장음표시 사용
71쪽
De Aristotelis philosophia. Lib. XII. x3
A mans,& eonstituens illum in specie. Ecquis autem e duabus istis propositionibus noviet sequi. Ergo anima humana diuiditur ad diuisione corporis; & pars animς istius est in parte eorporis, non tota in quavis parte Sic igitur quod falsissimum est con- Husa est materialitas,& diuisibilitas animae nostrae, si illam ut verissimum est, ae λdes etiam docetin informantem dicimus. Hinc idem Zabarella minimὰ sibi pugnans, citato illo cap. it. post medium, reprehendit Bacconem, quod hanc propositionem
dixerit esse veram. Omnis anima ruformans es extensa ad extensionem materiae,excepta animamielticytua. Dum autem hunc ita docentem reprehendit, ipse planὸ indicat,etiam animam intellectivam esse extensam, per molem, ac proinde immersam, & alligata materiq. Atque hinc etiam libro de Mente humana cap. 9. soluens illud argumentit. Anima ristra Intel it Antracta, ergo eu abbacta a materia, respondet esse eam quidem v abiunctam a corpore, quo ad operari, at non quo ad esse. Num igitur quo ad esse anima nostra erit immersa materis λ Ceste & Aristoteles, & omnes philosophi ratione naturali ducit semper docuerunt, operari sequi ad esse . Quonam igitur modo Zaba. rella repugnans rationi, & auctoritati Philosophorum, ac fidei nostrς quandoquidem verum vero est consonum concedit quidem, opςrationem animς nos ars esse i materialem, seuabiunetam a materia, seu non diuisibilem ad diuisionem corporis; hec autem de animet substantia negat In Ebros de Cael o alus ab Aristitiae Riptos tam Commentaria quam tuaestiones, or acto rum Auctorum iuri, qui conferunt ad eo em libros intelPgendos . Cap. XII.
Alexander Aphrodistus. Alexander Picolhomineus de stellit. Aristotelis de Mundo liber, an Theophrasti. Vi de C lium Rhodiginum Pagi. 3 OS. II. TI I.&682. Averroes de stibstantia Mundi, alias in structio destructionum contra Algaretem. I i Augustinus Niplius qui textum quoque vertit. Augustini Steuchi Eugubini Cosmopsia,quς in paucis quibusdam rebus expurganda est,ut in Sacro Apparatu diximus. Benedictus pererius in Genesim in ea primum Christophori Clauia Sphaera. Cleomedes de Mundo Glce, & Latine Crinitus deuu ima essentia ad universum orbem disponendum,atque absiluendum: ibidemq.
Mercurii Aegyptia verba relata,& Virgilii car
Interpretes in Ebros de Generatione . Capimen expositum.
Cursus Conimbricensis Societatis Iesu Frederici I endasti de lubs antia Csti . Genesius Sepulueta in Aristotelem de Mundo. Iacobus Blancus Ord Minorum. Ioannis Argyropoli argumenta vi singulos Ebr. de Cato,quos Latinos fecit. Io. Baptista Rubeus. Ioannis Damiani libri duo de Cilo. Ioannes Iandunt Quaestiones Ioannis Uersoris Questiones de Cilo, &Mudo. Lucillus Philaltheus super libro de Cilo, quamvis nonnihil Platoniaet.
Maret Antonii Maioragiν Parathratis . Phalo Iudaeus de Mundo Grice, Sc Latine.
XIII. zgidius. Alberti Magni de Saxonia Quaestiones. . Augustinus Niphus. a iunius Nobilius in primum librum, de quo.' idest praena Tractationes. cap.2 Io. Baptista Rubeus.
Marcus Antutu Maioragius zpaulus Venetus. Cum autem Dactatio Philosophiae naturalis mutila esse videretur , quod materia de Alimen to nusquam ab Aristoti integre expensi fuisse eerneretur,propterea factu est optime, quod Franciscus Bonamicus Floretinus e primo loco Philosephiam ordinariam in Pisano Gymnaso profiteris emiserit in lucem quinque lib. de Alimento,qui potissimu commodant lib. . de Generatione, tib et .de Anima,libris de Generat. Animal.quin etiam Vniuersς Medicine De qui b.id mihi repetendu est,quod alite decenniu in Tractati mea de Physicis iplius B namici Commentariis potius innui, luam, quod reserat, plene indicauerim. Sane rogatos uelim Philosophit eandidatos,ut hosce Ebros de Alimeato legant,succheruditionis,staeae solidi,ut east et Philosophi et plenos. Imerpretes in libros Meteororum. Cap. I IIII A Lbertus Magnus . In Aristotelis libris extat narratio breuis Mete 'AIexander Aphrodissus . totum ad Alexandrum de Mundo. Antonius Galateus de origine fluminum. Augustinus Niphur.
72쪽
Balthasiat Pisanellus Mit,odum uniuersam Me. teororum omnium, quae tiam in sublimi, tum in subterraneis locis ex duplici babitu generatur.collegit,dc in ordinem digessit: editus liber est Romae is 88. apud lacobu Rustinellum.
Cursus Conimbricenss Collegii Soeietatis Iesu Coelii Calcagnini Paraphrasita, liue Compendiu. Fabritij Paduani tractatus duo de ventis,ec Ter
Franciscus Vicomercatus. Francisci Vierij cognomento Verini Secudi editio lialtea integrior in q.libros Meteororum. Nam priori editioni deerat quartus liber Prodiit autem anno i 3 87. Florentiae apud Georgium Marescotum: ac perspicue ab eodem vierio illa tractantur.
