장음표시 사용
91쪽
De erro is A laetis . Lib. XII.
Astaratis rarises pracipat. Cap. XXXVI ILAI gazel autem primum Avicennam sequens,& eius abbreuiator existens, errauit ponens motum caeli esse per animam,ut patet ex Metaph. sua, quomodo corpora supercaelestia sunt mobilia per animam, Scc. 2. Errauit ponens omnem intestigentiam, & quicquid non habet materiam,eternum esse &c
tia adesse, sed ad situm, quae omnia patent ex d.c.dieii libri,Sc.
propter quod immediatd a Deo non potuit progredi,nisi unum tantum,ut intelligentia prima, siue primus Angelus,&c.
&ex secundo Angelo, processit tertius Angelus, & secundum caesum; & sic dein- cem ramum ceps, donec deuentum sit ad ultimum caesum , & vltimam intelligentiam. Voluit enim decem esse intelligentias, S nouem cplos, que omnia sumpserunt oris-nem modo praedicto. Ait autem, quod non sunt plures intelligentiae quam decem, nisi ponamus esse plures orbes . Posuit autem unam intelligentiam praeesse istis inferioribus. Volebat enim quod ista inferiora constituerent unam sphaeram. Ideo in uniuerso posuit decem sphaeras, videlicet primum mobile, & circulum signorum& septem sphaeras planetarum, & sphaeram activolum, A passivorum, S quia cuilibet sphaerae voluit praeesse aliquam intelligentiam, ideo posuit intelligentias de cena.Cum ergo secundum hanc suam positionem non omnes sphaers sint cflestes,sed nouem lata tum sunt cilestes, deciπa vero sit activorum& passivorum;oportuit Algazelem secundum positionem suam dicere,esse nouem celos,& decem intelligentias.
gelos; sed etiam, quod nulla bonitas demandaretur a Deo immediate in lisc inseri ra, sed omnes bonitates demandari tui ad nos per Angelos.
test fieri a Deo in istis inferioribus, nisi quod fit,quia Deus non agit secundum ipsu, nisi praesupposita dispositione materiar. Nam vi dicit, materia,ex qua sunt muscae, si posset recipere formam persectiorem, proculdubio daretur ei a Latore sormarum Sc. 8. Errauit circa diuinam Prouidentiam, non ponens malum permitti a Diuina pro uidentia in quantum ex eo ducitur bonum, sed magis prouenire ex necessitate materiae. Voluit enim hon potuisse a Deo,Saturnum, Martem,ignem & aquam prouenire, nisi proueniat a Deo malum ex eis,quod infirmum est,quia in fine Mundi talia reina nebimi: Sc tamen non erit malum ex istis,quia cessabit genera tio,&corruptio,potest enim Deias impedire mala conseruando res in esse suomunc tamen permittit mala fieri, ut ex eis eliciat maiora bona.Omnes autem hi errores eliciuntur ex Metaph. sua, intractatu de proprietatibus primi,quem appellauit Florem Diuinorum.
forma,sed scire ea,quasi uniuersaliter. Sicut si quis sciret omnes distantias orbium, &motus eorum cognosceret omnes in unitiersali
nes fornaae hic inserius procedunt ab illo datore, qui dator est intelligentia vit in a.
ultimam. I 2. Errauit ponens ultimam beatitudinem nostram esse naturalem. Voluit enim quod naturaliter deberetur animae beari tudo. 13. Errauit circa rina anims, ponens talem rina esse solum ex eo, quod separatur ab intelligentia agente,unde in anima separatano posuit tanam sensus,nisi quatenus habet pgna damni. In anima vero coniuncta expgna damni non posuit prouenire pr-na sensus, dicens animam coniunctam corpori non dolere,& non sen tire dolore, nisi ex eo quod separatur ab intelligutia agente pr occupatione,quam het circa corpus.
initiat fieri In Metaph. sua extractatu de diuersitate Nicat . In scientia de naturali, tractatu. 4.
92쪽
Iq. Errauit clica prophetiam, ponens cognitioncm suturorum, & prophetiam es Asem nobis naturaliter.
I s. Errauit circa actionem animae nostrae, ponens animam per imaginationem O. perari in corpore alieno, & quod impressio animae transeat ad aliud corpus,ita ut de struat spirituita per aestimationem silana,& interficiat hominem: & haec dicitur esse fascinatio, propior quod secundum A sum, verum est hoc prouerbium t Oculus mittit hominem in scis Iam,& Camelum in calcariam: in tractatu 3 . scien iis sue naturalis. Ast fundi errores praecipui. Cap. XXXIX.Lchindus autem in lib. de Theorieaaritia Magicarii, multos errores protulita
dereex conditione si percaelestium corporum. Unde in dicto libro, capit.de uradiis ivllarum ait, quod qui totam conditionem caelestis harmoniae notam haberet, tam Praeterita, qtiai a sutura plene cognosceret. a. Errauit, quia credidit effectus omnium causarum mundi pertingere ad quodli- set individuum; ex quo sequitur omnem causam,etiam creatam quodammodo infinitam ha re virtutem: ex quo virtus cuiuslibet causae ad omnem effectum attingit. Vnde m d.li. p.de radijs clemento tum ait, quod pro vero dcbemus asserere,omi mactualem existentiam in hoc Mundo elementorum radios emittere in omnem parte , qui totum Mundum replent. Vnde est, quod omnis locus Mundi radios continet om
nium rerum,in eo actu existentium,&c.
