장음표시 사용
221쪽
Notem primS,ac secundarim potationis uate sic appellat.
Propter hoc enim nomen secundae
impositionis vocatur nomen nominis , quia scilicet est nomen significans talem proprietatem nominis,& hic extendo nomen ad 'uacunq; partem orationis. Cum igitur intentiones de quibus est rhetorica ,εe poesia non attribuantur partibus
orationis, sed ipsi olationi; ideo nomina significantia tales intenti nes non videntur propriissime dici posse nomina secudae impositionis. An pnruvM principale rcspon deo, negando quod nullum nomen primae intentionis sit nomen primae impos:ionis. Ad cuius probatione dico; non quodlibet nomen significans aliquid, quod est signum alterius, esse nomen secundae impositionis: quia aliter,cum succies G. actus eam intellectus , quam sensus, sint signa rerum representant enim res
ipsas nomina signiscantia species,
vel actus, estent nomina secundae impositionis: quod tamen ex supradiciis patet esse falsum. Dato ergo quamuis non concesso squM o nia nomina primo significent conceptum mentis, non tamen ex hoc sequitur, omnia nomina esse nomina secundar impositionis. Et quia robando minorem dicitur. Nomen ecudae impositionis sic vocari,quia est secundario impositum ad signandum. Ideo notancum ne decipiaris.
Qubd nomina primae, ac secundae impositionis non sic appellantur, iiasi unum primo, aliud vero secunari Λ imponatur ad significandam eandem i et O. Sed quod sigia: ficatrem realem, vel rationis saliam tamen a modis significandi activis indicitur nomen primae impositionis,
ruta prius imponitur ad fignificii
una. Nomen verd signa ficans m dum significandi, vocatur nomet in
secundae impositionis, quia secundario imponatur ad significandum;
non equidem eandem rem,qtiam Ggnificat nomen prime impositionis, quia non imponitur ad significandarem realem, vel rationis, aliam l
modis significandi. sed quia poste
intellectus imposuit ad significa dum, & consignificandum aliquod nomen; seu postquam attribuit ali cui parti orationis proprietatem illam , qua mediante illa pars orationis fit confiignum, postea imponit aliquod nomen ad lignificandu talem proprietatem , quae equidem proprietas, dicitur modus signi non di activus. Inio dico, quod in tellectus non potest imponere alia
ruod nomen ad significandum m os significandi; prius vini imponat aliquod nomen ad fgnificandualiquam aliam rem; seu priusquam imponat aliquam partem orationis ad consignificandum. Et ratio huius est; quia intellectus non imp nit nomen ad significandum istos
modos significandi, prius qua sint, vel prius quam cognoscantur ab ipso, sed nec caiisantur, nec cogno
scuntur ab intellectu, prius quam ipse intellectus imponat aliquata
partem orationis ad consignificat dum , ut patet ex grammatica Scoti, ergo, di c. Aliter etiam dicere pos- Alia resp. sumus ad primum principale Quod ad primu voces non prinab significant conce- princ. plus animae. Et adihilosophum s Uoces Primo perili. dicit Tataretus primo quo diar Perili. q. r.art. r. dissi. i. Quod voces notae pasdicuntur notae passivo una animae, sonumqnon quia primo significem conce- sunt in spus. Sed quia non significant res anima. extra nisi mediantibus conceptibus. Sed quomodo hoc contingat, du- Voces pliciter exponi potest. Uno modo quo non dicendo, quod licet vox primo signi cur significet rem; quia tamen non significat ficare res rem secundum quod extitit, sedi extra,ni-cundum quod per se percipitur ab si media- intellesti , ut scribit Scotus primo tibus co- Perili. q. 1art. a. ideo dicimus voces ceptib'. mediantibus conceptibus significa- Alia e re ipsas res cxtra . . Vel aliter di- positiocine possumus , quod quamuis cD eiusdem
222쪽
iiii cofectus ordinati eiusdem causae sic se
habeant , quod unus non est vere causa alterius, ut patet de passionibus entis, & de illuminatione plurium partium medii: tamen propter prioritatem,& posterioritatem,que est inter illos essectus, unus potest dici causa saltem sine qua non respectu alterius. Propter quod con cedimus t olem illuminare partem remotiorem med ij, mediante illuminatione partis propinquioris . Oim igitur inter conceptum,& vocem, ac scripturam sit ordo in signata rem extra; non equidem laus, qualis est inter causam,& effectum, sed qualis est inter essectus ordinatos , ut str ibi t Scotus in. t .d . 1 7.q. I . in respou. ad secundum principale. Ideo licet conceptus non sit vere causa, quare vox significat rem ex
tra: nec concedendum sit, vocem significare rem extra mediante conceptu, quasi vox primo fignificet
conceptum, & vltimatu rem extra.
