장음표시 사용
61쪽
De Aristotest Ephilosophies Lib. XII. 63
Doctores Pa KLnses L ic. Aristodi a i. mi F. Dominici a Soto in Porpthiij praedie posteriora. I ior Dominici de Flandraa in lib. Posteriorum. Super docti a D. Tlubra ee in opusculam dei
Eustias; l .piscopi Nicaeni in librum aut post
Fabij. Ghlcentii in Porphyrium, in Praedicaumenta in lib. Sex principiorum. Petili menias Priora,& Po
Francisci Mavmi in praedicab. de Praedie. is Francisci Toleti in Porph. in praedicam Pe- Herm. 5c in lib. Poiteriorum . iFranciscus Ferraricntis in lib.Posteriorum . Gispar Villapandeus in Logicam. Hic taua Cratia Dei, ni attem Veterem, idest in Porph. pG:4Kια Pcritaem ..i . I i . Gulielmi Oeami in artem Veterem. Neronynii Baldui uim lib. Petiliem.& Posteri. D Lum ut ma Sc alia opusculaineu quaesita. Logica.De medio Demostrationis,de regressi de ciPropositione necessaria, de demon liratione. An Definitio sit nobilior Demonstrati c. Hie onymi Gai terii commentaria in Por phyrium. N. i. P, IIJonoratus de Robertis in Praedicabilia , dc
Iacobi Fabii Stapulens s in omnes ita Logi. . Ivso Paraphraso. Iacobi Zabarellae, ita lib. Posteriorum, S in alios Tabiit , de Methodis,de ordine doctria. D pro I gomin Logic. Sc Apologia. 8 Insominati auctorix expolitiones cornpeia diare in lib. 2. Posteriorum.1mii. Baptistae Rubet, in Porptiy. praedic Poe. miri r. Pol . de Introductio in Logicam. Ictim. Dues Scoth in univcrsam Logicam qq. stilo dissim ae . t
Ioan .de Magistris in uniuersam Logicam. Ioan . Francisci Duranae in lib. Priores a se tradit Cios,cum adnotationibus Io Baptistae Balli Plini .auJoan. Grimmatieus in lib. Priores de poster. ao . Ludovici Cartarij cociliationes in libros
Leui .Gerlonides in Porph. pridicam.& Perier. Lincos, ni is in IIb.poster. Magentinus in lib. Periherm.de lib.Priorum. Mati iiij ci uaestiones in lib.Priorum. Mich et Ptelli ux in lib. Perilier minias. Pauli Veneti Commentaria in lib. PosterioruPetri Tartareti in summulas Fctri Hilpaui, , de quaeli. in omnes lib.Logicos . Philippus Zastinus in pol errora . Philippi Canaeia Fraxinis Uiti nobilissimi, de varius mururibus, ac Legationibus P Galliqvege Christianiis mo perfuncti, Commentarius Gallica,& clegati lingua in V niuersum Aristyiclis organu .Quo quidem labore per utili usus est inprimis in seipso,ut Intellectus e sui operationes dirigeret in discernedo MeruBibL Selectae Sectio Secunda. a falsio.Qui enim adoleseeutulus specie pietatis deceptus ab Hireticis in Callainianas stati ides inciderat, mox grandior aetate, ae legu,assique aliarum disciplinam doctrina,&quidem abstrusa,imbutus, suae salutem Animae contii nenter cupi ibat, cum orando Deo attent has
sese addices, Philosophis inter medios Hsreisti eos sedsub viro doctili imo , quiq; dema; Catholice diem obiit operam dedit; qua tactum est, ut Catholicorii dogmata securius, eu ijs, quae Haeretici effutiunt,eontulerit, ac den ut magna cum laude ad EccIesiae Caiat bolicae gremium, summo cum Haereticorudolore, reuersus sit. Quae huc inserere umluit, vi operis siue Commentarii, quod in Ornanum Rristotelis ab eo seraptum dixi fructum libentius percipiam etiam isqui adiahuellaqueis Haeretiearia iacent irretiti. Verbique Diuini Vimια claritatem, Deo aspirante,sine ambagibus,& sophismatibus, imbus vel ipse Satanas. vius est cum ipsi, hristo Domino dilucide inspiciant. Certὰ dignum est opus, quod paucis imis verbis in praefatione mutatis ut in varias linguas mut diar facilem viam studiosis ea complanatur si methodo plialoponas in libros Priorum te Posteriorum. porphyrii libellus in Praedicamenta. Stephani Caruisi Catena aurea in totam Logia
Eiusdem parua Logicalia, de terminis, suppost
Themistii paraphrasis in Posteriora. Tholmas a vis Caietanusia Porph.& Praedie.de
Posterior. Thomae de Suetonia Angli in Praedicamenta. Vineentij i Iustiolani in I uniuersam Logicam
catalogus ρcundus Auctorumqui de rebus ad Logicam pertinentibus aliquid scria
Alexandri Pometii methodus Syllogi.
Arabum quorundam varie Epistolae ad Logiacam pertinentes, qui habentur apud Auerta in lib.Losicis . Ascani j Periij Logicarum exercitationum Avicenni Logica . Audomari Talei Dialectica.D.Augultini Categoris, siue Praedicamenta. Augustini Hunnaei de Dialectica cu generalia Logicae praeccpta. F. Aurelij a Linatio de Logica Tractatus F a Bar
62쪽
Bartholomti Mane enide Logica Tractatus. Bartholomeus V totius de Demonstratione. Benedicti Victorii De Sena compolito. & di. uisio, collectanea in suppolitiones Pauli Veneti. Bemardini Carmelitae opusculum de sensu co . posito. Bernardini Maneeni Tractatus de Logica . Bernardini Petrelli Tracta tus de potus mademonstratione, di P. Logicae. Bonro meus Balac macrius in Logie. Chrysostomi Iauelli Commentaria in Logica siue Logici Compendium Tractatibua duobus comprehensum.
Claudii Alberi j organum, duobus Tomis. Claudij Beti Mutinentis itistitutio de tecta di .