3. In alium quoque errorem incidit, volens,qiuod ex qualibet re huiusnh cognita, totius Mundi haberetur notitia. Et hoc est quod ait in capit. derad ijs sellarum,quia unius indiuidui huius Mundi conditio plene cognita,tanqua perspeculum caelestis harmoniae conditionem totam repraesentat. q. Errauit credens omnia de necessitate contingere.Nam si omnia pleia E sunt subdita motui supercaeicilium corporum, cui talis motus sit necessarius: de necessitate omnia contingunt,& hoe est, quod ait in cap. de Theorica passibilium, quod omnia qu e sunt,& fiunt, & contingunt in Mundo clementorum, a caelesti harmonia sint causata,&creata;& inde est,quod res huius Mundi ad illam relatae,eκ necessitate proueniunt. Et inde est, quod reputabat homines ignorantes,eκ eo, quod sperabant, dcdesdcrabant,& timebant aliquid; cum talia solum habeant esse de contingentilaalse ter se habere,&c. I. Errauit, quod elementa huius Mundi, & indiuidua existentia in sphaera activo Drum,& passimorum,priuauit actionibus proprijs. Credidit enim talia non agere nisi per virtutem caelestem: unde ait dicto capitulo de Theorica passibilium, quod securi' dum vulgi considerationem una res Elementaris suis radijs, & sua virtute agit in alia, cum tamen secundum exquisitam veritatem non agat, sed solum caelestis harmonia
6. Errauit, credens spiritualem substantiam ex sola prima generatione posse indu Cere veras sormas,cuius contrarium Augustimis tertio de Trinitate, capit. 6.& alibi, vult, quicquid Angeli efficiunt, eos facete per adhibitionem seminum:contrarium t men dicitur ab eodem Alchindo, capite de promouentibus effectum motus, quod imago alicuius rei in mente concepta emittit similes radios illi rei habens similem actionem ipsi,&e. EI. Erravit,quia non solum formam imaginatam voluit habere causalitatem supra rem extra; sed credidit,quod ipsi desiderio spiritualis substantiae obediret materia, quantum ad susceptionem serinae,quod totum patet ex capite depromouentibus es
8. Errauit, ut patet ex eodem capstulo quia credidi quod preces suis Deo aspiritualibus creaturis prosint ad consequendum bonum,& excludendum malum, nam 'raliter, non quod propter tales preces Deus nobis bona tribuat,sed ab ipsis verbis, &ab ipso desiderio,cum precamur Deum, demandantur aliqui radij,qui naturaliter eisiciunt,quod Optamus. s. Erra-
93쪽
De erroribus Rabbi Moysis. Lib. XII. os AB
y. Erravit,quia credidit motus voluntatis subesse corporalibus creaturis,ut puta supercae tellibus, ut patet ex cap. de virtute verborum,&de desectu orationis. o. Errauit circa Diuina attributa,credens Deo talia eompetere abusuh, volens Deum inconuenirenter dici Creatorem, de primum principium, de Dominum Dominorum. Voluit enim persectiones de Deo dictas nihil positivh de Deo dicere &c. I i. Et rauit, volens citaracteres naturaliter habere actionem circa ea, ad quae ordinantur, ut patet ex capite de Theorica figurarum, &c. .
I a. Errauit circa lacrificia, credens sacrificia facta in artibus Magicis naturaliter incere id ad quod ordinantur,&c. 1. Erravit volens sacrificia spiritibus, & Deo oblata nihil facere ad hoe, quod per ipsa aliquid consequamur, seὸ naturaliter habere effectum, ad que ordinatur, &c. l . Erravit,quia noluit Deum,& spirituales substantias placari per preces & sacrificia nostra,quod totum patet ex cap. de sacrificiis 33. Errauit credens corpora supercaelestia,& dij positionem eorum, in qua incipimus operari,dirigere operationes nostras a principio usque in finem laque constellat in illa, in qua opus inchoatur,quantumcunque tale opus sit voluntarium, dominatur in illo opere a principio usque in finem,&c. 16. Errauit credens aliqua sacrificia naturaliter talem potestatem habere, quod si secundum aliquod opus voluntarium incipiatur,tale sacrificiu dominabitur toti ope ri a principio usque in finem. - ι7. Errauit,credens,ob mutationes le consecrationes naturaliter posse haberi dominium super actionibus nostris,&c. I 8. Errauit credens characteres tale habere dominium super actionibus nostris, quod ,si secundum eos, aliquod opus voluntarium inchoetur, dirigatur opus illud perdictos characteres a principio usque in finem, Ilaec omnia patent ex Theotica,quam edidit dictus Alchindus de viiijs operum.
