장음표시 사용
141쪽
tempore; quae talaa en hic visum est obiter tangere; ad faciliorem reliquorum intelligentiam. H.anc attractionem probant quoque rugae illi quas mantis immersa in aqua tepidam contrahit; pre iactitia utiq; humidi illius quod aqua humida protexit. Hoec doctrina clario crat, cum monstrauerimus quid sit in re unaquaque illud vinculum quod ipsius partes connectit Tunc enim apertius crit, qui fiat, ut nactalla violentiam igni despuentia, rerum quarundam admixtione tam facile soluantur. Qualia Vt res quaedam corporis pallibus mo uiciae noxia renum calculum tam facile commi- uiant. Vnde fit, ut Struthi j stomachus serrum co- coquat V taurum quod ignis tormenta patitur il laesum,in catapotiis, aliisque pharmacis assumptu aliquid emittat, quod cedat in aegroti salutem, ut1cferente Plinio in vicesimo nono, auro liquesce, ti, sigillina carnes admisceantur, ab illis rapiatui;
unde concludit,auri venenum esse. Dicerem plu-Ta, si prς ens materia pateretur.Sufficit autem oste-disi quomodo, per naturalem consensum , humi
do higido, humidum frigidum attrahente, exitus pateat calido, atque ipsi igni, quem humidae illae frigidaeque particulta quasi carcere concludebant. inde rei prius tacti frigidae sequatur calor. Quod Manifestum est in aceruo tritici vel similium , qui
se aqua madeat, calorem inde contrahat magnum, unde sequatur eius corruptio.
De causa insammationu calcis ad aqua infusionem, vini Scaligeri,eiusque exagitatio. ' O quoque manifestum est in calce ad
J aquae immersionem feruescente , de ux
142쪽
lubet audire hunc sagacem naturae in uestigatorem Scaligerum, quin illi tominus, dum aliorum opiniones merito redarguit, nihil ipse melius adinvenit.EXercir. J.art. 8. Inditum, inquit, calci, globi cinaqliam, ita ut non totis submergatur, subit aqua etiam quae non circunstat. Recentiores philosophi ea de re ita censuerunt, Cata sicca est praeter modum naturae flua idcirco quasi repetit humidum κοά des ac propterea trahit. Hic, Inquit, attribuitur actio siccitat Maec prima dabitatio Alter error. Cala est lapis mortvtin cultu forma nous ali impias qualitatis appetat instaurationem. At lapidis ibi is prius eratformant Pasuperes. Loca potius quae ab aqua tanguntsi circunstante, ab μ τυ μύις calore deseri videntur Fugit enim valentiqrem inimicum D ibi dii eueniri alterum,aquam calefieri,atqlie exhalare aqtsa etiam superiora impetantur alterum, agri impetu
calore sese subdiscere propter uicontrarij vim, interitus vitationem; cuius tu locum siubeat aqua. Haru Scaliger. Vt autem quid per eum calorern intelligat, noris, paulo pdst additi Extu intelligi potest, quare calairca-lsat tu calcis meatibus consumpta genuina humiditate
insignis Is aqua ingressum fugiens ac sese in partas solidas uduens, si a seipsum, atque acuitur condensatione. Ouia cliti Gglaba, cum Perbigratia,sem is tantum aquari guuλ quanta extra aquam extat ncaleficit eceptoscit
cet, intro calore illo qui exul st. Ignis igitur est quem prius calorem vocavis ignis scilicet ab incendio calcis relictus Mirbr vero quod dicit Sca-Jiger ignem illum ad aquae aduentutia , fugientem sese in calcis partes selidas abdere, cum contra &in aqua ignis ille reperiatur acrimonia illa quae in calce prius erat,non tanta postea. sentiaturo ut scit sit uuis eius ignis a calce
