장음표시 사용
181쪽
non esse pura, neque prima ing, sed iam aliae*aliorum consortio mixta, sed ab eo cuius plurimae sunt partes denominationem brtita. In terra,verbi gratia, dicunt alia latere clementa ; terram vero hanc molem vocari; quod longe plus terrae quam reliquor tam contineat, quaecum vel a Sole , vel ab Igne solutantiu , pateant,plius absconsa. Et quidem haec sententia magnum nacta est praesidium in authoritate plurium ex sectae Peripateticae Principibus , quos magna Philosophorum turba secuta est, praeflacte asseuerantes, ut retulimus elementa formaliter in mixto remanere. Si enim in ligno osse, carne, reliquisque mixtis, ac partibus eorum sunt actit ac secundum proprias naturas haec quatuor elementa,terra, aqua, aci, ignis,ut plures eorum fatentur, cogente ratione, cnos clatis timum certissimumque reddidimus: quid mirium Veteres illos iisdem argumentita ductos ac victos in unaquaque mole elementari, terrestri pO tissimum, reliquorum communionem debita proportione temperatam agnouisse ideoque nouam hancce formaru elementati hi productione,ut inutilem reiccisse quod nihil urgerct, cur eam admi terentὶ Non Experientiam, quam Aristotcles cum suis iactitat, quaecuniarullum elementum totum, Vel nota dilem eius partem in aliud aliquod clemetum totum conuertat; sed eiusdem molis particulas alias in aquam, alias in aerem, alias in ignem, alias denique in teri am seu cincres abire demonstret potiti monet,ut inquiramus quid causis subsit,cur diueris partes in diuersa cedant elementa.
Cuius diuersitatis cum causa nulla possit assignari, ut demonstrauimus, si illae particula omnes sint
182쪽
I4o M A eiusdem generis , ut vult Aristoteles sane perspicuum est eas diuersias fuisse partes, quae in tam diuersa elementa recesserunt. Sed de hoc fuse
R TI C. II. suo Aristotelis argumenta perpenduntur. ARistoteles tertio de Caelo cap. 6. o. Em
pedoclem Democritumque hac de re exagitat.Huius autem haec sint verba, Cum ex terra taqua,exterra aliquid assertur, si generatio est segregatio, iterum 9 reliqua ili modo oritur aqua is Si igitur hoc semper erit, eueniet in corpore nito inesse infinita. Cum acitem hocst impossibile, non semper ex sese mutuo
generabuntur. Cum haec ego,miror Aristotelis subtilitatem; aut verius futilitatem me dicam caecitatem Caecus fine, qui non videt quantam suis rebus infert calamitatem. Clim extram si aqua,aliquid
ex terra aufertur, si generatio est siegruatio. Respondeant Peripatetici, cum suo dicendi modo ,ex terra fit aqua,nonne aliquid ex terra auferturὶ Volunt enim partem terrae corrumpi cuius materia forma aqua subeat iri illa pars materiae e terra aufertur,
si quidem in aquam abscedit. Quid igitur ferrum acuit aduersus Empedoclem Democritui quo pectus induat Reputent secum Peripatetici,
quoties aliqua pars materia sempera terra se par tur, qu Tin aquam conuertitur; sequiturne in finito esse infinita 3 vel generationem tandem cessaturam Θ Cur hoc non fili Respondebunt,Quia nempe quae materia terrae ab illa separatur, ut aquae sorma sustentet, rursus in terram mutua scilicet conuersi e reuertitur.Eia.Non hoc vident multo clarius
Empedoclis, ac Dςmocuti disciplina Scilicet illam
183쪽
illam aquam, quae in terrae gremio delitestens vi Solis educta est, rursus a frigore acris condensata, in terram suo tempore recideres, iterum ac pius surrecturam Necesse estne illam aquam esse infinitam,quae eadem mutatis vicibus sursum ac deorsum feraturiValida scilicet Aristotelis argumenta, quς cuna illum vehementius concutiant, nonnisi risium prae ineptitudine sua auditoribus moueant. Habetne aliquid melius Aristoteles Elementust paratum corpore cui erat imi Iessum non maius spatium obtinet; ac proinde,cum videamus aerem egresium longe ampliorem locum opplere, quam id quod in aqua erat, qui dixerit acrem fuisse illud, non aquam, quae suo spatio contenta,
ubi in aerem conuertitur,maiorem postulat capedinem Humido, inquit, maporato pirituque turgente, ea vasa,qua molem continebant, prae angustia rumpunturi Hac ratione probat vaporem in quem aqua resoluitur esse aerem de quo Meteorolog.I.cap. 9.
