장음표시 사용
551쪽
L DB E R. q63dunt atque in nubes coguntur. Quyrum ascensum cit oceli videant, miru est Aristotelem sensui
velle imponere, dum vult,eos, eo IlImque calorem
ad terram remanentem acere ut tepor amplior essepossit. Causa igitur haec est. Quia Caelo nubilo arcentur illa corpora frigida quae Solis aduentus ad nos compellici. Nubes enim viam intercludunt quominus ad nos pertingant.
Sed alia quoque causa materialis huius frigoris omnibus illis calibus communis agnoscenda est. Radi scilicet solares valde debiles qui cultis corpusculis frigidisse in nostra corpora inductes nihil aliud quam si pressione faciut maiore quadiu infirmiores has frigidas naturas no possut expellere. Huius assertionis veritatem luculentiorem rediadet alius dissicultatis solutio. Cur scilicet quibus manus frigore riget,si igni admoueat,vehemetiores,intolerabilesque dolores persentiant.Causa in promptu est aculei nimirum ignei sese per vim in
manum intrudentes. Cum autem carnes iam sint
particulis illis frigidis quae intrusae sunt,consertar, neque detur locus ingredietibus per vim igniculis, magis ac magis carnea moles codensatur;vnde tatus procedit cruciatus. Donec tande igniculis plu-1ibus ingressis,uictori biisque, frigidae illis naturaecedunt , quorum disecisa dolor sedatur.Verum ad horum maiorem intelligentiam in quo talis consistat compressio operaepretium est inquirere. ARTI Q U. suo natura compressonis AEquestigorispa missa calo itinuestigatione magis explisatyr. . ID fiet clarius si prius caloris quoque naturam penatius inspexerimus, de quo modo res tacta
552쪽
colorem nobis impertiat sciuerimus. re tactu ea si a giniciali exeunt, in litoros nouros sine violentia subeam ignem notti iam suauite excitant.
Si dum sese mouet, cum illo iutigacur, atque ad elim se recipit titilla. ione ii adam nos delectat lintei 5 externus ille igni vehementior praeiac lorum multitudine a lium nostrarum faciat diuisionem, dolorem parit. Nec solum inde prouenit dolor, sed quia ignis intimus laxior factus est,dum extrorsum contendit maiorem quoquo eruptione partium dii solutione facit. Quomodo aute ignis igne proliciat,docet ebrorum contactus quo se ita calefaciunt, ut linteu interponere
necesse sit.Non sane quod alteruis ignis in a terum
inuadat meb tu sic enim facta dii taxat iginis aequalis ex uno mebro in alte ille mutatione,Neutrum
inebrii esset calidius qua prius. Sed quonia hoc co- tactu ignis penitior allectus in partes exteriores se recipit. Vnde fit, ut malalacvue,&ali seu ses, sit actu putrescant, dum intimus ignis utriusq; partis, hinc inde in externa c5cui rens, tau eq.coniunctus abit, cuius abscessum putredo facile consequitur,
in parte contigua: hac inquam tactione per quam ignis igni iungi potest, ut abeat. Neque enim nisi
auctus,ac multiplicatus,ignis relinqueret eiusque intus destiat consortium. Augetur aute,du ex utraque superficie exiens coit atq; sic auctus aufugit. Viri iam in quo consistat ea calefactiomon difficile erit a contrario, in quo stast illa compressio quae refrigerationem facit,ostendere. Quoties nempe opponitur quippiam his igniculis contrarium, introrsum ipsis se recipientibus, partes externae sese contrahunt.In quo admirandus milii est diuinus
553쪽
L DE EAE. 67Idiuinus ille Plato hac de re inTimeo paucis multa
loquutus. Cum vult frigus fieri quoties humidum externum, in corpus nostrum sese induens, pellit humidii, nec tamen eius in locu se potest insinuare uel pote crassius Per humidum nostrum intelli
git humidum calidum igniculis illis impraegnatum. Quod quide ad humidi illius Bigidi aduentu
secedens, 5 penitidsse recipiens, dum propter maiorem crassitudinem illud externum sequi ne quit,relinqueret locum vacuum,ni parte, tigidae coirent quo coitu validiores facta imagis etiam, magisque coguntur, atqΠe hunc ignem magis premunt. Quandiu scilicet externum stigiis adiuuat. O M alioquin amoto,ni internus ignis fuerit stragulatus,ac prorsus extinctus, rursus aduersus con te dit,& se tentat exerere maxime vero si a loci am
bientis calido internu illud calidii fuerit excitatu. Nec tamen illud Platonis adeo uniuersaliter di ctu putes,ut ad refrigeriu, se per necesse sit humissu externu in corpus nostru inirem satis est enim,si stigidum admoueatur, cuius contactum dum nostri corporis ignis externus refugit,introrsumque se recipit, partes externae stigidae suapte natura
Dixi satis ad frigus, non tamen intensissimum, ad quod non satis est, ex fuga contactus contrari j ignem introrsum se recipere; sed requiritur,taeo pus illud contrarium urgeat fugientem ignem, qualis est, stigidissimo Crio corpusculorum eius modi qua diximus, undique prementium actio
corpus cogens Pressanamque illa , premunt coriapus nostrum,ignemque magis cogunt recede te.