143쪽
in aquam transitum videre. Vel Scaliger tantae Expetientiae vir, non expertus est iensu, nonnio-do calorem,&acrimoniam in aqua; sed eadem a- qira exhalata, non vidit partes calidas, acerrimassique subsidentes Atque ita quidem causticas, urentes, ut ad cauteria nihil sit efficacius. Itane partes illae quod fugiebant,in id esse immerseruntὶ Bene vertit quod non in interitum ceciderunt que vitare cupiebant. Qu9modo in aqua intercant, quas si centies immergas, lympha ex ueta,puriores,
subtiliorosque recipias Fugerint interitum quem inuenire non possunt caliger superius ignem in aqua calida sentiebat, hic non illam sentit ibi negabat calorem augeti per gradus; sed hunc partiuagnis additione, crescere autumabat hic sentita- quam calidam sine igne calore auctam sine igne bullientem sine igne Interno,inquam,igne ZQuid enim ad internum aquae calorem externus ille ignis, qui aquam fugiens, se in calcis partes magis olidas recepit, seque ibi condensavit Ibi vero 4gnem in aqua calida sentiebat. Vertim his omissis, aggrediamur Aristoteli cum ducem , atque ex Aristotelica Physicae principiis
impetum in eum faciamus Aristoteles aduersus Democritum, impedoclem iecellariam elementorum corriiptionem infert ex eo quod non selum a contrariis corrumpantur; sed etiam in minutas partes diuisa per se intereant. Idque peculiariter de igne. Ignem, inquit, duobus modis corrumpilatdemus nam ct a contrario corrumpitur, cum extingui'tur,o ipse a seipso marcescens. Non hoc legerat vir petitis inuis; qui minutissimas illas ignis particulas, in calcis actu frigidae,grenato, etiam hybernis rigoribus
144쪽
tibus credit foueri ne dum corrumpi 3 nedum mar
cessere Θ quo nutritur ille ignis Za quo fouetur Quomodo ignis qui non lucidus λ qui non calidus qui non leuis cur ibi quiescit sphaeramne propria consequutus Grauisne isse ignis extra propriarn sphaera:D Si leuis,cur non sursum erumpit mun- quid haec sunt argumenta, quibus Aristoteles cumsilis, Empedoclem,Democritumque infestat Sed Empedocles dicit ignem in mixto , a frigido constrictiim &impeditum non ascendere, non agere, non moueri: impeditum nimirum. Haec Aristotelesciam suis exibilant. Quid Scaligerὶ Ignem ponit solutarin, otiosum tamen, nec agentem, nec ascende-tem inertem prorsus, insensilem Non agit, inquis,nisi condensatus: Demus hoc illi. Cur non se condensat Z Cur non in solidiores calcis partes se intrudit3Ne daretur vacuum Non erat aer qui po- ros illos repleret Adeone ponit ignauum ignem; Vt non agat, non se moueat, nisi instante contra-Moὶ Dormiebat scilicet illic somnum Endymionis, cum repente ingruente hoste, quas tubicinio exci*tus secellit in arcem unde furens in hostena vicinum sagittas imaginarias iaculatur. Quid intelligebat caliger per illum ignema quid cogitabat quid volebat ut pro errore simplici tam Iongam insaniarum catenam produxerit Z Non haec vidit Cardani corrector acerrimus Ita nimirum in
alienis Lyncei in propriis Talpae firmus. Vcium quid faciant homines cuti sanri sed qui dum quas per transennam cernunt veritatem obieetis Aristotelicae doctrinae nebulis impediuntur.
145쪽
1o DE MATERIA ET MIXTO ARTI C. VI.