Atque considerasse oportet hunc veluti mutum aeris a qita promiscuum in orbem sursum ac deorsum uoci Nacinii Solpr e terrainsertur vapor fluuius in sublime esertur: cum ver se dimovit,aqua fluuius in terram de fim. Quid ad haec Empedocles quid Democritus Estne vapor aqua , qui tantum spatium requirit Imo pro Empedocle, Democrito respondebunt
Peripatetici aduersus Aristotelem Superius enim commemorauimus, quomodo Toletus post alios de conuersione elementorum disputans, probat vaporem nihil aliud esse quam ipsam aquam rarefactam sine substantiu mutatione. Porro quida- quam rarefaciat docuimus, quidque illam sursura vehat tibi, quibus iationibus cuicerimus eoava
184쪽
14 DE FORMApores non esse aerem , iuvabit Lectorem me micinisse. me opus est repetere qiuae de causis grauitatis ignis ibi docuimus Cur,inquam, gius aer in mixto sint grauia Dictum est susticienter. Sane has Aristotelis ineptias irrideant praecipui Peripateticorum duces , qui ctim elementorum naturas in mixto stare praefracta Calleuerent; illaec omnia norunt admittepila quaeraristoteles iredarguit. Si enim ut alia infinita exempla prae iteream, ignis crat in puluere tormentario, ut ipsi volunt, desest verissimum; quanto grauior , en lsiorque erat quam ibi solutus mira agilitate erum pens in altum , ac prae loci amplitudine quem
occupat,acrem discutiens,muros, turresque subli me portat λ Siccine quae ex mixto separantur, non
ampliorem petunt capedinem λ Siccine quae rara sunt,si densentur,grauiora non fiunt 3 diis rationibus Aristoteles Priscorum impetit doctrinaim, quas inter suos praecipui ratione conuicti fallisti lmas esse pronuncianti Eiusdem fabricae est primum eius argumentum.
Elementa in exiguas partes concisa longe citius hac diuisione corrumpi , quam maiora corpora, quae tamen diuisione constaret interire Contra quos, inquam, hoc telum vibrat Empedoclena j ne temocritum quin aduersus votum secta ltorum principes, qui hoc argumentum despicientes,elementa inminutas particulas concisse,in mixto nihilominus durare cotendunt. Audiuimus su perius Scaligerii qui minutissimas ignis particulas. in calce supercile assereret. Quid ergo Alistoteli liui respondeantZ Non mirum est,ities composita ex partibus diuersi generis ,per diuisione, solutione
185쪽
elementorum facta, intereant sartes autem illas
primas simplices nequaquam posse interire. Quid contra Aristoteles 3 Nihil. Profecto longe grauioribus efpatetici alij
alios vulneribus petunt, quam Priscos Aristoteles Quantas ille tragoedias, seu potius cruentas digladiationes inter suos excitauit hac de re; dum in diuersas factiones diuisi , quaerunt qui fieri possita, ut , quod docuit Aristoteles , aqua in ignem ignis in aquam aer quoque in terram in vicistim terra in acrem contraria inuicem transmutentur Z Communis quidem sentcntia Griecorum ac Latinorum , ipsiusque Averrois,
