장음표시 사용
411쪽
L ira Em retur semper velocitas motas, infines maximaaron tamesquodgrauitasseu Pi lapidu motrix sat maior, tace nim eadem manet sed quia continue imminuitur resistentia medur,proinde augetur excessus virtutis motricu ad rem sentiam aeris,qui ab ea moxetur, cita velocitaimotus augetur.Haec Labarella.
ARTI Q II. u Zabaressa sententia refutatur. ETsi id Zabarellae inuentum optimu est, quod
. Peripateticis excogitari potuerit, leuera tamen nullius est precij, non quia Aristotelis autho ritatem ut seruet, ibique conciliet, vehementer laborat capite sequenti sed quia ipsius rationes contrarium probant eius quod intendit. Ad cuius rei declarationem utemur similitudine quam attulit, nauis scilicet quae secundo flumine eo velocius mouetur,quo velocior sit fluxus amnis. Aeprimum dissimilitudo in hac similitudine contrarium ostendet. Quippe flumen eodem modo se habere debet ad navim quo aer ad lapidem prouolutum. Magna autem est diuersitas.Etenim vult Zabarella aerem a lapide moueri. Ergo,ut constet similitudo debet fluxus amnis a naui mota procedere.Sed enim est contrarium , fluminis nempe
vis rapit secum navim , atque illi, quod per Zabarellam,sorma lapidi Haae contrai ietas ostendit falsum Zabarellam Amnis enim trahit secum navim, nedum ab ea mouetur. Ponamus ergo nauem ita moueri a flumine quemadmodum lapis a forma feratur. Et sicut for
distra ait Zabarella eundem semper lapidi motum
412쪽
imprimere: ita fluminis impetus eadem, semper virtute navim pellat. Si rationes Zabarellae vim habent, eadem, qua lapis, ratione processu fit velociori nauis motus progressu velocitatem acquiret. Pars enim aquae inferior quae navim moratura naui pulsa,pellit quoque sibi inferiorem, destiaeualiam; quemadmodum de partibus aeris Zabaret-la dixit. Non tamen propter has Zabarellae rationes velocior fit cursus nauis successu quam principio. Nempe non magis cedit aqua praecedens quam initio Elgo neque aer praecedens lapidem magis cedet prementi lapidi quam motu incipiete. Neque enim maior est ratio cur aer progressu magis cedat ruenti saxo, quam aqua naui currenti: imbis inor. Siquidem aer non vltro deorsum tendit,sed quantum potest findenti lapidi relisi id, amnis velli suapte natura fluens facili iis naui pellenti obediret. Quantum verbaqua inferior cederet, tantundem superior quae navim vehit, sucis
Sed ut aptior si similitudo ponatur nauis iapalude cuius aqua non stuat, quam navim velis expansis ventus vehemes semper aequalis pellat. Si ue vetus naui quod forma lapidi. Fietne progres' a violentior motus nauist Experientia contrariudemonstrabit; neq; aquam successu magis ac magis cessuram. Quamuis deberet,propter eandem quam attulit Zabarella de aere,rationem, si tamen ea ratio vera esset.
Ergo in quo peccent Zabarellae rationes videadum est. In eo igitur salsus est,quod cu dixit parte
aeris a lapide motam mouere consequenter aliam aeris parterin non animaduertit omnes illas tri strinul
413쪽
omnes, quam unus solus,mouerentur: Quoniam
omnes retillunt. Eodem plane modo, si lapis per se ac formam suam aerem mouet; dum in principio plures consequetes aeris partes resistentes pellit,uis eius debilitatur minorque erit cum ad G cundam partem veniet,& minor cum ad tertiam.
