장음표시 사용
241쪽
semus hane literam scoli. Vno modo dicendo, quod huius disiun uuat. prima parser falci quia secunda intentio non pertinet causaliter ad aetum intellectus componentis vel diuidentis, quia non causatur tali actu. S cunda vel o pars est vera, quoniam causatur ab actu comparatauo . Sed quaeret forte aliquis quale doctor po Mit illam particulam componentis vel diuidentis; cum secundae intentiones non causentur a tali actu Dico quod cum secunda intentio dicatur intentio secunda inquantum terminat actum secundarium, seu inquantum terminat actum Productilium praesupponentem actum secundarium; sicut prima interio dicitur prima inquantum termiuat actum primum, ut in praecedenti quaestione diximus. Et cum ne dum com paratio dicarur actus seciandarius dicitur enim comparatio actus secundarius respectu actus, quo res absolua
Concipitur , qui dicitur actus primus sed etiam compositio vel diuisio; dicitur enim actus secundarius relectu actus, qui est indivisibilium intelligentia,ut patet ex. 3.de anima to. m. 1 I. Et cum doctor in illa 23.L1- non vellit determinare respectu cuius actus
secundarii comi eniat secundeitas intentionibus secundis. Ideo apposuit illam particulam, componentis, &c. Et locutus est si ab disiunctione: quia non utraque pars illius disiunctivae, sed altera tantum, scilicet ultima, est Vela . Vel aliter exponi potest illa litera, dicendo. Totam verificari de secunda intentione, licet non de e dem. Vnde doctor non posuit disiunctionem dicendo. Uel conserentis unum, Sc. quia una pars illius disiunctivae sit vera , & alteia falso. Nee quia ubi ponit lillam secundarum intentioni in definitionem non vellit dolei minare respectu cuius actus secunctitas conueniat intentionibus. Sed hoc ideo facit, quia altera pa: s illius disiunctivae non velificatur de suali bet intentione , quia non quaelibet in
tentio pertinet ad actum intellectu
comparative componentis, ut ex his quae statim infra dicam manisellum erit. Dico et go quod secundarum intentionum aliae pertinent ad actum intellectus componentis vel diuidentis;& aliae pertinent ad actum intellectus conserentis. Unde pertinentes ad actu intellectus componentis vel diuidetis non pertinent ad actum intellectus conserentis unum ad alterum ι nec θconuerso, quia intentio quae causatur ab intellectu componente vel diuidente non potest causari ab actu intellectus conserentis unum ad alterum,nece conuerse . Pro cuius intellectui nomni notanda. Primo quod quandoq;
intellectus comparat incomplexa non uniendo illa, seu non praedicando unude altero: ut quando comparat anniat ad hominem, ad leonem,ad asinum,&ad catoa animalia inquan uim est communicabili illis. Et tunc intellectus tali actu comparatim, vel actu productivo praesupponente istum actum comparativum, causat intentiones iscundas , de quibus Prophy. in libro praedicabilium , & Arist. in libro praedicamentorum. Quandoq; vero comparat incomplexa, ac compi cxa uniendo illa. Et quoniam incomplexa uniri possunt in propositioniam inrado vel negando unum de altero. Ideo quam doque intellectus comparat incopi xa quantum eorum identitatem, ut cuassii mat unum de altero, puta dicedo, hominem esse animal. Et aliquando comparat incomplexa quatum ad e tum diuersitatem, uniendo illa in propositione negativa, ut cum dicit, hominem non esse asinum. Similiter cum vnio non tantum fiat mediante copulaverbali, sed etiam mediaute aliqua alia coniunctione, ut contingit in propinstionibus hypothethicis, in syllogia sinis,&consequent ijs: idcirco intenlectus non tantum potest comparare lacomplexa uniendo illa in aliqlia una propositione catepori aper verbum.
