장음표시 사용
151쪽
argumento est rei superficies minus aeris quam partes interna lapsis, nimirum, pluribus eiusmodi igniculis. Denique qui ad genus partictitas e pertus fuerit arte elicitas phialam ipsas continen- rem quam diligentissime obturatam sua subtilit te transpirare; scieta contrario, pororum anguitia in causa suisse, cur adeo parce aegreque e naturali domicilio migrarent. Conclusio igitur sit, tametsi
in odicum quidem sit frigidi humidi ,at sane plurimum esse frigidi sicci quod has igneas naturas
R TI C. II. risit, ut res alia inflammentur alia,sicet ignescant,
soluantur, vix flammam emittavi. ORtus foκtium etsi contrarius, n mamen adortum flammae quasi manu ducet. Ad sontis
enim naturam duo requiruntur. Primum est, ut natura loci qui vapores continet in aquam soluendos dura sit,& bene compacta ne alioquin Vapores liberius transpirent, quos tale retinaculum in aquam conuertit. Alterum est, ut sit meatus aliquis ampla , capax in quem guttu se undique confluentes copiam aquae suppeditent. Similiter, inquan ad stammam necesseri ut de igniculi illi pecsubiectum diffusi non possint ob nimiam pororum solutionem undique egredi , sed ampliori.
bus duntaxat laxatis , in eos hae particulae sese recipiant, quibus affatim erumpentes, flamma reserant speciem. Hinc est quod ligno in principio paucioribus solutis meatibus flamma exeat , Carbone veto quantumcllis ardente, non item; sa-
152쪽
cto,nimirum, iam exitu undiqui libero per omnium pororum dilatationem, per quos diuisi igniaculi non in unum coeantra quod ad flammam re quiritur. Item altera caus, rei scilicet nimia densitas flammae impedit generationem. Enimuero quemadmodum si locus in quem vapores se recipiunt ita stipetur saxis, ut nullam habeat aqua via satis capacem,undique per saxorum tenueSrimas, videas minutim stillantem quam nullus alueus co . munis excipit. Hunc in modum in saxi vel rei similiter denta adustione, cum non sint meatus latiores in quos confluant igniculi, inde ubertim prodituri; dum illae particulae evadunt per poros tenues quos ignis agentis aculei undique moliunt tu nil mirum si flamma non apparean quae non sit
nili per copiosum fluxum huiusmodi ignium si
De puluere tormentario, o similibm
S ignis qui tam copiosus exilit, fuit in illo pul
lere, cur non terreum illud vinculum aeque Licile soluit,atque ille qui extrinsecus admouet tu Modicus enim ignis hanc flammam excitat. Claram huiuice causam dicemus inferius, cum quaeremus cuius virtute ignis agat Est enim magnum naturae arcanum adytum Petipateticis. In praesentiarum susticiat, quod cum ignis punctim agat,ac findat acumine suo,non mirum sit, si illi aculei ita compacti,ut nullum acumen habeant i si possint agere, nec pungete Ignis vero externu Scum sit liber nullo negocio soluit boc leue impla
153쪽
Rursus, una puluis eiusmodi sit siccissimus ci radaspe lio te aquae modicum illud humjdi quod connectit siccum non e recipit , ut vinculo soluto ignis erumpat, quemadmodum de calcis inflan
nratione docuimus: liQ2antum sit dis imen utriusque siccitatis,probat calcis iusta paucos dies in puluerem solutio cupuluis torinc arius consistat partibus firmiter co- pactis.Quod non fit nisi humidi vii coli beneficio quod utique potitis humidum exteranimad se attraheret, quini ab illo traheretur vel sane si illud
humidum cedat, id fit paulatim,ut inde nullus fiat sensilis exitus igne substantiae. Multo etiam plus est humiditatis in aqua ardente; ut nativiis quoque mirum sit, si non aquae,sed ignis admotione humidum tale resoluatur. 'ia: Rursus, si herbarum ac larum attritione, par- tiumque corporis contusione ignis solutus exit: quidni huius pulueris contritione ignis eiustino di soluitur atque euadit Hic scrupulus non vexabit eum qui ex dictis superius nouerit, particula quae hunc ignem copiosum coluinciat esse minutissit mas,ut issicile sit eas conterere. idcirco initio priami libri mirabilem minutissimi illius animalis labricam oculis mentis obiecimus sepius animo Ie- petendam me cralsum harum partuim speculato-xem habeamus. Ergo si quid ignis tali contritione exit tantillum est ut non appareat, nec quicquana possit. Adde quod si maxim accensus esset ignis vi stillo vel alia re tundente extinguere tu N, nedumve et op rest us,accelideretur; et si alioquin solue
Ietur a tali vinculo Quippe quem solueret pistil
154쪽
pressionem spatio, quod ignis accensio requirit. R TH C. I V.
