장음표시 사용
541쪽
dunt atque in nubes coguntur. Quorum ascensum chi Gili videant, mitu est Aristotelem sensui velle imponere, dum Villi,eos, eo IlImque calorem ad terram remanentem,μere ut tepor amplior essensit. Causa igitur haec est .inia Gaelo nubilo arcentur illa corpora frigida quae Solis aduentus ad nos compellit: Nubes enim viam intercludunt quomi
Sed alia quoque causa materialis huius stigoris omnibus illis casibus communis agnoscenda est. Rad ij scilicet solares valde debiles qui cultis corpusculis frigidisse in nostia corpora induetes nihil aliud questa si pressione faciut maiore qua diu infirmiores has frigidas naturasnsi possut expellere. Huius assertionis veritatem luculentiorem reddet alius difficultatis solutio. Cur scilicet quibus manus frigore riget,si igni admoueat,vehemetio res, intolerabilesque dolores persentiant.Causa in promptu est aculei nimirum ignei sese per vim in manum intrudentes. Cum autem carnes iam sint particulis illis frigidis quae intrusiae sunt,consertar, neque detur locus ingredietibus per vim igniculis, magis ac magis carne moles codensatur;vnde tatus procedit cruciatus. Donec tande igniculis pittaribus ingressis,uictoribusque, frigidae illae naturaecedunn, quorum disccssu dolor sedatur.Verum ad horum maiorem intelligentiam in quo talis consistat compressio operaepretium est inquirere.
R TH C. IV. si natura compressionis inquest Orispi amissa calaris binuestigationem v explicatgr. ID fiet clarius si prius caloris quoque naturam peniti his inspexerimus , dc quo modo res tacta
542쪽
olorem nobis imperim ic ueninu: -- ά
lilia seri ieuli exeunt, O si poros n0i; hi. lentia subeant ignem nostrum suauiter octo Si dum sese mouet vicum illo i ny ' a C. ad elim se recipit titilla ione ira ciat: sin vel externus ille ignis chem CD lac lorum multitudine pallium Q i ἡciat diuisionem, dolorem parit. Nec imuim prouenit dolor, sed quia ignis intimo i- 'hb ctus est,dum extrorsum contendit maior
qu eruptione partium dissolutione facit do aute igni si ne proliciat,docet mcbrorum rarius quo se ita calefaciunt,ut linteu interpon ς ς necesse sit.Non sane quod alterius ignis an a Verinvadat meb tu sic enim secta dii taxat agni'. qvs ex uno inebro in altersi ei mutatione, Deumebruesset calidius qua priuς. Sed quonia no
ractu lenis penitio allectus in partes exterior recipiti Unde fit,ut mala ivue Malie stoetes. ctu putrescant, dum intimus ignis utriatq; hinc inde in externa c6cui rens, i ad Qq con Vabit, cuius abscessium putredo facile conseq'Tin parte contigua: hae inquam tactione pex' ignis i ni iungi potest, ut abeat. NeqU enix
intus deserit consortium. Augetur aratC, iue Que superficie exiens coit, atq; si catactias au nempe opponitur quippiam rium, introrsum ipsis se ternae sele contrahun
543쪽
di irinus ille Plato hinc de re inTimeo paucis multa Ioqiritius. Cum vult stigia fieri quoties humidum externum, in corpus nostrum sese induens, pellit humidu, nec tamen eius in locu se potest sinuare , t pote crassivis Per humidum nostrum intelli git humidum calidum ignicillis illis impraegnatum. Quod quide ad humidi illius Bigidi aduentu secedens, S penit Isse recipiens, dum propter maiorem crassitudinem illud externum sequi ne quit, relinqueret locum vacuum,ni partes bigidae coirenes quo coitu validiores sectae imagis etiam, magisque coguntur,atqyle hunc ignem magis prenuint. Qutandiu scilicet externum stigiis adiuuat. o alioquin amoto,ni internus ignis fuerit stragulatus, ac prorsus extinctus, rilrsus aduersus conate dit,& se tentat exerere maxime vero si a loci am
bientis calido internu illud calidii fuerit excitatu. Nec tamen illud Platonis adeo uniuersaliter di Eti putes,ut ad refrigeriu, se per necesse sit humissu externu in corpus nostru inire: satis est enim,si Iciqid tam admoueatur, cuius contactum diam nostri corporis ignis externus refugit,introrsumque se recipit martes evrernae stigida suapte natura
544쪽
471 DE ACTIONE ignis ille se introrsum ab dat: An quia sit aliquid illare si igida qua hunc ignem repellat 3 Non est