242쪽
Actus coparat iuvquo dρ compositio, vel
positiones eategoricas, unienda illas rer aliquam comunctionem, quod facit formando unam hypotethicam propositionem. Coniunguntur aut e pluvres catagoricae in una hypothetica per aliquam harum coniunctionum, si,&, vel, aut per aliam consimilem. Poteli quoq; comparare plures propositiones uniendo illas in aliquo uno discursu per istas copulas rationales, essio, vel igitur. Et nota quM intellectus illo actu comparativo causat intentiones secundas , de quibus Arist. in libris Perili. & in tota noua logica pertra Ctat . Secundo notandum si compositio vel diuiso possunt accipi dupliciater. Uno modo pro ut de ipsa loquitur
Philosophus. 3.de anima tex. ccim. I.& fc est quidam actus intelligendi, indo contingit esse vetitas, vel falsitas i malis, aggregans in se, vel praesium Ponens duos actus intelligendi simplices. Alio modo prout de ipsa loquitur Scotus in reportatis.1.d.3 8. & sictii 'llud est nisi comparatio extremo rum cum eorum identitate, vel diuerinstate. Et ' disterant compositio primo , & secundo modo accepta patet edoctore ibidem. Nam secundum ipsu, compositio primo modo sumpta non est in Deo. Secundo vero moao sum pta est in Deo,quia Deus potest aliqua comparare vel cum eorum identitate, de sic dicitur componere, vel cum e rum diuersitate; & sic dicitur diuidere. Dicamus et ulterius, quM accipiendo eompositionem, &diuisionem, ut de ipsa loquitur Phus ubi supra,actus cCin
nativus pol dici compositio vel diui realiter. Sic tetelliae o, idem
mel actus, is est copo inio vel diuisio, sit actus comparativus, ut in sequeti. q. declarabimus. Vel actus comparativus
pote si dici c6positio vel diuisio consecuti uc, veI praesuppositive. Si actus comparativus est actas i. itelligedi, sieactus quo intelliectus comparat incomprexa, vel complexa, uniendo, illa in aliqua propositione eateῖoi ica,vel hy
tinet ad secundam operationem inreti lectus,& est realiter actus coponendi. vel diuidendi, ut dicit Ioede Bali Olis. 1.d.3 8.o. I. .3 . Si au t actus coparativus non est actus intelligendi, sic, aliquis actus comparativus ct compositio,vel diuisio conleculiue, seu Praesuppositisue. Sed de his olbus magis in sequenti aestione. His praenotatis, dico, qaliquae secundae antentiones causamur ab actu comparativo, qui vel realiter, vel praesuppositive dicitur copostio. Vel qui dicitur compositio, accipie do compositionem,ut de ipsa loquitur Sco tus ubi supra. Aliae secundae inten tio nes cata fantur ab actu quo conri rantur incomplexa non uniendo illa. Et tales dicuntur pertinere ad actum intellectus conserentis unum incomplexum ad alterum. Ex patet quare doctor dixit componentis vel diuidentis. Vel saltem conserentia unum ad ali
PκiMA dissicultas in vhima parte huius quaestionis examinanda est.Vtrudetur actus productivus secundarum intentionum, qui scilicet si alius ab actu comparativo. Videtur quod non,
intellectus non hauet actum producti uirm, nisi respectu speciei intelligibilis, & respectu actus intelligendi . Dico triplicem in intellectu esse actum productivum. Ouidam est productilius speciei intelligibilis; di talis est
actus intellectus asentis,ut communiter C miro concedunt : quia eius est
omnia facere, idest transferre de ordine in ordinem, quod facit causando speciem intellitibilem, ut clarum est .3. de anima. Alius est actus prodi ctiuus actus intelligendi, seu ii Heli ctionis. Et talis actus est actus intellectus possibilis, ut multi dicunt. Quod
si obiicias, quia intellectus possibilis
non est actimis, ergo non eit productivus intellectionis; Antecedens p
losophus dicit, quo i intellectus poss- talis, est oma a lien, di no dicit,quod elua
actus P ductivus secundarum inietionu detur actus J
243쪽
eius sit aliquid facere. Item materia,& essiciens non coincidunt. 1. Phἶ.t . comm . o. sed intellectus possibilis dicitur materia intellectionis, cum illam in se recipiat, ergo non potest esse eius causa essiciens. Ad primum dico antecedens esse falsum, quamuis enim intellectus possibilis non sit agens, est tamen activus; unde in plus se habet
activum quam agens; negamus enim dari sensum agentem,& tamen concedimus sensum esse aestuum,ut alibi d annus. Ad eius probationem dico.
Quod non dicit Philoisphus, quod in ellectus possibilis sit Omnia nera, quia eius praecise sit recipere, & nihil
causate . Sed dicit quod eius est omnia fieri, idest recipere omnia intelligibilia; respectu quorum dixit intellectus agentis esse omnia facere. Unde licet sequatur, intellectus agentis et omnia facere,ergo in teste his possibi- Iis nihil est facere sed omnia recipere; uni tmiter loquendo de actione, &receptione: non tamen hoc sequitur, ita di formiter loquendo de actione, α' Ieceptione . Modo intellectus agemtis est omnia facere i idest facere omnia de potentia intelligibilia actu intelligibilia quod facit intellectus ages caulando speciem intelligibilem ἔEe ideo sequitur quod intellectiis possibilis nihil sit facete, sed omnia recia Pete , quia eius non est facere de po- L . at tentia intelligibilia actu intelligibilia, sed bene eius est recipere speciem intelligibilium omnium. Sed non sequitur postea ex hoc, erno intelle his ressibilis non sit facere de potentia in elicetum actii intellectum, seu eius Res est causale intellectionem , sed tantum recipere; quia tunc saetio, seu actio, & receptio no accipiuntur unia formiter . Sed de hoc alias magis. Malesia, 'ide Scotum.q. s.quol. &. q. T. colla. Δ effcies Nomnua. Aa aliud de. a. phy. dico. quo non Philo Dylium ibi loqui de materia ex coinci da, seu emteria prima , non autem dum. Cemat Q ia in qua, seu de materia s cunua . Aluis est actus productiuus secundarum intentionil; & talis actus necessario HS supponit actum com Parativum s. Quando doctor in. I. a. 3.