Continem veram causam cis calx ad asperginem
HI ergo caecis ducibus relictis, nos,qua viacipimus, pergentes e procliui rationem ho- ruin intellectu facilem assequemur Si memoria repetierimus quae saepius iam de cineribus dixi muscari ribus aqua elicit igneas particulas quae nulli ignis violentia cedere voluerunt. Gir eas neq-ii uerit educere, non est huius loci; eicius alibi,si Deus dabit, atque ita dicemus, ut stilicienter dix ille videamur. In lapide, quemadmodum 'igno fuisse plurimum ignem , sed archissi rue compressum , testantur illa scintillae quae elisione,ex lapide excutiuntur. Combustione autem euadit ignis e lapide quemadmodum e ligno, atque mana Verum quod contingit in cineribit quiddam igneum restare quod nulla vi ignis eliciatu : id longe copiosus si in calce' tu veluti cinis lapidis est', sed longe densor, ac propterea plurimum ignem in se continens , quem ignis externi virtus intensissima extrahere nequiuit Gi- ius,inquam,dabimus alibi rationem. Supereste antem illi calci quantumuis aridae, aliquid humidi testatur nexus partium Vinculum enim est ab humido; quo propterea per tempus abeunte,soluuntur partes in puluerem Avolatque cum humido
calidaui illud, seu igneum eiusmodi solutum Vnde fit ut aqua iniecta, calx illa nullum amplius det stridorem. Quippe soluto vinculo,ignis ille abiit qui talem in aqua solρ strepitum excitare. Pauxillum autem illud humidi quod in calce viva restat appetere similis cod sortium , extra dubium
146쪽
bium est. Rursus infirmius a firmiori, potentio inque trahi non contra. Vt iam nihil mirtim it, sit protinus aquae iniectae sese adiungat, veluti infir inlisimum longe validiori. Vnde hiatu parti ut facto, copiosus ignis impeta exiliens, qui milum si in aqua effraena suam vii tutem explicabit Et vj dem veluti ex olla feruenti, pars ignis liberio , ac volatilior per bullas in fumos aquam auehit Pars vero magis fixa quam hymici vocant salem, in aqua remanet quem olim saxi partibus pio suo in dulo nexum dedit, illius materiae partibus praestitura. ed de hoc alibi. Al TI C. VII. su eadem solutionis ratio desimilibus datur.
NE parui momenti est ad eiusde in veritatis
confirmationem, vitri,testarum, similium 4,
rerum contemplatio quas si candentes frigida inspergas franguntur, humido scilicet, quod partea nectit, ad vitandam calidi vexationem ad frigidii,
humidumque laticem accedente,atque ita conex nem partium deserente.
Hoc ipsum non miniis perspicue videas in secro quod ignitu si per se refrigescat,mollius est qua
prius;partibus scilicet plurib .magis terreis de post iis Sm aqua extinguas, indurescit quin si diutius in ea sit nas, saepiusq, id repeta fiet fragilius, huInido nimiru quod partes vinciebat in aqua ecepto. Huc spectat illa tumultuosa metallisus adirigidae aspergine eiaculatio. Durius namque metali si ignis vehementis ardore continuo tandem lique scens ad iniecta aquam magno cum stridore exilit in altum. Dicunt causam esse calidum p contrarium renitens Verum quidni de ignis vellamen
tisimus aqua iniecta facit talem eruptionem
147쪽
in vel extinguitur, vel ad tempus remittitur. Causa igitur eadem videtur quae reliquorum: humidum illud viscosum quod in metallo natiuuignem prae tanto ardore furentem cohibet. Hoc namque humidum in illa vehementi pugna dum aduenientem aquam prosequitur, laxant se partes igneae, liberio tesque prosiliunt; quantisper loci calor a siluat, subito rursus a tigidior reprimen
clas. Est igitor in re diuimili non absimilis ratio illi quam de inflammatione calcis protulimus.
v eadem qra superius rerum quarundam calefactionu causa dentanstratuν.
