장음표시 사용
351쪽
quod rite negari non possit ad argum tu aduertasus Peripateticos, validu, ver din contra Pliscos ii los, qua nugatoriuὶNon repeto alia eius argumenta,quae ipsemet,ut ostendimus, alibi refiuauit.
R TI C. IX.Luo infertur ex praedictis ariimam vegetantem aliud Uihil esse quam debitam partium harmomitam. ERgo qui certissimis viri rationibus continuuillum animae fluxum evicerunt relicto Aristotele,cum illis sapientissimis Veteribus agnoscant talem animam aliud nihil esse quam partium contrariarum in debitam symmetriam temperatione. Absit,inquiunt,ut cum Priscis consentiamus, Peripatetici sumus Aristotelem sectamur, formam rei substantivam asserimus.Eia Sint Aristotelici, per me licet. In se tamen reuersi,secum prius reputent, quid dicantrive quid per eam formam intelligant.Certe performam significant virtutem age di qua res est praedita.Sed primariam illa inqui ut, a qua reliquae promanant. Esto.Talem virtutem siqua est, ex nihilo fieri ex eorum consessione conuicimus. Atque a Deo ipso. Sed a Deo qui rei sit intimus,omnem rei virtutem,sine intermissione manare profitentur,qui quam semel insedit vim, co- servando pergat infundere. Hoc illoru est dogma. nec tantum vim agendi, sed taliter agendi Deum dare cotinue. Vertim identidem rei varia tur actiones ex variatione partium materiae, ita ut alia iuuenis,aliae senis;aliae sani, alia sint aegroti functiones quantumque materia mutatur tantum in dies animantis actio variettar .Hoc norunt.Cum actio
ne sint prioribus dissimiles , dc saepe contrari:r, cur virtus eas agendi non sit priori dissimilisr
352쪽
Deus enita rei intimus eam vim continue insundit ut satentur. Pergatne Deus semper similem vim inspirare adactiones prorsus dii imiles)Nempe quasi qui eadem tinctura ad album utatur, qua prius ad nigrum.
Hoc tamen ,ut sint Peripatetici,pertimiciter a seuerant,negantque, quamuis materia vatiata varietur actio sermae partes quae aduenientem materiam comitantur, a praecedentibus discrepare. Sed omnes formae particulas prorsus homogeneas,eiusdemque naturae contendunt cum perui cacia Adeo ut pars illa materiaciqvie iecori vel ieni per nutritionem innascitur, formam seu virtutem habeat eandem, quam vel auris, vel oculus,
vel quae uis alia pars corporis quam quidem virtu tem,ni prorsus sit merum nihil, Sapientisiimus intererum opifex, non cesset immittere, lint receptum hoc axioma Rerum a Deo conseruatio est contima earundem creatio. Dat quippe huic parti materiar, quae vel pedi,vel etiam podici recens additur, formam formae totius corporis omnino similem. Hoc enim dicunt. Ergo habet eandem virtutem quam quaevis alia pars corporis Aiunt. Ergo potest agere vi propria quicquid omnes aliae partes agunt. Fatentur, si adsint instrumenta. Sedri oraganorum fabricandorum, non minus quam moriendorum vim nactam esse hanc aduentitiam sormae particulam sabulantur. Adeo scilicet largam, Prodigamque suae influentia mentem illam infinitam,ut huic nouae atomo quae sipiam accrescit, vim omnem toti corpori debitam inspirare non desinat 3 Vt formae veluti ramentum quod nutritio,cum noua materia,pedi extremo astixerit,ean dem
353쪽
dem cum Arma oculi, iuris, cordis,iecoris natu ram participet ut videndi,ut audiendi, ut gustai di vi odorandi ficultatem habeat imaginationis quoque, ac reminiscentiae virtutibus praedita sit nulla denique sit actio ex innumeris quas diuersi Litanas animal exerit, cuius faciundae vim non a beat nouitium hoc formae supplementum: Penes quam particulam, totius corporis construendi, si opus sit, omniumque qua in eo sunt,organorum fabricandorum , si potentia quam famen diauinum indesinenter inspiret huic particulae breui per quotidianam corruptionem, in excrementum, putredinemque abituraeξTalia ferentem fe-Tat,non feriat Aristoteles 3
id enim Aristoteles quia Deum suprem,
Caeli volumine concitidens sapientissimi illius re rum omnium piscis manum efficacem rei cui que praesentem non putabat tales formas rebus tingulis affingere coactus, naturamque in re u que singularem quae sit actus eius primus, a quo sit, ita vel fabricata sit, vel fabricata conserue tur, a quo vigeat, moueatur, a quo habeat quicquid possit, agat, aut moliatur. Ideirco qualem
tanti muneris poscebat nobilitas, formam commentus, non illam ex partibus componi voluit, nec paulatim crescere, nec decrescere, nec per partes labi,ac restitui putauit: sed quamuis multifariam res ipsa varietur, omnem mutationem soli
tribuens materiae, formam eandem perstare autumauit, donec quae tota momento prodiiser, tota rursus,eademque momento interiret. Id Aristoteles , id communis Peripateticorum schola. Quid fadeone dementem Aristotelem putant,ut
354쪽
quam naturam per partes cum rei partibus fieri nouisset eandem tam subtilis structurae aut ho-H m,reiq. totius architectam crederet quam interitui ac fluxui continuo vellet obnoxiam; ean dem vitar,virium,motuum,actionumque cunctarum causam ac ducem vocaret quam identidem partium suarum iacturam facientem , vix tantisper eandem persistere sciret , eandem totius continuationi , restaurationi, ac conseruationi praesectam iudicaret Haec qui dicunt, Aristotelicos se, ac Aristotelem sequi profitentur' Planissime: Sedit dies noctem,& calor stigus sequitur, contraritimque succedit contrario. At quicquid ladem sit, certum est formam animamque vegetantem continue per partes fluentem, nouis partibus restaurati, ut tandem nihil sit eius quod erat initio.Certum,Quid ergoiCertum ergo formam ita fluetem nihil aliud esse quam certam, congruamque partium symmetriam , quas naturae suae conuenienter mouet causa illa uniuer salis, quae proinde pro multiplici partium variatione,multifariam rei variet actiones.