Gemini Is SoSe. Praemonitio ad Arissorens lifros de Anima Georgius Agricola . Hieronymus Borrus Aretinus de fluxu,& refluxu Maris,ae de Nili inundatione, italicae, Fl
Ioannes Pontanus carmine heroico de Meteo tis. Isidorus libro 3. Etymolog. Iulius Caela Scaliger in lib.de Subtilitate contra. Cardanum. Lucretius Charus lib. 6. ' . NicepEorus Blemmides. Olympiodorus. Seneca in naturalibus quaestionibus de Meteo
ris'. S.I homas Aquinas. Thomas Caietanus.
V Eritas,quam docet fides nostra de Aninas Immortalitate, Informatione, &
Multiplicatione adeo non solum certa, sed & euidens est,ut vel inimici no stri a veritate coacti ipsam lateantur. Nemo enim est Philosophorum alicuius momenti, quin si quid salsi de illa doceat,non etiam aliquid veri afferat .Quod qui dein verum ex illimat se demonstrare tam in Aristotele, quam in lumine naturi. Qua ob rein nos,qui veritatem serio, ac sine ambagibus quaerimus,admittimus id quod di cunt,ueri: Reiicimus in quo errant, nimirum secernentes,a stercore aurum, stercus autem, ac sordes reijcimus. Plani TU E vero hic, quς diximus,liquent, si quaecunque hac de re Veteres Peripatetici attulerunt, reeid perpendamus . Alexander enim,& qui eum sectantur, afferunt Animam rationalem esse formam hominis informantem: Quod item habet Galenus. Idque existimant esse adeo euidens in Doctr. Arist.& Lumine Naturs, ut contrarium nullo modo asseri posse dicapi. Averroes autem tertio de Anima, Commento Quinto,& vigesimo sexto: Themistius tertio de Anima capite duodecimo,& trigesimo quarto: Simplicius, & Philoponus passim in tertio de Anima dicunt eam esse immortalem: idque ipsi quoque sese omnino demonstrare asserunt in Doctrina Aristotelis,& Lumine Naturς. Quin & ide Alexand. posuit animam multiplicari ad multiplicatione indiuiduom Averroes autemiThemistius,& Simplicius aiunt Animam Rationalem non educi ex potentia materiae, sed extrinsecus aduenire,una cum Aristot. a. lib.de Generatione animalium, cap. 3. PQuod igitur dant accipimus,ac dicimus eum Arist .atque in Lumine Natu , Mimam Rationalem esse veram formam inserinantem cum Alexandro. Immortalem hi Auetroe,Themistio, implicio,& Philopono. Multiplicatam ad multiplicationem ii, diuiduorum cum eodem Alexandro,& Galeno: Et non eductam ex potentia mat igcum Averroe,& alijs. n.
Qui Philosophandi ratio, si reliquis tu dogmatibus Philosophiae,qus hinc indeni
riantur adhibita fuerit, planissimam complanabit viam ad Veritatem . Interea studios adolescentes videant,& ediscant: quae Boetius de eo Iatione pau. eis carminibus succi plenis lib. s. Mel. cecini t de Anima hominis intellectiva.
Cognitionem non ex sti H obiecta, sed ex iasus etiam mentis et i, ct actione ondam praucus attulis si os nimium senes, Iut Ansus or Imagines
E corporibus eximuιfendere. Cas. XVI. Credunt mentibus imprimi, Vt quandam celeri Ibo Mos es aequore fagina Miaua nusias labeat nos
73쪽
De Aristotelis philosopsuh. Lib. XII.
Pressi Agere diuras. Veris sal redarguit. Sia mens Is proprys et trans
hes moribus ex Dat, Sed tantum patiens racet No is subdita corporum,
Rerum redit magmes, Vnde haec sic animis et gra mens omnia notio '
uae et is singula prospitii 'Aut qua cognna Haidit e Sua Hursa recoligis e AEternum; legens iter ne seminis eaput inserit. Nunc de AEt in insima. Cum sese referens seri
in Alber.Magnus in siimma de Homine I Alexandri Paraphrasis eum quaesti nibus naturalibus. C Antonius Scainus.
Augustinus Niphus. Chry stomiis lauellus. Fracallorii opustula de Intelligentia,& Anima.
Petrus Martinea ae Brea, de quo lupra in tertia Tractation C, cap.ΣΟ
Gregorius Nissenus de Homine Hia cum magis Longe causa potentior, aeuum quae maIeriae modo Impressas flatitur notas.
Praece t tamen excitans, Ac vires an Is mouens
Uiuo in corpore pasi :Cam via Lx oculos ferit, Vel vox auribus in epit. Tum mentis vigor excitus inuas intus species tenet, motus miles vocans Notis a ticu exteris dIntrorsum νeconditis Formis miscet Imaonti . Intrapis es in B M H Anima. Cap. XVII. I in
Scotus. Et alii Porro x. lib. Atii de Anima meminerint Studiosi perutiles sibi futuros quinque Franeisei Bonamiei libros de Alimento , de quibus vide, qus de illo dixi ad libros de Generatione.