dicit, intellectum non habere acti: productivum, nisi respectu speciei intelligibilis, S actus intelligendi, lo-
ruitur de actu productivo non nece Girib praesupponente actum comparativum, qui actus productivi sunt pro ductivi entis realis. Alia di cultas est. Utrum si secumda intentio pertinet ad actum productivum , pertineat etiam aliquo modo ad actum comparativum. Dico quod pertinet tunc ad actum comparativum non causiliter, sed inquam ad aliquod praesuppostum necessatio.
cipale dicendum, quod intentio secunda est comparatio passiua praesuppositive ' quia accipiedo comparationem passiuam, tam pro intellectione comparativa, quae dici potest comparatio passiua producta ab intellectu comparante . Qiij m pro comparatione passiua, siue est quaedam relatio rati nis derelicta in obiecto comparato ab intellectu comparanter quaelibet talis comparatio necessario praesupponitur causationi secundarum intentio um. Vel dici potest comparationem passuum tripliciter accipi pose . Uno modo pro intellectione comparativa. Alio modo pro relatione rationis qua
obiectum comparatum resertur ad imtellectum comparant . Tertio m
do pro secunda intentione, qua obiecta dicuntur sol maliterccmparari seu referri ad se inuicem. Vocatur autem secunda intentio comparatio passiva. denominatione quae ni a causa. Do
ratione passiua tertio modo si Inpi . cum dicit intentionem secundam esse comparationem pasta an α
244쪽
Virum intentiones secunda camsentur , vel potius de retin- quanIur ab initalicta p
ti iῖIn Erva quδd non causetur. Quia quicquid causatur ab
en Cleali ei. ens reale, sed in ellcctiis cli ens reale, e go si intentiones secundae causantur ab inellectu, ei uni enaa realia, P noest dicendum. Maior P obatur, quia nihil agit vitia si in speciem; cum conueniens dicatur fieri a conuenienti, seu simile a suo simili, e: go ens rationis non potest esIe abentereat r. Item si causantur ab intellectu, aut ergo causantur per actum rectum, aut per actum reflexum, aut per actum collatinum .audi per actum producti uu. Non per actum rectum, ut communiter conceditur ab omnibus. Quod sic probari potet t. Actus qui est finis p tentiae non est pio durituus alicuius, sed actus rectus, imo di quilibet actus intelligendi, est sinis potentiae, secun
ctivus secundar intentionum. Nec etiam causantur per actum reflexum. Tum quia actus reflexus est actus intelligendi. Tum quia intentiones t ecundae non causantur eodem actu quo intellistuntur, secundum Boetium, sed intelliguntur actu reflexo, e S .no causantur tali actu. Nec etiam causantur per actum collativum, qui . comparatio aliquorum creatiorum non est alicuius productilia . Neco iam causantur per actum Productiuum s quia intellectus no habet actum produc tuum, nisi respectu actust
telligendi, ac species intelligibilis, s
cundum doctorem iv. l .d 3.q. 6.de. 7. AD oinosi TvM est Scotus, quis pius dicit intellectum causare intentiones , ut patet legenti cim univcita
lia, eius grammaticam , ae extera eἴus
Ope: atas. Vide etiam eundem docto. Fem. I.d.36uaest. 67. ubi impugnat se cundam opinio iaci s. Nec auctoriatates doctoi is glolandae sunt, dice do, quod accipit causiue lai grssime .
pro aerelinqueret quia tenere quod proprie caulentur non repugnat, sed coni, num est dictis a doctore multis in locis . Nec adducitur aliqua ratio, qua .nos cogamur ad asserendum intentiones non causari. Eiscatior enim ratio, Suam tenentes intentiones de relinqui, & non causari, adducunt,est ratio, quam nos posuimus primo i co alguendo ante oppositum et cuius
tamen solutionem ponam in fine quaestioni S. IN HAC Qv Ars Trox g tria sunt de claranda. Primo quo plex est actus intellectus. Secundo illa vulgata propositio conueniens fit a conuenienti Pseu simile a suo simili. Tertio an in tellectus sit principium realiter pro ductivum secundatum intentionum Ov ANTO AD primum dico , hu actus intelligendi, di actus in
tellectus differunt hcut magis commune, & minus commune, secundum
quol. ac alibit tape. unde quilibet actus intelligedi est actus intellectus,
non autem e conum lo. Quia lacrusim Hligendi est ipsamet intellectio degenere qualitatis,qua intellectus dicitur formaliter intelligens. Actus verbintellectus non tantum dicitur de ipsa intellectione, sed etiam de ipso dicer e, seu producete, quod est actio de genere actionis. Actus intelligendi diuidi potest aut diuisione ducta ex sub stantia, & natura , seu proprietate intellectionis. Quae ab Auera H le anima appellatur seniosior eius differenti mo . Aut diuiditur diuisione sumpta amodo quo intes lectus tendit in obiectum. Primo modo diuiditur
245쪽