Constantii a Sarnano Card. de secundis intentionibus secundum doctrinam Scoti, tracta
Cursus nimbricensis Societatis IESU. Dominici a Soto Summulae Logicae. Flaminij Nobilij quaest. Logice. Fracantia ui de lentu composito,de diviso. Franci sci Beati Discursus in praedicamenta. Francisci biorella Logica. Francisci Terilli de Methodo Scientiarum. Francilci Titelmani de consideratione Dialecti ea lib.6. Francisci Toleti Introductionis in Logicam Aristot .lib. s. cum praeludijs, de Tabulis Ludo
Fracisci Praten iis de Ente rationis, & terminis Logicalibus. Federici Mutheuiij M.T. Ciceronis Dialecti. et lib.et. Gabrielis a Guillari Tractatus de terminis. Georgii Hent schij Institutionum Dialecticarum jib.7. M. Georgij Salthueberi Loigca contra Ramosophi itas. Georgij Valli placentini de expedita ratione
Georgius Bruxellensis in Logicam. Georgij Trapezuntii Dalectica . Gulielmi Adolphi Triumphus Logices P. M.
Gulielmi Lapidauri Methodus Dialectica Mstotelis. Gulielmi Ocami summa totius Logice . Henserici opusculum de sensu compolito. F. Hieronymi Savonaroiae Logica . Iacobi Iacobellii Romani aduersus Mirandulanum de prsicamentis Λris LIoachimi perionii Dialecticae lib.3. Ioannis Anglici q. in Logicam. Ioan . Antoni, Des fimi Dialectica. Ioan. Antonii Seoti de potissima demonstratio
Ioan. Arborei in Logicam varia. Ioan. Bernardini Longi in Prolog. Averrois in lib. poster.
Ioan . Caesar ij Dialectica. Ioan. Iaeobi Pauisii in Prolog. Averrois in Po
Ioan . Ludovici Cartarii Quaestione, siue deprimis principiis in V niuersam Logicam. Ioan . Nicolai Rogerij disputatio de medio demonstrati onis dc Apologia. Ioan. Sanderi Angli Inititutionum Dialectie rum lib. q. F. Ioan. Vallonis lectura in formalitates Scoti, eum alijs tractatibus. Iodoci Clicto uel Introductione in terminos Lopicos. Irenes Brasciuoli deprimis,& secundis intentia
Iuli j Feltrii Dilucidarium Logicet. Laurent ij Uallae Dialecticae lib.3. Ludovici Carbonis Introductio in Logica lib.
6. eiusdem additamenta in Toletum. Marci Meliorati a Laureto praefationes in L gicam . Mattiani Capellae Dialectiea. Matthei Domiensis totius Logice Compe
Melchioris Toppii sermones analytici, & alia
Nicephori Philosophi insignis Logita.
Nicolai Masse de Logica lib. . Italice. Opus quod liber Isagogicus inscribitur Intro. ductorius ad doctrinam Scoti, de Ariae Triactatus T. tia singulos libros Logicos.
Pamphili de lMonte de mixta genetatione Syl. logismi quisliuncule.
Panetius in Prologum Magnum Averrois. Pauli Veneti Logica cum expositione Mengi. Petri Catene in locos Machematicos posterio.
Petri Fonsece Dialecticarum Institutionum lib.6. Petri Hispani Tractatus quinque Summularucum exposivone Verorii, diuerdinandi En
M. Petri Mantuani Logica . Petrus de Alyaco de Terminis. Philippi Canei a Fraxinis Viri nobilissimi Calliin uniuersum Aristotelis Orsanum Gallica Quo quidem labore perutili ulus eli inprimis in seipso, ut Intellectus sui Oeerationes dirigeret in discernendo verum a lusio. Qui enim adolescens in Caluinianam haeresim inciderat, mox grandior factus, & legum, atq; aliarum Disciplinarum doctrina imbutus euperet suae salutem animae, cum inter medios Hireticos philosophiae se addixistet, sun utq; Catholicorum dogmata cum ijs, qui Haeretici effutiunt, contulisset, rediit magna eum laude ad Ecclesiae Catholicae gremium, opusque illud satis ingens in Λristotelis Urganu, dignum, quod in alias linguas uertatur, posteris reliquit. Remigij Florentini de medi termino. Remigius Melioratus de propositione de inessedi de medio Demonstri F. Roberti Tam mi Angli q. logicales.
