장음표시 사용
221쪽
tali philosophia committuntur,sertile princFpium. At experientia rationesque clarissimae da
riconuincunt. Im nec experientia, nec ratio
potestastruere quod est falsissimum. Quaecunque vero pro illius probatione argumenta ponuntur, libro tertio; ita diluemus, ut vel inde clatum siefuturum non dari formam eiusmodi. Nolo tameti illa argumenta soluta nobis reserri, nolo eorum quae hactenus contra talem formam probauimus,rationem haberi, nisi libro sequenti certistiamum secerimus, indubitatumque , formam lata stantialem non modo non dari, sed esse prorsus impossibilem. Is inquam, nisi euidenti firmum se cerint non nostrae, sed Peripateticorum rationes.
Futilia illa argumeta quibus eam formam suffiiticiunt, fuerint firmissima formamque illam ex nihilo, S a nihilo fieri non fuerit incommodum. Ageredimur enim ex fundamento quaerere quid fit illud quod ea praestat omnia quae huic fictitiae forma perperam Aristoteles adscripsit. Si prius unum huic tractatu pro coronide addide rimus, quod ad sequentem dis putationem sit, luti transitus Aristoteles qui semen maris, Gmationi corporis animalis piaeficit, nihil eius iii saetus naturam transire arbi ratur.Quod quam se absurdum probat istus ipse plerumque genitori
similis. Hanc enim similitudinem ex materiae similitudine procedere docet naturie nostrae ex altis menti diuersitate mutatio. Praecipu vero in illis primordiis tanta vis est nutritionis , vememoriae proditum fit , puerum a cerua
ducatum ceruos fugientes per saltus ac iusti
222쪽
montium pedum pernicitate sequi solitum. creres probatione non indiget. Sed cui obscurum est
maiorem esse viiii materiae in generatione, quam in nutritione, ut pro diuersitate materiae , ex quasi proles temperamentum diuersum ingeniumq; sortiatur ξVel unde sit,ut parens morbidus morbidum, sanusianum;generosus generosum,imbellis
imbellem generet sobolemque genitor in plurimis sibi asilinileta Vnde hoc inquam si nihil paternae contrahit materiae
Forte has qualitates semen patris suo contagio maternoimpressit semini.Scilicet qua lac ceruini contagione hanc velocitatem alumno infanti impertiuit. Sed si solo contactu semen masculinum foeminino latam vim inspersit quidni materinus Vterus tanto tempore semini contiguo qualitatem delere valuit Verum maris semen impresse seruiae virtutem quam non habeat Pater qui quadragesimo vel quinquagesimo aetatis anno futurus est calculosus, vicesimum annum agens,
adhuc integer, fanus gignit filium simili mor-ho succestu temporis laboraturum. tiam vim tum habuit patris integris viribus semen ξHabuit illam vim potentia. Verum. Sed adhuc valde remota. Qua nimirum potentia hydrargyrum est
calidissimum , ex quo fit illud sublimatum quod
summe corrodit. Quidni hydrargyrum admotum corrodit quidni contactu urit 3 Est enim in extremo recessu corrodens sed potentia duntaxat, quidem remota quam nondum contagionepotest exercere. Multa ilitercedant necesse est,antequam illa potentia quicquam possit. Similiter illa in semine pqtris sani morbida vis est remotissima,
223쪽
tillima, quam contactu posse semen maternum inficere est insanissimum putare. Quid quod saepe Atus matrem , imo auum, vel auiam maternam refert. Virtus illa seminis masculini hoc fecit3Nempe sic disipositum erat semen maternum. Mirum , ni in illo semine fuerint ducti lineae quas fabricando virtus illa maris sequeretur Vel num forte aui, vel auim ideam atque exemplar habet haec virtus, ad cuius similitudinem faetum conformet Mittamus sexcenta eiusmodi deliria, verissimaque atque certissima principia ponamus, ex quibus si Deus dabit, verissimam horum causam demonstiare suo tempore ValeamuS.
AN Τ momenti mihi visus est hielibera quae in eo traftantur, ut an ab illo inciperem diutius anceps fuerim. In eo enim quaeritur Mina uenitur illud principium quod v-nicuique rei intimum ipsam articulatim formataactamque nutrit,i auget, atque Qmnis cum motus,tumccssationis eius author est,
224쪽
181 D E FORMA quod quidem principium Aristoteles cum suis
ei naturam, formamque eius substantivam vocaverunt. Nos ergo quid sit hocce interis num rerum motus,statusque principium activum
inquirimus, De passivo quidem dictum est abunde.
