장음표시 사용
391쪽
ui deorsum , leuia sursum ferret,ut ignem tanta
velocitate,aerem minori concitaret. Vt certam in
ter aquς partes latitudine,maiore inter aerias, loge maiore inter igneas obtineret Ut firmametu tanta velocitate raperet; planetarum quemque celeritate sibi debita circumferret. Et alia multa quae longum esset reserre. Vertim, moueat que piam, quod hos motus,eam
qZe proportionem ad Naturam videmur antea re uocasse , Quomodo nunc id ipsum Mundi animae tribuamus, quandoquidem Naturam ab Anima mundi ex ipso Platone distinximus Respondeo idem esie discrime inter Naturam, Manima Mundi, quod est inter insti timentum 5 manum quae illud mouet.In insitatinentis quide certa requirit ut aptitudo: in manu vero vis quae quodq;instrumetu
agat,prout ipsuis seri aptitudo. Natura rerum coli
stit in eiusmodi quasi instrume tali aptitudine quae proinde in diuersis diuersa est. Animae ver brauniadi ratio in ea vi posita est, qua veluti Mentis illius
sapientissim; manus rem quamque,prout nata est, moueri,impellit. Itaque illa motus proportio per tinet&ad naturam δε ad mundi animam. Ad naturam quidem,quatenus rerum naturς talis motus debetur Ad animais udi quatenus eu motu effcit.
Ouod ergo dixeramus:idpsu repetimus. Deum per hunc spiritum nempe,non aliter elementa singula mouere quam ipsam et se mouerent sit vis illa motrix ipsis innata essetnVerbi gratia, coluncta ipsa peterent maxime sui solutionem ut quodque re, gionem sibi debitam simillumque ccm sortium Obtinerent.Idipsum intendith canima,atque laicspiritus , ut numquodque elementum solutione
392쪽
E DE NATURAta, b deducat quo ipsinis natura propendet: in 'ue potissimum occupatur, ut diis milia segre-
sit mula in suum ricum vehat. Quoniam ve- ut id potissim uigo ei illis utitur aculeis: quippe ii ad reliqua dillo luenda acumine suo maxime sunt idoneat, hinc sit, tibi illa ignis materia ab ianim do liberata es in eam hic spiritus incredibi-ii 'leritate se immixtat sinu in pulueris tordinetitari,inflammatione eli conspicuum. cur igitim ii ui omnia non dis Ioluit, ut et iri uita singula sui finis faciat copolia Quia ea mo- et elementa, ut seipsa moueret, ut saepius diximus.
Illa vero si vi propria ferretur; ubi sunt debita pro
me temperata, iasi solutionc appeterent. Vel sane si caliduni intimu eam moliretur , frigidum, hutnidumque contines impediret, qua ratione su-erius ostendinuis de Natura agetes,fusius id Deo date explicaturi. Humida enim si hoc maxime cuperent, nequeunt tamen exire nil per particulas, proiter miram earum texturam Particulς autem eiusmodi nolui aliarum c6 amnione relinquere.
Ergo quod illis sacerent appetitu proprio regente, in id ipsum huius spiritus impulsione mouentur.
