장음표시 사용
111쪽
illas alias aliis pugnantes nisi secundum suas qualitates ut aliae nimirum sint calidar, aliae fiigida; totaque contrarietas sit penes accidentia QMQuςro inquam,absurdius ne sit,ea contraria,calorem stilicet,& frigus in diuersis isti partibus licet contiguis inhaerere , quam in eadem parte coire3Illi calorem, stigus in eadem parte ponuinos in diuersis;virum absurdius Sed utrum magis
absonum eth, unumquodque horum contrariorum
proprio stibiecto fateri inhaerere,an alieno Cum dicimus ignem de aqitam in isto esse dicimus calorem illum δc frigus inuicem pugnantia proprio quoque subiecto fui iri,& conseruari: idem dicimus, cum in aqua calefacta duo principia di
ricria statuimus,quorum alteri calorem,alteri sti-gus sibi proprium adscribimusata ut neutrius natura litetur. Si vero cum in eadem aquae pnticula simul calorem, Trigus admittunt, calore potiunt in alieno subiecto, quod cum frigore in sua substantia dc veluti arce propriam manus conse Irat. Atque nostro dicendi modo non dissicile est concipere quomodo inmisto calor vivat,atque agat: habet enim subiectum proprium, ignem. V.g. Cuius virtute durat, atque agit in aqua ver,cali da, habet partem sibi debitam, sibique naturalem, qtia fulciatur,ac vigeat, quae quid ut suo tempore declarabimus. Cum ver,ilti in eadem parte aquae Pontant calorem extraneum cum aque stigore pi1-gnantem:Peto culias beneficio durat, agitque ille calo GNon virtute materiae quae non est activa An virtute sermae aquae, quae in contrarium toto ap'petiit conathil reluctatur,vel cuius aluis 3 ignis
veri ai eum produxit At dicunt interlille, Quid
112쪽
xert, huius superest quod hunc calorem oueat, nisi ipse calo quem ignis virtutem dicunt ZQuam absurdum autem est dicere calorem ignis virtute ignis virtute consistere atque operari,Aliane ignis virtute haec virtus ignis fiat atque agit i illa vel bper quam aliam Ergo igne mortuo stabit haec ignis virtas 5 per se quidem hoc accidens stabit, perseque pugnabit: in arce contrari,stabit,ac aduersus illud se ipso pugnabit. Advertant igitur animum ter magis desipit: An qui caloremis frigus contraria ponit in eadem parte simul,an qui in diuersis An qui ea collocat in alieno subiecto Pan qui in proprio quodque illorum relinquit An qui vult illa accidentia in alieno subiecto contra vi in illius subiecti se ipsis stare,atque ageret,an qui virtute propria substanti cui inhaerent ea stare, dc vigere contenditi R T IN VIII. reo rationibus, atque principiis Aristotelicis euincitur diuersas esse in aqua partes , atque diuersa principia quorum alterumfrigus alterum calorem foueat. ACtiones, inquit Aristoteles, sunt supposito rum,unde negat animam proprie irasci, appetere,doleres sed hominem per animam. Ergo multo minus agit frigus,, calor sed aqua, sed ignis licet per calorem & frigus. Igitur cum sunt in aqua duo motus contrarij, tactiones contrariae; non propria sunt caloris,& frigoris, sed subiecti Vtrique communis , aquae , inquam , quae in duos motus contrarios tendit. Per frigus scilicet con 'tendit,ut quam citissime sit quam stigidissima:peccatorem vero renititur, taque,ut remaneat calida,
113쪽