Hoc autem activum rei cuiusque principium, Cum res omnes praedicent, siue illud unum sit,sive multiplex;siue unicuique rei singulare,siue omnibus uniuersale,quidnam id sit adeo est obscurum, ut de eo facile determinare sit erroris principium. Quis enim facile intelligat, quis sit artifex ille qui hominem in utero matris ita fabricauit, ut vix intellectus angelicus, nedum humanus, mirabilem eius structuram indagetur De reliquo-xum animalium, plantari mque fabrica, secundum cuiusque ordinem , non absimilis est ratio, quae tam artificiose composita , nutrita, in amplitudinem congruam producta, functiones proprias in finem sibi praescriptum, tam certo dirigere qui casu putauerit , i memis, ac sensus expers fiterit. Neque crediderim quenquam 'sanae mentis hoc in animum induxisse , licet haec opinio quibusdam Priscorum Philosophorum , sed falso, ut alia multa,impo
Cum ergo extra dubium sit uniuscuiusque rei naturam propter finem agere in quem determinet suas actiones qu*nam sit illa natura in re qualibet quaerimus. Ad cuius inuestigationem medis veluti filum sit humani corporis structura mirabilis,cuius qui nouerit aniliorem, naturam, que
225쪽
que opificem, aliorum causas facile rimabitur. Qui vero in hoc ecutiet , quaenam sit fa-ctrix , motrixque rei cuiusuis non satis asse
Galenus post langam huius quaestionis agitationem , tandem Iabori cedens, ita queri tur. Quamobrem maximo dolore assectus mecum capi se inuestigare , an aliquam de natura ammatium validam rationem possem inuenire, ac nullam Ginde inueniens id quod in hoc libro fateor ingenue Philosophos, quibus ad hanc rem plus est vel ingeni, vel facultatis hortor, ut in hanc quaestionem sedulo incumbentes, si quid pro sua sapientia inuenerint, nobis uin id elint inuidia communιcare. Haec merub Galenus, quippe tanti momenti est haec cognitio , ut ex huius unius rei dissicultate ortas crediderim, quotquot philosephorum pugnae naturaleia' scientiam turbaue
Huc igitur omnes nostrae disputationis nemui sunt contendendi, ut sciamus , Primb, an ut natura propter finem agit, ita cognitione, ac deliberatione ad talem finem quaerendum ta-tur cuiusque sit illa cognitio an singularum rerum naturalium , an alicuius causae uniueris salis , Dei scilicet, qui eas moueat, atque regat. Secund , si maxime demus Deum rerum omnium authorem ac motorem, an ita rebus ipsis praesentem agnoscamus , ut illis incumbens , aut potius intimus eas proxi-m formet , impulsuque suo , ac regimine ducatis an vero coeli ambitu, quasi
226쪽
conclusus,virtute quadam quam Caelorum infli xu in haec inferiora mittat,haec omnia produceres impellere, ac regere celiseatur Tertid, andato quod Deus praelans res ipsas formet, creet, ac ducat,sit nihilominus in re quavis.proprium aliquod
principium quδd vi insit , actioneque propria
Deum agentem comitetur cita ut utriusque Dei nimirum, Millius causae singularis sit unus esse-chiis qui utrique tanquam agenti principali aeque primo adscribatum, an verbDeus ita sit omnia in omnibus , ut cum iit omnium actionum causa principalis, res narurales sint exa ipsius instru-IDenta. In quibus tamen nota nos de anima rationalii ut neque de mentibus illis a materia separatis,uerba non facere.
An Natura cognitione agat' ARTICVLVS I. cutis sensu it mis. J Vos potest habere sensus praesens dubitatio trimum, an ne ulla prorsus ullius vel praesenti vel praeterita deliberatione natura agat.& certum est hanc non esse mentem Aristotelis. ii enim neget Naturς authorem saltem de singularum specierum proprietatibus , atque ais ctionibus deliberasse,ut leuia sursum,grauia deor-
227쪽
sum serretur' ut hic canis esset appetitus,ille equi, ita de reliquis;vt homo certam figuram haberet, suam similiter numquodque animantium, stirpium,metallorum, eamque qualem ipse Deus voluisset, seruaret:hςc,inquam,qui inficias uerit, omnia casu ferri ac fieri dixerit quod Aristoteles acerrime impugnat, qui ordine pulcherrimo cuncta succedere docet monitique ne praeuia
illius ordinis cognitione, quam nulli ali praeterquam Deo,tribuerit.Nec opinor opus fuisse multa concertatione, quod mihi persuadere non possim, contrarium,mentem cuiusquam, nisi aut insant,aut prorsus stupidi intrare potuisse Sensus ergo propositae quaestionis est,an natura praesenti deliberatione, atque singulorum suorum effectuum notitia feratur ad agendum. Et cum vel homo,verbos, vel eq His,vel planta quaevis fit, an natura,seu causa praecipua quae huius rei partium Oxdinem disponit id quod facit, norit, atque speculetur: an vero vis vlla sesque tam pulchrum mirabilemque ordinem sine praesenti cognitione possit obseruare.