Interpreses in parua naturasia. ' cap. XVIII. Lberti Magni parua naturalia. Alexander. Aristoteles ipse quoque quae lib.a. de Anima de sensu,&sentili. Augustinus Niphus. Atilia, Gellius sueAgellius ex Arist.de Memoria
Buridani quaestiones. Caelii Caleagnini Dialogus de Memoria. Dionysius Florentinus Augustinianus, extabat manu striptus Pisauri ex eo Carnobio. Iandiani quaestiones Io.Ludovicus Viues lib.a.de Anima,de Somno. Iulius C sit Sealiger in Hippocratem de Insomniis Leonicus Mainetius. Leonteus Thomaeus. Lueretius Charus lib4.de Somno,& Insomniis. Mainetius de Sensu& sensit. Miebael Ephesius Graec postea Latine versus, de longitudine,& breuitate uitae. Item in Tra. ctatu de Respiratione. Themistius in libro de Somno, & Uigilia. S.Thomas. Vide supra ubi qui se ipsere in uniuersa Aristotelis opera a
Interpretes in titus de Visona Animia um. Cap. XIX. Azberius Magnus .
Michael Ephesius. Plinius. In omnes in hiras Se pansius, o generatrone animittam. Cap. X X.
AEliani de Historia Animalium libri hue
conseruntide quibus, uti de aliis, qui in hae relaborarunt, vide postremum caput huius libri .
Augustinus Niphus. Interpretes in prasIe Ia. Cap. XXI. Ludovicus septatius Mediolanensi . Petrus Aponensa Conciliator. Bibi Sesectae Sectio Secunda. G a Danies Furionus in primum de partibus Animalium.Venetiis inlim editus. Iacobus Blancus Ord.Minorum. Ioannes Grammaticus. Michaes Ephesius .
74쪽
LAborarunt in libris Ethicorum Aristotelis ad Nicomachum vertendis Ioannes
Argiropylus yyzantius, Leonardus Aretinus, Bernardus Felicianus, Petrus Victorius, Ioachirnus Perionius, Dionysius Lambinus, quorum ille notationes, hic scholia suis versionibus addiderunt: Lambini autem versio omnib. praestat, &hi quidem Latine, cum alia versi xtet Italica, quam Gabriel Cesanus secerat. Introductiones autem,Epitomes,& Paraphrates, vel in Ethicorum omnes libros , vel in eorum partem edidere vatij. E Graecis, Eustratius Nicamus Episcopus,& Aspasius Michael Ephesius Georgius Pachimerius,& alij nonnulli,e quorum imperitastis Commentarijs opus unum Latinum contexuit,locosque Poetarum mutilatos in inte Rgrum restituit Ioannes Bernardus Felicianus. Ad Graecos vero etiam spectant Qit 1iiones morales Alexandri Aphrodisti: & characteres, siue notae morales Theophrasti Graece,& Latine innominato Interprete editae. Ex ijs vero qui LatinE scripserunt Boetius, fiuctroes, S.Thomas Aquinas, Albertus, Donatus Acciaiolus qui S.Thomae vestiet ijs inlistit , Chrysostomus Iauellus, qui Universam moralem Philosophiam sic disposuit atque cxposui ut Peripateticam, & Platonicam,cum Christiana conserens perspicuam lucem attulerit dispiciendi verum; ac Beatitudinis,uirtutumque tum moralium, tum intellectualium facem omnibus,qui boni, veri, & morales philosophi esse cupiunt, praetulerit: Id quod etiam facit in Occonomicis,atque Politiciacui item adiecit librum de R egimine Principum. Franciscus Picol homineus, Decem gradus moralis Philosophiae edidit. Augusti- Cnus autem Ualcrius Cardinalis Veronae,cum ei libro, quo de recth sormando Philosophiae studio, praelationes quasdam adieci siet, eximiam adtexuit, qua moralis Philosophiae ortum, ac partitionem exposuit: quanquam & Polydorus Uergilius alio id egerat modo,cum scriberet,quis primus Ethicem inuenisset; sed ante hos Iacobus Faber Stapulensis, cui adtexuit Iodocus Clicthoueus adnotationes, Hermolaus Baibarus, lius Calcagninus, Georgius Forestus, Antonius Bernardus Mirandulanus lubris de Euersione singularis certaminis, quamuis ubi de animae immortalitate agit hoc eodem in opere, indigna non solum Episcopo,verum etiam homine scribat,quippe qui Philosophi personam tantum induens, a vera tamen Philosophia deflectens, dctorquet argumenta ad mortalitatem animae propugnandam, Ceterum in Ethica scripsere item Petrus Victorius, Philippus Mocenicus Archiepiscopus Nicostesiis Cy Dpri,libro de uniuersalibus Institutionibus ad hominum persectionem,quatenus industria parari potest: Nam in prima parte quintae contemplationis, quae humanorum actuum directricem Philosophiam constituit, ea explicantur, quae ad voluntatis actus tectε restituendos conducunt, simulque demonstrantur omnium m alium virtutum, ac vitiorum sundamenta, species,differentiae ausis, progressus, ac fructus. Iam quae Commentaria in eosdem libros Aristotelis ediderunt, Ioannes Buridana, Gerardus Odo,Petrus de Spira, Henricus de Vic maria,Michael Angrianus, Stephantis Hocst, Io. Maior,non ita versantur ab omnibus,quod eam redoleant scriptionem, quam elegantiora ingenia haud facile admittunt. Almain quoque librum de quaestionibus moralibus scripsit.