63쪽
tia, opus Io. de Demonstratiῖς. de Fallaciis o. de Modalibus qt. de natura Accidentis 42. de natura Generis q7. de natura Syll sismi 8.Summa totius Logice Io.de Inuenistione media s s.& s6.de Uniuersalibus. Tisberus de sensu eomposito.& diuiso in quem Alexander Sermonera Bernardinus Petrus de Landuciis, Paulus Pergulentis,de Baptista de Fabiano. M. Tullii Topica cum Commentariis Boetii. Georgij Vallae, Ioan. Visorii, Bartholom p La. tonii, Vincenui a Quintiano Brixiensis Frag
sDe Aristoteli, Phisosophia. Lib. XII. 6s
Manilianentis Dialectica Italicὸ.srioni; Mimsenii prims operationis Inteli locitas libellus, in quo breuiter declarat I raedi. iat ea depra dis ς A ,:l 'ud Sylvestri de Pierio Poenioni aut introductio in
rius dein Apologia de secundis Intentionibus. Tve infici dolimbergo Origo Pridicabiliv. v. Thomaevustula varia ad Logicam pertine
tbrank:: Ntequam ad Elenellum Interpretum Physices accedam, pauca prsmonendas serit , Vidimus enim apud duo genera hominum,cum ab eorum Magistris A. iii 'ire studia indueerentur, sic in IVolegomenis agi, ut alij inter Deum, &
ἐh1 uram nilii taliteresse docerent atque eodem tempore libellos obtruderent, qui specie pietatis sucati, timentes ab interiore, ae lida causarum contempla tione auert bant: Alis Vero dum, una cum Plinio, & eiusmodi reliquis pergerent Mundum ita ψόtare uniuersum; vi videlicet ipso nihil prs stantius, maius, melius esset, efficere, ut plerique ex philosophis stud ijs felicitatem ii, eo conlitinerent, quem neque ortum. siisse neque interiturum, sese demonstraturos pollicebantur: Prioris generis, H retiaci qluida adhuc sunt: reliqui neq: H retici, neq; Catholici, sed potius ad At hei sinu ver lites. Ad illos autem priores iuuandos quando a propinquis I freticis saepὰ prohi- .hemur, quin ad Catholicorum Academias ueniant, pertinent, quae de principijs rerum naturalium intrinsecis initio aliquatenus essent docendi : Ad hos verbalios reuocandos in rectitin semitam spectant,qui de Mundi exordio,deque ijs,quq uel suba-dpectum cadunt,& sunt temporaria; uel non uidentur, & sunt aeterna, nonnihil praefanduin esset. His enim obicibus submotis ingenia si rinius in Philosophia decurre rent. Ac et ira liquid generatim hae de re attigimus supra, pKstat tamen idem paul. lo planius hic, quasi in i pso naturalis notitiae uestibulo pro captu adolescentum ad teta -Xere; ut cum tractare interpretes caeperint, a recto facilε non abducantur. D Fateamur igitur & nos peccati multum ab ijs, qui in profana Philosophia , quam mitte Magistram faciunt, nusquam serὰ Dei nomen proponunt,aut celebrant. Quod--que apud quosdam, & adeo in publicis aliquibus scholis iaceat ueluti sepulta Dei
memoria, siue cum de ratione, qua rerum paratur cognitio; siue cum de naturalibus DC de moralibus agantc qui dum plius nimio haerent in natura requirenda, in materia, ris si ima, in causis naturalibus, & sortuitis, Dei vix usquam mentionem faciunt. Et quidem negandum non est, quin, quae de natura tanquam principio motus rerum natural i um tradidi i Aristoteles, ea sapienter sint dicta. Veruli tamen hic si Clicilliani Philosophi tanto aucti lumine fidei, secundum umram Philosophiam uelint illustrare, patet illis campus, unde fructum uberrimum capiant . Differunt enim natura illa qui in Physicis queritur, de Auctor, atque principium natum. Quippe dequstitur, quae internum principium sit ijs in rebus, quae
Quo principia naturalia a non naturalibus distinguuntur. Qua ob rem licet Deus, ac relique mentes a materia separa is, principia sint interna suarum actionum intellectus, S iroluntatis; naturs tamen liaud dicuntur' eae enim Physicq operationes non sint, nec per eas lubstantis ills uocantur naturales. Deus autem generalis quidem causa omnium est, sed externa hisce rebus, quq mouentur, nec tanquam pars intima earum essentiam constituit, quamquam alio quoddam sensu dicatur Deus per essentiam suam esse in singulis quatenus liminensitate sua
Duo stenera Magis istum malorum in Philosophia naturali. Quo audit res Philosophis sint initio docendi. . Ot.4.c Grauiter petrant qui nullam de Deo in Philoso phia uocem
Deus,& An zeli quom do sint primcipia rerum. Deus quomodo st cauta omnium g
64쪽
replet Omnia,conserim,datque, ut operentur. Qua veritasseeit, vi Ipse Aristoteles Ahaec duo affirmauerit, vel saltem fit terum licet obscurξὶ coactus sit uolens nolens a seduci in A,I- serere; primum In rebus naturalibus naturam esse communem, quae in omnibus in I M.t ternum principium sit, siue ea st de singularum essentia, vel tanquam subiectum, usi' μ' tanquam serina constituens subiectum, siue qualitas aliqua per omnes distula, ita proprium habens subiectum, numera saltem distinctum a subiectis aliarum. Alte tu vero, praeesse necessario,ac praesidere cunctis rebus,sive naturalibus, siue supernatura- libus Deum, quio laratione gubernet, eaque in suum finem adducat. Ea uerdsita iaci. non solum Aristotelis,verum etia PIatonis,ac Stoicorum necessaria ratio suit.Quid quid mouetur,ab alio mouetur,cumque idem nequeat simul esse actu δε pote itia iacesse autem sit unum esse primum mobile sin causis enim subordinatis inferior agere
.lI, non Potest,nisi agat superior si in infinitum progrediamur, nec uero ulla prima sit stila, meitu, causa, nihil unquam fieret. Atqui cum res omnes natura constantes ob finem op ta plani , rentur,quem quidem,quoniam intestigentia carent, non cognoscunt, cumque finis non moueat agens ad operandum, nisi ab eo cognoscatur, atque appetatur, necessarium plerique omnes intellexerunt debere esse Naturae potius Auctorem, qui finem cognosceret,atque in hunc res singulas dirigeret, in quem ijsdem indidisset naturale ,,mtvrs appetitum. Sic ergo exim ij Philosophi coacti sunt laterio soturae, pus mi in e-kj iiiiaz' ιμ- Naturam proinde aliquam esse naturalem, hoc est effectricem,ac directricem alterius naturae,quam naturatam, hoc est effectam,& directam appellarunt intellectum nempe Diuinum,qui eum infinitae sit uirtutis materia non eget , sed de nouo cuncta producit. Reliqui vero Intellectus, siue humanus, sule Angelicus cum nihil possint in rebus producere,sed materiam selum productam quadatenus, hoc est,per localem Cmotum disponere,ac uersare,iccirco humanus quidem per habitum artis,atque pru- dentiae, perque manuum in si rumin tum,quibus ea procurat, quae ad uitae necessitam, de commodum attinent,dicitur esse principium artificiorum, sicut intellectus Angelicus suam,& Vniuersi persectionem quaerens, dicitur esse principium caelestis