R Abbi autem Moyses tenens secundum superficiem dictorum in veteri testa
mento discordavit a Philosopho ponente aeternitatem motus. Posuit enim Mundum incepisse, ut patet per ea, quae ait in secundo libro de expositione Iegis cap. is. 8e r 6. Unde Aristotelem credentem demonstrare sternitatem Mundi, o de volentem iudicare de lactione rorum post productionem, sicut de factione carum in hora creationis, assimilat puero volenti iudicare de communibus conditionibus hominis extra uterum, sicut de conditionibus eius in utero, ut patet in eodem libro capite septimo, non ergo in hoc errauit, sed in alijs multis deuiauit a ueritate firma, de a fide Catholica. I. Posuit enim in Deo non esse aliquam multitudinem,nec re, nec ration ut pater in r. libro de expositione legis , capit. s i. propter quod sequitur in Deo non esse Trinitatem, clim tres personae lint tres res, unde dicit eodem libro capite 3 i. derisoriὰ loquens de sapientibus Christianis. insudantibus, de inquirentibus de ratione Trinitatis, de friuolum esse Trinitatem credere. a. Errauit circa tales persectiones; non credens ea in Deo uere existere, proptern quod r. lib. de expositione legis cap. y7. ait,qtiod Deus non est in essentia, de uiuit no- in vita Se est non in potentia, sed omnia talia dicta sunt de eo per remotione, ur innuit eod. lib.&capite, uel dicta sunt de eo per causalitatem, ut dicatur Deus uiuus, non quia ui ta sit in eo, sed quia uitam eau stat,u t patet primo de expositione legis,c. 6 I. 3. Errauit circa propria personarum,credens Verbum, Se Spiritum Dei in Dibuinis dici essentialiter solum. Unde primo libro de expositione legis exponens illud Psalmi: Verbo Domini eati maus spiritu oris eius omnis virtus eorum. Dicit Verbum,& Spiritum in Diuinis sumi solum pro Diuina uoluntate,uel eius essentia, qua caeli sunt facti,cum tamen ea personaliter sumantur. q. Falso opinatus est supercaelestia corpora esse animata,& dicens ipsa esse anima-
lia R. Moyses Arist. cui aD sileti In Deo est multitudo P
scitiarum. Errores eirea personas Di
94쪽
lia rationabilia, adducens pro se illud Psalmi. Caeli enarrant gloriam Dra. Et illud Iob. δρο ci . cum me laudarent simul astra matuImat, quae omnia ponit secundo libro de expositio CV ne legis cap s. Errauit circa motum caelestium corporum,de circa eorum innovationem. Nam licet crediderit motum incepisse,credidit tamen ipsum nunquam desinere. Vnde credidit Mundum numquam uniuersaliter innovari,& quod dictum est per Prophetam: Erunt eas nouι, ct tramancina, dicit huius modi caelos nouos iam esse factos. Exponens
.c.a. aut illud Ioelis Solconaertetur in tenebras, o Luna in savumem, antequam veniat dies
Domini magnus, ct horribilis; intelligit no de die Iudicij, sed de morte Gog,& Magog,
& de morte Sennacherib, quae omnia patet ex a. lib.de expositione legis c. as. v bi pla-nE vult tempus,& motu nunquam deficere,ut manifestiti, patet ex alia translatione.
6. Errauit circa prophetiam,credens hominem se posse sufficienter disponere ad I gratiam Prophetiae,& quod Deus non eligit in Prophetando quemcunque homine lingularem sed illum,qui se adaptat ad talia; unde visus est velle diuinam gratiam dependere ex operibus nostris, haec autem patet lib.de expositione legis, c. 3 a. 7. Errauit circa diuinam poten tiam,dicens aliqua esse Deo possibilia, aliqua non sinter quae possibilia narrat esse impossibile accidens esse sine subiecto, & quosdam , quos appellat separatos,quia dixerunt Deum hoc posse,dicit ignorasse viam disciplinalium scientiarum. Haec autem patent in lib.de expositione legis,e. r s. 8. Errauit circa Diuinam prouidentiam hominum non quidem quantum ad specie mi& quantum ad singularia aliorum dixit,Deum tantum habere prouidentiam secundum speciem,non secundum singularia.Vnde casus seliorum de arboribus,& alia quae contingunt circa singularia noluit subdi ordini Diuinae prouidentiae, sed istima. Cuit omnia talia contingere Per accidens,ut patet ex 3.c.de expositione legis. y. Errauit circa humanam voluntatem di natura, ponens, quod licet a Deo talia mutari possint,nunquam tamen immutantur, quia tunc frustra esset immutatio Pro
phetarum,credens hominem per seipsum absq; speciali Dei auxilio posti omnia peccata vitare,& Omnes monitiones Prophetarum implere: ex qua positione videt ut sequi erat iam Diuinam penitus superfluere propter quod haec positio est peior positione Pelagii secundum quem,licet possemus recte vivere sine gratia, non tamen superfluit gratia, quia habendo eam, faciliori modo recte vivimus, quod autem sie asseruit Rabbi Moyses,ut dictum est, patet per ea, quae ait tertio libro de expositione legis,
io. Errauit circa humanos actus ponens simplicem semicationem nullo modo es Dis peccatum in iure naturali, sed solum ibi esse peccatum ratione prohibitionis quod
salsum est,cum matrimonium si t de iure naturali: unde an te legem datam ut ait, licitum erat fornicari, propter quod dicit, Iudam non peccasse cum Thamar,qui fuit an I te tempus legis. Haec autem omnia patent ex tertio libro de expositione legis, capite quadragesimonono . Auerores qui de rebus naturalibus scri erunt, quique Philosephia commodant: quaenis indis cautiones adhibenda, ac primum de Theophra Io. Cap. X LI.
IN ter eos,qui Aristotelem secuti, atque adeo primarij eius discipuli suere, principem obtinet locum Tyrtamus, quem ob singularem dicendi facultatem, & et quentiam Aristoteles nominauit Theophrastum. Hic igitur inter alia, quae ha- Ebemus,sex libros de causis plantatum scripsit,quorum materia,sive Synopsis his est. 1 ib-t de Pla Primo libro principia generationis tractat,& quid cuique speciei debeatur, dedulii a euhi44' cit ad causas usque, Sementiscris autem omnibus communem esse naturam, inquit, ut Mn. e semine proueniant.Tum explicat, unde sumenda sint argumenta,& inuestigationis,& cognitionis naturae plantaru, in ijs vrique spont an in ijs,quae ab arte proueniunt. Secundi libri priore parte docet, quibus rebus naturalibus plantae benE habeant. Quae illis conserant,& incommodent: inde ad earum officia,quippe fructificandi. Po stea tam ipst habitudines,quam earum officia,quibus de causis mutentur, scilicet adstcunditatem, aut sterilitatem. Deinceps de natura seminum, ac de fructuum muta. tionibus.