R TH C. IV. doctrina cum an oultra comparatur. CcePeripatetici formas interitu in nihilii ab
ire, quemadmodum ex nihilo factas opinan-
tar. Re continue mutari cernente ς,non inodo no
uas qualitates feritalia perire; sed pereulibus Gmipaiticulis nouas ex nihilo factas succedere coguntur fateri. Quid nepe est quod in puluere tor- metuario accenso modicum materiet ita diducit, ut tantum
393쪽
simu enim est illud Aristo teli cu Naim a nihil agere frustra:& frustra fieri per plura quic mi id paucio 'tibus fieri potest. Quorsum igitur tot formarum
creationes,tot earundem corruptiones, in quibus
Author Naturae sit assiduus' Mitto multimodas rei cuiussibet mutationes, in ovibus nouas agnoscut naturas nouas scilicet qua-ltates.Quid VeteresΤostedunt nihil de nouo fieri, o innεsq;illas mutationes nihil aliud eis quὶm mi- statione huius spiritus ex una parte in aliam, prout fit a rateria mutati, quae quantum vel additione vel detractione,vel situs diuersitate,vel quavis allaratidiae mutatur, tantum hic spiritus motus suos diue sos faciti Ita ut quam multiplices Peripatetici inaginantur qualitates subinde nascentes,in mori lites; nihil aliud sint quὶm eiusdem spiritus actio pariata; proni diuersitas materiae quam subit, astrumentorumque quibus utitur variatio, requirit Quippe in hoc collucet immensa CO ditoris pientia,quod tale ordinε,taleq, reru pr portion in costituit, ut ex hoc ordine . , pi PQ tione, dum hic unus spicitus materiae diueridEnris
Partes quasque uouet, quatenus earum natura postulat,utio mota locali,ta diuersas,iamque mirincas rerum mutationes edat. Certi sumus inquam, nos hoc ni motu locali mutationii naturalium
causas longὸ facilius, certi Isiae clarius reddis
394쪽
turos, qua Peripateticos infinitarum qualitatum, formarumque substanti uarum creatione , in qui bus,particulatim continue creandis , Aut hornaturae sit assiduus rara
Plurima iam absurda in eorum doctrina palam fecimus, plurima tamen iisdem in rebus alia praeteriimus. Quatum laborant,ut ostendant quomodo ex rebus diuersissimis forma illa imaginaria, materia,unum fiatΤQuod ubi commenti sunt, haec
unitas longe magis obest ipsis, quam prosit. Quip
pe Alistotele probante, in unaquaque redari Par. Fem mouentem motam, torquent sese miseri: IDodis, ut in clemento corpore, ut putant, simplici, inueniant quae sit par mouens , quae Ot.. Non autem audent, sine pudore, dicere, partem mouentem esse formam partem motam esse Tateriam, siquide actu iam unum sunt,cuius sit arere, pati, ita ut illud unu moueat: mouexur. Id eruentas inter ipsos digladiationes excitatM,in quibus commemorandis, rutv potest; componendis. Zabarella, libro primo de motu letium,& grauium, principio, viginti quinque in tes columnas insumit&lius. In veritate autem nihil est laboris, nihildissicultatis. Ecce in elemento quod corpus simplex arbitrantur , veritas agnoscit duas naturas ipsa distinctas , spiritum scilicet in materam elementarem quam velut instrumenta n ouet hic spiritus. Mouens hic spiritus, mota est e materia. Motor ver,qui immotus hunc spiritum, per ipsum materiam mouet, est mens ipsa, u ut claxius loquar msus ipse Opt. Max qui est omnia in omnibus hunc omnium fatoiam Ormatorema
395쪽
iem. conseruatoremque omnibus intimum, omnium generatio constructioque manifestat. Haec omnia ex diuersissimili materiae generibus constare,Natura rerum uniuersa testata est. Ordine sapientissimo,atque debita cum maximarum, tum minimarum mundi partium motusque earu propos tione,illam rerum textura fieri nemo, nisi valde imperitus dubitarici. quam quidem partium, ac
motus earum proportionem naturam vocavimus.
Formae illius imaginari difformitate incredibili
retecta, atque ob oculos posita rerum rarefactio, atque condensatio vel inuitos induxit in cognitionem vitalis illius spiritus cuius cum varia materia, coitu vario , rerum species in infinitum varientur Pendantur argumenta quae nobis rerum rarefactio, atque condensatio suggessit ni plane conuincunt vel dandum vacuu, a quo Natura ab horreta, vel hunc spiritum inter partium materiae diductionem admittendum , falsissima sint quaecunque hactenus verissima demonstrauimus Ca
tertim quae hinc dubia cuique possi in surgere, stam facile est et diuinare, quam diluere non detre- staremus laborem. Quanquam, ex dictis Vicendis cilis futura sit eorum lutio. Quantum autem huius spiritus cognitio conducat ad motus naturam explicandam sequens tractatus compro 'babit.