motus. Sane uero etiam naturq ncmine Dei opera notari nenio negauerit, qui fidei lumini A. i s. 000 va ς Φης ix litem cuiusque rei,&facultatem propriam: quam cum singuiu, uocaui. b3 rebus attribuerit, eas, & inuicem discrevit, & quodam ueluti priuilegio ornauit, tui κ. ac beneficio, ut ubique diues illa,& omnipotens sapientia, Bonitasque elucescerent. Aliam porro fatendum est notionem esse naturς, qua res omnes fieri, vcl secundum, vel praeter naturam dicimus ; Ver, Aestatem, Autumnum, Hyemem, secundum ua turam quidem, cum suam tempericm obtinent: At praeternaturam, cum non mat rescunt fruges, cum calor nimis remittit, cumue extraordinaria Hyemis constitu- tio est, alit aliquid eiusmodi. Accedunt miracula, resque insolitae, cum quem rerum statum, atque Ordinem Deus constituit,eum interdum uel suspendit, vel mutat propter hominum scelera. Namraelia Ueruntamen & ab his omnibus diuersa alia Naturς notatio est, quae declaranda d p iuit, se six,saltem cum Ethica tractanda suerint. Naturam enim dicimus,qua mala,& uitia oesior ad via significantur,quae ipsum Dei opus occuparunt. Est enim ista natura uitiata,& impro
iis, i tu, 'quae uelo Naxurs uers,ac bonς sese cupit tegere, quo facilius sallens parum cautis in nominera imponat. Id enim Satanas ut eis rei, malis suis idem naturq uocabulum indidit, α φ quod caelestibus bonis, Deoque ipsi tributum viderat. Distinguenda igitur est uera de bona, ab improba natura,qus quoniam vitiositatem,atque corruptelam designat, Ebreuissime dicendum est, qua labe fuimus aspersi,cum a Deo desecimus,quibus bonis excidimus: quibus obnoxij miserijs, quamuis immensa Dei misericordia factum sit, ut primorum bonorum reliquias, & vestigia retinerentur, nostrae admoneremur originis, ac sciremus in tot malis ad Deum esse confugiendum per fidem in Christum Dominum, perque opera Christiano homine digna. Hax uero curruptae naturr uoacum Philosophis haud innotuerit, actum est, ut in Ethicis de hominis uoluntate, tabertat ac uirtutibus,aut non recte,aut non plene disseruerint.
8a 3 quod ad Mundum attinet, quo omnia coprehendi quidam cum Plinio,alij v ni iuri. ro suis e,ac fore cotendun t aeter ,haec pauca qus mox dicemus satis et ut initio. Quae. ' . quidem
Natura natu sans. Natura natullata a
65쪽
De Aristotelis philosophia. 'Lib. XII. 6
A quidem postea rationibus validis ipse in contextu Aristotelis suis loci, silent ado ctis & probis Philosophis comprobari. is
Primo aliqua esse,quae quanto remotiora sunt a sensibus, tanto adsunt diuiniora iae proinde maiora: ea Mero supra celos esse ne a Philosophis quidem fuisse negatum tatque ut ij ignorassent,Diuinu in tame exta de testi incimili, qtio certius nihil esse queat. Deinde aliquid esse quod magnitudine hunc superet aspectabilem Mundum,mipsa Geometria colligi; Haec enim figuris,& magnitudinibus nullum terminum, aut finem certum praescribit, ut globum pus limus, aut circulum caelo extimo maiorem coprehendere. Quod ut sit,neque itos Physicorum impedire possunt rationes, ac ne ipsa quidem caeli extimi sit perficies,quae loeus omnium dicitur. Quod quidem ab iisano stratum fuisse,qui nobis. Φderum magnitudiues, & interualla descripserunt, res ipsa loB quitur. Longius enim caelo profectos eos suiffri& magnitudines caelo ampliores comprehendisse, negare non possumus: cum cassi mole quamuis vastam ad suam ratione reuocax rint; ac singulas eius partes,ut quaeque oriatur,& Occidat annotarunt. Proeterea ex una Chronologi adeduci originem Mundi; cum , quos Plinius recenset, rerum necessariarii ad vitae usum suisse inuentores, eorum nemo uixerit an te quattuor mille annos: cum Uerb alibi dicatidiligentiam suam in scribendis omnibus rebus a Priscis suisse adhibitam nitum est,historiam nussam antiquiorem reperiri, quam quae in Diuino Codice hoc est in Biblijs extat; quae tamen creationem Mundi diser
Atqui,quod Seneca dixit, ut non semel ortum, sic neque semel interijsse Mundum, sessu in est. De uarijs ille causis Diluuii disserit,e quibus,ut aliquae non sunt improbanC dae,certh aliae probari nulla ratione possunt. Et diluuium enim ex solis causis natura- Iibus erici, & quidem necessaria quadam,& immutabili lege Naturae, aqua certum Diluvio tempus fixum sitiquod ubi uenerit,necesse sit fieri Diluuium, hoc ueru non est. Ait prpterea non modo futuru aliquando Diluuium,sed ante hac cepius esse sactum,ut saepius post hac suturum . Suorum enim inquit Pererius) Stoicorum disciplinam secutus opinatur Mundum Φpenumero oriri,& interire, longissimis tamen te Porum interuallis,& interim quidem alternis uicibus, uel incendio,vel Diluvio. Sed hoc non tantum Diuitis Scripturs contrarium est neganti plus uno Diluuio aut sui se set,aut futurum umquam,uerum etiam duorum Philosophis principum, Platonis, de Aristotelis doctrins, ac decretis planε aduersitur. Illud denique salsum est ab eodem Seneca eo ipso loco proditum,diluuio omnia animalia, omnesque homines penitus D deleri; eademque renascente Mundo per solas causas naturales regenerari. Non enim fert Natura, ut persecta animalia, prssertim autem homines,alia ratione, quam ex caussis essicientibus eiusdem speciei,suique similibus parentibus naturaliter iterum
Iuomodo expluoda sint Phina Aris. Cap. VIII. Porro quod in docenda Philosophia, tum naturaIi, tum reliqua mouent docti Philosophi, hic sunt. Ut in octo quidem Physicorum libris, xtus libri primi
in ea parte,quae est de Antiquorum opinionibus,sexti item ac septimi compeiadio tradantur. In octauo autem nihil denumero Intelligentiarum,nec de infinitate, seu libertate primi motoris disseratur: sed ii se in Metaphysicis disputentur, & quidesolum iuxta sententiam Aristotelis: Textus uero secundi, tertii, quarti librorum de E C lo breuiter perstringan tur, magna etiam ex parte pistereantur: In his libris non tractentur nisi paucς de elementis quaestiones: De Caeso autem duntaxat de eius subis stanti de influentijs: ceters uel Mahometi Prosessori concedantur, uel si is de s conserantur in Epitomen, Meteorologica serὰ percurrantur compendio istiuis me sibus . In libro primo de Anima,Veterum placita Philosophorum summatim per- Censeantur. In secundo libro expositis sensorijs non digrediantur in Anatomiam, G cptera, quq sunt Medicorum. Addantur potius , si uacaret , Parva Nati tralia. In Metaphysicis Prooemium: Ac uero quinti, septimi,duodecimi librorum textu magna ex parte diligenter explicentur.In ceteris libris seligantur ex.unoquoque pisci-
Pui quida texuis tanqua iundamenta Qui stionum,que ad Metaphysicam pernent.