simplia simplicium intelligetia est intellectio,
cium in- qua intellectus intelligit aliaua seor. telligen- sum. Quae ab Aue troe appellatur so tia quid . mitio, quia ut quidam dicunt in illa intellectus primo informatur .:Τria lunt indiui ει notanda. Primo, ludd smplietu, seu hilium, indivisibilium intelligentia sic appel-sea sim- latur . non quia ipla si simplex, seu limplicium diuisibilis; quia sic sorte compositio intelligo. est intellectio simplex, ac indivisibilis, tia quare secundum unum modum dicedi quem se appet infra tangam. Sed quia est circa obie- latur . elum simplex, ac indivisibile .s . Unde non nominatur a Philosopho indiuisibilis intelligentia, sed indivisibilium intelligenti Exemplum elide intel- lactroaeg, qua intelligo hominem; elienim talis lintellectio citca obiectumandiuisita indivisibile, quia homo est quid indiui-bile logi sibile, logice accipiendo indivisibile .ce quid . tetmini enim mouos ultimate resolatia' tur pto positio dicuntur indivisibiles logice. Secundo notandum simpliniuIndiuisi- intelligentiam dupliciter accipi posse , bilium ν Dilicet ves stracte, vel tarm. Stricte inrellige est operatio intellectus , seu intelle via quo- ctio, quae est circa obiectum, quod est tu Plici- vere simplex , seu indivisibile . Larse G. vero est intellectio,quae est circa obie- tum, quod est aut vere simolex, aut impersecte compositum. Illud autem obiectum dicitur imperfecte compota
tum, cuius extrema non coniunguntur
.l per aliquam copulantio . Vt dicendo, refinitio homo albus, animal rationale . Ex hoc quo per- sequitur definitionem non pertinere vinet ad ad indivisibilium intelligenti anulis icte indiuisi- sumptam. Secus autem est si large su-hil ill 3 niatur. Tertio notandum, quod Sues intellige sanus in dilucidario disputationum s iam. metaphysicalium lib. 6. ait put. 6. dicit, In simpli in simplicium intelligentianec esse v
clum v aritatem, nec falsitatem: huiusque sentelli Setia tentiae sunt multi alij.3 .de anima. Imo. an nc ve- videtur Auer.commix tertij de animari . huius esse sententiq. Io autem Gramma. Iandunus, Appollinaris, & multi
xandia do Mea ibidem parum me. Nnem, quampluresque alii afferunt id
simplicium intelligentia esse veritatem. Distingunt tamen de veritate, quae est Coumi mitra cognoscentis ad cognia Uuda Octum. Nam alia est inacomplexa, quae quo est habitudo conseimitatis, &simili- p. tudinis actus simplicis ad obiectui intelligibile simplex. Alia est complora, qua est habitudo consormitatis, ac similitudinis amas,qui eli compositio, ad obiectum intestigibile comploxum. Veritas secundo modo sumpta est in simplicium intelligentia. Quod ἀautem in operatione intellectus, quar Adicitur compositio sit formaliter ver Aras, patet ex his, quae habet Philoso- .
vltimi , & ex multis alijs locis - Quod In simpli velis in simplicium intelligentia sit sor cium, in
maliter veritas, probatur . Nam irra telligenia quacunq; operatione intellectuasquκ tiae it venata est conformari Obiecto, t mensu, - , ratum mensulae, est veritas formaliter quia veritas non est nisi talis consoris
miras ; sed non selum compositio, sed etiam quaelibet alia operatio intelleis eius, qua intelligitur aliquod obiectu,
nata est consor mari obiecto, ut me suratum mensurae, secundum Philos Phum. .mera. cap.de ad aliquid. & io
mei. cap. 2. ergo non solum in compo
sitione, sed etiam in simplicium intelli gentia formaliter inest veritas. Item Philosophus 3. de anima tex. com. 26.
dicit, quod scut sensus respectu sui , prij sensibilis, ita & nitellectus respo-chi ipsius, quod quid eii semper est ve
rus. Et Co inmen. ibidem dicit. Qubd- auctio, quae est formatio semper est v ra . Item ad hoe est Pallosoph. 9.met tex.cOm. 11. Vbi videtur velle, quod insmplicium intelligentia est vetitas, no quaecunque, sed quae consstit in attin gentia, vel repres putone . unde
actum, qui est simplicium.iivelligentia esse veru est tam actum attingo re naturam simplicim, & eam rem
sentare. Notandum, uM cum ly sol, natauer scui sopci xmucisalibus Scoiii dictum
246쪽
In simpli dictum est de lν per ses possit deterinia
cium in- nare iohaerentiam,vel inhaerens. Ideo telligen- nullum inconueniens erit dicere, istam tia esse ν propositionem, In simplicium intel- veritate ligentia est vetitas formaliter esse ve- est v u , ram,& fallam. Est equidem vera, si lyia falsu. Armaliter determinat inhaerentiam , quia veritas incomplexa formaliter inhaeret intellectioni simplicium. . Est autem falsa, ut ly formaliter detei minat in narrens, scilicet verita em: quia veritas formalis non est in simplicium in. telligentia: nam talis velitas non est sine vel bo, unde cum dico, hom nem, ' vel hominem album, non dico vertim, vel falsum; si vero addo verbuni, licendo, hominem esse album, sic dico v