conatur. Neque enim actio illa est caloris, sed a 'aete per calorem. Qubd actiones sunt suppositorum. Vel non est aqua quae digitii mammissum calefacit quae carnes elixa es quae rerum virtutes extrahit in haec facit aqua licet per calorem 3 Est itur a liramiae a it & quae ad frigiditatem toto appetitu rapi tui,&quaibi ipsi eadem resistit, atque in contrari uti tenditi, licet per calorem. Atq;
c quidem motu proprio , atque suapte natura. Alia qvid eam coegit, ut sibi ipsi per calorem renita ui calor ne At calotis non est actio sed aqua
per calorem Aqua igitur per calore seipsam coegit,ut sibi ipsi per calore renitatur. Hoc qu)m insanum 3 quamque insanum id unde sequi tui Cum ergo nec ab alio cogatur,nec a seipsa per calorem cogi possit; minori dispcndio fateantur eam motu proprio, tuapte natura, sibi ipsi per calorem reluctari. Sed hoc quoque quam insanum est cogi taret Neque enim euaserit qui dixerit non coactam,sed necessario tamen aquam se per calorem retardare. Quartam enim de necessitate,ut de coactione, quid ipsi hanc inserat necessitatem. Idem que monstrum quod prius, sequetur. Ad quod itandum, ebre cedendum erit, ut lateantur id qsto nihil insanius quisquam imaginetur ut dicant,v- num Midem, cum toto nisu in suum finem feratur, sibi tamen, motu atque actione propria monimiae chece atque in contrarium, contrario niti arpeti tu .Quipye actiones sunt suppostoriam. Cur hic tam insana Aristoteles cum suis com tur concederes Quia nolunt admittere partes inmisto contrarias. Quid ita Quia,inquit,non esset haec vera mistio,sed partium diuertarum iuxta-po-
114쪽
stio H c autem putat absurdum genius Arist telis.Quid Θ.,bsurdum est partes contrarias esse in eodem misto i non absurdum est eandem aquae partem pleno conatu adfigus contendentem , a
seipsa in contrarium suapte natura renitenti, retardari ZHaec non sunt monstruosa, ac portentosas Quae, suo iant, necessirio agnoscendae sunt vel contrariar, vel diuersae in aqua parte quarum aliae aliis aduersantun,ut inde mora haec motuum struaturi dum contraria pars contrariae agenti enixe reluctatur.
aqua calidum ostenditur. SCaliger Exercitationes a. in Cardanum.art.3. docet aes ignitum fieri per partium ignis in poros Cius intrusionem , quod de aliis quoque metallis asserit. Quam opinionem non improbant2on nimbricenses in I. de generat.c.7.q. I 8.art.A. Fundamentum vero suae sententiae hoc posueu Scaliger articulo praecedent, Qtod non sit inten- qualitatum, sed accretio scuto quartitatis. Vnde 1fert quod non est igiti r maior calor intensione eiusdem ntis, sed aliarum partium accessione. Alisqumsi intendo τω intenderetur etiam ipsa essentia. Quam verbii uiu affert rationem' Est enim, inquit, omne accia dei proprium non solum aquale essentita , ita ut conuesione mutua a utriusque de utroque praedactio sed etiam, ut voluit subtilissimus Ioannes Das, idem. De quo ver accidente proprio agit Decalore ignis nimiruiri, non quidem ab
115쪽
DE MATERI ET MIXTOit ne, separato. Ne ita nim tam de Gens fuit, ut qui exercitatione 4 improperat lardan Oinii odaccidenti raritatem attribuat ipse calo i partes attribueri: sed subiecto scilice igiti. Quod paucis,
supra lineis ita expreiserat Sinifrri partes nondum laborati AB.C.D. in quarum singulis, νπbι gratia totidem nt ignispartes E. F. II Malleo condensatifrripa res coeant in ritim quo sit L Sic igni, parte coibunt, agent actisne quadruplatu ipso I Ea actio appelletur .