Ex ijs denique,qui moralem Philosophiam Aristotelis Italicε interpretati sunt sue Ere precipui: Alexander Picol homineus,Felix Filiucius, de Ioan. Baptista frater meus dialogis de Honore emendatis. Ad Moralem autem Philosophiam intelligendam iuuant,quicunque de moribus lucubrationes edidere,Graeci,Latinique tum prisci, tum recentiores , si Catholici &approbati fuerint. Aristoteles item ipse duobus aliis libris,qui magna moralia dicuntur, Se septem alias.qui ad Eudemum scripti sunt. quamuis quartus, quin tus, & sextus prorsus ijdem sunt,qui quintus, sextus, de septimus Nicomachiotu . Denique libello de virtutibus,qui postea adnectitur cuiuscunque ille sis quem Alexand. Cham illa γdus vertit: Et ubi Arist. in Rethoricis ad Theodosten de Natura affeMuu egit. P utare.
75쪽
De Aristotelis Philosophia. Lib. XII.
A varijs opusculis,tum de moribus,quos Latinos secit Arnoldus Artentus. Epicteti ite Stoici dogmatum libri quattuor Grsci ab Ariano conscripti,& Commentariis a Simplicio illustrati,ae cuius Epicteti defensionem Angelus Politianus suscepit, sed prssertim Basilii Magni Moralia, quamuis lite Christianam persectionem spectent,sine qua
Moralis Philosophia manca,& mutila est. Quidquid item Plato, & ante eum Socrates: Deinde Cicero de offici; s, sed melius Ambrosius Mediolanensis,& vir Sanctus, titi& Lactantius,& Isidorus,& Seneca varijs Epistolis nam liber de Moribus Sene. Libet de Moci salso tributus est) ac denique omnium optim E atque absolutissimὸ S. Thomaς seeu sib ΡΤ Ρης da parte secundς: Gulielmus item Parisens s tum ubi agit de Virtutibus, tum intra- Test ipsius.ctatu de Moribus, quos omnes ante D. Thomam conscripsit. Pogo si extarent Aristotelis Commentarii, quorum mentionem Laertius facitn σακτIκων κm πιθοδ ικῶν Oκτα ,& rursus μελδα-nd sitisset,cur agi labo rassent in ta- Libri A isto. bulis moralium Aristot. vel nouis conficiendis, vel aliunde conquirendis r qiiς tamen qu P fateor magnopere commodant, si cum illis contextus coniungatur. Verὰ enim est hse
linearis illa artificii Logici demonstratio ex suis deducta principijs, qua sortassis Ariasoteles διαγραφία appellat: alibi υ ποτυ ποσί, Φph,alias τί ris sortassis etiam δια ρεσιν speciei nomine ad genus traducto. Laertius certὸ in catalogo librorum Aristot Iis meminit δι α ρἰσεων, xvij.librorum: Ite διαιρετικων,libri unius,& rursus δι- ruata.
Qiiii, etiam evulgarunt, sed auerso ingenio in eadem, Audomarus Talsus in primu librum explicationes,& Petrus Ramus ij quidem Aristotelis contextum interim diuidentes; sed qua prisertim Ramus acerbitate erat aduersus non solum Peripateticam,C verum etiam Catholicam ueritatem;mirum non est,s non interpres, sed actor aduersus Aristotelem suorum laborum operam lusi tacui etiam propter iis resim Caluini, nam uita denique adempta est. Editum est autem Francosurti, ante triennium Ioannis Casi Oxciniensis Speculii us quςstion uin moralium, in uniuersam Aristotelis Ethicen. De quo libro, neque meum est sudicium ferre,cum otium non fuerit totius.attente perlegendit id autem potissi. ula . 'mum expectandum sit ab iis,quibus 1 Sede Apostolica Romana Inquisitionis delata est facultas in permittendo aut purgandos libros. Quod tamen facit, ut cupiam , ut diligenter examinetur, luplex causa est; Altera,quod is Auctor viro alieno a fide Catholica librum dicauerit, eos etiam laudauerit, quos sanguinem Catholicisna fudisse scimus; altera, quod in peroratione operis, quam in fine libri dicat lectori, fatetur in D genu , quattuor classes auctorum in suis hisce lucubrationibus se esse secutum. Pri .mam, in qua ponit S.Thomam, Eustratium,& Boetium. Secundam, in qua Fabrum , Buridanum, & BOreum . Tertiam,in qua Odonem,Burteum,& suum inquit Donatum. Quartam, in qua Ioannem de Celaia, Ioannem Scotum,& quem amarum nomine, sed subtilem ingenio nominat Gilbertum Crab. Quos nequis miretur; cur euoluerit, subdit,nonia verborum sono, sed in rerum sensu veram consi stem sapientiam:
at sapientiam ait profecto tenuerunt isti: Ae paulo post. Multi cita qui t) hodie cuaudiunt nomen Thoma supercilia statim contrahunt, & distorquent labia, sed si isti serio unam, vel alteram quaestionem in illo sine praeiudicata sontentia legerint, detracta palea, puri Ismum granum, sublata scoria,aurum splendidis limum forsan se inuenis ,duein infise dixerinti Ex illo igitur,& alijs,asserit summam omnium quaestionem in Ethieis se dςiCδ b0i 'E contraxisse,& ut gemmarium rudiore lima, ne rubigo appareret dictionis, perpolivisse.Ceteru sciat lector Ioannem istum Casum, librum edidisse qui Sphaera ciuitatis, siue de admmistratione ciuitatum inscriptus est, qui quidem in nouissimo Indice Cle mentis VIII. Pontis Mam prohibitus est,donec emendetur. Sed & in libms Ethicorum Aristotelis ad Nicomachum aliquos Con imbricensis Cursus Disputationes accepimus iam tertio in Germania,& quidem correctiores Coloniae Agrippinae editas. Quae sanE medullam Disciplinae moralis continent,eamque eleeanti stylo,ac perspicuE ob oculos ponunt.