SC aliger exercit. 16.asserit Non seri calorem ius
propter aeris attenuationem qui propterea guttaikr. Itaque, inqriit si non olum a corporibus solidis, sed afluidis quoque cuiusmodi nubes fiunt. Earum namque motu teliso. I sollidis autemst celeritis, ac frequentius propterea quodae qui interea intercedit atque is etiam fortasse qui sin eius superscieparuo momento ignescit. Distentam enim attenstatur Id quod euenit in sagittae quoque traiectione. Idem namq:s espcitur recta productione una longa quod brevi requent: que iterata confricatmie.Haec Scaliger.Nos vel 5 his non contenti, unde fiat, ut aer attenuatus calefiat,ambigimus. Melius sortasse dux eius Auerois, quando Scaligero ibidem referente, sed non probante, ait, Ignem a motu non feri immediate sed a listi calore in aere diffuso. Ita scilicet quasi per nubem, veritatem vidit Auenrois solis principiis Peripateticorum impeditus quominus clare videret. Calor igitur ille caelestis ignis est Platoni, antiquisque cognitus, qui per aerem diffusus est. Quomodo vero per motum agat videbitur si piliis quod addit Scaliger examinauerimus; cum dicit in sagittae traiectione, idem esset recta productionerna longa: quod breui frequentiq, iteratas ricatione Dubiti. n.per aliud dubiu soluit .Etenim tu ra,q uiuat, si tamen fiat, ut brevi,stequentiq; acris confricatione sagitta igniatur. No ergo causa asteri quae talis videtur Tota qua pertransit sagitta via , gniculi sunt eiusmodi, veluti cuspides intentatae, inquas non ininus sese induerit currens , quam si firma
155쪽
ictus earum excipiat. Pone iam omnes illo igniculos simul; ut quorum acumina eo cursu pallum est telum, uno Iarmum loco, eorum omnium viari excipiati, valde profecto calefactum iri ratio docet manifesta. At illa traiectione agitta non miniis ignium ipsorum licet diuersis locis oppostorum obit aculeos, quam si eodem loco manens eos re cipiat.Cur minus ab eis assiciatur Eadem est ratio molae circum actae,ut videre est. Eos vero igniculos et si quam plurimos , ita tamen dispersos non sentici nil est quod miremur , in quos omnes cum breuissimo tempore incidat sagitta, i tant9 penitius suos infigunt aculeos quanto vehementius in eos sese allidit. Sed quam illud rigiae, quam meticulose, Scaliger,vel potius quam ambigue Insolidis autem si celariὐs .acfrequentius propterea quod aer, qvi intereat tercedit atque u etiamfortasse tu est in eiu superscie par so momento ignescit. Distentum cium attenuatur. Siclo quitur de duobus corporibus solidis, inter ea medietae non requiritur, ad calorem quae enim ita
cohaerent , ut exterioris concauitate, interioris coinnexitas,nullo ac re medio contingatur,mutua Ol-
Iisione, quae motu eorum aduerso fit, velocissim digniuntur. Dum scilicet illa attritione igniculi exsuperficie traque eliciuntur. Quorsum igitur ad hunc calorem aeris tenuitasZSin vero Scaliger intelligit id quod exemplo illustrat.Quaeso in sagittet
traiectione ubi inueniet illa solida corpora, inter quae ac intercedat Redi e ergo adiecit hanc particularia fortasse. Crterum quomodo nubes fiam mentio loco dicemus.