verbis Aristotelis per se clatis la aerens, dicit aquam in ignem immediate mutati , cita de reliquis. Ali vero id negant validissimis nixi argumentis, hique bifariam diuisi, attamen in hoc consentientes, quod negent unum ex contrariis posse in alterius naturam mutari quin prius formam aliam mediam subierit: aquamque, Verbi causa, non posse ignem fieri, quin prius fueritae , inquiunt primi, vel corpus aliud,ut volunt secundi. Eodem pacto aciem in terrae naturam non possise tiansire, quin prius sub aquae forma fuerit, inquiunt Primi vel sub alicuius alius corporis specie aiunt Secundi. Toletus vero, qui eorum argumenta refert; Vt tantum impetum sustineat, in quartam haeresim labitur, tanto magis Aristoteli noxius, quanto iniustius illum nititur defendere Is namque ut Aristotelem labantem sustineat, ictu grauiori
ipsum deturbat, dum negat quod Atistoteles ex-
186쪽
pressis verbis asserit;vapores scilicet, in quos aqua conuertitur, acrem esse. Atque iac sua negationecvertit illud quod unum habebat aliquam spccie
clementorum mutuae conuersonis squae nempe in acrem , his vaporibus ianitationem. Enimueio in mole ei restri , non minusquam in aliis mistis, praecipui inter Peripateticos alia elementa actu inclusa fatebuntur. Nec aliam patitur confessionem diuersum elementum succos suo tempore a codem tempore e terra eductum Aquam vero in ignem terram in aerem; vel contra , posse mutati , merito negant contra Aristotelem ipsius rigidissimi sitellites. Acris autem in ignem conuersione ira nemo est qui viderit , licet id omnes habeant exploratum , magis Aristotelis auctoritate ducti, ut caeci; quam eius friuolis anilaribu que rationibus conuicti Ignis denique in Aemtransmutationem ratio falsi conuincit, si aerem putant id in quod flamma facessit. Nam iter suum in altum sequens, probat se non esse acrem , alioquin si aer esset, in aere remaneret. Atque eadem ratione Toletus vaporem non esse aerem potuisset uincere , qui traias aciem sese proripere conetur, ut diximus Sed quid estet probauimus,4 quae hic repetimus, ratione cui lenti
singula in apertum posuimus Nunc, ut quod incepimus absoluamus quod
aquae locum in vase deciescentis aer occupat,non aquae in aerem commutationem arguit. tum quia aer aliunde p0tuit obrepere,ium quia cum aquano sit purum elementum, quod actas exit ex parte corrupta aquae,potest locum vacuum replere;inest
187쪽
enim lita ic aquae non purae magna pars aeris. Supererat unus modus quo elemonium num in aliud totum mutatum est putabatur, cum scilicet aqua in vaporem conuertitur quod dum
Toletus , Massilius , aliique multi negant mutatione substantiali fieri , sed alvae duntarat calidioris rarefactione suid superest quo remaneant aliqua mutuae huius elementorum mutationis vestigiae,cuia ratio ipsa non contradicat, δ primi ipsi Aristotelis sectatores cum magna Peripateticorum multitudine non rectamenes Audiuimus ex Alistotcle mcntem Veterum de elementorum generatione, qui ea non de nouo seri; sed cum mixta ellent, quasi in ista, ea re tui,&' exire in lucem credidurunt. Quid possit in eos At illo teles, audiuimus Mentem ero ipsius Ariastotelis sui ex eius libris intelligere, vel intellectam probare dum nequeunt, inter se dissidentes mutuis vulneribtis concidunt.
quidemonstratur quomodo aerias quodlibet quantumuis densumis obiuratum subeat.
