Philosophiae naturalis adversus Aristotelem libri 12

211쪽

I 69 tendit sese anima in semen , sed eadem quae iam

erat. Ergo anima catuli cum ellet in semine,erat prorsus anima parentis. Rursus huius parentis anima eadem est quae erat in semine cum autem esset in semine, erat anima sui parentis. De quo parente idem dicetur. Atque hoc modo ad primum canem venietur in quo,necessario sequitur, actu fuisse quicquid animarum in canibus fuit, qtu ab illo traxerunt originem Melius hanc absurdorum concathenationem videbis libros.intent. 2. cum aduersus hanc animae extensionem

disputabimuS. R TI C. IV. Ou Thomistarum sententia resutatur.

VI Aluerunt viri acutissimi haec , etsi absura J VJ diltima dicere, quam ut, quo nihil absur

diu se it , animalis productionem accide tui attribuerent quod alioquin fatendum est. Hoc incommodum putant e vitare Thomas, Albertus Magnus, Palladanus,Maior, Richardus, Argentinas, Hispalientis,i Ferrariensis, alij comptu res, clam dicunt accidentia non propria virtute, sed substantiae a qua procedunt , posse formam substantialem, atque ipsum animal producere. Id autem ita exponunt, ut dicant accidentia ipsaeia se virtutes formae a qua promanant. Atque hoc

modo volunt, ut mortuo mare virtus eius rem

neat in semine quod minam subiit,' tuae qui dem virtus hanc formam ipsumque animale sciat si um Non sic tamen euaserint. Haec enim anima-

212쪽

lis mortui virtus nihil aliud est quhm accidens Recidens autem non potest substantiam procreare. Quae ver ili haec est distinctio ' Aceidens non secundum se , sed quatenus est virtus substantiae potest substantiam generare Accident, ii ipsorum philosophia estne aliud quam

victus substantiae oe potestne aliter agere quam prout est substantia virtus ' PotEstne ex se accidens operari: Apud ipsos numquodque ab eo habet esse , a quoin operari. Ergo si accidens a se potest agere, se poterit esse; quod falsum putant. Ergo non habet se accidens ut agat Ergo nunquam a se agi : Ergo semper agit,ut victus substantiae. Qualis ergo haec distinctio accidens non producit lubstantiam a se, sed quatenus est virtus substantiae Calor cum producit calorem,numquid virtus est substantiae3 nunquid ut virtus substantiae tunc producit calorem argo accidens non alia ratione producet substantiam quam qua produci accidens. Ergo distinctio vana iidicula. Sed accidens cum sit virtus substantia non agit imo substantia est quae per illud agit: vnde dixit Aristoteles,actiones esse suppositorum. Quae ergo substantia agit pec illud accidens an substantia mortua λ Ridiculum prorsus, atque insanum rei mortuae actionem tribuere. Quae mur substantia per hanc virtutem agit, nusi illa cui inhaei et nisi semen ipsum Elgo seminis est haec actio, quod quidem semen agit non ut instrumentum animalis mortui , quod

Aristoteles nequicquam putauit , sed seipso

213쪽

virtuti que propria 3, undecunque nactum sit hanc virtutem Agit inquam ieipso semen quippe quod ab alio non mouetur; neque enim a

mortuo mouetur. At semen quamcunque habeat virtutem nihil aliud est quam excrementum , ut ex Aristotele retulimus. Excrementum possit animal generare Neque hoc ipsi in animum in

duxerint.