necessc Sed satis est, ut nihil sit cui se appetat coniungere. Neque enim alium in finem ignis ille in extinia corporis se diffundit per minutissimos meatus , nisi ut igni extrario copuletum, quinio currat recedit, seque ad alium recipit a quo se produxerat. Quid agat ibi' cur extra ignis alueum
moretus 3 an vicum contrario ineat Ledusὶ Recedit
agitur etiamsi nihil pellat. Adde quod ignis ille non est purus, nec solutus, sed est humido conclusus quod in extrema secumvehit. Estque natura quaedam ex multiplicibus aliis composita , quae tanto facilitis attrahitur. quanto conformius est ipsi calidum illud exteranum, quod corporis poros subit. Quae quidem
natura ut egrediatur, requiritur pororum minutissimorum diductio non facilis, quae fiat ab igne externo, atque aduena ini idcirco per frigidi contactum remoto, pori illi naturaliter contrahunt sese rursus pallibus scilicet coeuntibus: humidum illud quod ignem continet ea pororum contractione pressum ignem premit, qui propterea sese retrahere cogitur. Non utique sine partium interiorum resistentia quae harum accessu cogi re . fugiunt. Vnde quo maior fuerit compresio, eo dmaior lucta,& dolor,& horror,& rigor,& tremor Q Dd accidit cui non solum pori illi per remo- xionem caloris externi contrahuntur sed cum asstigidis illis corpusculis externis partes corporis nostri introrsum compelluntur. Q una metallorum fusorum coagulatiost eodeparitu appetitu naturali per que, isne qui eas di-u
545쪽
ducebat remoto,sirniles rursus coeun frigoris vero
sensus fit cum igne partim egressis,partim coprenso, nihil amplius est quod manui admotum ignem
paritum extimarum iuuet,ac proliciat , ut diximus.
Ergo ut cepius diximus libro secudo de materia, frigus in re quae stigesit, nihil aliud est qua vel caloris priuatio ut in terra 3 vel ignis in ea re inclusi compressio, quam tamen prςcedit ipsius ignis resistentia,ex qua si res sensu praedita sit oritur dolor. Compressio vero illa fit a partibus potentia frugi dis aqueis potissimum, xterreis. Por Ib haec co-
pressio iuuatur ab externo vel agente,Vt cum corpusculo illa rei poros subeuntia ignem intro pellunt, seu etiam corpus undique prementia in angustum cogunt , vel non agente, ut cum corporestigido dimoto ignis rei introrsum cedit, ut di-inim est. Ut clare videamus frigus non esse qualitatem qtia si nouam naturam elemento adiunctam, sed partim eius actionem, partim rei passionem, partim actionis elementi priuationem.
HVmidum ex Arist*ele est id quod suis ter
minis dissici Iesalienis facile continetur: sc cum quod minime. Ego quidem puto in eo consistere humidi naturam, ut cum ab alio contineatur, seruet nihilominus distantiam inter partes sibi debita, ut aer utre,vel aqua vase conclusa. Quod igni minime conuenit, qui etiamsi partes a partibus maxim diductas habeat, non tamen eam distantiam conclusus retinet, sed subito comprimitur, ut non appareat Terra vero etsi iacile termi-r. O alieno contineatur, nullam tamen habet inter
546쪽
partes distantiam , aut anὰ minimam, ita ut propterea non uuat. Caeterum humidi in compositione parte sun ut ignem internum contineat, ne a- uolet, quem qui dena fouet, ne stranguletur, dum non nimium comprimit, sed partium relaxatione cedit modii e. auem ignem alioquin fit IdumeX- tingueret. Quate: us igitur aqua hanc mediocrem inter palles vel appetu, vel seruat distanti ai , humida quatenus vero ne nimium inter easdemia tes his tum patiaturnalienum, ut igne , t aerem,
ut terram intrusam constringit, frigida censetur; idque appetitu naturali , nam quod magis com
prella eadem coit in laciem, hoc ab externo con-rra proprium appetitum patitur. Quamobrem cum ea sit ratio humidi, ut partes habeat ab inuicem diltantes, constat humidum non posse cum
summe frigido stare. Eo quod summe frigidum
summam faciat partium coarctationem. Eodem iure aerem aqua humidiorem censeri, quod non tam facile ab eo statu recedat qui humiditatem facit.Non enim tam facile aer comprimitur quam aqua, ut testantur olea omnia in quibus aer quo plurimum constant, impedit quominus congelentur. Causa cur non tam facile condensetur, est quia longe maiorem appetit distantis inter partes quam aqua , unde sit,ut magis resistat quominus tantum quantum aqua condensetur.