Qiis sunt remotiora a sesbus,ea sunt
Tex .ico primi de C lo. Quo sit aliquid Mundo
cestitio principiuhabuit. Lib.3. qnat Vide pereria in cienesim.
66쪽
68 . IX ei. Intohii posse uini si ii ci
Quaesti re claruo,& Intelligent ijs,qus aut omnino,aut magna ex parte pendent ex veritatibus reuelatis praetereantur. Si quis tamen velit de suppos to,& Natura, de doconcursu ctram Dei cum secundis causis aliquid attingere,non tam disputando,quam rem declarando breuissimeque probando in gratiam eorum,quorum plerique Theo ἀIogiam audituri non es ent,id utique fieri potest. Cetersim enix h studeant communitares,ac magis approbatas Philosephorum sententias tueri quales exempli gratia sunt,
Naiii talis est motus cili, saltem secundum prineipium passivum. Motus,& tempus sunt entia realia . lDe Anima Intellectiva,etiam ut Intellectiva tractare Physici est. Anima rationalis, etiam, secundum Aristoriest immortalis,nec educitur de poten- retia materia &est ver Eproprieque corporis serma. INaturali ter demonstrari potest,iamque demon si ratum est, Animam rationalem esse immortalem,nec unam in omnibus. S ita naturalem esse corporis formam , ve definitio Anime ab Aristotele tradita ei competat. In Naturalem ut pNam quinam vel Panrtiones, et HLaades, vel=Iraductiones, aut IIciboris; et ei Sammas,si Argumenta Fripserunt. Cap. IX.
De laudibiis r Vi prVi praeter alios de naturalis Philosophiae laudibus appost E scripserunt, hi sum
- hemistius initio in Paraphrasim octo librorum de Physico auditu. Simplicius in Commentarios suos. Quidquid voro dixerunt, idem prorsus est, ut satis sutiirum sit si alteruter hac de re legatur. Ex ijs autem, qui generatim de natura Seius lite principiis egerunt,non oberit,ii qui doctiores percurrerint, quae de principiis recinia iuxta Moysen contra Philosophos scripsit Theodoretus secundo libro Decuratione affectionunt Graecarum. De principijs naturae S.Thomas Aquinas. De Uni uim quin, net sali natura Ribanus Fuldensis. De Diuisione naturae Ioannes Scotus. De natura,sci latis & vno Plotinus. De placitis Philosophoriim Plutarchus. De principijs, .u causis na' turalibus Nicephorus Blein in ides. De Physicis differentijs, S dubitationibus Theo. a. . . . . phylactus Simocastus Graece. De materia prima Gerardus Marbasus, siue de MarMys Dialogo suo. De lineis Physicis Robortus Lincomensis . Honorius item quidam scripsit Clauim Physicae, siue de Naturis rerum. At quoniam librum non vidi, nihil audeo de illo allerere. v Misi κbi Ceterum plura quae Vincentius Bellovacensis de Philosophia naturali,& natura. Iouice sis spe libus rebus in suo Naturali Speculo attulit, huc quadan tenus facerent, sedviderint stu AEqIti s . dios n tui libros versare Expediat: cum etiam in eo delectus habendus sit rerum,quq nimis sunt,ac plerumque maiorem ordinem & maturiorem expensionem requisiuissent. Certe quod supra diximus, atque hic libenter iteramus, neminem penitebit percurrisse Augustinum Steuchum Eugubinum, ubi libris decem de petenti philosophia, de causs rerum naturalium, atque principijs agit: In quo tamen Steucho,qus obseruanda sinit, in Apparatu nostro Sacro . sis ,a pia lam Summam totius Philosophiae naturalis Metochites GraecE, PauIus autem Ve .I. I. nζxu , Franciscus TitClmannus, Chrysostomus Iauellii Hermolaus Barbarus compEhirit ipse. dia: Raphael etiam Volaterranus argil menta tanqua in compendia in libros omnesivit. Phy scorum Aristotelis, Thomas Bricot textum abbreviatii sit per naturali Philos phia,nimirum in libros de inlo,de Generatione,& corruptione,de Meteoris, de Anima,in parua naturalia,Sc librum de Longitudine,ac breuitate viis. Themistius aute, quem diximus in Aristotelem Paraphrasim scripsisse etiam in naturalem auscultationem edidit: Quae, vi nota est, ita alijs eiusmodi scriptis Giscorum & Latinorum praeserenda est. Philippus autem Mocenicus libro de Vniuersalibus institutionibus uti xii b- , his lis huic rei, ac quidem eleganter edidit. At de Iacobi Scheschij Compendio in Acro, legenda. mata Aristotelis, quod plerique magni lacliuat,dicendum est id,quod in eius Commetatijs in Physica,& in alijs eius hominis operibus cauendum est a veritatis amantita
Nimirum eius opera omnia in Indice nouissime edito iussu Clementis VIJ I. Ponti Maximi
67쪽
De Aristotelis Philosephia. Lib. XII. 6y
A Maximi esse prohibita, censetur enim Scheghius inter eos, qui sunt primae Classis. Ae quidem extat libellus eruditus, quem contra eum Trinitatis Sanctissimae Myste. rium conuellentem, aut confundentem Gilbertus Genebrardus scripsit. Adnotatu ne item quedam Theologi Lovanienses in librum eiusdem Schegckij de Demon stratione, quamuis dialogum,quem habet de animae principatu,& praestationes,atque annotationes in Arrianum Epictetum editas Basilet in quarto anno I II . admisissent, tanquam a labe immunesi sed & het legende sunt a nemine,cui ab ijs, quibus hic iacultas sit, haud suerit concessum.