Navifestum est eodemgradus esse qui prius inerum ob coniunctiohemctoaciores. Quod autem de omni calorelo iratur in titulus manifestat qui talis eli, O modo calor nullud Aioaliussit nator. Et ratio clara est. Cur enim potius in metallo fuso ignis particulas, quarum ille calor sit,admittat; quam in aqua calida; aliisque chria liquidis, tum Uissis Non aqua calida calefacit,coquit, adurii Non actiones illarigni debentur aequali ratione Alioquin en tibi contra Scaliger assertionem, in aqua calida, calorem per gradus intensum, non partium additione auctum. Sed audiamus illii expresse dipsum exertacitatione decima quarta de aqua asserentem Ana quasi uenti qualitas est quae rit Ergo sicca est. Non riuidi Antim ediri tatem .QVta in hac est proportio milio non IVeque quasertaen es ignis, quatenu aqua est sed qua reuus striita. Uigitur habens ignem siccitatem, quati
infumo abeuntecomprehendinitu intellcctis'. e,atque etia
sensu prit enim. ut calor in aqza est, ignis est, contra suo mistus abit igitur. Haec nostra ratio etiam tua de niti' msulta es Ignis, in quis es maximus calor Arguῖnent praudit sic: quaseruens rit omne urens es ignis apprem conclusionem. haec ille ad Cardanum.
116쪽
Quo id ipsum a ' evaporantis experientia
OVoniarn vero de famis in quos aqua eua
poratur, mentionem fecit Scaliger eorum natura sic rutinio , res etiam melius intelligetur. Quorum sic ensus non miniis clara voce nostraetulic sententiae suffagatur,quam contra Aristotelem .apores non it. aerem, conuincit. Et quide, si
aer esset, ut vult Aristoteles,is regionem propriam sortitus non ulterius ascenderet it enim Mipsius sentcntia. communi omnium iudicio elementa quiescunt regionem propriam assequuta Neque hic vapor est reliquo aere purior,ac leuior; ut propterea superiorem gladii requirat schim, siquid ei opponas , statim in aquam reuertatur: adeo a- qaeus est; acque idcirco aere longe crassior. Cum itaque constet non esse aerem qui acris regionem transcendere conetur ,siitque in eo aqua eadem quae prius, ut experientia docet; quid aliud est quod ipsam aquam sursum euehit ' Calor inquiunt.Cur igitur diebus canicularibus aer aestuas non ascendit, ut aqua Adeone calor citius attollit res crassio reue mirum si non lapides,, serrum. Vel negeritne aere crassiorem fumum illum quitana facile propter aptitudinem ac propensionem, in aqua densitatem reuertitur Videant ergo, vel lanes eiulant igniculos per alieni, vel olheporos sese induentescotinuo aquam subire donec multitudine corroborati sese explicantes, ac rarefacientes minutam illam aquae sphaerulam quam ingresti sunt,extendunt, partibus eius diductis quae
117쪽
prius cohaerebant. Hinc fieri, ut aliam oculis speciem obiiciant ,haud secus ac byssis subtilissimus qui comprestus & conuolutus candorem osted bat,explicatus,prς tenuitate, vix ab oculo percipi tun,pristino cando te, specieque vanescente. Hinc ab illis ignibus in sublime raptam illam aquam, bifrigus cogens , ignes illos partim expresserit, partim remanentes coarctarit, vinxeritque , in pristinum statum reuerti , densamque deorsum ferri. Discant igitur etiam cur non solum stigidum, sed vel metallum, vel maxime vitrum obiectum
eos vapores retineat,cogatque Partibus enim aqueis vitro adhaerescentibus, igniculi illi per po ros tenuisti mos erumpunt, unde aqua rursus in libertatom vindicata, propriique laris facta, quasi postliminio reuertitur. Quin hoc ipsum alij sensus confirmant,gustus nimirum olfactus. Quippe signis fuerit vehementior, aqua eiusmodi adustionem retinebit. Non qualitate aliqua in ea impressa, sed partibus terrestribus cum igne in aquam asportatis. Quas, si denub aquam uapores, infundo vasis deprehendes etiam materiam illam ex qua prodierunt redolentes. Quod ar guit errorem illorum qui aquam in has partes terreas mutata putant. Quomodo ver lino ignis modo sed&aervi aqua, vasa metallica transmeet,ponemus ob oculos alibi .Magnufateor hςc doctrina patitur incommodum. Quod ex ea videtur nec stari cum Platone ac veteribus dicendum Solis adios aquam uehentis non accidentia
esse sed substantias. Si hoc sequatur bidebimus.