Superius quidem illam in composito particularum diuersitatem extra controuersiam posueramus, ubi de mixto ageremus: quarum cum vn quaeque naturam seruet propriam motumque ac virtutem, prout permittit composito, naturae suae
congruam, Quid necesse est Deum, qui tale vim, ac motum partibus illis inspirat diuersis quidem diuersum;rursus,fingulis illis particulis, virtutem rei totius indesinenter afflare' Non ferant aures quam multas absurditates haec doctrina profert. Susticiebant dicta superita. Et quidem naturae singu
355쪽
singula is concursum cum causa illius uniuersalis motu intimo prorsus impossibilem conuiceramus. Nec ullum proferunt argumentum ad hanc naturam singularem probandam, quod non potius probe contrarium. Quid pluribus opus erat 3 Corollari tamen loco adiecimus hunc tractatun quo praeclaram illam rei opificem naturam mirareris, quae continue fiat; continue fluat, continuaque aliarum partium accessione leno
M etiam anima sentiens fluat, δ' regetam.
SVperest dubium non facile soluendum , ah
quod de anima vegetante dictum est , etiam de sentiente intelligatur, nam rationalis diuersa est ratio. Respondeo claru non esse rationes quae vegetantis fluxum pr ant, idipsum de sentienti conuincere. Non enim leue eli dubium, quonio-do anima sentiens nihil aliud sit qua talis partium harmonia. Qii'modo namque harmoni lentia quae purum eii accidens Possim tamen respontadere, neque harmoniam, neque animam sentire, sed rationem elle sentiendi in subiecto cari tamen sentientem metonymice 'quein admodum Mors pallida dicitur, quia pallidos
homines reddit. Neque hoc mirum debeat virideri Peripateticis , qui dicunt animam non a re aut pati, sed compositum per animam 'uod actiones, ut aiunt, uni suppositorum . Toturn igitur compositum sentit, sed per animam per illam, inquam harmonia Non quod hic concei tus solus tale sensionem pariat: Quis hoc pute
356쪽
Sed quia ratio est necessaria, quam talis sensia consequitur.Vnde haec sensio' Pete a Platone. Abidea inquit, malim dicere ego ab illa causa uniuersali,quam toties Deum Opt. Max esse ostendimus. Quam enim causam mirifica illi totius compositi fabricae incumbentem, miroque ordine idipsum iugiter inuertentem demostrauimus, parumne potente putamus quae huic mastae quam
fingit, mediante tali concentu conueniente imprimat sensione Quid opus est animae Peripatetiacae vel naturae singularis ministerion Dico, mini sterio. Nam fingamus talem anima dari, nihil tamen subiecto imperti et quod non ab illa causa uniuersali praesenti mutuetur. Quod si mireris
uomodo mouente Deo moles haec carne sentim recipiat, longe mirabilius est quomodo anima mouente, eadem caro sensu praedita sit Pluras Deus dabit, cum ex instituto tractatum de aninia suscipiemus. Vbi quid possit Aristoteles con
tra hanc Veterum sententiam, fideliter expendemus. Simulque lites componere tentabimus, quas inter Peripateticos, tot animarum, totque potentiarum disterentiae concitarunt. Interea
haec dicentem , etsi sufficiat, quod eadem tueatur ratio quae dicere coegit, tamen solatur etiam Ueterum , potissimum ver diuini illius Platoniuauthoritas, cuius placitis nostra, praecipit hac in re consentiunt. Neque haec obsunt animae rationali quam ver substantiam, sed spiritualem, ac propterea fluxas, interitiisque expertem,& fides,&ratio nos docet, de qua plura dicere non est huius loci. Caeteium, quia his de materies, ac forma Aristotelica tractatibus finem imponere res suadet,
357쪽
stotelis hindamenta euerterimus, Lector candide iudicato.