Sed urgente Scotes, fatentur Con imbricenses non unum esse accidentia quae hanc formam substantialem procreent. Ad quartam, inquiunt, qua non mediocrite fauet opinioni existima ritΗm generarionem non eram esse actionem, sed ter minum dum taxat alterationis praeueuntis, dicendum est, nota haec verba ignis generatio m nona calore tantum elici. sed communiter a curris accidentibus , qua ignis som nam inducunt , ne esse absurdum i nam eande misque actionem a multis instrumentariis principiis, qua'

tenus omnia materiam adinam formam praeparant, atque ordinant, proficisci. Quasi verb ipsa accidentia calor, frigus, tumiditas siccitas aliaque permulta ad eam actionem concurrentia , acceptum a principali causa absente mand*tum, non audeant violate, scd naturalem agendi modum , vimque deserens numquodque se aliis conformet, ut diuersissimorum agentium in hoc foedus coeuntium, una simplicissima sit actio aqua effectus nil simplicissimus oriatur. Calor caleficitu calore idem producit, quod frigus refrigerando diuersis , contrariisque motibus idem vinum simplicissimumque opeianiux. Hoc non absurdum . Non pudendum.Nimirum homini egenti pudor est inutilis. id estim dican r3

214쪽

Vertim ne curemus an unum haec virtus,anil

xa sint accidetia Sit quicquid ipsi voluerint, operetur ab se rite agente, cuius est vilius, haec quae sunt absurdissima , sint vhiissima : Non latet eos quanta sit inter ea quae sunt eiusdem specie di- uersuas, ac disiimilitudo, quantumque moribus, ingeniis discrini en, ut ad quod unum sit aptum, ad illiid ipsum, aliud eiusdem specie videas ine-ξtissimum: quod virum refugiat,ad D sum,aliud

ampetu natura feratur isto mittam formae exterioris vacietatem, cum in diuersis coloribus, tum

in dimenso num differenti dissimilique partium conformatione , quae si quis referre velit, nox diem adimat. Quae quidem a genitore in fetum fluere , arguit eadem pius parentis, prolisque constiturio. Neque per aliud fit illa transfisi quam per haec accidentia semini impre cra isti dicunt virtutem agentis, qua formariae tu productionem attingat. Diuersissima autem ellia haec accidentia, in diuersis eiusdem speciei seminibus, probat diuersissima statuum eiusdem specie complexio. His quae certissima sunt

positiS. Dicant, quae accidentia, ita in diuersis seminibus ab inuicem discrepant, vitam dissidentia in foetibus temperamenta, mores, ingenia, aliaque Naturam comitantra producanti, ea polliantiae fota

mam illam substantialem gignere, quam Peripatetici prorsus similem in omnibus eiusdem speciei indiuiduis esse voluntὶ Sed eadem causa eodem plane modo agens, si diuersit utatur instrumentis, eundemne prorsus effectum generabiti Cum enim in eodem homine tu

215쪽

intrie iuuene,viro, sene, eadem prorsus sit anima, quam negant mutari ista defit taliter, atque aliter videat, audiat, gustet,odoretur, aliocinetur, recordetur Vnde fit, ut non solum meliorem chylum , vel sanguinem eadem , seipsa diuersis temporibus faciat; sed quam partem nuc in chylum conuertit,alias mutet in cest quam hyli partem nunc in sanguinem transformat alias in bilem , vel pituitam , vel melancholiam commutet ' Hanc nimirum operationis diuersitatem variae potentiarum, instrumentoriimque compositioni, atque astectioni tribuendam putant. Esto. At idem animal ad diuertas generationis diauersis dissimilibusque titur instrumentis; ut quae accidentia ad hanc generationem vices eius obeant long dissimilia sint illis quibus ad aliam

usus est procreationem. Hoc monstratum est. Quae forma dissimilibus si organis eandem materiam nunc in sanguinem , nunc in bilem commutat, quae sunt species diuersae eademne in generando dissimiles exercens potentias, non modo non diuersas species , sed formas prorsus inuicem similes progignet Siquidem se ima faetus quem iuuenis generat, nullo modo differt ab ea quam senex creat. Qua ipsi causam tanti discriminis attulerint, ut quod nulla in re visum est, quodque omnem ordinem naturae in uertit; idem agens,eodem modo agens, si dissimilibus utatur initiumentis; non tamen dis. simile operetur λVertim has nugas tractantibus accidit vinu-gati simus. Si enim hi philosophi concedunt caloremi frigus contrariis motibus idem pror-

216쪽

sus efficere;miramur' in id diuersis dissimilibu .

virtutib.formatu nulla re differentium peirnittae productione'Scilicet acceptum ab agente absente vel mortuo mandatum hae virtutes ne latum quidem unguem transgrediuiuur.Quid dico notransgrediutiiri Imbri plumine Agens absens, Agens mortuum,nihilominus perluec instrumenta

Operat tu ritia inortuum motae , Vt non errent.