In simpli tum, vel salsum. Anisibin simpliacium m- cium intelligentia sit veritas virtualis telluetia Dico, quδd aliqua operatio inteli an sit ve- istas dici po: est simplicium intelligen-ritas vir- tia. Aut quia obiectum eius est simpliatualis. citer simplex, idest non tesolubile ii conceptus priores. Aut quiadicet eius ob e tum non sit simpliciter 'simplex, dicitur tamen simplex , eo quod non est composiaim cum alio mediante aliqua copula, quemadmodum dicimus hominem esse tei minum simplicem . Ia operatione, quae dicitur simplicium . imet i en ita, quia pei ipsam apprehe-ditur ob ectum, quod est simpliciter sinplex qualis est intellectio, qia app ehendi miis ens, ac ultimas diit tentias non est veritas virtualis; quia talis veritas ramum reperitur in aetii respiciente obiectum habens partes, obiect .im au em simpliciter simplex non habet partes. In operatione autem , quae dicitur intelligentia simplici: m, quia per ipsam apprehenditur obiectum, quod & si non sit simpliciter smplex, est tamen simplex, est v ritas virtualis: quia in tali obiecto sunt partes, quae vere uniri possunt per c pulam vel balem. Cum enim in homi- ne includatur animal, RI rationale,que sunt partes eius, de ve e praedicari pos- sntaei sta homine. dicendo hom 3 est animal, ac ratio te idcirco ia actu
quo apprehenditur homo dicisus eraveritatem virtualiter, seu veritatem virtualem. Viso quod, & quomodo in simplicium intelligentia est veritas. Nuac ulterius dubitandum est, an ires Eeodem actii sit falsitas γ Io. Gramma. an sit fa Iandunus, & quidam alii tenet partem
nega. tuam. Et hoc probatur a Iandu-n . .de anima. q.3 I. tali ratione. Imtellectus aut habet speciem represe tantem quidditatem, aut non habet huiusmodi speciem. Si habet speciem,sc de illa quidditate habet veram cognitionem in actu, vel in potentia propinqua . Si autem non habet speciem, sic non intelligit talem quidditatem, nec ex conse uenti potest habere cogit itionem falsam de tali quidditate . Aphollinaris 3. de anima. q. . dicit. In simplicium intelligentia esse falsita is opitem per accidens. Quod probatur , tilo. quia si Plato induitur veste ibi tis, tunerer illarum vestium simplicem appreensionem duci potest intellectus in hanc falsam apprehensionem, hoc est sortes, demonstrato Platone. Lod . uicus Buccaserreus. 3 .de anima lecti 14. Odicit. Quod cum veritas,&falsitas sit icti relatio . Est enim veritas consormitas, & falsias deformitas signi ad Rgnatum; Et signatum sit duplex , scili- ythiascet simplex,ut nomo, S complexum, quid, revi propositio . Ideo duplex est velites, di falsitas, scilicet simplex, re complexa. Veritas, vel falsitas simplex est consormitas, vel deformitas signi adsignatum simplex. Talis' a vetitas, vel falsitas reperitur in simplicinm intellia sentia, ac etiam in actione sensus, nam sensus circa non propria sensibilia decipi potest. Veritas, vel falsitas com plexa est conformitas, vel desis itas signi ad signatum complexum. I alis'; veritas, vel falsitas rePeritur tantum incompositione, vel diuisione; Scotus. scoti opi'. met. in expositione tex. vltimi, dc 6. nio. meta.q.3. & Ant.Αndr. Ibidem. q. s. &Zimata in solutione cuiusdam contradictionis commenti. 26. ter iij de ani
ma. supposia distinctione de fessitare formali , Appollia
247쪽
m ut formalis salsitas - ait, eui obiectio tollitur.
ωmali,& vir mali, dicunt. In simplicium intelligentia non esse falsitatemserinalem: cuia talis falsitas non est sine copula actualiter uniente extrema
sicut dictum nil supra de veritate la mali ; cit nec in simplicium intellite tia, nec in eius obiecto sunt actualiter
extrema, quae per verbum vniantur; er
go in simplicium intelligentia non est salsitas formalis. An vero in simplicitam intelligentia sit formaliter fusitas Dico, qubd si veritati incomploxae opponi vir priuatiue falsitas incomplexa, quς falsitas non dicat formaliter aliquid positiuum, sed tantum priuatione tu conformitatis actus simplicis ad obiectum simplex. Vel si falsitas i
complexa opponatur contrarie verita
ti in complexae: quod videtur esse dicendum, si ipsa importat entitatem positivam, non equidem absolutam, sed respectivam, ut tenet Buccaserreus ubi supra: nam secundum ipsum, falsitas incomplexa dicit relationem deformitatis. Sic dicendum, quM in simpli-eium intelligentia formaliter esse potest falsitas, non quaecunque, sed incomplexa. Et nota, quoa hic accipio Drmaliter,ut determinat inhaerentiam.