Scriptores in octa fibros ursicorum Ars tuis. Cap. X. v A Egidius. Deinde item illemet in libru R de eausis.
Albertus Magnus. Alexander Aphrodistus,& Ammonius ut rosere Augustinus Niplius. Antonius Montecatinus Ferrarien sis in octauu Physicorum copiose, & eleganter: atque hic editus est Ferrarit apud Benedictum Mammarellum.
Augustinus Niphus,qui vertit, de interpretatus est Physica.
C Buccaserre in primum Venetita Iss8.
Chrysostomu s Iauellus. Conradus Summethart. Curtax Conimbricensis Collegii societat.Ielu . Dominicus Sotus. Fraciscus B amicus Florentinus primarius Pisis Prosesser, qui decem libros de Motu emiis sit: quo ut magno volumine generalia naturalis Philosephis principia continentur. Sane vero,ut viri eruditissimi,licet mihi de facie ignoti, telliinonium eatenus pretbeam, quaten ux. qui eiu Libores non legerunt, auidiux exci-D: piant, hic possum dicere . Modestus Philosio. plius eii,ac statis tutus.Graecis pollux adhqret. Simplicii sensus explicat liquidius, quam pleri ille secerint alit,uti & aliorum Graecorum Graece enim nouimique ad textum Graecum plura reuocat:Auerroem saepeoc quidem merito reprobat rubi agit de grauibus,dc leuibus, inulta ex Archimede desumens, apte explicat: miseet pulchra Probdemata et sextum, de septimum Physicorum interpretatur copiωὰ tidque agit,ut Ostendat,an recte concludat Aristoteles Francisicus Picolhomineus. Franciscus Toletus Cardinalis. Franciscus Vallesius. Franciscus Vico mercatus Guido Perpinianu Henricui Gandensis .
Hildegardis in quattuor libros Physicorum. Iacobi Ca rpentarii Descriptio uniuersae natur Agit enim copiose in praefatione de ordine Pnysiologiae Ea prodiit Parisiix apud Gabrielem Bonum anno 362. Iacobus Zabarella,de quo aliquid amplius est dicendum sequenti capite . Iandunt Quae iliones. Ioannes Canonicu . Ioannes EcΚlus. Ioannes Ferrerius Pedemontanux contra Aristotelem de aeternitate Mundi. Ioannes Grammaticus in quattuotlibros Physia
Ioannes Scotus. Ioannes Versor.
Mares Antonii Maioragii Paraphrasia. Miehael Psellus.
Paulus venetus. Simplicius Sylvestri Ferrariensis Questiones. S.Thomas Aquinas. Thomas de Vio Caietanus, Card.
Expensis librorum de rebus naturatibus, quos iacobus Zabarem edidit. Cap. XLI Acobus autem Zabarella inter eos, qui Aristotelem sunt interpretati,quique pretsertim in Logicam, & in naturalem scientiam scripser censeri potest inter eximios, quos hoc seculum tulit. Primo: quoniam magnae vir perspicaciae fuit, aetatemque meliorem, ac penε omnem impendit exponendo publice in Academia Pat, uina eidem Aristoteli, deinde dictionem,ac stylum eum est assecutus, qualem in reb. philosophicis tractandis per spicuum, neque a Latinitate abhorrentem intelligere,&sine mora perlegere omnes paulo ingeniosiores queant. In Posteriorum sanε libros, quos Aristoteles posteritati reliquerat, id mecum viri philosophi sentiunt eum esse adeptum,quod hactenus pauci interpretando vix assequi potuere, ut qui ea commemtaria attenth versaverint,vberem inde fructum ad ingenium exacuendum, veritatemque perpendendam, si veris principis solide nitantur, sint percepturi. Quos vero de
vide .re .lam Indicio. De la Grammatico quid.