EX his Maliis quae diximus, facilis erit cognitio cansae, Cur aceruus numenti, vel hordei, vel alius, id genus rei suum no fatis fuerit exuetiis humor, siue siccum rursus madeat incalescit, ac putrescit Etenim maturitas, egesto inutili succo, si os laxat o subtiliores partes paulatim exha-entur. Vnde fit ut plurium annorum frumentum non parum substantiae genuinae perdiderit subtiles autem igneas particulas humido frigido inuolui, ad rauim fuit declamatum. Si igitur frumetiaeeruo idem est de reliquis humiditas extera adfii erit ad eam se humi dum illud rumento internum deficiens, eae itum calido permittit. Quod additione partium tandem crescita, ut in floribus
attritis, dc inclusi, dictum est. Quod enim in his vas ambiens, ac loci frigiditas id in aceruo tali praestat tritici ambientis ac dentati veluti murus huic igni viam praecludens. Ad quod accedit calefictio Dent spontanea; quod dum si congeratur,
148쪽
in tantum incalescit , ut interdum indigenam, atque intestinam flammam concipiat '
hunc librum cum superiori contulerit,
ita conformes videbit, ut quae de elementis inuiolatis mistum componentibus certiss-mis, apertissimisque rationibus conuicimus,id ipsum hoc libro particularium naturae operum te-
simonio comprobasse iudicemur. Quippe quod hic adipis, linguium, aliorum, quod plurimaru in heibarum, quod metallorum omnium exemplo demonstrauimus . partes quae intus sunt calidissimae, foris elle fiigidissimas , quantoque plus est: catularum terius; tanto pluribus opus este frigidis externis quibus calidae vinciantur. Quod insuper calcis, frumenti, faeni congesti, sorum con lusorum , aliorumque permultorum testimonio clarum fecimus , rei tactu rigidae calefactionem fieri partium ti igidarum remotione ad subiecti Iemlutione nan quocumque modo tandem ea fiat: Quid in quam illa omnia demonstrarunt, quod L. Graecellari uim norit ille qui sciat refixtum vel potius compositum ex diuersis partibus coalescere quae ex illis piimis elementis propriam utique natur.im eruantibus conflatae sunt ZIbi nostrie demonstrationes posuerunt certissima principia ex qui 'bus, per necessariam sequelam conclusiones hae deducunturi hic lilae conclusiones, rationibus ab experientia ductis claruerunt, quinos ad illa principia vinculo consequentiae reducant. Ita&hic
nostiarum positionum probatio illa principia M
149쪽
ibi principioru nostroru demonstratio hasce positioncs secum trali it. Illud autem in primis claris simum fecimus, quod ex Platonis docti in a docue ranaus,non mirum eis si ignis compressus, S coarctatus non agat, nec sensum assiciat, quae solutus siti sensionem insert. Ita ut non de eius praesentia, sed de actione sensus serat iudicium Q fodin nos ibi docuerat aer essatus labiorum comprestione frigidus,diductione calidus: hic probatum, testatumque alia plurima reliquerunt. Contrariarum in compbsito materiae partium pugna illam,achionem l reciprocam ita vidimus, ut non vidisse nequeat ratas.Caetera vet,quae per occasionem,elucidandae rei gratia interiecimus; ut de humido compositi partes connectente,atque ad humidum aduentilium secedentes; ad aliam dispiriationem,locumque s. si is exquirenda reseruandur. Caeterum Quoniam nonnulla ex predictis dubia surrexerimi; aliqua supersunt , quorum luce exorta dubiorum illa caligo evanescat.
De iis qila sensui calida suapte natura apparent. I quo plures sunt interius particulae ignea eopliues stigidae exterius ambire debent unde sit ut
150쪽
fit, ut quaedam gustu acria sint 3 Si enim a fil-gidis ambientibus arcentur , quomodo quae in eis sunt calidae sensum asticiant; hoc est primum
Et quidem si de liquidis tantii quaestio esset,
ut de aqua ardente,non tanta ei e disti cultas. Responderetur enim particulas illas, qtii non reti inentura frigidis,facile exhalari. Verum quaestio. est de diaris vide aromatibus, quaecum valde sint
calida diu permanent. Si in illis partes calidae impedi intur , frigidis, quomodo sentiuntui Si non
impediuntur, cur non evaporantur λAd huius non magnae dissicultatis solutionciria notandum; rei eiusmodi duritiem , naturam eius valde terrestrem densamque arguere quae etsi plurimum ignis in se habet, non tamen astatim in aliqua parte , sed in minutas pa ticulas disseminantia per totam rei substantiam ex qua per po ros subtilissimosezrediatun, non tamen sine disti-clinate , dum ungulas i articulas eiusmodi non nihil li umidi interiectum 1 noratur. Vnde nec tactum
asticiunt hi miniiti ignes sed gustum potissimum: lod lingua humiditate sua humidum illud ignee
substanti vinculum attrahat;calidum vero,atque igneum ubi solutum est, lingua assiciat. Adde quod tenuis imi et tismodi igniculi non faciles stigore aeris permittant, nec homogeneorum vicinia, societatemque relinquant , ni facili his de copiosius exiliant. Atque hinc est, ut Coelo calido maior fiat eorum exhalatio .Hinc est, quod ad linguae contactam libentitis erumpant calido linguae,palatique sese ultro commissuri. Nec tamen quantumuis co-das ita seruaueris,quin aliquid expiret. Cuius rei