Est long maius quid quod omittebam. Audi Conimbricenses ibidem . Intellige autem oriri ab iis acii lentibus generationem non quo eatum extisunt omnia namque , t in primo de generatione ruinatis, pariter cum re corrupta, ipso generationum mento intereuntsed quia,cum non nisi per accidens,ν te alterivi occasu occidant, perinde sese ad generationem eliciendam habent, ac fletiam tunc in rerum natura per manerent. Hul addam Sane in hac philosophiasipientes desipiunt is insaniunt sani. Non satis erat Dortuum anima suam hancce virtutem ad tu productionem mouere, ni mortuum mortua virtute teretur ' Accidens quod non

est cui forma pracedenti periit nihilominus hanc Drmam subsequentem gignit Quid faciant λ desipiunt quidem. Verum in illa philosophia non pollunt non desipere, quamcumque in partem se flectant. ARTI C. V. Quo Ferneli opinio diluttur. Iderat haec vel pleraque horum magnus ille Fernelius idcirco omnibus aliis conteriaptis,unam Averrois sentelatiam, quamuis ineptam restitatione dignam putauit, quod digne praestitit. An vero ipse quicquam melius quam reliqui.

217쪽

erit in te illos locus , ut quid hae de re lentiam libere liceat aperire dicam , quod verum est quod rationibus non valuit, artificio dicendi quo plurimum pollet eum euincere voluis

Neque quicquam probare illam argumentorum m πλιαν quam quae in consesso sunt apud omnes Deum scilicet, tum , Solem,caeteraque astra eum his causis inferioribus ad rerum generationem concurrere. Non tamen magis informae productione, quam in materiae prinpar

tione. Quod manifestam exempla quae ipse profert, terrae potissimum , vere adueniente, vim suam proferentis. Non enim tunc primum nouam aliquam speciem indit Solis aduentus, sed eius iuuat vires,causasque, ac rerum semina quae in illis latitant, ad procreationem disponit ac promouet antequam noua illae rerum species generentur inuid igitur Fermelius hanc materia praeparationem adscribit elementis, formae vero productionem Soli attribu it Quorsum tantum apparatum, nisi ad detinendos eorum Oc

lo qui eiusmodi splendore capiantur Caeterum cum multae sint aliis formae pruin pibus illis animatium formis praeuiae , quales sunt seminis, anguinis chyli , ex quibus seme fit, species quae ordine quod a illa latus forma in mate- Iia antecedunt, qua incredibile est illas omnes a Sole fine animalis cocursu creari Qisndoquidsi deformis generaliter loquens nultu ponit interea discrime,nec est quod ultu agnoscat, cu negete se materiae potentia educi,ac proinde necessest eas creari.Ne q. hie solus est eius error licet gra

218쪽

tiam. Sed alius long grauior ac periculosior, quod sanguinis, ac bilis, ac siimilium, ignis quoque formas non magis ab agente pendere existimet, quam animam rationalem ab homine. Imo Ionge minus siquisem aliorum eiusmodi formae breuem materiae lispositionem praerequirunt: Artimae vero rationalis infusio diuturnam corporis compactionem , ad consormationem piaeoptat, ad quam piarimum confert uteri materni calor Formas vero seminis, languinis, bilis,pituitae chyli, non magis sed etiam vel miniis ab animante procedere quam animam ipsam imia mortalem, quam omnem excedit fidem Sed hae frigescent disputationes cum uicerimus quascunque putarat formas , si quae dantur, conia

tinue fluentes, continua partium nouarum addi tione reparari , Ita ut si tales Dimae dentur. con tinua sit earum a Nole creatio. Verum cum hyberno frigore ex ono loco te-lienti posit, nascitur pullas hanc formam pulia Sol produxeris 3 Cur non aliis in locis pariate 3 Quia non ela disposita matella cur non dis.