Quod autem in tali aetti sit formaliter tantas probatur, nam obieebim simplex apprehenditur ab intellectu simplici apprehensone Mut sibi representatur, sed obiectum simplex poteli r presentari intellectui non sicuti est,ergo potest apprehendi simplici appe fione non sicuti est, & ex consequenti in simplici operatione potest esse de-λrmitas ad oviectum, S ita falsitas. Quod si obiicias , quia doctor ubi supra dicit,quod intellectis simplex non potest esse formaliter falsus. Dico doctorem accipere ibi sormaIiter, ut determinans inhaerens. Et sic concedo in simplicium intelligentia non esio falsitatem formaliter, idest formalem, ut probatum fuit supra. Si autem veritati incomplexae nec Privative, nec contrarie opponitur fallitas, sed ignorantia 3 quod videtur esse de In simiai
Scoti via se pra. Ite dico, qu bd insimplicium intelligentia non eli sermesb. ter falsitas. Qubd maxime est verum si obiectum representet se intellectui sicuti est. Declarato, quod in simplicium, seu indivisibilu:in intelligentia
non est falsitas forrnalis, nunc declarandum est, an in tali operatione sit salsi 'in' hiscitatas virtualis. Ad quod dicendum, quo i , si obiectiim,quod apprehenditur per ista
intellectus operationem, ratione cuius
talis operatio dicitur in diuisibilis, seu simplex obiectaue , aut est simplicitet simplex; aut non est simpliciter sit. plex, sed tantum dicitur smpim , quia non est compositum actualiter per co lsuum vel balem, vel per aliam copu an . Si obiectum simplicium intestigentiae est simpliciter simplex, sic dicendum,quod in simplicii m intelligotia non est falsitas virtualis: quia talis falsitas tantum reperitur in actu respiciente obiectiam habens partes: nam ex hoc, quod inter paries illius obiecti non est conformitas, S ex hoc, quddpartes illius obiecti uniti possunt per
verbum, vel per aliam copulam, sequbtur uod ubi actualiter non uniuntur, ibi sit falsitas non sermalis, sed virtua lis. Cum igitur obiectum simpliciter simplex no nabeat partes, ideo in actus quo tale obiectum simpliciter approhenditur, non potest esse falsitas vim tualis . Si autem obiectum intelligentiae simplicium dicatur simplex secum do modo. Sin dico, quhd in simpliacium intelligentia est falsitas virtualis.
Quod probari potest per Philosophu
aliqua ratio in se falla, non solum de aliquo salsa, modo illa ratio in se falis est intelligibilis simplici apprehens
ne, ergo in simplicium in elligentia est sal nos vimaalis. Confirmatur,quia inter partes rationis in se fallae non est con mitas, partes etiam illius ratio nis uniri possunt per copulam verba 'Iem, ergo Sc.
Secuda actio intellectus quae a Philosopho appellatur compositio, & ab
248쪽
secunda Aner. kles, qu a illa mediante intelle- actio in- ctus assentit, vel lillentit est actio intellectus tellectus cui veritas, vel falsitas forma- quid. lis inest serinaliter. Quatuor sunt no
CompΟ- tanda . Primo, quod ita lecunda ope sitio , & ratio intellectus non vocatur compo-
diuisio sitio, vel diuisio praecise , quia per ip- quare sic iam intelligimus composita, ves diuisa; appella- quia aliter talis actio esset in Deo, cum tur . de ipse Deus intelligat composita, &In Deo diuisa; communiter autem concedatur
non est ab omnibus, quod Deus non intelligit composi componendo. vel diuidendo, nisi motio , vel do iam exposito in praecedeti quaesti diuisio . ne, quia compositio, & diuisio dicunt impersectionem in intellectu cui ii
sunt, ut in sequenti notato declarabimus . Etiam necessario praesupponunt actus realiter distinctos, sed in Deo nosunt plures actus realiter distincti, e
i go&c. Non appellatvr ergo ista operatio intellectus compositio . ves diuisio praecise ratione obiecti cogniti, sed etiam sic dicitur ratione ipsius mei in- lectionis. Et hoc vel ouia talis operatio est composita. Vel quia per idisam intelligimus componendo. Sed
In intel- quomodo potest esse compositio in lim lectio de tellectione, cum nulla intellectio se haqsio est beat ut actus per se , vel per accidens composi respectu alterius intellectionis λ Dico, Π . quod si in intellectu creato sinul ii
eode instanti possunt esse plures actus, ut probant Ocham, se Giegorius Ari
anima.q. I x. de Appollinaris ibidem. o. 24.quod etiam videtur esse de inente Primus Scoti, & inultorum aliorum. Sic di- modus cendum, quod illa actio non vocaturondendi, compositio, quia componatur ex pluribus intellectionibus, quarum una se habeat ut acuis per se, vel per accides,
de alia se habeat ut poten tia per se, vel per accidens ι sic enim dicimus, hominem componi ex anima,& corpore,&
album componi ex pariete, & albedine. Sed dicitur compositio, vel composita ubi ponitur abstractum pro co-creto laige sumendo compostum pro aggregato, aggregatur enim ista actio intellectus ex Normire Intellectioniabus incomi lexis, sicut propositio v calis, & scripta aggregatur ex pluribus terminis. Ex hoc sequitur, quod ista