118쪽
bimus. Quicquid sit , certum est potius cum Platone , pii scisque naturae mystis verum fateri; quam cum Aristotele , ac sequacibus falsum
Quae alitem de aqua dicta sunt ob eandem causam de rebus reliquis aequo iure asserantur; quae ut aqua, calefactae plus, minus rursus ut aqua, citius, aut tardius refrigescunt. De quibus eadem quae de aqua quaeri , atque inferri posse manifestum est ut si non aliae suppeterent, vel haec natio sufficiat , ad demonstrandam euidentissi-rriana illam partiuna in re qualibet, contrarietatem,ob quam sibi inuicem aduersantur dum calidae resistunt quominus res ipsa cito frigescat frigidae vero quominus calefiat. Ita ut rei illius calefactio, sit partium calidarum , refrigeratio veros rigidarum vincentium actio. Quid igitur suis argumentis isti proficiunt , nisi quod veritatem, quam obnubere conantur, clariorem redduntλEtenim si prilis non tam euidenter coniunctionem elementorum inmisto aliorum secus alia positorum demonstrassemus; ex his quae illorum argumenta ministrarunt,luculentum feceramus. i. de inferius libro ptimo de Forma , Intentione secunda, articulo tertio,causam , cur lebetis aqua feruente pleni fundo possis manum indemnem supponere.
Hoc libro prima simpliciaque veterum principia materialia posuimus atque in quo maxime
119쪽
conuenirent, aperuimus in eo scilicet quod exprimis illis quas constituebant,rerum particuli ,ita res omnes componi assererent, ut in coposito propriam naturam retinerent licet aliae ab aliis impeditae longe minus agerent quam solutae: hinc non mirum si non sentirentur nisi quantum agerent:
Calorem, nimirum ignis ' patiente nihil aliud esse quam astectionem ex eius actione prodeuntem; in igne vero esse ipsius actionem: ita de reliquis. Propterea non falli sensum qui de ignis actione, non de eius praesentia iudicet non autem posse agere,nisi quantum soluitur, vela partium frigidarum constrictione relaxattici de quibus fusius librosequenti Caeterum Aristotelis sententiae mistionem asserentis,minimasque isti articulas istas&eiusdem inter se naturae eiusdemque cum toto rationis,haud secus, atque singulae quae partes cutoto conueniunt,assirmantis falsitatem absurditatemque non modo argumentis omni hominum astutia, argutiaque maioribus conuicimus, inlucemque produximus Verum si quid dubi restitisset,aduersariorum opera sustulimus , quibusque
illam labefactare volebant argumeo is,veritatem confirmauimus, quorum si lector meminerit, satis est. Quicquid absurditatis in hac doctrina veterum, si ustra quaerebant; id ipsum monstro sum in modum in eorum dogmate latitans reteximus, ac palam fecimus. Vt mirer quem colorem rei tam horribili possint inuenire. Porro modum huius
elementorum coniunctionis suo tempore monstraturi, eos inpraesentiarum remittimus ad huius uniuersi compositionem,in quo aqua terrae, aer
trique,ignis actitohaeret; nulla tamen forma communi
120쪽
muni hanc firmissimam connexionem faciente. Qu9d de toto, iudicent de partibus , nec quem elementorum consensum in hoc niueis fateticoguntur, eandem in compost particulis nouam putent; mirabili arte naturae contextis; de qua suo
AER GV Ma et V m , vel TRANS IT VS ex praecedentibus ad ea quae sequuntur. Vo Ni AM Peripatetici in aliudicatione rerum calidarii frigidarum, nituntur sensitici nos ver,probauimus sensum de aeti onecalidi,&mgidi, non depraesentiaiudicare,calorem nempe isti, non esse nis actionem ipsius ignis sensu perceptam ; similiter, frigus. Quod Platonis sententia doctrinaque rationi co-simanea comprobatum est,id ipsum nunc confir-