a I A VO, qui in seiunctis materia
constituit primum omnium princia pium, quem sequitur Mens Men rem Anima, Ani ana Natura.Naturam mateLaa. Quominus hunc docendi ordinem sequeremur,oblittit domina Aristotelis refutanda,in quam eo quo visum est ordine processimus. De Deo pauca diximus. Sed demente illa quam Dei verbum bene diruim Augustinus aliique vocant, quantum praesenti sat erat negotio.De materiailiuibus De Natura atque anima mundi it perest ut agamus. Superius Deum Dei que verbum, Deum ipsum Natura vocavimus. Verum in alias gnificatione
358쪽
per naturam intelligentes vim illam quae omnia mouet,ac regit per sexui causa principali, Nucvert, nomine Naturae denotamus optimum illuna ordinem cum in reruti creatione, tum in carundem conseruatione constitutum: In quibus cilivcritatem scrutamur perg atum tamencst, quod dum eam ratione duce sectamur , in sapientissimorum Philosophorum Platonis ac P iri gorte placita inciderimus. Non quod de Platonis ensa velimus contendere Sussicit, si nostram sententiam rationi, ac verit ti consermem ostendamus. Hoc ergo libro triariu remus. Primum ,rationem Natia rimabimur. eculiati m. An Natiri a patiatur vacuum, disputabimus Tertium, qui ct sit anii a mundi, scrutabimur.
TRitum est illud , Ars imitatur Naturat an ut ab Artis consideratione quali explorato ad
Natura contemplationem acceda imis Artis autem rationem cortum est consillere in Certa me-
di methodo quam Arti sex sequatur. Similiter cNattane ratio in certis regulis posita est , pias pientissimus ille rerum pifex constituit Qualessent,ut leuia sursuin, ut grauia deorsum ferantur. Vt terra medium locum obtineat , quam aqua permeet, ut has aer inuoluat aerem ignis incladat, &similia in quo sensu nomen Nar arte comminiter usurpatur, Esim dicitur hoc vel illud a tui aliter
359쪽
L UA E R. IIturaliter fieri,vel naturaliter esse necessarisi. Hoς est secundum illam optimam rerum constitutionem quam Conditos praescripsit. Que quid eordine in tribus conlistere apiens nos docuit. 7nnii, inquit secit Dem in numero, pondere, me impura. Numero,Vt v.g. bd tot sint elementorum genera , tot species, tot cuiusq; speciei indiuidua.
Pondere, ut v. c. ignis&aer sursum, aqua&terra deorsum tendant, ut maximam agendi virtutem ignis habeat, minorem aer, longesminorem aqua, minimam denique terra. Mensura, ut maximam ignis raritatem, spatiumque requirat, amplissimum, Aer breuius,minus etiam Aqua,Terra tandem angustissimum. Quarti multa de his tribus numero tondere,vi mensiura dicerenturni quiabus vero Deus omnia constituit'
QVern d modum artis, ita, naturae ratio in
instrumentoru aptorti, tim motione tum
dispositione consistit. Vertim hoc differt Arsa Nattira: Quod in arte materia circa quam sese exercet artifex, diuersa sit ab instrumetis quibus utitur, in natura vero, materia Minstrumenta idem sint. In hoc enim dissenti ut Platori Veteres ab Aristotele qubd hic materiam merὸ passiuam posuerit cilli ver talia principia materialia agnouerint quae essent Causae illius supremet instrumenta. Itaque superioribus libris haec principia quatenus materiae naturam habent, tractauimus; nunc in iisdem instrumentorum rationem consideramus. Primum quod in illis venit aduertendam, est eorum aptitudo, ad usum in quem sunt
360쪽
per naturam intelligentes vim illam quae oremia mouet,ac regit per sexui causa principali, Nucver nomine Natulae denotamus optimum illum ordinem cum in retaris creatione, tum in carundem conseruatione constitutum: In quibus cisiveritatem scrutamur per aliam tamencst, quod dum eam ratione duce sectamur , in sapientis morum Philosophorum Platonis ac Py go placita inciderimus. Non quod de Platonis sensu velimus contendere Sustitit, ii nostram sententiam rationi ac verit ti consermem ostendamus. Hoc ergo libro tria quςremus.Pilitatam,rationem Naturae rimabimur.secundi)m An Naim a patiatur vacuum, disputabimus Tertium, tu ut sit ani-''amundi, scrutabimur.
De Naturae acceptione. TR itum est illud , Ars imitatur Naturan nuta Artis consideratione quali explorato ac Naturae contemplationem accedamus Artis autem rationem cortum est consillere in certa n e di methodo quam Artiis sequatur. Sina litet Naturae ratio incertis regulis posita est, ' ias rapientissimus ille rerum opifex constituito itales sunt,ut leuia sursum, ut grauia deorsum ferantur. Vt terra medium locum obtineat , quam aqua permeet, ut has aer inuoluat, aerem ignis includat, sisimilia in quo sensu nomen Natura comminiter usurpatur, elim dicitur hoc vel illud na