actio non dicitur una unitate compositionis , nisi quia est una unitate aggreationis. Exemplum ponitur a qui viam de specie, per quam videmus
scutum habens varios colores in sitis partibus: tuis enim species secundum . ziitos, est una, &el, composiba ex mul- tis speciebus. Non dicitur autem ver cvna nisi unitate aggregationis: nec diacitur composita ex multis speciebus anili quia aggregat in se multas species. Si autem in intellectu creato sinul his. Alius meodem inllanti nequeunt este plures diis dic actus realiter distinctis sic adhuc illa , di. operatio dici potest composito, seu
composita. Sed quomodo hoc contingat Gupliciter exponitur. Prurio a Durando in I.438.qri .ubi dicit,quod ista ope alio non dicitur composita, quia Durandi. aggreget in se realiter actus diuersos, quia secundum ipsi ini non possunt mul intellectui plures actus. Sed dici. tur compositio, seu compo sita, qui om virtute sua continet duos actus PI aecedentes, quibus intelligebamus leo lum terminos propositionis, puta hominem leo riuua, de an iniat, vel asinum leorsum. Et ita secundum istum m
dum dicedi, composito est unus actuc per se , simplex ua essentia sua, qutidi
citur compositus, quia viruialiter comtinet actus diuersos p aecedentes . Et nota, quod secundum illum modum dicendi. actus praecedents plam compositionem, de compositio ipsa sunt
actus realiter distincti. Exemplum eo-
rum, quae diximus ponitur de molli, Molle
qubd licet sit qualitas simplex, sicut lixa quo epinii uim Se siccum: tamen dicitur com- qualitas positum, quia aliquo modo virtualiter emplex, coluin et humidum, & ficcum. Qua- 8e corn-
tenus enim faciliter cedi ,retinet natim posita. ram hunaidi. quatenus autem termin tur termino suo pio prio, retinet natu- Modus ram sicci . Bachonias in et .dist. Io. q. I. dicendiart. 1.circa finem dicit, quod secundus 3 choni.
249쪽
Colores medii quo diacuntur actus intellectus vocatur compositio, seu compositus, inquantum virtualiter continet actus praecedentes; non continet autem virtualiter actus praecedentes, nisi inquantum est simul cum illis:; non est autem simul cum illis, nisi quatenus est unus actus numero cum illis. Distinguit tamen de actibus componendi , vel diuidendi, nam secundum ipsum dupliciter postulat considerari. Vno modo ut sibi inuicem succedunt in Oidine discursus intellectitii. Et sic dicit, talis actus nec e ita simul, nec P-Prie coinponi,quia nos uni unus actus. Alio modo ut ambo adius praecedentes virtualiter continentur in cognitione scientifica, quae eli cognitio conclusionis. Ei sic illi actus praecedentes dicuntur este simul, re ad inuicem componi. Nec ex hoc sequitur plures actus esse simul in intellectu ; quia osti actus praecedentes , considerati inquantum continentur in temo actu,
qui dicitur compos io, vel cognitiostientifica, sunt unus actus numero: nec dicuntur disse; re, nisi secundum diuersos gradus in eodem actu. Aliter etiam declarare possumus , quo modo illa secunda operatio intellectus, quae ab Auer.dicitur fides, est c posita, dicendo. Quod licet talis op ratio intellectus iii se, seu in ellenti sua sit simplex, dicitur tamen compositio, seu composita, non quia for-nialiter, sed quia virtualiter continet in se diuersos actus. Unde si actus iam complexi remanent simul cum actu coplexo, ut probat Ocham. I .dist. Hq. I. de Bas lus. a. d.3 8. q. I. art.3. non tammen propter hoc iactus complexus qui dicitur compositio, mavis virtualiter dicitur continere actus diuersos,qui msi non remanerent vere, & realiter illi actus praecedentes, ut tenent Durandus , te Bachonus. Exemplum potuit poni de medijs coloribus, & de mixtis. amuis enim medij colores sint qualitates ita simplices in se , sicut Iunt extremi colores, tamen dicuntur componi ex extremis, non quia albo do componatur cum nigredine; sed quia medii colores virtualiter continent albedinem, & nigredinem. Si militer mixtum dicitur compositum ex elementis, & elementa ilicunt manere in mixto, non quia formaliter, sed quia virtualiter continentur in ilia Io . Notandum tamen, quod unum dicitur virtualiter continere allud.
Aut quia potest illud producere ii
esse cognito, vel naturae. Aut quia habet naturalem conuenientiam cum
illo. Aut quia continet illud , sicut perfectum dicitur continere imperii
ctum . Pratio modo, nec medius color continet virtualizer extremos colores, nec mixtum elementa, nec
actus, qui vocatur compositio, continet actus praecedentes, ut patet. Se cundo vero modo medii colores dicuntur virtualiter continere albedinem , di nigredinem , quia habent quandam naturalem conuenientiam cum illis extremis. Similiter propter. hoc idem mixtum dicitur virtualiter continere extrema ; & actus, qui vocatur compositio, dicitur virtualiter continere actus praecedentes. Tertio modo mixtum dicitur virtualiter continere elementa, quia forma mixti est persectior formis elementorum . .