Tamen propter ordinem, iiii est inter conceptum, & vocem, ac scripturam, cindere possumus, quod vox, & scriptura mediante conce- tu significat rem exire. Et propter
oc Pnilosophus dixit, quod voces
sunt notae conceptum. Aliter etiam
possum iis exponere illam auctoritatem Arist.& dicere. Vocem dici notam, seu signum conceptus dupliciter posse intelligi. Uno modo quod proprie. Alio modo quod improprie dicatur nota, seii signum conceptus. Illa vox dicitur proprie no- a conceptus, quae imposita est ad significandii in ipsum conceptum Iquales voces sutat intentio , conc plus , intellectio, & aliae huiusmodi. Cum igitur non quaelibet vox imposita sit ad significanduna conceptus animae, ici eo non quaelibet vox dicitur proprie nota, seu signupassionum, seu conceptum an in ae. Illa vero vox dicitur improprie signum conceptus animae, quae dat
intelligere conceptum animae , ut prius signum rei: conceptus enim animae prius signat rem, quam vox, ut ex dictis patet. Cum igitur quaelibet vox significans rem ad extra det intelligere coceptum ipsius rei tideo vox improprie dicitur nota , seu signum conceptus animae. Ex
his omnibus patet, ne dum quom do exponendus sit Philosophus primo Periher. Sed etia quomodo ex-yoni potest illud dictum. D. Au
de verbum, quod toris sonat, signuest eius verbi, qg intus latet. Quo
modo autem vox dicatur signum re memora talium I &an voci attribuatur aliqua qualitas, vel aliquis respectus, quando imponitur ad significandum. De hoc alias. Vide Scotum in. a d. 42.q. 2. in respon. ad se
cundum principale, & in sua grammat ita . .
Ad secundum principale dico. Falsum esse quod nomen fignificans
intentionem logicam, sit nomen se cundae impositonis. Ad primam probationem dico. Tale nomen impositum csse, non ad significandum rem realem, sed ad significandum illam rem rationis, quae dicitur
modus intelligeruli. Quod si obiicias, quia nomen concretum significat non solum sor mam, sed etiam quod concernitur a forma, quia utrunque importat; sed nomina logicalia sunt nomina concreta, Creo talia nomina, non tantum intent;
nem aed rem quoque ipsam realem, in qua sun datur intentio, significat. Dico, quod licet nomina concista significantia forma, importent se stractum ratione modi significandi; non trine significant ipsum substractum; ut super uribus Scoti declaraulinus. Qilod si ulterius obiicias, quia illud pro quo nomen supponit, significatur per nomen, sed no- meo logicale supponit pro rebus , quia genus pro animali, &species pro Resp. ad
223쪽
pro honaine supponit, ut alibi dictum . est, ergo nomen logicale significat i An illud sas res reales. Dico nomen possessi signi Πος pliciter supponere pro aliquo. Uno lux pςr modo quantum est ex se. Alio modo nouacua ratione adiuncti, vel ratione modi GP Q qu gnificandi. Nomen dicitur sgnificare Diςmo illud, pro quo primo modo supponit. supponis Non autem significat illud, pro quoicitur supponere secundo modo . Cum igitur nomina logicalia supponant pro rebus realibus ratione modi. signin candi, ideo non sequitur, quod significent rem realem, licet pro ipsa possint supponete . Exemplum est de
albo, quod in ista pro inione album eli risibile) stipponit pro homi
ne, α tamen non significat hominem.
Aliter etiam dici potest. Quod illud
Alia re- non significatur per nomen, pro quo sponsio. nomen supponit respectu huius verbi dici, vel praedicari vel consimilituri: cum ergo nomen intentionis non sup ponat pro rebus , nisi respectu huius verbi dici vel praedicari , vel consimialium, ideo non sequitur nomen inten-- rionis secundae significare rem realem, ex hoc quod pro ipsa potest suppone- Ie Quod autem nomen intentionis secundae supponat pro se reali tantum respectu illorum verborum, exemplo declaratur. Si enim dico. Genus praedicatur de specie . Genus in hac prori positione potest supponere pro animali, & species pro homine. In hac autem propositione, Genus est spe-Resp. ad cies I nec genus pro animali, nec sp secudam cies pro homine supponunt. Ad aliam probatin probatione minoris dico . Quodlibet nem eius nomen significans intentionem secundem mi- dam existentem in voce ut in subiecto, noris. sumptamque a modis intellige ii, vel Notem significanui passuis, esse nomen secunoponis, dae impositionis . Quod postea notis ac a posi est Verum, de alijs nominibus signifi-tionis an cantibus intentionem secundam exi- sint nota flentem equidem in voce, ut in subi secundae cto, sed non immediate sumpta a mo-
imposi- dis intelligendi, vel fignificandi passitionis. L.M. Quanὶuis ergo oratio, di propinsitio significent intentiones exissentes in 'voce, ut in subiecto, non tameris . immediate sumunt tir a modis intellia
gendi,vel significandi passiliis; & ideo
nomina significantia tales intentiones non debent dici, nomina sectineae ii positionis. Vel aliter dici poνest,quod .. nomen significans intentionem secun , - , dam, natam standari, ne dum in voee, i m 'sed etiam in aliquo alio, non est nomen secutidae impostionis. Cum igiatur intentio, quae dicitur oratio , vel propositio fundetur non solum in oratione, vel propositione vocali, sed etiam in scripta, ac in mentali; idcirco nomina significantia tales intenti nes, non debent dici nomina secundae impositionis.
