum, quam Saplantia, quam caetera, aliud sint, quam ipse-met Deus. Unde & dici potest Monas enunciari
de Monade, ac suum in se reflectere ardorem; quatenus divina natura quodvis attributum enunciando refert ad se , suamque cum ipso communicat denominationem. Ac rursus esse idem cum c entro , quod ubique sit ; quaenus nullum est attributum , in quo , cum quo
idem non sit , quodque in scipsam quasi non reflectat; instar lucidi
in centro Sphaerae collocati, dum radii ut exeunt, sic redeunt in ce
Exinde vero intelligitur non modo Unitas divina; prout tam repugnat naturam Divinam, quam ut Monadem, aut centrum sphaerae multiplicari ; verum etiam Simplicitas , prout . tam a Deo aliena est omnis compositio attributium, quae Deus non sint, quam ab Unitate omnis contextura quadratorum , dc cuborum , qui unitas non sint. Et cinnaliunde Sphaera sit, cujus centrum ubique est, circumsurentia sine extremo; intelligitur etiam, ut persectione Infinitus, sic spatio Immensis , duratione AEternus. Imb & intelligitur , ut immutabilis , prout nulla perfectio est ., quam acquirere , nulla , quam amittere va Ieat ; ita & Immobilis , prout non est locus , ad quem accedere, aut a quo recedere possit; & Ingenitus , atque immortalis, prout
incoeptionis , desitionisque est incapax , ut psita M . , id ipsum, quod est.
Prolixior aequo evaderem , si percensere caetera vellem , aut in iis etiam ostendere quas rationes Geomotricas Detu contempletur. Nam circa Potentiam, ut exemplo dicam; relationem intelligens, quae est inter vim motricem, & pondus, comparat creabilia omnia in nihilo sui
quali quiescentia, cum sua illa omnipotentia, quae sola est par ipsis e nillilo dimovendis. Circa justitiam ; tum similitudinis , tum aequalia talis rationes perspiciens , priorem agnoscit in specie illa iustitiae, quam Distributivam appellant , quatenus tribuit unicuique secundum propria opm , posteriorem vero in illa , quam Conmutativam ;
179쪽
rsis O R A T I o quatenus lieet nemo prior dare, quod illi retribuatur, posse; ipse tamen
est adeb bonus, ut ea quae largitur, munera coronet. Circa Bonitatem proinde, atque adeo circa Clementiain, Misericoriiamque t ad tam maioris, quam minoris inaequalitatis rationes arrendens, pervidet qui juxta priorem remuneretur ultra condignum, probos; qui juxta posteriorein puniat citra condignum improbos. Circa Scientiam, atque id- . eircd, cisca Sapientiam , Providentiainque ; fortiter attingens a fine ad fi iem, sic, ut inter figuras congruas, incongruasque, intelligit quicquideli rebus omnibus vel consentaneum, vel dissentaneum, ut exinde sit ratio, qua omnia naviter disponit. Circa denique Praedestinationem: . altitudinem divitiarum scientiae, sapientiaeque consideram; ac pernoscens quae longitudo, quae latitudo, quod profundum, seu quae abyssiis sit iudiciorum, decretorumque aeternorum ; conmensurationem intuetur, quae est inter hominum massam, operaque eorum vel bona, vel mala cum