396쪽
AST ID Iosus praeter aequum esset Lector,si in quibus intelligendis,&declarandis impense laborauimus; ea, qudd,propter subtilitatem, dii ficiliora essent, hic inseri moleste ferret praesertim cum sit in eius arabitrio, illa vellegere vel omittere. Neque tamen omnia pari disticultate laborabunt.QVfienim prima ponetatum, Cur scilicet motus grauium succeias fiat velociora Cur alia aliis sint grauiora Quae causa sit motus proiectorum, etsi no erunt in proclivi, non tamen erunt ardua , quin, si recte iudicaui, delectatione sua non carebunt. Neque molestiora erunt quae sequentur de ponderibus; licet intelligenti futura gratissima.Vnde nempe fiat,ut, quod in statera videmus,ac plerisque aliis , quo magis pondus ab hypomochlio , seu fulcro recedit,e magis vis eius augeatur. De his pulchra sane, nescio an cui qua hactenus obuia .subtilissima vero 'uae auditorem subtilem, patientemq; desiderant
397쪽
siderant,ea erunt, quae postrema de motu indiuida disputabuntur. Deturne scilicet motus minimus Citio minor dari nequeat: quemadmodii deturne patri corporis minima indiuidua,quq ex aliis partibus nos constet,nec multo faciliora erunt quae hunc tractatumiae cedent,licet iste eundem scopum habeant.
Si quae nos hac de re , Pythagoras rediuiuus doceret; nactus quales habuit discipulos qui se indicto per septennitim lilentio, patienter audirent non dubito quin haec facilia viderentum,Non tanta patientia iri his est necessaria;imb minor etiam quam quae in legendo Aristotele quotidie requiritur. Quod si longe minorem operam nobis Lector non denegabis, videbis quam longe hac quoque parte Arithoteles scopo aberrarit Patere ut
Cur motus grauium deorsum successu fiat velocior ARTI C. I. uasit abarellassententia. Non paruas inter Peripateticos pugnaces
ut haec disi cultas; cur scilicet lapis deuoluriis magis ac magis acceleret. Ex variantibus eorum hac de re sententiis,pau- is reserta ab arella lib. . de motu leuiumri grauium, sed longas tamen,adeo ut lectori quantum uis auido taediu sint allaturae.Quibus tande omnibu cd uictis erroris,ac reiectis suam ca6.exponit.
398쪽
Quam virum proponerem, ac refutarem, diutitis anceps fui; hinc veritus ne prolixitate Lectoris patientiam laederent , illinc, nedum studeo gratus esse, breuitati consulens neruos meae sententiae praeciderem. Neque enim parum ficinamenti nostram accepturam putaban)ex illius euersione:vel si mauis,ex discussa vanitate illius commenti quod tantus author magnificat, veritatem splendidiorem futuram arbitrabar.
Ergo Zabarella post longas praecautiones, tandem mentem suam ita explicat. Supponit primo lapidem, .c. a forma sua substantiali moueri, ac proinde ex parte ipsius lapidis motum ubique e quale melle, utpote ab aequali semper principio: diuersitatis ver motus causam his verbis refert. Statuamiu igitur lapidem in aere descendentem subsut illi in initio illius motiu prima aeris pars quiescens, quam vi mouere incipit lapis descendendo, quia resistentiam iPi aliquam facit ton potest autem prima aeris pars premi,ac &orsumpelli,nisi militer pellat, ac in ea secundum ei sub santem partem lapis igitur adsecundam aeris partem perveniens nuenit eam motam, ct ad eandem partem, nempe
deorsum ergo velocius in ea descendit,quam in prima quiescente,quam autem relocius defendat in secunda, quam in prima necesse est,ut tertiam magis premat, quampriὰs
cundampresserit Tertia igitur deorsum premitu vehementius, ac velocius quam in secunda, quemadmodum nauis quae secundo flumine moueatur o velθcius mouetur,quo velociorsisuxus amnis velocitis autem latus lapis in tertia, quam in fecunda, magis premit quartam , quam prius reseriam presserit ideo quarta velociis deorsium pellitur, quarurertia,ctita lapis ad quartam crueniens moueturpe eam Fclo squam per tertiam, ita deinceps,quamobrem augetlir
399쪽
L ira Em retur semper velocitas motas, in sine est maxima non tames quod grauita seu vis lapidis motrix a maior, hac enim eadem manet sed quia continue immininitur resistantia medij,proinde augetur excelsas virtutis motricis ad rem sentiam aeris,qui ab ea moxetur, cita elocita motus aligetur. Haec Labarella.