Bibl. Selectae Sectio secunda. G 3 Inter-
76쪽
ANtonius Montecatinus. Antonius Scainus. D. Augustinus Hipponensis Episcopus in libris Ciuitatis Dei,etsi in Aristo .
telem haud scripsi t, erit tamen utilitas, si cum Politicis iungatur. Chrysostomi Ia uesti Philosophia Platonis, Aristotelis,& Christiana. ivis . Genesii Sepuluedae enarrationes. Ioannis Auilae Epistola ad Assistentem Hispatensem. Extat autem in libro Epistolatirum spiritualuim S: est aurea epistola instar multorum.librorum Politicorum-
Iusti Lipsi j Politicorun , siue Civilis Doctrinae libri sex,qui ad Principatum maximEspectant additae Notae auctiores tum & de una Religione. Sed legenda est editici di Antuerpicnsis anni Is 96. quam ipse recensuit. IPlatonis libri de Republica cum Commentario Sebastiani Phoxii huc conserrent aliquid, si de quod supra diximus, ubi de Platonicis,& de ipso adeo Foxio,locuti su- . mas,circumspecte adhiberentur: Chrysostomique Iauesti Platonica Philosophia
S Thomas, praesertim de regimine Principum. lThomas autem Bozius Eugubinus libros octo de ruinis gentium,& Regnorum emisit in lucem Romae , quibus de Politicis rebus non sine magna luce,quam libris Politicis Aristotelis, agit . Quos libros si viri Principes, atque viri Politici attente vexsauerint,& humanae, ac Christianae selicitatis sundamenta & praesidia solida hau rient,& multarum historiarum medullam cum iucundissima utilitate gustabunt. , CNostra aute ad Iurisprudentiam Christiana Methodus,quae & in nostra Bibliotheca
Ad Metaph sicen Praemonitiis. Cap. XXII In
MEx physicorum nomine praenotari hos libros non ordine persectionis,&dignitatis, sed ordine inuentionis aliqui existimarunt, ita ut Metaphysica Tractationem rctum,post naturalia significent. At alij, quoniam quae in Metaphysicis traduntur, sunt supra entia naturalia Qua ob rem ab Aristotele honoris, gratia, scientia haec appellatur Sapientia,&Theologia; quippe quae res altissimas,& Uniuersalissimas contempletur; sit item libera, &1ui gratia,proinde item nobilissima,& Diuinissima, quaeve nos Deo similes reddat. DGDraph ces Obiectum. Porro Metaphysices obiectum esse eus,ut ens; Reale tamen non rationisά Et quc tenus comprehendit, sub se Creatum, & Increatum: Finitum, Infinitum, Substantiam, S: Accidentia Albertus, icenna, Alexander Averrore, D.Thomas, Philop nus, Alensis, si tamen ille fuit Alensis Vicomercatus,&alij asseruerunt. Cum autem ens reale dicimus commune enti abstracto de decem Pridicamentis, intelligimus illud esse Analogum 1 Deinde Hoc Ens habere aliquo modo Principia, Partes,& Passiones. Denique Deum & Intelliuentias ab hae scientia considerari posse dupliciter: Primo ut sunt Principia, de caustis aliorum entium. Secundo ut suntentia quaedam. ENum vero quinque scientiae inter se essentialiter distin sine ψ vi nostet Petelius docte ostendit, Physica,Mathematica, Metaphysica,Scientia de Deo, Scientia de Intelligentijs qus due postremae commodi gratia suerint addits Metaphysicς α An una lautii in Scientia, initio Philosophici cursus agendum est, aut saltem hucquadantenus ad memoriam Auditorum erit reuocandum. Nimirum ut simul in ligatur, qu1do obiectum scientis sit Analogum, siaere omnia demonstrari de primo Analogator deinceps autem eadem de alijs Analogatis cum proportione esse intelligetula..tbni γοῖ olidia, e .lo: I
77쪽
De Aristotelis Philosophia . Lib. XII.