iis beneplacito ; isnetli nobis secerit imicia incomprehensibilia , &non vestigabileis vias ; ut si quod miremur, potiusquam scrutemur rquisi hae sint nobis incommensurabiles, & veluti irrationales, seu surdae, ac ineffabiles, ut vocant Geometrae, quantitates. 'Iain , quod ad sacrum Hypostaseon, Persenarumve Triadem spectat; ipse sane esse videtur, ob quam dici potest Deos contemplando, . aeternam qxandam . ac ipsain quidem super-eminentem se super-excellentem , nulli comparandam , exerceme Geometriam, juxta illud, Pater meus usque modo operatur, &ego ope or. Videlicet actu ipso contemplandi duae Hyposisses, seu Persenae exsistunt'; altera Intel-l igentis, seu Patris aeterni; ahera Verbi, seu aeterni Filii. Et quasi Comtemplatio haec, qua Pater, & Filius eonstituti se mutuo spectant, sit emianentissima ratione, Propositio simul, ω Assumptio incomparabilis Syllogismi; non potest non consequi ardor, seu potius non simul aecordi, coexsiliereve reciprocus Amor, tertia nimirum Hypostasis a Persona veSpiritus Sancti, qua Conclusionis cuiuspiam instar, numerum terminet productionum, Personarumque aeternarum. Λn-ne proinde hoc adorandum Trinitatis mysterium habebimu ru sus ut Sphaeram, cujus quasi Centrum sit Pater auernus, qui totius Divinitatis fons, otiso, principium accommodate dicitur; Circumferentia Filius , in quo legitur habitare plenitudo Divinitatis: & Radii centro, circumferenti eque intercedentes Spiritus Sanctus, qui est Patris, & Filii
180쪽
eommunis, & quasi intercedens ardor; ac veluti nexus, vinculinisve mu- tu Θ Αn-nepotius dicendum est eminere in hoc Mysterio quicquid sublime, magniticumque humana Geometria etiam-num requirit Percet bre est latere eam adhuc, quam Quadraturam circuli vocant; atque idcis.co in eo esse, ut describat I riangulum,cujus fi balin ostendcrit circuli ambitui aequalem tum demum esse Circulo Triangulum aequale demons ret. At in hoc Mysterio augustissimo gloriossiuna Personarum Trias ita infinitae essentiae, ipsiusque Recunditati, tanquam Circulo exaequatur, seu, ut sic loquar, & verius quidem, ponitus identificatur, ut cum l it Omnivir , di cuiusque una, atque eadem essentia; una proinde, ac eadeat lit immea- sitas, aeternitas, di persectionum plenitudo.
Sic, cum nondum norit humana Geometria trisecare angulum, divia dere-ve, &, Gra accommodationem mechanicam, ostendere divisum
esse in tria ae alia: habemus in hocce Mysterio unam Essentiam non tana trisectam, quam integram commui,icatam in tria aequalia Supposita, quae cum stinui, sigillatimque totam, individuamque possideant,lint inter se tamen realiter distincta. Et cum illa adhuc miretur in iis Angulis, quae ad contactum circuli fiunt, dari quidpiam maius, dari quidpi in minus, non dari aequale ; seu posse a minore ad majus, a majore ad minus, & non tanam unquam per aequale transei: ecce in hisce Suppositis , Ηγpostasi
sive divinis cum ipsa Esseruia identificatis, datur quidem producens, datur & productum quae inter, esistuu δ solet Disquiparant relatio
& tamen non majus, non minus, sed aequalitas mera est; quando neque
Per na producens est caussa, ut ea ratione maior sit; neque producta licoritur, ut quasi effectus dependeat, sicque censeriminor possit. Adhaee, ignorat illa adhuc descriptionem aliam, quun mechanicam, duarum linearum proporat alium datis duabus intermediarum, ut factum super secunda, facto super prima sinite solidum, ruionem cum ipso reserat extremarum. Nempe ex hac re ignorata, notum eli nesciri qui duplicandus cubus sit 3 ac peccatum propterea esse, cum jubente Minoe sepulcrum Glauci, & iubente Apolline Deliorum aram duplicare oportuit; uti & peccavit in oppositum Chares, cum duplicare Rhodium Colossum iu dimensionem omnem aggrestus, non- nisi invertae duplum postulavit. At hic, miro modo, inter Deum, & Hominem, quasi extrema , datur, qui ex duabus Naturas constituitur, & cui inditum Mediatoris nomen, Sio'ώπω, Christus 3 Q positum nempe admirabile, quod in secunda