Vtrum prima intentio fit quicquid non in secundata Z
IDE Tvκ quod sic, nam erima, de secunda intentio sufficienter diuidui totum ens; Icumens sussicienter diuida- itur per ens reale ,&per rationis, & ens ruale dicitur prima, ens vero rationis secunda intelio ; ergo quicquid non est secunda intentio,est prima imtentio. Confirmatur per Largium is primum Scoti d. 13. dicentem, quod
prima intentio est quicquid non est
secunda. AD oppos I TvM est , quia niilla relatio rationis cuius terminus est nihil ; nec aliqua relatio rationis derelicta, vel causata in obiecto per actum rectuin intellectus, est intentio secumda; quia nulla talis relatio causa urper actum comparativum intellectus, nec tamen videtur aliquam talem res tionem rationis esse primam intentionem , ergo non omne illud quod non est secunda intentio , est pruna im
224쪽
. Ciam. Primo aliorum opiniones de prima intentione recitabo , di impugnabo . Secundo proponam quandam definitionem de prima intentione scuam etiam declarabo. Tertio 1 idendum erit de principali quaesito. vltimo quaedam dissicultas discutieta erit. QvANτvΜ ad primum dico, opi- opinio- niones famosiores de prima,& secim Inus ali intentione esse in triplici disseren-ru de pri tia. Nam quidam dicunt tam primamama, S se quam secundam intentiones esse resctu da in cognitas. Distingunt tame inter ipsas, tutione. & dicunt, quM res cognita absolute, quantum aci id quod in se est, seu cognita aetii reeto, vocatur prima intentio; & hoc quia primo retinetur Ino. mente. At res cognita actis comparativo vocatur secunda intentio; quia secundario retinetur in mente. Et ita
ex ordine actuum intellectus, ponunt ordinem inter obiee i cognita. Huiusque opinionis videtur Bliri eum esse in praedicabilibus. Scribit enim ibi, quoia prima intentio est quidditas a
solute conceptao: Secunda verbest
. quidditas comparata. Quidam alij di
Rubio cunt, ut Rubron. I. d. 13. q. a. art. 2.
nis opi- od omnis res siue in anima, extra animam existens, alia ab actibus cogniti uis, est prima intentio. Omnis autem, & solus aetus cognitivus, vulsaltem intellectivus dicitur secunda sintentio . Alij supponentes quod intentio verius dicatur de intellectione,
uam de re cognita .: Quia intentio secundum istos dicitur ab hoc quod
est intus tentio,& verius imus intuli otium retinetur intellectio, quam res cognita; quoniam intelle tio est sh-biective in intellectu.3. de anima r x. comm.&. I . res vero cognita dicitur esse in intellectu tantum extrinse-ce, & obieetiues lapis enim non est in anima, sed species in lapidis. 3 .de anima tex. comm. 3 8. dicunt. Primam intentionem esse actum primum intel- Iigendi a & secundam intentionem
me actum secundari iun intelligendi.
Intentio unde di- catur. Huius opinionis videnter esse, Io. de Magistris, Paulum Venetum. D.ThOm. ac eius sequaces, & Burteum. Quia
dicit in praedicabilibus. Quod prima
intentio est primarius conceptus abstractus a re, & secunda intentio est
conceptus secundarius a rebus acceptus . Notandum tamen qCod pruna,&vltima.opinio concordari possunt ex quorundam dietis hoc modo. Dicunt. enim quidam, quod tam prima , quam secum a intelio considerari pos. sunt vel in abstracto, vel in concreto. Intentionem primam in abstiacto diacunt esse intellectionem,seu conceptu essentialem res,quo scilicet intellectus intelligit essentiam rei absolute. In
tentionem vero primam in concreto
dicunt esse obiectum sub sic concipi. At secundam intentionem abstractive sumptam dicunt esse conceptum acci dentalem rei; quo scilicet intelleetus intelligit aliquid superadditum essen tiae rei, ut esse in pluribus, vel in uno solo, Si sic de aliis. Intentionem autem secundam concretiue sumptam dicunt esse obicimam sub sic concipi. Ex his ergo quae habet ista opinio, possumus concordare primam, & resellam opinionem. Et dicere, quod priama opinio loquitur de intentione sumpta in concreto, ta tertia de intenti ne sumpta in abstracto. Non igitur
mirum, si Lurteus vetiamque illari in opinioni in tenet. Contra illas opiniones arguo. Et primo contra primam. Quia si res cognita actu recto est Praecise prima intentio , ergo res coemta alijs actibus,
vel non est intentio , rei erat secunda intentio suorum neutrem eii diccndum. Plinium probo , cuia quaelibet res terminans aetiam inra lectus 1 o inr intentio, sicut in nostra quaestio de disserentia inter conceptum, & i tentionem, declarauimus; sed res c gnita aliis acii ibus intellectus ab actu recto terminant aetum intellectus, e .go, dic. secundum pi obatur, quia s
gistris sPauli Veneti, D. Tho. Se Buriet. Prima, Msecunda intentiodunt cosiderari potest.