95쪽
De Aristotelis Philosophia. Lib. XIL o
A tionibus. Altera vero parte, quae fiant ab arte mutationes. Ab his regreditur ad na. turas' agi t de accidentibus, nempe de odorum causis. Tum despectorum mutatione. Inde quam ob causam in aliis quaedam innascantur: in terra verὰ satae non item. Hi ne de mutuis inter plantas ossiciis, aut noxis. Postremo de mutatione soliorum. At cum duplicem plantarum naturam posuisset,agrestem, S mitem,deque agrestiti causis egisset, nempe quod mites fiant per artis accessionem, tertio libro disquirit, an sint agrestes omnes aptae ad recipiendum hoc artis beneficium. An vero non omnes, vel opus habere, vel appetere finem hunc: sed quasdam a natura,quemadmodum habent principium,ita quoque nactas esse fincia . Postmodum ostendit culturae opus. C xv φ' atque utilitatem quibusdam alijs damnum adserre. Postremd affert exempla multa ti b. plantis huius exceptionis & quae abhorreant a cultu; quae sibi deposcant manus hominum. pii pxu, MPartitur autem in duas haec omnia tractationes: in prima de arborum cultu, in secunda de aruis & segetibus. Inter utranque naturam per huius initia consulit olitori b.
In utraque autein,& terras eligit, de tempora designat,& OPcrarum modos explicat , S morborum caussas narrat. Pleuissimis autem commentationibus praecepta statuit,
Post duplicem cognitionem, unam simplicem ipsius naturae plantarum, alteram, quae cum arte coniungitur,agit quarto libro de seminum degeneratione,de rubigine, ac de temporibus sationum, deque leguminum floribus,&quibus itulentur fruges. Pergit porro ad longe diuersum argumentum, nempe de seminum duratione,& plantarum fructificatione,quarum sine in partitur, tum ad ipsam generis propagationem, tum ad usum nostrum. C Pertractatis,quae pertinent ad naturam quandam ordinariam,aggreditur quinto li' bro ea,quibus cognoscatur in plantis aliquid,quod communibus legibus neutiquam comprehendatur. Id cum esse possit vel a natura, vel ab arte; priorem partem cxplicat primis septem capitibus: artis vim duobus sequentibus. Post haec de affectu plantae simili post mortem,nempe,quod ε lignis caesis prodeant germina, ut preter natur
Ieges, instauratio naturae appareat . Inde declarat quibus modis fructum mutentur tet natius lepartes: eorumque colores quemadmodum mutentur. Altera libri parte narrat plana Pς it tarum morbos: quorum quidam habent principia interna, ut vermiculatio: quida ex diani cinii terna:eaque duplicia, vel a caelo, vel a casu: a caelo, ut sideratio, rubigo:acase,ut si uul-
meretur arbor, aut a capra morticatur:
Sexto libro, saporis,& odoris ostendit assinitatem: deinde quibus in mixtis in sint senaturalibus,quorum modos ponit,& a fine metitur naturam. Saporum causas, & effectus dat,ac mutationum modos: quasdam fieri per separationem partium, alias per coactionem:alias a calore fieri, alias a frigore. Porro docet usu na medicamentorum a Plantis. Inde odorum principia, priuatim de florum odoribus, tum sylliestrium odores uariari, secundi anni,& dici partes, ac repetit a locis odorum uarietates,
In hos igitur libros cum Theodorus Gara labora stet. subsecu tus est Iulius Cesar Sca Iulius Cae- Iiger, qui Theophrastum cum aptiore genere interprecandi Methodum simul melio- hvio uixem, quam Theophrastus secerat, se ostendisse professus est. Id quod initio scribit, stu commea antequam primi libri primum caput exponendum aggrediatur. Porro cu hoc Theophrasti opere ea ratio naturalis historis tradatur, quae nobilissima omnium cst,dissicit didit. Iima, & nobilissimam omnium sibi propositit,quae conquirit causas substantiarum, adi quibus elicit affectuum productiones naturalium, atque ea principia, quibus omnia naturae opera finem suum consequuntur. Cum autem uniuersiis hic Theophrasti labor maximξ conducat ad Philosophiae cognitionem, tum etiam ad usum agrorum ma phassi. Ariopere conscrt,& certe ad tot rerum,& scientiarum notitiam, ut omnibus libris,GNcsque & Latinae lingus,ac Medicins futurus sit utilissimus,additis Scaligeri Comme talijs, si hi fuerint emendati,quenladmodum iussum est in Indice librorum prohibitorum a Clein. VIII. Pont. Max.
Extant prsterea ciusdem Iulij Cssaris Scaligeri in duos libros de Planiis falso Ari Fiusdem tacto teli inscriptos, Commentarii, editi Lugduni eodem anno,& apud eundem Προ- tib. Aiu d. graphum,quo alter, de quo diximus. pumia.
Bibl. Selectae Scctio Secunda. I De
96쪽
Athensus&Plin. in quo similes. Scriptores in Plinium iacobi Dale chapim pli. nium labat .