Nam omnes quartuordecim iuri Merari cessint Aristoresu. Cap. XXV. , iΙAm constat omnes qui circumseruntur libri Metaphysices,tanquam ab Aristotelς conscripti ab omnibus non admitti, nempe tertium decimum , & Quartum decimum . Hos enim nemo antiquorum interpretatus esse videtur, p ter Sy. Danum, atque Philoponum, sed & hunc Philoponum qui non ita multo antea est editus, non putant aliqui illum esse Philoponum,cognomento Grammaticam. At de Alexandro Aphrodisso inraritur dubium, quod ut infra diebim est, scholia eiusdem ad libros ipsos tertiumdecimii, de quartum decimuin Graece bl M. SS. appa
Ι Myevictam pori siue sine ordine tradi ab Aristotele hane scieruia no pauci exi
Ili grunt,suetat.huc vis quoniam inchoatam non potuerit absoluere, vel quod ςasse scriptii ab atrasve ri t sic satis in unum , qualem cernimus concinnata, &tamen passim elucescunt splendores quidam ingenij Aristotelis, conatus certe, quos adlabo ad Methodum tradcndam, quam antea nemo sorsan ita tradiderat. i. in oretii 4 his Metaph cis Arisulsis tractentur . Cap. XXULLC - - Τ quidem ordo summatim ex omnibus Metaphysicae libris desumptus, atque t i quam unum E Ptolegosadipis propositus i Proses re Auditoribus, lucemst , ad omnia praesereti Simul autem fiet, ut quae soleant omitti in horum libro Iti in expianatione id rocte posse fieri intelligatur, si Auditores reliquas Philosophiae partes pelceperint antra Porro huuc ordinem, seu quasi compendium cum ex alijs petere, is peritu ipsi colligere possemus, placuit tamen sequentem ex doctissimi Philosophi, atque Theologiscriptis, quae non prodieruat in lucem,huc inserere, tan
Primis igitur libro, post indicatam Militatem,Necessitatem, Nobilitatem huius scientiae, finis, ita quosita est ipsiu 'irsectio, proponiti E quibus constant An sit. Quid iit. Qualis sit, Sptopter quid sit, pD Addat, scientiam istam indagare. potissimum omnes entium caussas. Quamobrem de qtiattuor generibus caussarum,quaeve Antiqui de ijssenserint sic agit,ut eadein a. Physicorum fuerat persecutus icet ob alium finem, cum Physica tractaret. ii In secundo; Quinam modus sit Veritatis inuestigandae. Cumque omnis notitiaverat atra Pendeat e notiua caussatui Andetur Processus in infinitum in ipsis causisis: Num vero ad aliquas primas caussas sit deueniendum,de quibus agitur in tertio. Sic secundus hic liber tripertinis. Vt primo doceat quanam ratione Veritas indagetur, q- tum facili tum difficilis c&Secundo, Veritatis contemplatione spectare maxime ad hanc scientiam, nec dari processiam in infinitum in caussis. Tertio. Mori adum, qui, tu varietatς inuestiganda sit adhibendus. , . a M. . sia tertio libro . In veritate indaganda,esse inprimis proponenda,quae de illa in duE bitati mem cadunt. Deinde sexdecur, Quaestiones probabiliter expenduntur. Prima est. Num sit vilius scientiae caussas contemplari, de quibus tertio teXtu . . . Secunda. Num ad scientiam hanc sola prima prii Ripia substantis, an item com
Tertia. An omnium substantiarum sit una scientia. Textu quinto,&sexto. Quata. Nuiu in rerum natura detiit ulla substantia praeter sensibiles tex.7 8. p. Quinta. Nunm scientia haec uolsetur in solius Substantis, an item in. Accidentiam
Sexta. An ad scietulam has e spectet agere de quibusdamentis affetaonibus, vide Eodem, Diuerso, et i,. Quae it explicantur tex.7.8. λ. ini l. i' lii. Septima σ
78쪽
Septima . Num Genera, quae de rebus prsdicantur, An vero partes, quibus rea. AIi compositkme res constant, dicenda sint rerum principia ,& Elementa. Et qua nam dicenda sint magis Principia, Proxima ne an Remota. Tex. I o.& II flaua . An praeter materiam,quam solam prisci Physici cognouerunt, alia caus. sa sit. Num uero liaec sit separabilis a singularibus, & an sit numero via a. x. I 2. Nona. Num Materialis substantiae caussa sit aliud a substantia, cuius est Quiddi. ras. Ibidem. Decima. Num principia tam materialia, quina sormalia sint numero definita.
An vero tantum specie. Nimirum, An eorum,quae specie conueniunt,dctur unum Principium numero:. X. I 3.& Undecima . An cadem sint Principia rerum corruptibilium, & Incorruptibilium. Tex. II. BDuodecima . Num unum, & Ens sint ipsς substantis rerum. An uero illis subi,
ciatur aliquid, quod sit substantia rerum. Tex. 36. Tertiadecima.. Num principia rerum sint Vniuersalia,an Singularia. X. 2 o. Quartadecima. Num principia sint tantum potentia, An uero Actu. Tex. Ist.& 2 Quintadecima. Num principia snt caussae rerum solum permotum, ut Veteres voluerunt. An vero aliquo alio modo. Tex. 8.Seκiadecima. Num entia Mathematica sint substantiae,& an sint separatae a sensibilibus, & singularibus. T x. II. Et hae quidem postrema quaestiones rectius ita ut secimus dispositae sunt, quam quae textibus Aristotelis erant locatae, nempe ut praecedentes poli ponantur, quemadmodum de tribus vltimis est laetam CIn Quarto libro agit quid de Qiiaestionibus ijsdem, ae de tota Metaphysica sit dicendum . Ac primum de Subiecto; ubi ait Metaphysicae obiectum esse Ens, ut Ens. Deinde posita Diuisione Entis in plura significata , docet esse scientiam de Et te, ac praecipuε de substantia: deinde eum agere de Uno, quod est prima Passio Entis,ae cima illo conitertitur: De simile,aequali,& rsi quis Que sunt veluti speciesVnius. Et de oppositis, nimirum, Multitudine, isque ad eaput acritum. Inde explicat,quaenam sint prima Principia,quibus in demonstrando utitur Meta- physica . Quomodo item ad hanc spectet consideratio communissimorum Princi. piorum, ut de Quolibet est uerum asserere, vel negare. Denique consutat tam eos, qui negarunt hoc primum Principium, quam eos, qui illud demonstrare voluerunt. In Quinto, Ut doceat, quonam modo loquendum si in hac scientia de Ente , eius- Dque Affectionibus,agitvsque ad sextum caput dedistinctionecausarum,& Principi rum Entis: Deinde usque ad sextum decimum caput, Deciate, & eius partium distinctione disputat. Prsterea de Distincticine affectionum, de passionum entis. Atqι ideo in primis quinque capitibus agit de Principio, Caussa, Elemento, Natura, &Necessario. Deinceps agit de Entis,& Partium ipsius distinctione. At quoniam Vnum est adeo connexum cum stite, ut idem esse uideantur, propterea in Sexto capite distinguit Vnum in Unum per se,&in Vnum per Accidens. Quod i atem utrumque subdistinguit , docens multa esse distinguenda quae Uni oppo
In cap. Septimo agit de Ente, diuidens id in Ens 'per se,&Ens per accidens. Et Ens Eperse,in docem Praedicamenta: Et Ens in Actia & Potentia. In cap. 8. agit de substantia,ubi assignat quattuor modos substantis,qui deinde reuocantur ad duos, earum scilicet substantiarum,qus fiant sensibiles,& indiuidus de essentis,seu quidditatis, & dcfinitionis rei.