Sed idem humidum quod in minori quantitate calidum tauebat, si quatitate augeatur extinguet, frigidum ne quantitate effectum est Frigidius inquam, si quidem frigus consisti in igne compressione. Etenim plures humidi partes strangulant calorem quem pauciores fouissent, dum nec avolare
547쪽
permisissent, nec taliacia vincere plane quiuissent. Quod tamen dictum puta de actione humidi, si igidi in calidum internum composui, quatenus ignis ille internus vel fouetur, vel comprimitur. Nam ignis illius quem videmus accensum,extinctio non si a frigido qua frigidum est,nec ab humido qua humidum est. Cum,ut superius commonstrauimus, flamma validior flammulam ampadis extinguat; quod unde fiat, ibidem atque alibi
saepius dictum repetitione non eget. εPrima intentione sufficienter de actione dixisse videbimur; quorumque in quae sit actio in 'modo, quo quidem loco actionem late sumpsimus siste ea patienti noceat, siue prosit. Secunda intentione vanam illam actionis passionisque reciprocationem, qualem Aristoteles posuit, ex ptignauimus fallurnque esse virtutem illam quae vinceret, vincendo debilitari demonstrauimus Tettia in quo consisteret primarum qualitatum natura tu culentum fecimus In quibus omnibus non contemnenda nec inutilia ex abstrus sit mis natur recessibus in lucem produximus, quaeque nonpa rum profutura sint viam in natur secreta molienti. Quae idcirco hoc loco tum propter rerum assinitatem, tum propter iustam libri mensuram inv-
548쪽
RACTATVM de Caelo, etsi rei dissicultas contrarium suadebat, dignitas tamen , ordoque naturae
auri ut de nobilissima mundi parte,prς-Ι cipuoque, atque uniuersali Naturae
organo principem fecit , qui reliquarum mundi partium, earumque partuum in spectionem anteeat. In quo quidem operemo tam animus est,aut spes, quς lunt certa proferre,quain qua parum probabiliter Aristoteles hac de re philosophatus est, breuiter examinare, deinde Antiquorum sententias cum ipsius dogmate Oparare tum aliquid de nostro, quod tamen ab Antiquorum principiis non abhorreat, apponere quod admirationem,ni fallor, Moblectationem excitet in animis Philosophorum, vel saltem talem opinionem,ut si minus nobis assentiantur, non certe impro-
549쪽
improbent hanc operam in qua si noua videbunt, pulchra tamen, quaeque rationis limites
Qua doctrina de orbibus casestibus
Continens Aristotelis sententiam. ORdiamur numero sphaerarum quas Aristoteles cum suis dictini esse octo, hoc ordine, ut Caelum Luna sit infimum,cui succedat Caelum Mercuri j, huic ςlum Veneris,eodem ordine q-lum Solis sit quactum, quintum Martis, sextum Iouis ieptimum Saturni, octauum firmamentum, seu Caelum stellarum. Vnicuique autem sphaerie assigunt, nam Intelligentiam quae motum eius moderetur. Etsi enim omnes sphaeras ab Oriente quem motum totius Aristoteles vocat in Occidentem primae sphaerae impetu trahi fateanturi proprium tamen unicuique sphaerae motum tribuunt, quo scilicet nitatur in eontrarium , quem dicunt motum Planetarum, unde fiat ut velocita tem primi mobilis ali Oeli non sequantur. Itaque his diuersis motibus regendis praefixit Genius Aristotelia unicuique orbi suam liuelligen
550쪽
sunt .haec ver b pulsa trudunt alia,donec venitur ad illa quae posterioribus Solis radiis succedunt. Iam aduerte animum quid eueniat horis antelucanistaea corpuscula frigida quoquoversam dispersa, non modo aerem,sed & corpora solida subierunt.' Gle propius accedente veniunt noua continue quae radi j solares pellunta, quibuscum non facile alia cedant , fit eorum congregatio , maiorque condensatio;donec a solis radiis vicinioribus tandem vincantur,atque expellantur.
Eadem plane ratione Sol ab Australibus ad nos gressiim reflectens, frigidiora corpora quae
ipsius recedentis spacium occuparunt, ad no re mittit: non cedentibus autem aliis quae iam apud nos coluerunt, tanta fit aeris condensatio,ut continuo rigore horreamus donec poli Iterum aut tertium mensem victores radi solares has frigidas naturas paulatim accessu suo discutiunt.
Hoc inquam cum sit claris num, nobis quoque soluit aliam quaestionem quam facit Aristotens Sectioners problem. 18 uuam ob causam aere fudi, aperique rigus fit acrius quam nubilo, quumstet L sint calida, ct Hum Et usus problem. M. Curcesum nubilum tepidi fit, quam apertum inplacidum an quia crio ereno, vapor restringi melius potest indiciumqzod ventostent ros O pruina tari istunt Cum igitursi
renum est,cador atur quγDmππuιω-queessatura Itaque acrfrigidior est qua de causa uniora calore denu sesus irrorat alium, bitum est,arcetur,ct constatriquo circa nec ro nec pruina contrari potest mi nubilam est ergo ca- Io ad terram remanensfacitit tepor amplior esse psit. Haec Aristoteles: quaenaam arus M arguunt potus qui tepore nubilo aifalina ccntinue ascendunt