SEd illud quod diximus, planum est faciendum,
Quomodo scilicet constet,a erem intrare posse in vas quodvis qua tumuis diligenter clausum; locumque aquae supplere Esto va, aeneum perculo aeneo apprime clausum, ut nihil expirare posse videatur certum ellii ignis totam aquam consumptum iri ut nequidem gutta supersit. Quo se recepit Imactem inquis conuersa est. Attende. Dicunt aerem decuplo rariorem aqua Scaliger dicit longe magis & recte. Ergo si aqua in
188쪽
aerem conuertatur decuplo amplius pactu obtenebit. Et qhu e cernimus cum aqua uaporatur, quanta vaporum multitudo exeat, aqua tame minimum decrescente. Audi igitur. Ad summum decima pars quae in aerem commutata a coinplet. ub nouem partes abierunt λ Non enim redactae sunt in nihilum.Siue enim sub eadem aquae specie , sue sub alia forma excesserunta certum est abiis. Si dicas, mutatam in aerem e vase expirasse iam fateris quod probaturi sumus,aerem posse in vas quamuis densisti Du,ac diligentissimhclausum ingi edi, ac locum aquae abeuntis supplere. Qui scis igitur an aer ille qui vas replet extrinsecus aduenerit,ita ut tota aqua transpirari GNunquid potuit tam facile is aer ingredi, quam reliquus egi edi Polle inquis,aerem subire,& exire compertum habeo; quomodo autem aqua, ni in aerem transformetur,transpirare possit,non video. Iam igitur efiiciam ut oculis mentis, si non corpolis, exeuntem cernas. Est lebes aeneus aqua plenus; igne
supposito erueat latex sublato ex igne lebeti poteris indemnis manum supponere atque imam illam partem quae ignis impetum sustinuerit manu inoffensa tractare, quam si in aquam immergas,si-ine dubio, ras. Huius refrigerii in ima vasis parte causam si Peripateticos rogem , quid responde iratiuὶ Igitur causa accipe clara quae libris superio-Tibus probata confirmet. Humid utri aeris quod vim ignis peti tur .attrallit ad se aquq internae subsidium. Audin At, inquis, lebetis partes quae late-rales sunt, non minus aquam attrali uiri,cur fundo
fere frigido he sunt calidi si aer
189쪽
si memor es quomodo ignis acule subeant pocos vasis at l. in quana sese insinuent lacilis erit huius causis cognitio. Ignis particulae que vase vacuo ibi lii eiciat se,atque in obieeta pacte coetuates vi ira totam coaetie in illam exererent , aqua quam aerisin:unidum in auxilium vocat , impedictare, non ibi moram faciunt, ted qua poliunt celeritate transeuntes partem illam relinquunt illaesam. Iam vero is a litam coacti illi ignicili:,du exitum moliuntur in latera lebetis impingunt frequentes, n-- de incalescunt imum vero unde ascenderunt vix repetunt; 't nil mirum sit si non calefaciant.
Ergo sentisne aquam inpolit imi lebetis, ignis viribus obstitentem minimc inquis, sed frigus, sentio ab aqua productum. Quae a ilia produxit Quam lebes continet. At est calidissima Tantas calor, triti que, hinc qii seruentis illinc ignis agetis id seigus produxit Hoc est Peripateticismi nacul in no illis qui aqua in imi vasis densitate ii si mare sese cognouerinnatas ibi ignis actioni resi-
sic te. Qui id cemit si odi fas docet videt' 'Omodo aqua per vas quodvis qua timis obturatu pos sit traspirare natura cademanete . Est aqsa inimi lebetis dia itie. Et qui emollo coge e illuc se recipithunal o. ris,adu euus ignei, e latura .Quae ultro aeris diuitiem lubit quidni possita haec a iitii per vasis duritie tra sire, cu ab igne V retis lina sutillius partes.Ergo vides, ut in exesio PO-M Q, qua tota per vasis poros exire potuerit, a ispecie. Ae strii inuaque supple et, testa sice Potuis
m aer Ei Nnitatione. Egredietito nimi tu aqua, aerii
190쪽
non esse calidam , cum hinc inde instet calor ma-xtimis.Qui ita cogitat,non recordatur,calorem in
aqua se citente non esse aquae, sed ignis qui aquam copiosus ingressus est .Ergo haec aqua in imo aere non est calida nisi modice, quia non inest ignis nisi hodicus,propter rationes Praedictas. Quippe ignis est qui lentum caloris infert,non aqua vide his inferius, cur propter eandem rationem , aer mediae regionis non sit calidus. Haec couenissent illi tractationi qua quaerebamus auid esset quod aquam calidam redderet,eamque ursum veheret . quae iuuerit recordari. Non tameminus congruunt huic quaestioni. Siquidem hac 2 experientia constat, quam decipiantur qui putant aquam acris naturam induere. In his summum secretu est, ut meminerimus semper summiillius naturae subtilitatis de qua principio praemonuimus. Hactenus igitur patuit vanitas rationum quibus Aristoteles probabat mutuam elementorum conuersionem. Quae tamen conuersio erat praecipuum argumentum, quo aduersus Empedoclem generationem substantialem arguebat.1U
Qua probatur sermas ex nihilo fieri ac
proinde creari. ARTI C. I. Lutaristotelis distinctio examinatur. ARistoteles libro .degenerat.cap. I. Propo nitar umctum Veterum, generatione ub