Ludou Gr, nata Theologus Opia. me in minimis quibusq; rebus pnilo. sophatur.
od autem secit inter Grscos Athensus, qui plurima rerum antiquarum supeb
lectilem nobis reliquit,quae alii vel non attigerant,vel non collegerant in unii,
id inter Latinos prςstitit C. Plinius secundus triginta septe Historis Mun
di libris: spisso sane opere uniuersisque Historis naturali,ac vero ipsi Medicinae, perutili. At cum cadente ia Latine lingus nitore,obscurius multa scripsisset,desiderataque a Leoniceno sit in eo Grscs lingus notitia maior, qus lingua tot rerii vocib. inde peti tis suisset necesi aria; procedente vero tepore, plurimi in eum irrepsissent errores.multi hoc seculo laborarunt ut scholijs, vel obicruationibus illustraretur,& emaculatus cuderetur, Hermolaus Balbarus Italus, Pincianus Hispanus, Galenius Germanus, Gulielmus Budaeus, Gallus, sicut re reliqui Stephanus Aquaeus vir Equestris ante quinquaginta penhannos, Adrianus Turnebus, de nouissime Iacobus Dalecham pius qui de Athenaeum in Latinam linguam e Graeca conuellit,& illustrauit Galli. Hic autem decennium impendit collationi codicum manu scriptorum, castigationi, & Adnotationibus,deinde it cm copiosiori Indici,quibus integritatem, de splendore huic operi Pliniano inquam restituit,cui Sc Galenicu in adiecit: sicque primo editus est Lugduni apud Bartholomaeum Honoratii,anno II 87. Ac tamen ab hoc etiam praetermissa est, quae summopoe expetenda crat cautio,cu ipso in Pliniani operis limine legentiumentibus impium dogma obijciatur de M undi sternitate,num ineque; cum,quasi non esset Deus, Deum ipse Plinius constituat Mundum. Que videlicet nimis admiratus,
dum in ellectum ,relicta causa, opifice acutius inspicit, euanuit in cogitationib.suis, ac cscus iactus est. Quem vero Natura & Pythagoras aureo uerbo conclamant esse qi ωσιν του detraxisis, ille excusso Creatore, creaturam ipsam sui ipsius caussam,& t. tum esse, insipienter statuit. Itaque summa cum Dei,atque adeo sapientum quorumcunque philosophorum indignitate, qui quidem alteram secere de Natura, alteram de Deo scientiam; eiusdem Plinij eo nocentioris,quo uidetur in Historia naturali cruditior, uerba illa,anathemate quocunque serienda, preter illa, quae s s.capite libri septimi habentur,quae sunt pestilentissima leguntur de Mundo dacer es, aeternu immensus, immo vero V se torum, sullus, infinito I mulis; omnium rerum certus, ct milis ince to, Ira, mira, cuncta complexus 1ns, trimque rerum Naturae opus, cir re um Est nasura.
Sic ille. Et nonnihil sane attigit hoc loco Aquaeus; sed potius ex Aristotele, Platoneue,quam ut inde occasionem caperet interiorem Christiant ueritatis pietatem instillandi,quemadmodum par esset nobis, qui praeter uere philosophiae diuitias, Divina sumus in baptismate luce perfusi. Atqui & ex ipso Plinio poterat eius error evinci: nam potius ueritate victus quam sus oblitus sententis, idem. In I' num inquit cuncto mortalium generi, minorem in dies flexi mensuram, propemodum obseruarum, raro uepatribus proceriores, Ianquam ceu mente et bertatem seminum exusti situ cum vices nunc vergat aeuum. Haec ille: quo argumento conuincebatur, Mundiana, neque suisse ex infinito tempore,nec ad infinitum tempus perinansurum. Cum vero Plinius tam multa
de Celosyderib. clementis, rebusque pene omnibus scripserit,que sequenti eius operum Elencho patebunt, qualis eius apud nos usus debeat esse, Ludovic. Granata, praeter antiquiores Theologos omnes, prsclarEOstendit in lib. Introductionis in Symbo-lii:cum in rebus creatis minimisque rebus,qualis est sorinica,de reliqua Diuinam prouidentiam uenetur. Sed & multa huc accersenda sunt,qus diximus, cum de Philosophia generatim egimus,ac de Aristotele, sextumque hinc primi libri caput eo diligentius declarandum,' humana caecitas monstrosam in plerisque Atheismi sbbolem co- cepit ac peperit; liberalit de utilitate credendi a D. Aug.coscriptus, de perlectus autehuius lectione maxime commodabit: cum interim quae Plinius afferat lib. 2. desul mi-mb. Ioui assignatis, te isside euocadis, de prodigijs, de Antipodib. de portetis, te miraculis Terrarii, A: Maris, ignis,aquarum,sentium, fluminum; de uero consequentibus libris,de miraculis retu aliarti creaturatum de Insulis studuiantibus,de Terrae uniuersae mensura, ic Harmonica Mundi ratione aliisque obseruationibus, materia uberti praebeat explicandi Dei uim,ac sapientiain;angust: istinam uero hominis a fide, ueraq; Philosoplua alieni prodat angustia , qui nec tali Theatri,quantus est Mudus, Archiloctu
97쪽
De Aristotelis Philosophia. Lib. XII. py