156쪽
ARTI C. V. Cur aer fabello motis restigereti
E quamuis non putem impossibile aerern
vehementi agitatione calefieri: Si quemadmodum cremoris lactis agitati partes soluuntur, butyriamque a sero separatur: ita rapida iactationis solutis partibus aeris , ignis que continet erumpat liberior Tamen alio motu qualem facit res plana ipsum pellens, acrem frigefieri nedum incalescere sensus experitur in motu flagelli quo aer frigescens aestuantia corpora restigerat. Qua de re quid Scaliger Exercit. 27.2. iii Cardanum. Statuendum, inquit, aerem sua matura non es didum,sed nostri corporis calori comparatum. Idcirco sientiri illum,qui nos ambire, nostro contactu nonsit con efactus id quod i immanus transatione obiicit autem At leniter mota maninati in aliam reducta locum, ibi eum stigidum cur non senti ξquia, inquit, lauri motu illo secum haerentem trahit aerem neq; novum ne illo medio inueriti ui occurrat haec Scainliger. Quae cum lego, an rideam,an miserear, du bius miror virum tantae experientiae, dum aerem aestiuum nostris corporibus minus calidum putata nostro calore cateneti, ad Solis ardorem,aeris calorem no sensisse vel si minus calidus ille aer quam torpora nostra; unde fit, ut lapides, & ferru igniat)Num fortὰ vult ab illis, imo etiam ab aqua acrem calefieri λ Ego vero quaeram, cur ad motum fla-Felli,ae qui lapidem ignivit, eiusdem minuat cal
rem ac refrigeret λEst igitur ratio facilis eadem quam superius destiges actione aisis per contractionem labiorum
157쪽
assiati attulimus Flabello scilicet densante aerem quem pellit, ac quoque densior ignem comprimit, a quo res hunc calorem pati secundum Platonis Veterumque doctrinam , probabimus. Ignis igitur ille qui per laxatum acrem corpora inuad bat, dum ab acre densiore comprimitur,fiigidiores aeris partes facile sentiuntur dum S fugant calidio es partes corpori adhaerentes dc frigidum sui sensum imprimunt. Atque haec est causa cur motus omnis aestiuum refrigeret acrem De quo lubet etiam audire Scaligerum ibidem hunc in modum in Cardanum insultantem. Unum reliquum est quod neque ab aliis, neque abs te aliorum castigatore in tuis isti cessuris , aut supplementis inuemo de claratum. Mare motus aestiuum restigeret aerem. Id si quia calor ille nimius , factus per solis accessonem, quo aer callidior est , quam suapte natura erat, calor ibis inquam , discutitur, atque dissipatur. Vtrum igitur' Calefune, an stigescit aer moti utrumque. Nam quo aer calidus disturbatar, rarest. Ab eo igitur multa ca- Iidae partes auertuntur. Ibi propterea stigescit Parte νer aliae parilibus illis digitis circunflantes condensantur: quod is in sagittas traiectione atque concalescunt.
Propterea quod multa aeris partes in unum culintur atque idcirco multus calor , cuius illa fundamentum. Hac
hunc ad modum resoluimus ad primam'sique caussem.
haec ille Putabam Scaligerum sensisse actem mO- tu calidum estectum. Verum , ut coniici, tantum abest , ut senserit calidum , quin quod ipse
paulo ante calefactum amotu pronunciabat; nunc contra frigei ictum rationibus conatur demonstrares ita scilicet calidum figidum eodem ore estiat, cuius rationem reddere quaerebat. Ecce nimi-
158쪽
nimirum motu rarefit aer, quo dum multae partes calidae factae auertuntur,frigefit. Illae vero disturbatae quo se recipiunt an in sagittam traiectam quam pro exemplo ponita Quis namque est ille aer qui in sagittae traiectione disturbatus rare-
fit,&a quo parte multae calidae auertuntur Nunquid ille est aer qui sagittae volanti proximus est, atque contiguus 3 Si plius multis calidis partibus auersis, frigent, quomodo figit tam calefaciet Niforte calida illae partes vi sagittae, disculta , in ipsam sagittam prae ira impetum faciant. Mirum
ni Scali causam imprudens inuenerit Cur illae venustissima veneres aulica suos accendane Adonides. Dum enim illae suis sabellis aerem reia Ligerant, palles calidae multae quae ex illo aere auertuntur iuuenes illos inuadunt. Et mirum ad huc si medullitus urantur Z Hoc si ita est, non parum sibi devinxerit medicos Scaliger cuius beneficio norint horum iuuenum ardorem a flabello suae amasiae promanare. Quis nempe hoc refutatione dignum putet Zinerem scilicet motu stigea feri non posse, quin partes aeris circonstantes m- fiam mentur; proximarum nimirum calore cum suo cumulat, Atqui haec, hunc ad modum, resoluit ad primam usque caussam. Sed pergamus.