68쪽
rebus naturalibus moriens sub prelo reliquit,ij triginta lili risii Nunci volumine coni Arrchens,quorum primus de naturali scientiae coiistituti*Niuit,partjtionem,&sthi a uniuscuiusque Aristotelici operis continens,quo labore uniuerIar naturali philoi' phiae perutili, paucissimis,quae sortasse illa, si suisset suppristes secunda editione lim si
iesinescio an quidquam accuratius scribi potuisset. . . '' , . b. t . Sane vero capite a 3. scribens de ratione ordinis libri de caelo,& libri de Genera itione poterat aliquid addere quo ueritas magis innotesctaeircum enim diceret morarem aeternum immobilem cognosci,& a Metaphysico, &a:Physico, diuerss. tamenna dis . Haec verba sit bdidit. Primus enim Phil phus enm Deum contempletur, ut subiectum per se si sedebau omnia, qVae iati aΠνibuuntur cognostere, neme quae in nosram no-turam ventre potuerunt, in quorum numero es, quodHerne moxGI, ideo igne harus cognis ne manea fiscum ιlla de diuinis mentibus tracta rem prima phi phta. Phscu' er ron uin Icosam habet, in Deum velis eo nostera, sed solam et uis naturalia corpora, ct ια quaeri competunt contemplari. Inter haec es motus Acronus et VI i nis hanc nas uratis corpo
assectionem cognoseret, coactus GI causem erus inusti e ii stire est νε- per causam cognoscere: causa futem nulta octa est,int primu aeternus motor immuttis , Eadem igitur primi motoris conditio consideratur, cum a trimo Philosepho proprietas coxitiosussu GH, cst eius cognitio perainet ad perfectam cognBionem Iureaiderum no eu etitionem adesse
Sic quidem ipse Zaba resta: qui addere debui siet, Deum non mouere immediate et Ilum orbem, Si veritatem quaeramus; licet Aristoteles id non cledideri qui epe qui 'li ignorauerit substantias abstractas, quam eat, quas ex Orbium motu colligit, & illud non est attributum Metaphvsicum. sed Phylicum quod a Physico accipit baci physicus,
sicut etiam accipit substantias abstractas ex motu in uestigatas, quas deincep, Lon ς platur,non quatenus mouent, sed secunduimeatum si ibstantiam. Trigesimo autem octauo capite cimi argumenium afferat ex. Alexandro, quod spectat ad astruendam mortalitatem animae, sic irrisit. Ainui anima in rerum natVμ
non per se imi Aunaeum Alistotelem, i mo iam tabi renaetiis est, τι fit perfectio se forma et ruentis corporis. ergo non porc Iatio modo considerari, aut ce sinisset formastixμενι rem corporιs viventis, sed rectius ad verte Philosophiis normam dixisset,essentialem
animae conditionem esse ut sit persectio,& forma cor otis, siue actu, siue aptitudine, vel aliter, siue in actu seclidd,siue in ptiri id. Anima enim nostra a corpore separata, perfectio est & forma corporis, non actu secundo, si ita licin informat,& perficit, sed apti tudine, &actii primo, quia est substanti cincompleta, apta perficere, de informare. Hocque est essentiale animar,non illud ptimum nam actu perscere, & informare est actus 1 ccundus, & cffectus causae formali quia non est de essentia ullius formae, si cnec actu causare deessentia est ullius caust .
Sequuntur duo libri de prima rerum materia, in quibus erudit Θ,& accurate stri' ptis cum pleraque sint, qu, non omnes plutosophi approbatit, uae quidem ad ipsam
materiam,& priuationem, ac negatio 'em, atque ad ipsam formarum E materis potu ria eductionem pertinent, Id vigili oculo semper attendedum est,quod ad anime mortalitatem refert iam & in hoc errore sese diu vixisse ingenuE aliquando testatus adiecit, nullum unquam infernum acerbius sese existimasse, quam dum in ea sentetia vel secundum mentrem Aristotelis iit putabat, persisteret: quam se itentiam, site potius leriore deinceps deposuit. Ac tamen putans se Peripatetich tandem eam posse lucri, non raro in toto uolumine de rebus naturalibus ipsam inspersit. Capite enim quartodccimo libri secundi de prima retium materia in tertio argumeto ut detur supponere ani in alia hia mana ni cduci ex materia, ac proinde esse materia lem, mortalem, neque item creari a Deo. Sed contra hoc in capite vigesimo eiusdem libri recth sentiens, sic inquit . His aurem apud A soleti m es generaIIo, non crea iis, quia prae nonitur maIeria, ex qua fritatur forma. De uerma qtiidem ab uncta a m texta argumentum esses e caci imum', haec enim cis agente produceretur, et Isuc creari H cenim νι nu Chri iani asserimus, ange Mostm a Deo s. b c eatos,se humanas Mimas a
69쪽
De Aristotelis Philosophia. Lib. XII. II.
Dua fuit. Quin & postea de creatione materiae magis Christianε,ut & verὸ agit capite 8.lib. quem deinceps inscripsit de natura. Sic enim ait: Daque si Aundum Ars uendamst, qui Mam fuerit scopus natura uniuersos in statuenda rerum materia, certera praecipuus sint reopere uermas sub antiales, quodHem secundam et eram phiasse iam dicere debemus de op cIs considio m rerum creatuue, nam pracipue eam creauri, ac sub ectum receptruum marum sus anuabum . SHquia necesse erat, τι accirintium quoque recepraua esset Hura namIue aceidentia mam necessario μsequuntur plura etiam ab evirenti causis in euntur, ad quae omnia recipimda aptam esse maIertam oportuso a Deo debuit materia habere potentiam naturalem uniuersalem recipiendi omnes uermas tam subsantiales , quam acci B dentales .
At in libro sequenti de inuentione primi motoris capite primo, cum se locuturusecundum principia Aristotelis ea de re pollicetur, de illam tantum substantiarum amateria abiunctarum notitiam, quam via naturali adipiscimur consideraturum, m ministe debebat eius cognitionis, quae ex vera philosophia Ac naturali lumine potest eomparari. Addit enim haec verba. Omissa penitus earumdem cognι ιμ quam reuela C. Done Huma, ct homine supernaturati accepimus, et ex imam tuam quidem, An Itali, cuius dicta interpretanda sese mus prorsus absconditam. Et capi te secundo de in lacntione, inquit rem, Animam sumanam simper excipio, decuius immortalitate, ut secundum uream Philos hsam certissimi esse debemus, ita non di fuere qui secundum principia quoqtie nil sphiae Arist.idem exinima naeum esse censuerim. C Necnon libro secundo de motu grauium, & leuium cap. q. Ad generandum inquit
. requiruur, Sol, ct Homo, sed addere debebat Deum creaniem animam, at loqu in eam supponere videtur esse formam ex materiae potentia eductam. Quin etiam eodem capite primo eiusdem libri de inuentione aeterni motoris, in quo nititur probare solum motum aeternum esse medium aptum, quo Philosophus
naturalis substantias abstractas possit iuvestigare, procedit hac ratione. In capite primo praelatus se ea de re Ioquu turum secundum principia Philosophiae Aristotelis, vi eam notitiam, quam lumine naturali adipisci possiimus,concludit posse nos quidem aliquid de illis substantijs absque consideratione motus coniectare,nullam tamen certam earum cognitionem assequi posse quamobrem Avicennain, & alios consutat,qui absque motus consideratione Deum esse probari posse existimabat, D eorumque rationes leues,ac probabiles cum Averroe appellat. Deinde cap. a. quaerit,num adeas substantias demonstrandas hi omnino necessarius motus aeternus, an uero etiam sussiciat motus absoluin sumptus absque consideratione aeternitatis. Qua in re consutata sententia,quae assirmat solum motum susce. re, statui t omnino necessarium esse motum aeternum. Porro in hac quaestione ita se gerit, ut non solum demente Aristotelis, sed omnino ex propria sententia,& secundum veritatem loqui videatur. Cum enim aliorum argumentationem inanem, vanam, ge ineffcacem appellasset in fine capitis a. sic loquitur. mapropter inquit nullum abud Phil opho naIurati mia um rediviniar ad demon-sgrandum primum motorem aeIernum,nsmotus aeternus se.