agnouerit; accum ex uno Moysis Pentateucho,vel libris sob, penitissima,& verissima potuisset haurire, csnum tamen loco aquae limpidae hausit exerrantibus, & inerr rem mittentibus Auctoribus illis suis, M. Varrone, Sulpitio Gallo, Tiberio Caesare Imperatore, Q. Tuberone, Iulio Tirone, L. Pisone, T. Liuio, Corn. Nepote. Statio, Seboso, Caelio Antipatro. Fabiano, An tiate Mutiano, Cecinna, qui de Hetrusca disci plina scripsit, Tarquitio, L. Aquila, Sergio Paulo, Italis; Platone, Hipparcho,Timso, Sosigene, Petosiri, Necepis, Pythagoricis. Posidonio, Anaximandro, Epigene, Gno monico, Euclide, Cerano, Philosopho, Eudoxo, Democrito,Critodemo, Thrasyllo, Serapione, Dicaearcho, Archimede, esicrito, Erasthene, Puthea,Herodoto, Aristotele, Ctesia, Arthemidoro Ephesio, Isidoro Characeno Theopompo. Hosce igituri cum ipso Plinio, unus D. Augusti mis libris de Ciuitate Dei consutat &euincit,ut proinde optimae in Plinium adnotationes ex eo promendae suissent, multo vero magis ex hoc seculo,cui retectis Indijs, Mundique statu, & conuersione sydetum liquidius agnitis,Plinij errores animaduerti posIunt: ut, cum ille in rebus terrestribus caecutierit mirum non sit, si caelestium orbium conuersiones ae positiones, Diuinamque illam a lib.3o. e. i. immensam penum ignorauerit, ignoratam blasphemaverit: cum etiamsi quae Vespa & iuperiussiani cui opus hoc dicauit tempore contigerunt. Hiero lymis euersis, csterisque a ; ωἡdi Christo Dei filio vim dictis, ita Dinpletis, gustasset,optima altissima:& viro digna qu eo qui ad imaginem Dei conditus Mundo dominatur, potuisset effari. α ρε I, Iam quae ad reliquas cautiones pertinent,quae in eo legendo adhibendae sunt,cum eos praetatim agit de Ctismographiae de Medicina,deque origine artis Magi livbi Neronem,& Magos detestatur, ac de Sortilegijs, & alijs huiusmodi, E suis locis eae pol runt peti; quibus de ijsdem disseruimus in Bibliotheca nostra Selecta. .l - , Sane vero cum libit trigesimi capit. r. factionis Magicae Moysem auctorem lacit, quem etiam cum Iamne, ius Paulus meminit,& Iotapc nescioquo comniscet 1 atq; in lib. I 3.cap. . Iudaeam vocat contumelia numinum insignem,Essaeorum autem mmminit Sabbathici fluuij, nenio non videt,quam ita veritate, accertissima historia,
tua semmatim in t in C. Hin, secundi historiae Monaei fingulis
Rimo, Praefatio operis ad Titum Ucspasanum C sarem. Item auctorum nomina, ex quibus desiimpsit ea,quae persequitur libris sex,& triginta capita rerum
singularium attingens . . . . aD M I . . . . I
Secundo de Mundo, & Elementis,& syderibus. iiun. Euc: . Tertio, primus&secundus Europae simis. Quarto Tertius Eurcypae sinus. 'mi D tu: Da i , t Quinto, describitur Africa . ii l.
Sexto, Asiae descriptio continetur . . . .
Septimo, de Homine,& rebus ab homine inuentis. 'Octauo, Terrestrium Animalium. genera. l a et iret
Undecimo,insecti animalia. i. io Σα . :Duodecimo Plantae odoratorum. id Decim tertio, planis arborum peregrinarum. Decimoquarto planis arborum frugi serarum. Decimoquinto plantae arborum Syluestrium. Decimosexto plantet satiuarum. Decimo septimo natura frugum,& cerealium,ac studia agricultoris. Decim noctavo, linum, spartum,& hortensia. Decimonono,qus cibis,& Medicinet in plantis satiuitionueniant. Vigesimo,siores,& coronamen ta ... Bibl. Selectae Sectio Secunda. I a Vigesimo
98쪽
Urgesimo lecundo, Medicine ex vino, & arboribus urbanis. Vigesimo tertio, medicinae eκ arboribus Sylvestribus Vigelim6quarto, medicinae herbarum spolite nascentium.
Vigitimoquinto;noui morbi,& medicinae quarundam herbarum per morbos. Vigesimosext herbae alis qusdam, de medicins. Vigesimoseptimo Medicinae ex homine,& animalibus magnis. Vige si in Doctauo de Medicinae Auctoribus,& Medici iis ex reliquis animalibus. Vigessi monono, Magia, Se Medicinae quidam per membra. Trige lima, Medicins ex Aquatilibus. Trigesimoprinis, reliqua ex Aqua talibuς Trigesimosecundo metalla auri, & argenti. Trige limo teretio: in talia arrisi& plumbi artifices traiij Trigetimoqitari pictura,coloresque S pictor . NT: Trigesimoquinto; iuarmora & lapides. I Sinnaostitio seriame . miretuat in
Elianus de animalibus libris xvij. Grsce Latineque egit. Quos quidem Co 1 radias Gelaetus scribit se auctiores, & emendatiores emisisse, quam Petrus Gillius verthrat: verumentimuero cauendum est, necquid in Pissationibus, aut alibi admixtum sit, quod explirgatione egeat, ac facultate legendi, obtenta ab ij ad quos pertinet. Nam & idem Con radus Gemerus prohibitus. Ceterum in Aelianum idem Gillius Accessiones sui vocato concinnavit ε variis Auctoribus, quae lucem afferuiuihuic Tractationi. Porro Aelianus quattuordecim libros alios ποικίλης Θοριας, variς nempE scripsit historis: quos Grscos, & emenda tiores euulgauit Paulo III. Pont. Max. Camillus Peruscus una cum libris Physiognomicorum Polemonis, S: Adamantij: quos san E poterat Peruscus omittere,eum nemo desacie nee de reliquis corporis partibus iudicandus sit in ijs,qus ad animum,& sutura eventa pertinent. Scripsit autem idem Aelianus librum Historicis legendis uti igeratι ς τηγ ικαν τάξεων ἐλλενιχαν hoc est de instruendis copijs more Gricorum ad . Adrianum Augustulia,quem primo Theodorus Gaza, mox accuratius vertit Baciscus Robertellus additis imaginibus,quibus tota res oculis subiicitur. Agathocles Atracius de piscibus soluta oration . . Suidas in Cicilio Halieulieorum scriptores enumerans. 1 lApicius de piscibus, quem Halleusim nominat Hermolaus. Extant vero Cslij Apicia de obsoni; s,& condimentis, libri decem, quorum nonus Thalasi , id est, lare decinuis αλώ tu id est, Piscator inscribitur.Ab hoc 'lio Apicio M. Apicius. alius fuit Romanus ille, qui a Plinio Marci prenomine indicatur,& cuius tanqua ventri mancipati, Latini Scriptores meminerunt. Apuleius qusre in serius in voce, Lucius Apuleius. Aristotelis Ζωικων, η περὶ ἰχθύων B βλιον. citat Athensus: peculiarem ne aliquem .