Hoc perspicuum facit aqua quam si manu lata ver- heres, non dubium est, quin pars superiora manu pulsa pellat sequentem:nihilominil quae minore in principio inuenit resistentiam successu breui debilitabitur.Et quidem si pisciculus iuxta superficiem aquae occurrat ab ictu laedeturisin pauidiu-ferior sit,ictus languidior factus erit innoxius,propter dictas rationes. Ergo falsum est velocitatem descensus lapidis crescere ex eo quod pars aeris ab
lapide pressa premat sequentem. C. III. Mus fundamenta ponuntur ex quiba causa
ARistoteles lib. .de caelo,cap. .Suo,ila quit,
in loco grauitatem habent omiuia praeter ignem. Signum cultu est,ptrem instatum plusponderis,quam vacuum habere.uuares quidpitu aeru habet quam terrae,ctaqua, id in aqua quidem alio leuius, in aere ver grauius esse s res: m non natat quidem superae rem,natat autem super aquam haec Arithoteles Quem, mirum , ni vel Pegasus, vel Iouis Ales trans aera in regionem ignis vexeri ubi, facto periculo,uiderii follem igne
414쪽
plenum non descendere Vel quomodo tam ceristus esse potest ignem in suo loco non esse graue
Verum qua ratione probat caetera inii loco C se Taulai Experientia nimirum qua videre est vireplenum aere plus ponderis habere quam vacuum. Miror, cur tanta moles aeris nostris capitibus incumbens no, pondere suo non obterat. Haec tam
deciditula non effuti iste Aristoteles , si quae stuminibus, quae mari quae corporibus animantium, inest facultas, eam S aeriae molico petere cognouisset Mare, flumina,corpora reliqua, quicquid in se est extranei illud evomunt,& excernunt Quid ni ae Hoc enim a Natura rebus omnibus inditum est. Vt quia simile similis consortio delecta
tur,disiunctionem ab inuicem abhorreant,ac pio-pterea conentur expuere quicquid inter ipses facit diuortium 'uantoque vel magis est diuersum,vel nutiorem facit hiatum inter partes,tanto enixius ipsum contendant expellere. Hunc appetitum aer cum rebus omnibus communicat: hirae est ut nihil extrarium in se nisii grauate serat. Quo ergo sollis aere plenas descendat, non aeris inclitii
motui tribuendum sed moli aeriae sollem ut ibi
noxium deturbanti: Plenum quidem velocius qua' vacuum, quia plenus maiorem occupat intercapedinem,maioremque Acit partium aeris diductionem. Neque enim aer externus cum viculi aere communicat, quem non tangit Pellem autem in satam vi suae coniunctioni magis aduersamini. niti patitur,maiorique conatu decutit, quam a cuam quae longe minorem fici sui disiunctione. Quamuis non negem aerem viris pulsum ab externo facile tendere quo moaetur: ut probat eiusdem
415쪽
L1BER. dem a terra repercussi, resultus in altum. Dixe ii De Ar illo teles aerem illia in grauem qui sic resilit 3 Sive igitur deorsum ab aere ambiente ue ab alio corpore quoquo uersum pellatur, facile cedit aer solle conclusus,nequaquam grauitate duce. Haec quae clara sunt praemisimus, ut constaret quae grauia sunt, non solum ab interno pi incipio
ferri praecipitia sed multo magis ab aere depel
R TI C. IV. v vera causa datur cur motusgrauiam precessu o . sat resocior. . QV m nulli Peripateticorum datum est iudicare, causa videtur aperta sententiam no-- stram sequenti. Non negant illi motum seri lentiorem ob medi iesistentiam 'ituque motum lapidis in a alia tardiorem quam in aere. Ergo duae esse osterunt causis illius graitium dei-
Cendinatium accelerationis Pi ima est maior cona
tus superioris aeris saxum decutientis, altera est aeris inferioris minor resistentia. De hac posteliore si ita, iam ut agamus, meminisse oporici, idcirco
inferiorem aerem descensui lapidi resister quia refugit sui solutionem a lapide faciendam. In Primo ergo descensu lapidis, ploxima pars aeris sudendi magis repugnat sui ipsius diuisioni , secunda pars minus Ratio est Q ita, ubi prima partes aeris fissae sunt, Ocyus sursu ri tendunt locum alapide relictiam occupatulae has ergo aeris diuisipartes hinc inde cedentes, secundae palles at i aegre deserunt, ideoq; prementi lapidi citius; e uu nedum ab inuicem volunt seiunei ab alta illi a
416쪽
primis quae sursum ascendunt diuellantur. Nihil igitur aliud urgebat primas aeris partes ut sese relinqueren quam pondus lapidis, idcirco magis
resiliebant:secundas vero,praeter vim saxi,mouent