225쪽
ellectus esset secunda intentio, ergo intellectio quae intelligitur actu ref xo & animal; quod intelligi potest actu comparativo s actqs compar
tiuus est actus cognitiuus esent secundae intentiones; quod non est v rum, sunt enim entia realia . Contra secutam opinionem arguo sic. Si unia uersaliter omnis res siue in anima, siue extra animam existens, alia ab actibus cognitivis, est Prima intentio,ergo relationes rationis ,de quibus est logica, sunt primae intentiones. Consequentia probatur, quia relationes rationis
de quibus eii logica, sunt res aliae ab actibus cognitivis, quia actus cognitia ui sui in prima specie qualitatis, quod non est escendum de entibus logicalia hus, aliter logica es Iet scientia realis.
Item quaelibet res terminans actum
intelligendi, appellari potest prima
intentro, sed actus cognitivus quad que terminat actum intellectus, ergo actus cognitivus, quandoque dici potest prima intentio, igitur prima intentio non est praecise omnis res alia ab actibus cogniti uis. Contra tertiam opinionem arguo sic. Omnis actias intelligendi vere , & realiter cit in s nere qualitatis , sed non omnis prima intentio est in genere qualitatis, ergo non omnis prima intentio est actus intelligendi. Minor probatur, homo enim & animal sunt in genere substantiae, di ponuntur primae intentiones. Quod si dicas, nominem, & an imal esse primas intentiones in concreto,&actum intelligenda esse primam intentionem in abstracto,& ideo nullam eia se minoris probationem. Contra, cineretum, & abstractum idem significat, ut super uniuersalibus Moti diximus , sed actus intelligendi, & homo noris significant idem, ut patet, ergo actus intelligendi non se habent inter se, ut concretum, & abstractum . Item concretum, & abstractum differunt latum ratione, sed homo, & intellectio disserunt realiter, ergo, &c. Item contra eandem tertiam opinionem arguo sic.
Nullus actus Intelligendi praedicatur
de alio praedicatione exercita, dicendo hoc est hoc, sed una prima intentio praedicatur de alia, ut cum dicimus, hominem esse animal, eruo, &c. Maior patet, nam actus intelligendi sunt ii diuidua disparata vel eiusdem, vel diuersarum specierum, disparata autem de se inuicem praedicari nequeunt praedicatione exercita, unde actus quo intelligo hominem no est actus quo intelligo animal. Contra quartam opinionem arguo sic. Si prima intentio et praecise conceptus essentialis rei, quo intellectus concipit rei essentiam absolute, vel est res accepta sub tali concipi,erso quilibet conceptus accidentalis rei, vel res sub tali conceptri accepta esset secunda intentio,Cons ruens falsum, igitur &an recedens. onsequentia patet. Falsitas con quentis probatur. Conceptus risibilitatis est conceptus accidentalis hominis, quo concipitur homo quantum ad aliquid sin peradditum essentiae snae, &tamen nec risibilitas, nec homo sub ipsi conceptus est secunda intentio, cum sit ens reali, ut patet. Qv AN Tu M ad secundum principaliter in hac'uaestione videndum,dico.Qubii quamuis obiectum cuiuslibet potentiae cognitiuae , vel appetitiuae Iossit dici intentio. Unde obiecti m ensus tam interioris, quam exterioris appellatur intentio ; imo 3 ctus eius vocatur in tetio a doctore. 1.d. I 3 . quia
obiectum sensus est in quod tendit sensus. Et actus eius est id per quod tanquam Per principium formale sensustendit in obiectum. Similiter actus voluntatis, ac eius obiectum, & finis appellatur intentio, ut quamplurimi theologi dicunt in.x.d.3 8. Non tamen propter hoc obiectum cuiuslibet potentiae diuidi potest in obiectum prumae , & secundae intentionis. Sed solummodo obiectum potentiae , quae
tarie est collativa, sic diuidi potest:
s autem sensus interior, vel ext
rior, sed sola potentia intellectilia , C e de vo.