eius librum,an historis animalium partem intelligat,dubitari potest, aliqua enim quet citat his titulis in libris de historia reperiuntur, aliqua non: ut librum aliquem Aribstotelis, siue genuinum, siue ψευδντίγραφον intercidisse sit dubitandum. Et quidem Athenius Aristotelis librum ζρικων,-ερὶ θυων alicubi citat, nimirum partem historis animalium, in qua de piscibus agitur. Nam & libro septimo, Aristotelis verba de pisce Anthia citat ex libio qus tamen apud Aristotelem te De inmitio guntur historis Animalium lib. nono capite trigesimo septimo quod caput Gaza, aut 2κ ii iisl alitis Latii E inscripsit, dcingenio marinorum , & si uiatilium piscuin pro ratione
Piscium. commodioris vitet. et ' : et I .ia. Iam
99쪽
De Aristotelis philosophia. Lib. XII. I o I
Iam ad calcem libri septimi, Atheneus; ex Aristotelis libro quinto historiae anima
no sunt apud Aristotelem. Alibi tamen eodem in libro Athenaeus citat Aristotelis verba, quae leguntur ἐν περὶ ζάων Alphestein piscem esse s νακανθον, ηυρρόν, quae apud Aristotelem non inueniuntur. Plinius lib. 8. Aristotelem quinquaginta praeclara volumina de animalibus condidisse affirmar; atqui Theodorus Gaza libros de animalibus octodecim esse ait,nouem scilicet de historia animalium, quattuor de partibus,quinque de Generatione. His Plinium libros etiam de Anima, & parua natur
Ita, ut vocant,adnumerasse apparet Sic enim omnes erunt quinquaginta.
Benedictus Iouius Pauli Frater, Larium lacum & eius pisces carmine descripsit. Caeclus, vide insta Cicilius. Caelius Apicius,vide supra in voce, Apicius. LCal imachus Poeta Cyrenaeus de piscibus Mosellanis ab Ausonio eelebratis. Classius κικιλιος Argiuus Poeta Halleutica composuit,ut inquit Suidas . Apud Mthenaeum autem lib. i. lesitur Caeclus κέκλος at viro legatur modo a Cicilio nomensurisse videtur . : a .l Elearchi Solentis Peripatetici liber de Torpedine citatur ab Athenaeo; & alibi de aquatilibus simpliciret πιρὶ τῶν ἐν δρων alias περὶ G ἐντμυγρυ. Demostratus historicus Halicutica condidit lib. ao. Suidas. Aelianus item de Animalibus lib. I 3 . eosdem Demostrati libros citat. Decius Ausonius Mosellam flumen cum suis piscibus decantauit.: Dorionis volumen de piscibus non scinet Athenarus citat. Duin bravii cuiusdam de piscinis libet manuscriptus Vratistauiae visus est in Silesia, prope Boemia in . Edouardus Vuot tonus de disserent ijs animalium libios i o. emisit Lutetiae apud Vascosanum anno I 3 1 2. in solio. pleraque autem ueterum de animalibus scripta ita digessit,ac inter se conciliauit, ut ab uno fore auctore prosecta videantur omnia, scholijs etiam, ac emendationibus in varios Auctorum locosiadiectis: Priusquam autem ad explicandas singulorum naturas accedat quae communia,& generati in dici poterant, exposuit; Prouidendum est tamen,ne quid in eo sit, quod expurgatione egeat, cum sit Anglii .. IEnnius, quaere in voce Q. Ennius . ,
λ Epeneti de piscibus librum Athentiis eitat lib. & eundem librum alibi opsartiti
eum nominat, ijsdem ex eo verbis recitatis.. Epicharmus, mon quidem de piscibus aliquid, ut quidam putauit, sed inter alias Commedias unam titulo γα - Θαλαασα idest, terra & mare scripsit. Epipliani j Episcopi Cypri Graecus libellus de animalium natura, Physiologi titulo , nditus est Romae non ita pridem in Latinum versus a Viro Illustri Leone de Ponee cum doctis scholijs: in quo explicat animalium quorundam naturas, de eas ad anim im,mores, eligionem accommodat, pauca vero de aquatilibus insunt. Eudemi, qui de piscibus scripserit,mein itin Apuleius Apologia prima. Franciscus Massarius Venetus in nonum Plinii librum,qui est de Aquatilium natura,castigationes, Si annotationes scripsit. G ille in i Rondeletii libri de A quatilibus Lugduni suere impressi. iΗicesius iti libro περὶ iseni multa de nutrimento episti diab Athenaeo citata tradit. Hippoly sti Saluiam Romani de Aquatilibus liber anno i 1 sq. Romς prodij t. Quo Iibro professus est initio se planius qli1m Aristoteles secerat, Piscis curuique naturam
CX ponere,ac quonam nomine tum Grsch, tum LatinE, tum vulgari gentium lingua pii is quisque vocaretur Addidit Pisthim figuras naturam,mores, succuin, rationem condiendi,quibiis item morbis medeamur. Sed cum primum librutis seu volumen edidisset, reliquori in nobis desiderium duntaxat reliqui . Iulius 'sar Scaliger in libris de subtilitate contra Hieronymum Cardanum, mul ta passim etiam de aquatilium natura, prodit.