primae cedentes a quibus d xim grauathseiunguntur,facilius cedunt findenti lapidi, primas scilicet illas sequuturae. Vide quid sequatur.Si aer inferior facilius cedit,ergo&lapis celerius descendit. Quo vero lapis velocius descendit eo promptias secundae illae partes aeris sursum prosiliunt , locum lapidis suppleturae. Rursu sinu velocist secundae
Partes aeris prouolantneo citi tis tertiae lapidi obe-dhint secundas illas sequuturet. Citiit ergo findu tu tertiae quam secunda: Qub vero facili iis lapidi cedunt, eo velocius ruit LErgori velocius accendunt illa tertiae partes aeris, ut eius locum occupent. Sed quanto ocytis illae tertiae ascendunt, tant citid quartae lapidi cedunt, ut tertias illas sequantur. It in quanto hae promptriis finduntur, tanto celerius saxum transit. Atque hunc in modum continuc ipsius augetur velocitas. Altera causa est, vis aeris superne depellentis continue crescens. Quippe quod dum sursum tendit aer, superilis condensatur magis , densor
at item magis nitur molem noxiam exturbare. Ve
rum dixeris sorte contrarium fieri. Quoniam constat aerem agitatum rarefieri, nedum condenseri.
Esto tare fiat aer agitatione; Sane non potest pars aeris rarefactione amplius pactum occupare, quin ilia pars condensetur. Conuenientius autem utique est ut superius aer densetur qu,sese recipia, quὶm in serius unde fugit. Sed ne de hoc divitas dispinemus constat aerem agitatum po- i. tentiorem
417쪽
Porro aeris inferia e cessionem ascen miraque te. statur lapidis ruentis volutio. Quanto vero magi, cedit inferior, se superiori iungat , tanto magis vim superiores crescere palam ei irgo in eo lusus est Zabarella, quod neque viderit hanc vlir neam cessionem aetas inferioris ut socium fugientem sequatur: neque cognouerit cuius sit Lilla qria lapidem deprimens continue crescat Sciliocet, ut virtus aeris superioris quae lapidem deuoluit,cessione inferiotis euadit potentior.
Cur aeria,=aquea motu rare ant.
Non ab re fuerit, ex occasione hic licere
re, cur aer, aqua, inuae illorum naturam Participant,motu ratefiant huius causam facilem
habentiqui ex minutis certisque particulis haec Iementa fieri perspectum habent. Quemadmodum enim strues ligni optime eomposita si distu betur, longe ampliorem locum occupat. Ita Aeris, Aquae partes quae inter se ordinatae paruo spa tio continebantur, motu huc illuc disiectae longὰ magis sese extendunt. has vero ingreditur spiritus ille qui exprimitur e corpore siue sit aer siue aqua illud corpus)quod illis partibus sese exte dentibus cedes coprimitur. Sed ad propositum reuertamur. a ex aliarum quaestionum solutione veritas nostra Vr nauis remis: pullar,cessante motore,ali quandiu seratur , clarum et , ex iis qua a
418쪽
N I DE MOTU de motu proiectorum dicentur. Cumi illis quae
suminis inpetus secum rapit, non idem fiat, quod in lapidis descensu; ut pars inferior, rei pulsae ce-dus,cum superiore coeat, eiusque vim augeat; tio est in promptu. Qiasniam pars aquae inferior
ante navim abit, non autem opus est, ut retrocedat cum nec velocius nauis a superiori flum1-nis parte moueatur, quam in serior cedens fer tur Qtramuis, ubi nauis praeter amnis impetum,
vi remigum pellitur, aqua retrogressi possit mouere validius navim,eiusque motum nonnitul accelerare. Nonnihil inquam. Causa cur non magis haec est. Quia quod nauis facilius aut dissicitius moueatur,non tantum ex aqua prouenit; sed maxime ex aere qui contendit eam deorsum deprimere. Vnde no soliim motus ille nauis trans aerem est aeri violentus, sed mansio eius in aere est
aeri grauis; hinc eam deprimit quoad potest;e inque motui resistit, nisi quantumvis fluminis,ac remigum praeualet. Sed hie consistendum,monstrandumque navim
ab aere deprimi Navis excelsam serens lignorum struem, sine dubio posset in ligni altitudinem e
trui; ita ut tam alta essent nauis latera , extrema, quanta esset lignorum strues. Nec tamen tam
alta prosundius mergeretur qua humilior, Modo equali que profuditate Perretur. Alioquin si insta malit aqua tinuis eiusmodi pondus subsidet. Vnde hoc procedit ran quia unda non valet eam sustinere Sed si lignum est in loco naturali,ut aiunt; cur aquae sustinenti vim assertZAn quia naturali hi etit, prosundius immergaturZAt ubi aqua at aluo , non tam cemittebatur navigium.