226쪽
& volitiua autem potentiae proprie collatium ut clatum est ex nostra quΞ-nione de causa reflexionis, & collationis, igitur tantum obiectum intellectus, & volutatis diuidi potest in obiectum prina ae, vel secundae intentionis. Ogod autem obiectum solius potentiae, 'uae proprie dicitur collatilia, sic diuidi possit probatur. Sola enim po-
. tentia collativa potest causare obae-Volutas inuri, quod vocatur a doctoribus se-pot cau- cunda intentio, ergo, S c. Ex his sesare secu quuntur dico. Primo, quod sensus noda inten causat secundas in tetiones. Secundo, tionesno suod voluntas possit causare secundas aut sesus intentiones, quemadmodum S: intel-Quo do- lectus. Verum tamen est, quod doli e tores res communiter asserunt voluntatem negat vo causa C entia rationis; eu negant quotlluntatem causet secundas intentiones: quia ipsi causare loquuntur de intestionibus secundis, secundas. de quibus actu habetur aliqua scietia, intestim tantum autem habetur stientia de inues. I tentionibus secundis causatis ab intellectu, quia de ipsis est logica, rhetori ca, & grammatica, de intentionibus autem causatis a voluntate nulla habetur scientia; & ideo doctores dicunt
voluntatem non causare secundas intentiones. Cum ergo secundum veriatatem, non solum intellectiis, sed etiavoluntatis obiectum distingui possit in obiectum primae, & secundae intellOnis; idcirco prius erit definienda prima , & secunda intentio in generali, postea in speciali prout in usu est apud
doctores. Duas ergo definitiones det rima, & secunda intentione genera- δι- ues sumptis assigno. Prima est talis. tetio gd. intentio est res terminans tendentiam actus intellectus,vel voluntatis, tendentis in illam tanquam in obiectum praesuppositum. Vel sc defini tur . Est res sub tendentia passiua, qua res ipsa refertur ad actum volentatis, vel intellectus, tendentem in illam is, tanquam in obiectum pristippositum. Pro huius definitionis intellectu quatuor sunt notanda. Primo quod cum
sint duo modi dicessi probabiles circa ipsam intentionem obiective sumpta, ut diximus in quaestione priori. Quo is
rum alter est, quod obiectum dicitur 'intentio denominatione extrinseca .
Aliter vero est, quod dicitur intentio denominatione intrinseca. Ideo duos modos definiendi primam intentione
proposui: quorum primus est iti x ta primum modum , secundus velis iuxta
secundum modo dicendi. Qyia s obie .ctuni dicirur intentio denominatione , . . extrinseca, sic dicitur intentio inquan-Iuna terminat tendentiam actus. At si dicitur intentio denominatione intrinseca, sic dicitur intentio inquatum est sub te .detia passiva. Secundo nota dum, quod res in hac definit one accipitur non praecise pro re rcali, sed pro qualibet re, quae potest terminato adium intellectus vel voluntatis, cuin 'igitur entia rationis sint per se intelligibilia, ut alibi ostensum est, ideo res in hac defiuitione accipitur coInmunissime, prout stilicet communis est rei reali, & rei rationis; vide doctorem.3.q. quot. Quod si obiicias, quia runc hic definitio non esset bona,quia obiectio in ipsa ponitur aequivocum, quod de- n is dilu-
finire non potest: res enim & ens com ti Q. munissime sumptum, est aequivocum quacunque aequitio tione, ut ex priamo art. Formalitum Si recta patet. Dico quod aequivocum non potest definire ut genus, vel ut disterentia , Aequiuo potest tamen definire ut additum a. cum quo Modo res in proposito nostro definit pol dem intentionem, ut additum ., Tertio nit . notandum, in sicut in obiecto actu, liter ab intellectu concepto ponitur quaedam relatio tendentiae passuae,
qtiae specialiori vocabulo appellatur concipi passunm, seu relatio passiuae
cognitionis, vel esse cognitum . Ira in obiecto voluntatis, vel si volitum,
vel nolitum velle enim, ex nolle sunt actus positivi voluntatis , ut alibi
habet videri) ponitur quaedam rela- . tio tendentiae passiuae, quae speciali ii vocabulo nominatur esse volitum vel nolitum, seu relatio passiuae volitionis
227쪽
pleae. ionis, vel noIitionis. Quarto nota dum quod tendens, tendentia, & in quod tenditur disserunt. Tendens so maliter est actus poterata tendentis , quia actus est quo, tanquam per primcipium forma e potentia tendit in aliud, ut dicit doctor de acti lin. a. Lis In quod tenditur, est obiectum iris quod potentia actu suo tendit I quod equidem obiectum quandoque Prae-.supponitur, quandoque vero causatur ab actu , per quem potentia dicitur tendere in tale obiectu . Quando enim intellectus intelligit hominem, tunc actus intellectus praesupponit hominem, & non producit hominem
quatum ad suum esse simpliciter; licet producat ipsum in esse secudum quid; quia producit ipsum in esse cognito , & voluntas producit suum obiectum in esie volito, quod est esse secundum quid. Quando vero intellectus, vel
voluntas comparant virum obiectum ad aliud , licet tendant in.obiectum comparatum, tanquam in obiectum prae luppositum, tamen per eund in actum comparativum, vel per prod ciuium praesupponentem comparatiauum tendunt in aliud obiectum causando illud. Vt quum intellectus co parat hominem ad sua indiuidua inquantum immediatE communicabilis