ponit An quia eius non est At verno tempore, ut dictum eli, Solem terram ac semina omnia praeparare, extra dubium est. Quod igitur ovum

non possit dis Onere,multo minus in id pulli soriamam inducere Quippe minus est disponere

quam insormat e. Quod si me niem conuertisset ad aridae aria

te limica sunt diuersissima ν inter Fae iam plus satis vult ata est aqua illa Chrysulca, cuius

non minus diuersam sormam ab iis ex quibus facta est quam quae a natura fiunt, semet fater tur; di-

219쪽

tuti dixissgine ea quae ignis operatione loco, coeloque maxime Ligido fierent, a Sole hanc fortaniam accepisse Quid autem de metallis quae in intimis abditissimisque terrae visceribus fiunt lo cis colorem Solis fugientibus t quorum ut aliorum subterraneorum formae originem e coelo deducit, Aristotelis in eam partem torsa sententia. Quasi veri, si hoc maxime sensisset Aristoteles, pluris nobis eius, quam Fernelisesser,contrarationem authoritas. Quasi verb quae coeli fugientiavim,in penitissimos tertie recessiis se abdunt, haec a vi coelesti fiant. Vnde igitur calor ille eorum opifex Rogas Vnde calor ille qui ex infimis terrae

penetralibus Gaaud secus ac Sole mari vapores euehit, quia frigore superiori in aquam resoluti fontium scaturigines perenne sessiciunt. Et hoc locis praeduris ac maximὸ petrosis quibus quasi

dura quadam sornice vapores, ne quid expiret, continentur.Scilicet vis Solis remotioris haec saxa penetrans excitat eum calorem qui eiusmodi vapores sursum vehat 3 Scilicet, ut hac ratione, qui fontes hyeme sunt abundantiores, tunc sole remotiore parciua aquas emittant Sed quis ignorathybernis stigoribus subterranea loca feruescere hocne a Soleὶ Non norat ille quo artificio quibusque locis hortulani hyemali rigore, infestoque celo herbas ac plantas nutriant,ut ad ipsorum nutum ructus suos ferant3Scilicet hoc facit coelum'Et quod Ruges vere colore humido gignit,id ipsum si igore sicco facit hyeme Ecce quas in angustias hunc virum compulerunt aliorum deliria. Cum enim non videret , , quo formae substantiuae promanλ-

220쪽

rent is veluti Orpheus saxa &ligna eas eloquio

suo conatus elide coelo deducere.

ARTI C. LLuapramissa aristotelis sententia expenditur. Quod Aristotele sui deseruerunt, nostra caua iam iustificauQuod illorum singuli Aristotelem in suam opinionem trahere conantur, nihil aliud, quam eius arguit inconstantiam, qui in re sibi incognita varius, variorum errorum semina reliquit. Caeterum qui tot locis tam clare semen masculinum mirabilis illius in animalis formatione fabrica opificem asseruit, quem veluti fabrum astare, nihilque sui in illius fabricae molem immittere, sed opere peracto abire, haud secus ac succus lacte coagulato discedit, assirmauit dubitaritne illi ipsi introducendae formae credere prouinciam Ac si maioris sit virtutis,talem formam, si quaerit,e materia educere, quam admirabilis illius texturae rationem obseruasse. De qua librose enti. Verum quoniam huic illius doctrina Consentire non possunt quippe quae est ineptissima;Cum illis diuersis,atque pugnantibus;diuer sa, pugnantiaque senserit, per me licet. In singularum opinionum refutatione, satis refutatus est Aristoteles, quaecunque fuerit eius de causa efficiente forma sententia. Quomodo igitur fit sorma substantiva Memineris no ex eo quod fieri non possit, quippe cum nec sit ex quo fiat, nec a quo fiat, inferre non dari talem sermam esseque merum Aristotelis figmentum omniumque errorum qui in natu-