BibI. Selecta Sectio Secunda. I 3 Κiranidae
100쪽
Uranidae cuiusdam obscuri auctoris libri quattuor,de remedijs & miris effectib. Lanimalium omni genere, di plantarum, lapidumque,extant. Leonides Byzantius de piscibus egit soluta oratione,ut inquit Suidas .
Lucius Apuleius in Apologia prima inquit, se libros de piscibus GrscE scripsisse,& alios Latine, in quibus cait animaduertes cum alia cognitu rara , tum nomina intiam Romanis inusitata,& ii 'modiernum quod sciam) insecta serte indicta ea tamen nomina labore meo,& studio ita de Graecis prouenire,ut tamen Latina inonumeta percussa sint. Et mox conqueritur se reprehendi,quod res paucissimis cognitas GN, Latine, proprijs, & elegantibus vocabulis conscribat. Et rursus ait, scribere sede particulis omnium animalium,deque situ earum,numero,&caussis. Lycenen quedam de piscibus scripsisse Apuleius memorat,note forsan deprauato. αMarcus Antonius Caesar,& Philosophus nonnihil scripsit,cuius etiam quaedam ex . tant adhuc: Lilius Gregor. Gyraldus. Alii nihil putant extare aliud,quam libros Ia. αερι et καθ' ἐαυτ vel ut Suidas citat του istor βίου διαγωγην ἐν Βιβλiou qui de Romet in Vaticana Bibliotheca struantur. Mithaecus lias,Mythecus,vide mox inter Opsartitycorum scriptores. Numenius Heracleota poema Halleuticum , siue de piscita scripsit.Suidas.Versus autem eius saepe ab Athenaeo recitantur Olympius Nemesianus scripsit carmen de piscibus. Lilius Gyraldus. Oppiam Halleurica,quae innominatus quidam Graecus scholijs explicauit, adverborum cognitionem aliquid sorte secerint, ad res vero noscendas haud minimam. Ea
scholia sunt in Bibliotheca Serenissimi Baliariae Ducis Monachij. Ceterum si quis l. Cfere cupiat Ioannein Bodinum Andegauensem, qui carmine Latino Oppianum inis'. rerpratus est,& Commen tartu varium ae multiplicem ei adiecit: quae quidem Vasco sanus excudit Lutetiae anno r ssy. videndum est,ne quid sit unde labes aliquaasperii possit. Nos eum non vidimus, sed ut alis aliqui eiusdem libri legendi non sunt, nisi
irerin t expurgati: ita cautionem in reliquis adhibendam esse putamus. Extat item manu scriptus libellus Graecus Auctoris incerti, veluti Paraphrass in Oppiani Halielitica: in quo tamen parunt utilitatis reperitur,nisi hoc sorth veru est, . quod scribit, pisciculum Ceti Ducem mustelam esse. Ouidius Halleuticon scripsit; quod opus hactenus suit α κεφαλον, nec nisi quedam is fragmenta extitere: cum tandem Sertorius Quadrimanus vir doctus , de sedulus antiquitatis inuestigato ex vetustissimo Codice Hieronymo Columnae initium eius ope. ris deseriptum tradidit, quod ille inseruit suo labori, quem eruditum edidit anno huius seculi nonagesimo, Neapoli, in fragmenta Ennij.Qui Ennius cum Phagetica - psisset, nec uero praeter minimum fragmentum extet, multa quidem in id crudit E asfert idem Hieronymus initio secundi Tomi. .li η i .. Panctates Areas in libro inscripto ἐργα Θαλας Me,idest opera marina,multa de piscibus prodidit carmine, vi scribunt Suidas,&. Athenaeus; Se apud hunc quidem lib. I.
non recth Pancratius scribitur . : . . . ' :
Paulus Iouius Novocomensis, Episcopus Nucerinus piscium historiam illustrare cepit: quod liber eius de Romanis piscib. euulgatus Romς primu ann. I I 29 testatur. Petri Belloni j Cenomani de Aquatilibus libri duo eum iconibus editi sunt Parisijs anno 1113. in 8 .apud Carolum Stephanum . Et eiusdem liber Gallicus de piscibuς marinis peregrinis deque Delphino ibidem excusius apud Calderium in ann. Iby i. EPetrus Gillius Gallus post Paulum Iouium piscium historiam excoluit, libello de Gallicis 6c Latinis nominibus, pisciuria Massiliensium edito; ex Aeliani de animalib. l libris magna ex parte translatis, Sc acccssionibus auctis:quos SebastianusGryphius excudit Lugduni in q. Possidonius Corinthius earmina de piscibus edidit. Suidas. P. Ouidius Sulmonensi ς vide supra in voce Ouidius. Ennius Phagetica composuit teste Lucio Apuleio; qui ea in ea complexus erat,qiiemadmodii apud Giscos Archestrariis; Apuleius aut aliquot inde carmina recitat apol. i. Vide Ennis stagnacta collecta a Hiero. Coluna de quo silpian voce, Ou: l.