est disterentibus numero,sic per extremum illius actus comparativum, vel per aliquem actum productivum se ponentem comparativum causat in homine cognito, & comparato qua dam secundam intentionem, quae V
catur species; & talis species dicitur obiectum actus comparativi, vel productivi, non equidem praesuppositum,
sed causatum, ut ex sequentibus magis fiet manifestuna . Tendentia vero est relatio attingentiae . Quae est duplex, nam alia est λrmalis veIacti ua: quae est relatio realit, vel rationis fundata in actione intellectus , & teseminata ad obiectum . Alia est ten' dentia obiectiva, vel Passiua, quae est quaedam relatio rationis ipsus obiecti ad intellectuno. Tx lili notatis P, Breuistet definitio prunae intentionis. Dico expos- enim quod est res terminans tendem tio definitiam , vel sub tendentia, propter illos tioni spriduos modos dicendi, de quibus ira mae inte- primo notato, ac alibi. Dico sub ten- uonis. dentia, & non cum tendentia; qui prima intentio est ens pesse, sed obie octum eum tendentia est quoddam aD Eregatum peraccidens, sicut etiam homo cum albedine . Obiectum V
ro sub tendentia est res per se, sicut etiam homo sub albedine: quia accupitur tunc obiectum, ac homo, noris ut faciunt unum cum tendentia, vel
cum albedine; sed ut subsunt tendentiae, vel albedini . Dico tanquam inis obiectum praesuppositum, propter secundas intentiones, in quas tendit i tellectus , & voluntas, tanquam in sobsectum causatum, ut patet exulu-mo notam. Secunda vero intentio sic
definiri potest in generali. Est relatio Secunda
rationis pertinens ad extremum vel ad nitentio actum proprio conferentem unum ad quid. alterum. Haec definitio manifesta erit ex his quae dicam in sequenti articulci vel quaestione . Potest etiam aliter de- Prii in finiri prima intentio in generali hoc tetionis modo. Est obiectum prout in ipsum is alia demtendit potentia per priorem actum . nitio. Seu est obiectum ut est sub tendentia derelicta a potentia tendente in illud per Priorem actum. Secunda vero i tentio est obiectu prout in ipsum ten- cunda dit potentia per extremum actus posterioris, vel per actu productiussin prae- mu . supponentem actum posteriorem. Pro harum definitionum intelligentia qua tuor sunt notata. Primo quia duplex est actus volutatis,& intellectus. Unus Actus inest quo sertur in rem absolute a qualis tellectus
est actus rectus, ac reflexus . Alius est duplex. quo fertur in rem comparative, qui est actus comparativus. Actus quo potentia fertur absolute in obiectum, est prior actu, quo sertur in obiectum c parative: quia comparativum praesus ponit positiuum, vi ex. 2Iopi . colligia Umui;&absolutu est prius respectivo. .
228쪽
Rems id paratius quo semper e po
ri e sicet aliquis aetus reflexis sit po- meitas, & secundeitas Arte videntur
Iterior aliquo actu comparativo, quia tantum inesse rone primetratis , .nse- actus quo intelligitur secunda intelio cunctitatis actuit. Unde idem met ensest posterior actu quo causatur; hoc ta ronis potest v ocari prima intentio immen accidit actui reflexo,quia talis po quantu terminat priore actum; & p sterioritas coimenit sibi ratione obie- test vocari secunda inquantu terminatcti, circa qJ est. Vel dicas quod actus actum pueriorem; sed de hoc magis comparativus alicuius obiecti, inqua- i . notan, & in fine huius qitionis. tum est comparativus illius obiecti,& 'inquantum est productilius alicuius relationis in illo obiecto coparato, semper est posterior actu recto, vel res xo , quo cognoscitur illud idem obiscium, quod coparatur, & in quo causatur illa relatio rationis: qu Ia non comparamus ignota i nec talis relatio su atur nisi in obiecto ignoto, ut in q. s. uniuersalium dicit doctor. Exemplum est de acrii,quo homo coparatui ad animal,& yna intentio ad alia,puta genus ad uniuersale: talis. n.actus est posterior actibus, quibus homo, Sr genus cognoscuntur. Licet ergo aliquis in actus coparativus videatur esse prior aliquo actu reflexo; no tamen hoc est
verum, si reflexus, & comparativus sumantur respectu eiusdem obiecti, ut cogniti, & comparati per illos actus. secundo notandum efi gramatica speculati ita doctoris nostra, ubi per viam. - , . diuisionis ostedit natura conflaucti
nis in suis partibus. Quia primu,& secundu sunt driae ordinis; quod igitur. η est prius dicitur primum, & quod est
posterius dicitur secundiim. Primeitas,
ex ordiue obiectoru, & actuum simul, quandoq; tantum ex ordine actuum. Tunc sumitur ex ordine obiectorii, &actuum simul, qua do obiectu in suod tendit potentia actu absoluto est ensreales quia tunc ne dum actus,per quepoa tendit in tale obiectum, est prior actu quo causatur secuda intentio: sed etiam ens reale est prius ente rationis. Quando vero obiectum in quod tedit pol voca poa per actum absolutum eu ens ratiori prima nis, 't cum intellectus actu reflexo i intentio. telligit secundam latentio actum pria Tertio notando P si actus coparativus , causat secundas intentiones, tune dice δε ra ς' dum est: τ actus comparativus duplia PM Uriciter tendit in aliud. Uno modo coparando obiectu cognitum ad aliud obie s x. in νctum cognitum, vel ad se ipsum. Alio M .