s sit communis Theologorum sententia. Ommunior Theologorum, Peripatetico, rumque sententia est illud quidem principium, quod in re qualibet agnoscunt singulare
natum nomine designatum, rem quandam es e omnis sensus, ac cognitionis expertem clamen a
Deo ipso cognoscente , ac dirigente in finem
228쪽
suum ratione certissima impelli quem sensumelle Aristotelis volunt. Hanc sententiam ita exponunt Con imbricenses libro secundo Physicorum , capite nono, quaestione secunda, aristiculo secundo Dum Natura in opus incumbit, a prima intestigentia , hoc est a Deo, quasi diuina artis in-srumentum, mouetur , artifcis ratione dirigitur. Hinc Ii, quod Hippocrates Naturam modo indoctam vocat, vi in libro de alimento modo doctumis erudi-ditum , t in libro de arte uuod imitatus est Galenus
libro prim de Uu partium, ibra sexto de locis assectis bidelicet indoctam vocant, quia in se confli Orationis expers est doctam , quatenus ias intelligemtia instat, ipsamque regit Et sequenti articulo, Nam id quod gratia suis operatur , aliiquo recta comtendit, ac velut in scopum collimat id per quod ita se habet, non temere , sed ordinate , necesse est rationes sua per se ordine , vel ab alio circa eas ordinerum. Cum igιtur ordinare, intellectus , rationisique o- pu esse constet , ct res naturaliter , excepto homine inteilectus, ration que experis sint, ac nihilominus ν- niuersa propter nem agant pti superius probatum est9 plane seqmtur recurrendum esse in iis ad aliud Principium , supra ipsam Naturam , . quo moueantur, or-dικenturque in fines suos Da bo non aliud esse potest, quam ipsi totius Natura author , qui certis numeris,
mensuris, certaque seriesngulis rebus suos nespra scribit , ad eos quarendos propensionem, ct idonea
Haec illi Toletus vero in caput tertium secundi Physicorum quaest. . probat Deum concurrere immediate cum omni causa particulari ad
229쪽
ri ad quemlibet effectum, Quia , inquit , oportet necessario naturam omnem dirigi ab intellectu nouenante , cum ipsa non cognostat i nesciat quo tendat, quare necesse est, ut adstres suos ordinetur, in his essectibus dirigatur . Et pluribus interpositis , haec addit de modo, quo De cum catI sis secundis concurrit Praeter hos modos, est ν-nus alius quartus , qu aliquid uel per instrumentum , t artifex penicillo pingit ex parte sectus na eri operati , at ex parte principiorum duplex est, nam murumentum agit , artifex etiam agit, sed non separatim , non enim instrumentum me arti sic , nec artifex me ipso instrumento operatur vide igitur quomodo actio infirmmenti ab arti sic dependet i essectus ab utroqtte , sed magis ab artisce. Sic te oportet eleuare mentem , ct intestigere demta glorioso, qui cum his causi s operatur , ut simu operenturi, sed a Deo sit , ct directa , ficu infrumentum ab ar-r se. Et quemadmodum artifex non eodem infirmmento omnia facit, sed pro diuerstate essectuum a
commodatis titis in frumentis ita Deus non idem omnibus causis facit, e diuersis diuersa , ct consum rit cum ipsis iuxta ipsarum naturam, cum ιberis libere , cum cessariis necessario , cum debilibos debili ter, cum fortibus sortiter , pro sua suam fma 1ἶ
tione uniuersa operando item eiusdem libri capite primo, qti aestione decimatertia. Dices , in
qui , quomodo potest esse, quod aliquid in certums-xem tendat, is non praecognoscat illum non enim peterit ipsum attingere , scut qui laus oculis aliquὸ
tendit, restonset. Dico quod hoc conuincit esse aliquam uniuersalem cassam , omnes omnium Inespra id rem,
230쪽
,ittingat , s Deus gloriosus omnibus Naturam dedit, qua etiam non praeuis snibus, a que errore , siquoad eos perducerentur. Et hoc est quod dicit Aristoteles et . Phys.; S. 4. Eth. I 3.&Io Eth. cap. o. hominem agere, catera res naturales potius agi quam
agere , ct ab aliq/sa intelligentia , ita ipsarum ne cognoscit, ad illos dirigi ob id dicitur opus Naturae sevus intelligentia non errantisMaec Toletus. 'iQuibus consonant sacra eloquia Iob cap. 1 o. Manus uafecerunt me, o plasmaverunt me torum in circuitu repente praecipitas me mento quaeso, quod scut lutum seceris me , ct in pulue ' rem reduces me. N ue sicut lac mu sti me, o sicut caseum me coagula fi Pelle se carnibus venissime, sesbus, ct neruis compegisti me. Diuinus vero Psal te Psalmo aues in huius admirabilis opificij.contemplatione extra seipsum rapitur,dum quo, cunque tendat, Deiam comitem& renum suo rum scrutatorem , priusque membrorum formatorem agnoscit , atque graphice hanc eius operationem depingit. Hac consolatione fulta enerosa illa virago mater Machabaeorum septem filios unius diei tempore pereuntes animo virili hortabatur. Nescio , inquit, quomodo in meo apparuistis utero, neque ego spiritum vitam dedi vobis, neque cui quam conglutinationem ego compegi igitur mundi conditor, qui formauit luminis na-riaitatem,ctomnium inuenit generationem,ostiritum, vitam re iterum dat cum misericordia, ut nunc