419쪽
L IAE GR. 3J Cur magis demittitur aqua infirmiori 3 An quia
unda potentior navim sursum evehebat3Sed quomodo sit locus ligno debitus , si aqua lignum inde repellit Quomodo inquam tanta aquae profunditas fuerit naui naturalis mansio , si quae potentia eam tollens impedit quominus hunc locum assequatur Z Non tam alte mergitur nauis , unda fortiori unda scilicet resistit. Ergo lata immersio non est ligno illi naturalis,siquidem natura amnis illi denegat. Quid igitur aqua infirmiori tatum immergit nauem, si haec immerso eius naturae non debetur sui patitur aqua tunc. A quo DNon a ligno, si ligni natura petitit aquae supernatet .Eigo iam contra propriam naturam lignum in aqua infirmiori subsidit. A quo eigo depressumὶ Cert ab aere. Vertim demus flumen altius, potentius sustinere navim atque impedire quominus descedat. hoc inquam demus. Si via da obstat ligno in inseriora tendenti idque sursum repellit, quidni aer lignum detrudet inseritis Humen elicit lignum, quarer Quia sui solutionem aqua gre fert. Quidni aer sui diuisionem non serens lignum decutietpErgo eadem est aeris δί aquae ratio. Quod itaque superius in terrae vel lapidis descensu, molimen aeris viderunt, hic quoque in ligni demersiones cundum verissima posita a nobis principia coi templentur. Neque aer, neque aqua quicquam a lienum in se patitur nisi coacta hinc nivi quo v lidior est aqua eo citui haec velut evomat, nec solum sursum, sed in ripam eiiciat, sortiori scilicet aqua in nfirmiorem, quae noxia sunt, amandante Hinc sit ut udaqua fuerit infirmior,et maiorem
420쪽
rei partem aere deprimente recipiat Agit autem vehementius aer in rem maiorei , lunatant plus aera in diam certat, quant,vastior est ad copiam aeri, undique excipiendam eoque acrius certat quo tanta moles magis tibi ossi, it Sed haec sequenti uentione magis eciam confirmabuntur.
Cur alia aliis celerius descendant.)puo Latinorum sententia a Zabaresta resu iii
CVm res aequalis molis aerem aequaliter diui.
dant, unde fit nihilominus, ut alia aliis celtarius descendant Latinorum hac clare sententiam sus exponit Zabarella lib.r de motu grauium leariim. cap. 1. lassiciet nobis hoc exemplum quod ad suae sententiae explicationem fingebant. Sit ι- sum habes quinquegra us igneae qualitatis, tres aeria tres aqueae, res terre certum es, dommari in eo misso ignovi quali re, tamen non emper ab illa moliebitur: Has ponarin in Cis descendet,quia mergua quod illi gradus ignis in loca ignis sunt otiosi ipsis etiam praeualent nouem gradas essementarum grauiorau qui tunc dominantur, agunt , quando autem ad elementam aeris perueniet in Po/Iolae descendet, tunc erit gradia aeris in suo loco erunt