Cum ergo actus, qui est compositio, sorte sit perfectior, quam actus, qui vocatur simplicium intelligentia, ideo actus incomplexi praecedentes compositionem dicuntur virtualiter contineri , & manere in compositionis actu. Ex his patet quare diximus diuis nem datam ab Ai istot. I. de anima , de actibus intellectus, sumptam esse Iex substantia, seu natura ipso tum actu uiri. Aliquis enim actus, non si tum obiective, sed etiam secundum naturam suam dicitur simplex, & ali- ruis dicitur compositus. Aliter etiamici potest, quod ille actus secundus intellectus non vocatur compositio, quia sit aliquo modo compositus: sed appellatur compositio propter quandam conditionem, seu proprietatem
quo diciitur virtualiter cotinere
compositio, qu virtualiter continet actus
intellectus data ab Ari l . 3. de Aia. dicitur
250쪽
ra intelle talis actus. Vnde sicut distincte , velctionis . consus e sunt conditiones intellecti Alii mo nis, & confusum, vel distinctum suntdus dice conditiones obiecti ; propter quod di aucto dicimus intelligere consuse , vel di ris. stincte , & intelligere confusum, vel
distinctum differre, ut notat Scotu I. dist. 3 q. 2. &Trombeta. I. met.q. IO. t. i. ita componere, seu intelligete componendo est Quaedam conditio,
seu proprietas illius actus intellectus, ut vocatur copositio : propter quodicimus aliud bile intelligere composita , & aliud esse intelligere compo nendo; quia sicut confula uatelligi possunt distincte, ita composita intelligi possunt simplici apprehensione: & sicut quod intelligitur confise non intelligitur ea rem intellectione distincte , ita quod ab intellectu intelligitur simplici apprehensione , non pote teodem actu intelligi componenda: quia confuse, & distincte, limplicitas de compositio sint proprietates oppoDiuisio sitae, quae eidem actui intellectui coa--
actuum uenire nequeunt. Hunc modum dice
intelle- di tenendo, dicendum, diuisione in crus data datam ab Arist. 3.de anima de actibus a Phil. r. intellectus, sumptam esse ex diuersis deria dii proprietatibus apiorum actuum uates
citur ex lectus. Pprieta- Secundo principaliter notandum ex te actuu D. Tho. prima parte. q. s. art. 4.&q. intelle-j8s. art. s. ac alibi, & ex Durando. I.d.ctus. 3 8. q. 2. quod causa intelligendo com- Intelle- ponendo, vel diuidendo, ac etiani scius qua- intelligendi discurrendo ex eodem re intelli enim prouenit, quod intellectus ingat com telligat discurrendo , & quod intelli-POnedo, stat componendo, vel diuidendo est vel diui- debilitas, & impersectio virtutis in-
dedo, ac tellectualis ; ratione cuius intellectus discur- componens, vel diuidens, ac discum Teudo. rens non potest unico actu, & simul intelligere quidditatem , ac quaecunque conueniunt , vel disconueniunt quid di rati. Vel dicamus, quod causa . ciscurrendi, ac componendi, vel di uidendi ipsi intellectui est, quia eli talis, vel talis intellectus. Tertio notandum secundum Commen. 3.de anima comm. 22. quod tam
compositio , quam diuitio distingui
possunt in affirmationem, Ec negati nem . Vnie tam assirmatio, quam negatio dicitur compositio, quia intellectus tam affirmando, quam negando componit praedicatum cum subiecto. Diuisio vero dicitur de propositione negativa, quia per nestationem remouetur prae licatum a subiecto, quo ad eorum si nificata . Item diuisio dicitur de affirmatione secundum eundem
Conanaen. quia intellectus prius quam componat, re a firmat simplicia, distinae, de diuise ea apprehendit. Di cit tamen ibidem Conanaen. quod proprie loquendo, assirmatio po. ius compotitio, & negatio potius diuisio appellari debet. Unde compositio pro prie est intellectio qua intellectus intelligit aliqua mediante identitate ',
seu unitate eorum actinuicem. Diuisio vero proprie est intellectio,qua intellectus intelligit aliqua mediant eorum diuersitate . arto notandum, quod compotationum, & diuisionum, alia fit solum mediante verbo. Vt cum dico, homo ess animal; homo non est asinus. Alia fit mediante aliquo alio actu veniendi eonceptus ad inuicen1 . Vniri enim possunt plures pr is sitiones tam amrmativae, quam negativae, aut per istam coniunctionem s. Ut cum dicimus, si homo currit, homo mouetur. Vel si lapis n6n est animal, nec est homo . Aut per illam coniunctionem, Ac, Ut cum dicimus, Sortena currere, R Platonem disputare. Vel hominem non esse asilium, Ne lapidem non esse animal. Aut per Elain coniunctionem, vet. Ut cum dico, hominem esse accidens , vel substinuam. Aut per istam copulam lxionalem, ergo,icii igitur. Vt co-
tingit ii syllogismis, de consequentiis
concludentibus assi maliue, ac negatiaue. Aut per aliam coniunctione aequi-
ualentem illis. Ex his sequitur, q, dias cursus non debet numerari pro tertia