R TI C. II. u Zaburella sententia refutatur. ETsi id Zabarellae inuentum optimu est, quod
a Peripateticis excogitari potuerit, reuera tamen nullius est precij, non quia Aristotelis authoritatem ut seruet, sibique concilici, vehementer
laborat capite sequenti sed quia ipsius rationes
contrarium probant eius quod intendit. Ad cuius rei declarationem utemur similitudine quam attulit, nauis scilicet quae secundo flumine eo velo cius motae tur,quo velocior sit fluxus amnis. Aeprimum dissimilitudo in hac similitudine contrarium ostendet. , Quippe fi tune eodem modo se habere debet ad navim quo aer ad lapidem pro- uolutum. Magna autem est diuersitas.Etenim vult ' abarella aerem a lapide moueri. Ergo,ut constet similitudo debet fluxus amnis a naui mota pro-e cedere.Sed enim est contrarium , fluminis nempe vis rapit secum navim , atque illi, quod per Zabarellam,sorma lapidi. Haec contrai ietas ostendit falsum Tabarellam Amnis enim trahit secum,
Ponamus ergo nauem ita moueri P flumine tu quemadmodum lapis a forma feratur. Et sicut μ
' nam ait Zabarella eundem semper lapidi motuin
400쪽
Quam uti utra proponerem, ac refutarem, diutius
anceps fui , hinc veritus ne prolixitate Lectotas patientiam laederent , illinc, nedum studeo gratus esse, breuitati consulens neruos meae sententiae praeciderem. Neque enim parum firmamenti nostram accepturam putabana ex illius euersione: vel si mauis,ex discussa vanitate illius commenti quod tantus author magnificat, veritatem splendidiorem futuram arbitrabar.
Ergo Zabarella post longas praecautiones, tandem mentem suam ita explicat. Supponit primo
lapidem, v. c. a forma sua substantiali moueri, ac
proinde ex parte ipsius lapidis motum ubique aequalem esse, utpote ab aequali semper principio:
diuersitatis ver motus causam his verbis refert. Statuamus igitur lapidem in aere descendentem,substat illi in initio illius motus prima aeris pars quiescens, quam vi movere incipit lapis descendendo, quia resistentiam tiri ais quam facit,non potest autem prima aeris pars premi,ac deorsum pelli,nisi militer pellat, ac ni eatfecundum eisub stantem partem lapis igitur ad secundam aeris partem perveniens nue,sit eam motam, ct ad eandem partem, nempe deorsum ergo velocius in ea descendit,quam in prima quiescente,quum autem relocius descendat infecunda, quam in
prima necesse est, ut tertiam magis premat quamprius ecundampresserit Tertia igitur deorsum premitur ve nentius, ac velocius quam in secunda, quema modum nauisq secundo flumine moueatur o velθcitis mouetur,quo e- Dciorsitsuxus amnis velocius autem latus lapis in tertia, quam in fecunda magis premit quartam, quam prius reseriam presserit ideo quarta velociis deorsium pessitur, quam urtiaά ita lapis ad quartam perueniens moueturpe eiuνcla squam per imum, ita deinceps,quamobrem au gerer