Quare illa protestatio de principijs Aristotelicis in primo cap secta non mimis vi E detur ea de re in illam Philosophiam, quam priatebatur Aristotele idest, in Philosophiam naturalem absolua, quam in eam, quam idem Aristoteles nobis scriptain reliquit. Haec autem doctrina, quam a philosopho Christiano aliena sit, nemo non videt,
etenim si solus motus aeternus naturaliter Deum indicare potest, cum ex fide certumst nullum motum suisse aeternum, sequitur Deum,ab homine, ratione naturali cognosci non posse contra decretum non solum Theologorum, sed etiam Philosophorum rem sentientium. Libro de mixtione cap.7.animam hominis lacit mortalem ij verbis cum dicit Nam sisma elementorum in mixtione pravitus interirent, ua ex elementis generaretur
70쪽
mrxtum per interitum marum elementorum , ut ex flane guis, per interitum uerma Asanis es ex semine homo per interaium Γνω Ieminis, o ex homine cadauer per mutuum . firmae homiων. Libro de calore eae lasti capite Ii. versus finem, ait: Ideo Arictoteles in memorato loco assent omnem animam de Mis accedere, quatenuspram Pium ad n um non habet a quod elementum, aut metis elementarem, sae caeleste, se natura elemensara stram Iius, contra qua ceu emunt is uermis elemenIarabus, hoe est tam elememoram, quam minorum omnium ina-mmatorum I In gue en m elementara maIeria, ex qua haec corpora generamur insitum est activum prIura um, um' erior eleaventans, . quo absolvi cur mixtas, o educitur uerma mixti, quemadmorim et ametortu e elemen an educuur de maIerra forma elemen I, quando abal uo elemento conuera tur in naturam suam akud corpus: o quamvrs ad has quoque muta- Itimes concurrat calum,ut agens et muresale, non Iamen τι agens proximum, o mcdatum B nam proximum agens es νιs Hementans, quemadmodum d Imas.
At pace viri dicendum est,non aptam hanc es le interpretationem, sed ideo excogitari, ne ex illis verbis ani mae immortalitas colligaturi Et vero aperth Aristoteles eo loco scribit non omnem animam, sed solam mentem extrinsecus accedere,& solam esse diurnam, quoniam in ea non communicat actio corporea: reliquas vero animas vegetantc in & sentientem actione seminis produci, & virtute,quae in ipso semine insita est; quod si vivens quidpiam producatur a rito, illud ipsum est agens corporeum, quod ita anima nostra nihil habet commune. Capite q. libri primi de mixti generatione,& interitu, de versus sinem, dum alio rum argumenta se afferre inquit, haec ex eorum sententia, quam tamen haud plene refutat scribit. πιν vero etiam matus quiddam sendere et fuerunt, nempe gus in Humo Cne f/mae nuxu habere actionem per Actus se ni hoc argumento: seponatur homo in aere .stigia ι , et Amflgidi sima aqua,ita τι ab illos dire inter Gaiu ,em a suo fragoreue --.ι hominu intemperata, se educta cadaueras; ergo figus per se agit e monem formae. Sic ille, cum debuisset addere, ex tis et exsis Innuι mam hominis esse monalem, id
Libro de secultatibus anims capite ' .ait, mae a materia abiuncta agunt per in iram; Ideo se potentia segsamet operatio in eis Mem es, quiae enua, Sic quidcin ipse. At hoc in solo Deo verum es Non item in reliquis intelligenti js, Haec igitur,& alia hiriusmodi cauenda sunt ab eo, qui opus hoe de rebus naturalibus legerit, cum & in ijs, qtiae specitant ad Metaphysicam Auctor firmius pedem fixisset, si Theologiam calluister, sine qua claudicent pleriqueAristotelis interpretes necesse est,quemadmodum Ddiximus supra. Ceterum idem Iacobus Zabarella librum edidit de facultatibus animae, de eiusdem partitione, de speciebus intelligibilibus, ac de mente agente.
Libro autem de partitione antinae cap. 1 I. haec habet, Omnis firma informans mare. Nam,se conrIιtuens compositum est extensa ala exiensionem malenae, proinde tora secun m tenessonem seam in toto es, non rora autem in parte, sed pars in parIe. Cologatio enim, se et mouerinae rum materia, ad inum compositam cons ituendum hoc necessano e scit, τι in
qu e wraque extendatur, o in pane materiae sis pars uerma; per hoc enim aestv is uruernia infirmans a non infirmante, quae sum asiuat ad regendum, se uti nauIa naut haec raram non eis albgata materiae, neque peream exiens, neque speciem constituit, o proinde cuil, ιυ parti praesens eu rora indivisibili re, se uerma connituens compositum, o in specie colgo Ecans necesse es, ut ad dissionem carpons diuidatur, secat enim albedo, non es post quanta, nec diu bibi, diuisibilis per materiam, cui ines, ita de omm forma informante dicendum es. Libro vero de mente humana cap. 6. haec habet, Ammam rationalem esse uermam hominis, qua homo es homo, se in specte conlau-uν . Verum es absiste , o secundum mem
E quibus locis hae duae propositiones colliguntur,omnis forma insormans,&constituens speciem necesse est, ut ad diuisionem corporis diuidatur, per hoc enim distin- suitur serma insormans ab assistente. Sed anima rationalis est forma hominis insor.