modo causando ens rationis. Primum
facit in priori signo, & secundu in Ggno polleriora. Unde in actu coparati- In
Intentio secundauo tunc ponunt duo signa. In primo coparati
comparatur obiectu; in secundo cau- uo sunt satur ens ronis in obiecto comparato. duo GLicet poae quando comparat obiectu raris tendat in obiectu actu posteriori, quia actus per quem tedit in obiectum c parative est posterior actu quo tendit in obiectum absolute, non in obiectu in quid poa tendit comparative, dicti tur secunda intentio; nin forte praesuppositive, nam coparatio obiecti prae supponitur causationi secundaru Inte-tionum. Sed bene illud obiectum, in suod Poa tendit per extremum idcst in ultimo signo actus coparativi, vel in quod tendit per actum productivupraesupponentem comparativum, vo ens ratiocatur secunda intentio.Quarto nota nis causidum, P ens rationis caudatum per ex- tum ab tremum actus coparra tui, Vel per actu actu cω producti uu praesupponentem compam parati uoratiuum potest dupli considerari. Vno pol du- modo, ut poa tendit in illud per actum pliciter priorem, scilicet per actu reflexu, qa consid tunc est,quando intelligitur. Alio mo rari. do ut tenait in illud per extremu actuscoparativi, vel per actum producti uupraesupPonentem comparativum .
Ens rationis primo modo considera- Intentiorum appellatur prima intentio ἐκ uia secunda sic consideratur, ut terminat primum quo potactum; vel ut est subit entia passi- esse priam derelicta per actum Priorem id
229쪽
a uniuersale enim ut cognitum actu re flexo, appellatur prima intentio , quia
terminat actum priorem. Et nota, Pnon dico, a tum reflexum quo intelligitur uniuersale esse priorem actu comparativo quo causatur: sed dico, quia est prior actu comparativo, quo unuueriale comparatur ad aliud, vel ad seipsum . Ens vero rationis consideratum secundo modo appellatur secumda intentio, quia sic consideratur inquantum terminat extremum actus co
parativi, vel actum productivum prae-
stipponentem comparativum. Et nota, quod iste actus dicitur posteriqr,
non actu reflexo quo cognoscitur imtentio secunda per ipsum causata , sed dicitur polletior actu quo cognoscuntur obieeta,quae per ipsum comparantur. Ex his pate dennitio secunda
primae, ac secundae intentionis, de qua multa habes insta in sequenti quaesti ne . Haec de intentione prima, & secunda in generali considerata dicta sufficiant. Intentio vero prima prout in usu est apud doctores. Et res termi Intentio nans tendentiam actus intellectius te Primus dentis in illam tanquam in obiectum
quid . praesuppositum. Uel est res sub tendentia passiua, qua res ipsa resertur adactum intellectus tendentem in illam ut in obiectum praesuppositum. Vel sic definiatur. Est obiectum, prout in ipsum tendit intellectus per prioremae m. Seu est obiectum sub tende tu passiva derelicta, seu causata in ipso. ab intellectu,tedente in illud per pri rem actum. in id autem est secunda intentio prout in usu est apud doctores, & maxime apud Scotum, de hoc in sequenti quaestione, seu articulo. Notandum, quod Io. Anglicus in suo tractatu deprimis, ac secundis inten- tionibus, nc definit primam intenti nem , dicit enim. Quod est obiectum sub concipi passivo, derelicto ex atractu,vel contactu vigoroso potenti et intellectivae . Mauritius super tertian quaellionem uniuersalium Scoti sic ea
definit. Est obiectiun cognitum, via
cognoscibile actu recto, vel reflexo, formaliter, vel xqui ualenter. Et additIy aevi lenter propter secundas i
tentiones ad movum primarum in te
tionum actu simplici cognitas, superctuas comparatas possunt fundari aliae
lecundae Intentiones. Et nota, quM
licet istae definitiones non multum via deantur disserre a definitionibus a me
assignatis . Tamen meae magis vide
tur explicare quid si prima interio, &
quare sic nominetur . Contra has domitiones arguit Franc.de Mar. I.ffas. q. I.art.I. probando primam intenti nem non esse obiectum in esse cogni
to,nec in esse intelligibili. Primum Prima in dupliciter probat. Primo sic, nullum tentio an per se reducitur ad per accidens, sed hi per se homo est animal, ut sunt prim minintentiones, & accidit, quod homo, esse e animal sint in intellectu, ergo &c. Ite rinito secundo, si ossiectum dicitur prima in- xationestentio ut habet esse cognitum: vel e
Co ut habet esse cognitum ter intellectum nostrum, vel per intellestum diuinum. Non primum, quia homo &animal habent esse cognitum ex tempore per intellectum nostrum,sunt autem primae intentiones ab aeterno; cui sta sit vera ab aeterno, homo est antimes,ut homo & animal sunt primae imtentiones . Nec secundum, quia ista, homo est animal, est vera, ut nomo &animal pr cedunt suum esse cognitum, ergo prima intentio non est obtestum in esse cognito. Secundum quod scia c.