ARTI C. VI. Cur aer es latus cauidus sisti une'. NEque enim , inquit, placent qua in ricesima exata, ct in tricesima quarta sectione Munus Exiii angustiis parum procire aeris, multumque peregrini aeris excitare C mobrem illius calorem ab huius exter a
159쪽
ns DE MATERIA ET MIXTOm si ore superari. Haec inquam , non magis nobi
placent. Quantulum enim aeris labiis diductis efflaris, calidum; quantumuis vero compressis, frigidum manus piobabit. Non ergo paruita , cImagnitudoaeris hoc discrimen faciunt. Nec a men telum quod contra vibrat Scaliger, hebes est ac retusum. Tubulum , inquit, in os indas, per quemesaueris: Digito quamproxime exitum admoto stigidum percipies aerem pro leuntem cui tamen nihil aeris extimi sinit admissum. Ego ver contra Aristotelem atque ealigerum, quam superius assignaui causam paucis repeto. Pressus aer angustia labiorum ignem internum premi: laxatus ver laxat quandiu tamen ab interno animalis calore ignis ille adhuc vicinus adimatur. Alioquin remotior factus facile comprimitur a frigidis partibus 'quemadmodum vapores ex olla prodeuntes paululum sublati frigescunt. Atque haec est causa , cur exiens e tubo , frigidus aer ille sentiatur. Quam vero huius discriminis causam attulit Scaliger multam sine potuit, nec ullus poterit Peripateticus. Quicquid potuit Scaliger, id vitta quod Aristotelis rationem improbarit. Vt erreo paucis rem concludamus,4 secundum Antiquorum philosephiam, & secundum rei veri
tatem, certissina causa , cur aer motu atque com
pulsilone compressus, frigidus appareat, est coarctatio ignis intimi facta ab aere presso. Qu9d praecipue in ventorum flatibus experimur exceptis illis qui plurimos vapores calidos secum circunserunt. Porio tali motu aerem comprimi superest, utilinum faciamus.
160쪽
Entorum quidem materia quae est exhalaisti cum sicca tum humida magno conatu aerem subiens non potest tam copiosa in aerem se intrudere , quin eam condens et , quod clarum est. Alioquin, cum non detur vacuum , quo se recipiat aerillellisce halitibus cedens Motu quoque rerum qui sit in planum, aerem comprimi duo reddunt perspicuum. Primum est ipsius aeris resistentia alterum est vis eiu lem in pellendis , ac dAmouendis rebus obiectis. Ne addam tertium quo
de egimus ipsius scilicet frigiditatem. Qusad pri-imuit Aer, ut omnia, refugit sui solutionem 3nde acumine ficilius finditur , planitie dissicilius. Causa est, quia omnia symniexi ia, syncrasia quadam partuim connectuntur. Dum simile similis consortio delectatur. Esse autem cinter partes aeris distimilitudinem supra diruina est ex Platone, aliis. Qitae igitur partes conuenienter naturae suae connexae sunt, nolunt disiblui. Unde resisti in t faciliusque compressionem patiuntur quam sol Lltionem. Quantum ad secundum attineta videmus aeris motu res delici Causa' laterenda est. Aviculam.v. . quae libero alarum remigio aerem diuidebat aer aquilla volatu reuerberatus repellit.
Portior igitur ac quam pritis, Alioquin non esse*firmior in auiculam illinis , quam dum 2 illa in ipsum illidit. Hoc probat testa vel vitrum, quae si contra lapidem iacias, tam facile confringuntur, quam si lapidcm in illa proiicias. Atque manum