In cap. Nono, explicat quid sint idem,& diuersum,& quid simile,& dissimile. Iii capit..Decimo explicat quid, & quot sint opposita, & in fine capitis, quae sine diuersa specie. In cap. Undicimo, quid sit prius, dc quid posterius,& qus species illorum. In cap. Duodecim quot sint potentiarum & impotentiatum senera, & quq sint i. iaci: et ' possibilia
79쪽
De Aristotelis Philosophia. Lib. XII. et i
A possibilia vel impossibilia,& reducit omnia ad potentiam activam,quam ait esse principium mutationis efiiciens in alio quatenus aliud est. In cap. decimotertio, agit de Quantitate. In cap. decimoquarto, agit de Quali. In cap. decimoquinto, agit de Ad aliquid, assignans tria genera Relativorum per se sundata in tribus sundamentis. In cap. decimo sexto, ubi incipit tertia pars Libri agit de perseeto,assignans tria genera persecti,ut alia sint persecta quantitate, alia Virtute, alia finis consecutione. In cap.decimoseptimo, agit de Termino,& sex illius significationes assignat. In cap.decimooctauo explicat quot modis usurpentur haec uerba,Secundum quod di affert quattuor modos .
B In cap. decimonono explicat,quid, & quotuplex sit Dispositio, seu ordo. In cap. vigesimo quid,& quotuplex sit Habitus.
In cap. vigesimoprimo affert quattuor significationes passionis. In cap. vigesimosecundo quo tu plex sic Privatio. In cap. viguit molertio affert quattuor modos Habere. In cap. vigesimoquarto affert tres modos pr cipuos quibus aliquid fit ex alio. In cap. vigesimoquinto,affert quattuor modos partium. In cap. vigesimos to, quid, & quo tu plex sit totum. In cap. vigesimo septimo, quς tequirantur ut aliquid dicatur mutilum. In cap. vigesimocietatio tradit quattuor generis significationes
In cap. vigesimo nona tradit tres prscipuos modos, quibus aliquid dicitur salsse . C In cap. trigesimo tradit duos prscipuas significationes Accidentis In sexto libro incipi t determinare de subiecto huius scientiae, ita ut primo doceat, de quo sit, & de quo non sit, usque ad Textum quartum, dicendi uero declaret quasdam species entis, Quae ab hac scientia excluduntur. Et quoad primum docet; hanc scientiam esse de Ente quatenus est Ens,& de caustis Entis,& hanc scientiam nullam esse plurium scientiarum,& in specie non esse Physicam,& agere de substantia immobili, Textu secundo, esse scientiam naturalem , Tex. tertio. In secunda parte libri ponit primo diuisiones aliquas entis, deinde reijcita consideratione Metaphysica Ens per Accidens usque ad textum octauum, & Ensuetum vel falsum. Quod est circa compositionem, vel diuisionem factam ab Intellectis. In septimo libro agit de alia diuisione entis assignata in substantiam L & accidens, D de in alia Pi dicamenta,aliam enim,quae est in actum& in potentiam,explicat in nono. Aliam,quae est in unum,& multa, in decimo, agit ergo de substantia,qu ia est primum cns ratione, cognitione, & tempore, ad quod omnia alia reserentur,deinde textu quinto ostendit, quae sint illa en tia, quae sin t manifeste substantia , & ponit alioruopiniones textu sexto, postea textu septimo, affert quattuor mos,quibus dicitur sub statia,ut significet quidditate rei,vcl Genus uniuersale, seu Ideas, vel ens vel substantiam, seu primam substantiam,& explicat membra diuisionis, comparatque illa inter se, & agit praecipvh de Materia textu octavo, & nono. Postea agit de substantia ut significet quod quid est, Textu decimo,&quaerit quibus insit. Textu undecimo usque ad vigesimum, dicens propriε conuenire substantiae,& quomodo se habeat,ad
naturam generis,dicens,nec generari materiam, nec formam,nec quiditatem, sed comΕ positum. Textu vigesimo secundo usque ad vigesimumoctauum, & quiditates non esse causas generis,textu vigesimco. ctatio, & mouet quaedam dubia circa generationes sorinarum . Textu vigesimo' no,trigesimo,& trigesimo primo, & trigesimosecundo;Quaerit deinde an sint idem uod quid est,& cuius est. Quod quid est. Textu vigesimo,& vigesimoprimo. Et qi nodo se habeant ad suas partes a textu trigesumo tertio, usque ad quadragesimum L indum. Et quomodo ills possint facere unum textu quadragesimo secundo,quadra su notertio,& quadragesimoquarto. Quarto Iocoquerit, ut tum naturale sit substan a, &Ostendit non esse, usque ad textum quinquagesimum primum; deinde uniuersiala uton esse Ideas separatas,& has non esse substantias rerum,a textu quinquagesimoptimio,usque ad 1 7. Quinto loco agit de uno,