licet prima intentio non sit obiectum 'intentio in esse intelligibili probatur ab e ' an sit
dem Franc .dupliciter. Primo sicanub biectum Ia propositio vera in primo modo, Ve' inrincatur per aliquid pertinens ad iecu intelligi dum modum dicendi per se, sed ista, homo est animal, est in primo modo modo dicendi per se,& est vera, ut homo de animal sunt et imae intentiones, ergo esse primam intentionem noris conuenit homini, nec animali in secundo modo dicendi per se ; sed esse intelligibile conuenit eis in secundo modo dicendi per se, ergo prima intelio non
230쪽
est obiectim inesse intesti bili. Item'
secundo, qubd conuenit alicui ex se , per se,& a se non conuenit sibi per re
spectum ad aliud, sed homini primo, ex se , a se, & quidditatiue conuenit esse animal, quoa autem sit intelligibilis conuenit sibi per respectum ad imtellectiam, er o homo non est animal exeo,quod est intelligibilis; est autem
animal ex eo, quod est prima intentio, mri;-;ri ergo prima intentio non est obieetiimp ,rih ah inςGintelligibili. Hae sunt rationes, dirimi in u. Fran. de May. coactus est dic re, quod prima intentio non est obie- ' cium comitum, vel cognoscibile, sed - est quidditas in esse quidditat: uo: de qua opinione in sequentibus erit serismo. Ad haec possumus etiam argumentare hoc modo, probando primam i tentionem non esse obiectum cognoscibile. obieetium cognoscibile non est intentio, ergo nec prma intentio. Cqnsequentia patet per locum a tot
uniuersali, seu a toto in modo . Ani
Cedens probatur,quia intentio est obieeium actu cognitum, seu obiectum actia terminans tendetiam intellectias, seu obiectum ut est sub actuali tende tia passiua; ut in primo articulo ex imtentione Scoti declaratum est, ergo intentio non est obiecti im cognostibile;& per simplicem conuersonem sequitur, obiectum cognoscibile non esse Respon. intentionem. His rationibus respo
ad ratis deo. Et primo dico, quod omnes sudines Dan. ponunt unum falsum; scilicet, quod ista propositio, homo in animal, &consimiles, sint verae per se primo m do, ut homo & animal sunt primae imtentiones , & hoc accipienclo ly ut re- Contra cuplicative. Est autem hoc falsum , Fran. de quia esse primam intentionem addit Mar. aliquid ad hominem, & ad animal, Primo quod non est de ratione eius. Proba- intentio tur sic. Quicquid conuenit alicui in- non con quantum aIiquid verificatur per se pri- uenit alia nio modo de it Io, aut est omnino idem cui in- sormaliter, S: ex natura rei, quod illud ditantum tale, sicut homo a parte praedicati, &iquid a parte subiecti dicuntur omnino idem
sormaliter, & ex natura rei r Aut im velifices cluditur quidditatiue in illor sed priai de illoma intentio non est omnino idem in 'per se primat iter, & ex natura rei, quod homo, mo m nec includitur quidditatiue in illo, er- do. go prima latentio non conuenit homini inquantum animal verificatur de ipso per se primo modo. Maior patet. Minor probatur quo ad utramque partem. Prima pars obatur, si en nusintentio prima esset omnino Idem s quod homo, ergo non posset conuenire, quantitati, & qualitati, & ita sicut
quantitas non est homo, ita nec etiam
esset prima intentio; quod manifeste
patet esse falsum. Secunda pars min
ris probatur, quia si prima intentio includitur quidditatiue in homine ; aes
ergo in aliquod limitatu ; aut aliquod
transcendens. Nonia rimum, quia
quodlibet limitatum, qu5d praedicatur quidditatiue de alio est in aliquo pra
dicamento determinain directe, vel Ia. teraliter,quia quodlibet tale est genus, vel species, vel disterentia ; nullian enim aliud limitatum videtur pridicari
posse quidditatiue: sed prima intentio tnec est genus, nec ditarentia hominis. . et Tum quia deberet exprimi in eius d finitione. Tum quia non conueniret
alijs pr dicamentis . Nec secundum est dicendum, quia si intentio esset alia quod transcendens; aut ergo esset idistin met ens; aut aliquid qubd conuertitur cum entes aut aliquod transcendens medium inter ens, & decem pri dicamenta . Non est dicendum, quod prima intentio sit ipsum mel ens, quia conceptus primae intentionis resoluitur in conceptum intentionis, & priameitatis, conceptus Vero entis non resoluitur in conceptus eriores, cum dicat conceptum simpliciter simplicem. Nec est dicendum intentionem prima esse aliquod transcendens conuertibile cum ente. Quia quodlibet tale aut est pastio simplex, aut disiuneta , aut m di' intrinsecus ipsius entis, quorum nullum est dicendum de prima intentione . inia nec passio entis, nec modus