80쪽
Ita& ente: an sint substantis rerum,& ostendit non esse tex. 10.3e explicat in quo bene, At in quo math dixerint ponentes Ideas. Tex.s8.S: nullum Uniuersale esse substatutam rei. Tex.s q. & 6o. Quare intentio Aristotelis suit loqui de quod quid est, & ostendit primo cuius iit, nimirum substantiar, secundo utrum sit idem cum eo cuilis est, tertio non generari, quarto qus lint partes illius, quinto etiam si habeat partes, esse tamen unum, sexto secit quandam digressionem, quaerens utrum Vniuersale sit subsantia rei, ultimo redit ad propositum, de ostendit, quid sit ipsum quod quid est: de haec Omnia, ut inuestigaret quod quid est substantiarum Sensibilium, ut ex illis deueniret in cognitioncm intelligibilium, ideo In libro octauo agit de principi; s substantie sensibilis, 3c primo repetit aliqua dicta in septimo, textu primo, Ne siccundo. Secundis agit de Materia, tex. 3.3 ψ.deinde nde sormat,ex. I. & 6. post cade commuito, i extu 7. Tertio mouet quoddam dubium 'circa sormam: An scilicet nomen significet sollam sormam , tex. 7. Ad 8. & ponit
tres proprietates formae, trX. 8.f. de I P. Quarto p It irra proprietates materiae, terii l. & ir. in ordine ad ipsum genitum, de comparat materiam ad alias caussas, deinde agit de materia in ordine ad subitatarias in generabiles,& incorruptibiles, ibidem,& ccx. I 3.& tex. t Ostendit, 'iue sint illa generabilia, quae possint dici habere materiani. Postea duas affert dubitationes de Materia. Alteram, quomodo se habeat ad contraria. Alteram, quare vinum non dacatur materia Aceti & soluit easdem tex. I . Quinto ut dubitationem circa compositum quomodo sit unum,cum con set ex pluribus partibus,& soluit eandem, tex. IS. Et xx hoc ostendit, quomodo subitantiae separatae habeanta nitatem,& concludit in illis non esse caussam mouen o.
In nono libro agit Aristot. de alia diuisione Entis in Actiim, te Potentiam, te posi.
to Proemio lex primo agit de potentia,quid, " uplex sit, Se in quo subiecto. t cx a. de de impotentia opposita tex. 3. & diuidit Potentias in rarionales, & irrationa-las. I cx. s. usque ad io. dc t X clii dit errorem quorundam qui diccbant potentiam non praecedere actu, leinde tex. t o.ostendit quaenam potentia praecedat actum,& quae n5; Secundo loco agit de Actu,&primo Ostendit, quid est actus. Tex. II. deinde dividi a Quin in duo membra, ibidem, S tex. I a.& ostendit qualis sit Postea ostendit,quando dici aebeat reni esse in Potentia,S quando non. Tex. I 2. de que debeat vocari prima potentia,& prima materia. Totio loco comparat potentiam, S actum inter se, ita ut Actus sit prior ratione substantia, & quodam modo tempore, tex. II. Quod probatusque ad tex. 18. Mendit deinde Actum in bonis meliorem csse potentia , in ma- .lis vero contra, tex. i 9.Et ex his colligit malum non esse aliqu id praeterres. Et in sempiternis &principiis non esse malum,& corruptionem. Denique ostendit Cogni.
tionem consisterem actii, de non in potentia tex. ao. dc comparat ad inuicem verum, de salsum, explicans quomodo inueniantur in robus. Tex. 2 I. Se 22.
In decimo libro agit de alia diuisione Emis in viast, & multa, & primo agit de uno secundum se, deinde de illo in ordine ad multa, ubi agit de contrarietatibusatex. q. ad finem libri. Et circa primum, ponit primo quattuor modos unius. Quod nimirum unum sit, vel per naturam continuum, vel Totum, habens speciem,& materiam, vel singulare, vel uniuersale. Tex. primo. Qua conueniunt Analogice in ratione unius. T v. secundo, deinde ostendit esse mensuram, conuenire proprie uni, S ex unitate trafferri ad alia. Tex. z. 3. & Hinc solinit errorem quorundam,qui existimabant sciuntiam, & tensum esse mensuras rerian. Tt x. I. Postea ostendit non dari aliquod unum,quod sit separatuin . Universaleb in substantia, & sic mensura omnium rerum, ut uolebat Plato. Tex. 6 deberi tanrit dari aliquod unum, quod sit mensura ceterorum tex. 7 dcinde ostendit, quomodo se habcant Ens,&unum inter scide ait aequaliter se habere. Tex. 8. Circa secundum Mit de uno in ordine ad multa, deinde occasione sumpta agit de contrarietate; prip. I ergo docet unum,&nnilia opponi priuatiue, Tex. 9. de assgnat tres modos uniis, it aliqua dicantur unum, uel identitate uel similitudine,uel squalitate, & totidera rnodos oppositos multitudinis. tex.
I o. & II. & explicat quid sit disserentia,& quid . diuersitas tex. I 2.&13.&quoniam