Sed unde fiat, ut ad contactum rei rigidae,
554쪽
471 DE ACTIONEigius ille se introrsum ab dat: An quia sit aliquid in illare si igida quae ruinc ignem repellat 3 Non est
necessc Sed satis est,ut nihil sit cui se appetat coniungere. Neque enim alium in finem ignis ille in extima corporis se diffundit per minutissimos meatus .nisi ut igni extrario copuletur, qui ni occurrat recedit, seque ad alium recipit a quo se produxerat.Quid agat ibi' cur extra ignis alueum
Inoret ut 3 an vicum contrario ineat sed usi Recedit
igitur etiamsi nihil pellat. Adde quod ignis ille non est purus, nec solutus, sed est humido conclusus quod in extrema secumvehit. Estque natura quaedam ex multiplicibus aliis composita , quae tanto facilitis attrahitur, quanto conformius est ipsi calidum illud externum, quod corporis poros subit. Quae quidem
natura ut egrediatur, requiritur pororum minutissimorum diductio non facilis, quae fiat ab igne externo, atque aduena. Quo idcirco per frigidi contactum remoto, pori illi naturaliter contrahunt sese rursus partibus scilicet coeuntibus: humidum illud quod ignem continet ea pororum contractione pressum ignem premit, qui propterea sese retrahere cogitur. Non utique sine partium interiorum resistentia quae harum accessu cogi refugiunt. Vnde quo maior fuerit compresio , eo maior lucta,ct dolor,& horror,& rigor,& tremor inod accidit cum non solum pori illi per remotionem caloris externi contrahuntur sed cum a frigidis illis corpusculis externis partes corporis nostri introrsum compelluntur. Qii in metallorum fusorum coagulatiost eodepai liu appetitu naturali per que, isne qui eas di-
555쪽
ducebat remoto,similes rursus coeuntagoris vero
sensu, fit dum igia e partim egre sta, partim copren
so, nihil amplius est quod manui admotum ignem
partium extimarum iuuet,ac prolicta d, ut diximus.
Ergo, sepius diximus libro secudo de materia, frigus in re quae frigefit, nihil aliud est qua vel caloris priuatio ut in terra 3 vel ignis in ea re inclusi compressio, quam tamen prςcedit ipsius ignis resistentia,ex qua si res sensu praedita sit oritur dolor. Compressio verb illa fit a partibus potentia frigidis aqueis potissimum,& terreis. Porrb haec co-
pressio iuuatit ab externo vel agente,Vt cum corpusculo illa rei poros subeuntia ignem intro pellunt, seu etiam corpus undique prementia in angustum cogunt , vel non agente, ut cum corpore frigido admoto ignis rei introrsum cedit, ut di-inim est. Ut clate videamus frigus non esse qualitatem' tiasi nouam naturam elemento adiunctam, sed partim eius actionem, partim rei passionem, partim actionis elementi priuationem. R TI C. V. . De humiditate,=sucitate.
HVmidum ex Arist ele est id quod suis ter
minis dissicile alienis facile continetur: sc cuin quod minime. Ego quidem puto in eo consistere humidi naturam, ut cum ab alio contineatur, seruet nihilominus distantiam inter partes sibi debita, ut aer utre,vel aqua vase conclusa. Quod igni minime conuenit, qui etiamsi partes a partibus maxim diductas habeat, non tamen eam distantiam conclusus retinet, sed subito comprimitur, ut non appareat Terra ver,etsi facile termino alieno contineatur, nullam tamen habet inter
556쪽
partes distantiam , aut sane minimam, ita ut propterea non sinat. Caeterum humidi in compositione partes sunt, ut ignem internum contineat,nes uolet, quem quidem fouet,ne stranguletur, dum non nimium comprimit, sed partium relaxatione cedit modii e uem ignem alioquin frigidum extingueret. Quatenus igitur aqua hanc mediocrem interjactes vel appetat, vel seruat distantiam , hu- Lla; quatenus vero ne nimium inter easdemia tes his tum patiaturnalienum, ut igne , t aerem, ut terram trusam constringit, frigida censeturi,
idque appetitu naturali nam quod magis compressa eadem coit in glaciem, hoc ab externo con-rra proprium appetitum patitur. Quamobrem cum ea sit ratio humidi, ut partes habeat ab inuicem diliantes, constat humidum non posse cum summe frigido stare. Eo quod summe frigidum summam faciat partium coarctationem. Eodem iure aerem aqua humidiorem censeri quod non tam facit ab eo statu recedat qui timiditatem facit.Non enim tam facile aer comprimitur quam aqua , ut testantur olea omnia in quibus aer quo plurimum constant,impedit quominus congelentur. Causa cur non tam facile condensetur, est quia longe maiorem appetit distanti, inter partes quam aqua , unde rit,ut magis relistat quominus tantum quantum aqua condensetur.
Sed idem humidum quod in minori quantitate calidum fouebat, si quatitate augeatur extinguet, frigidum ne quantitate effectum est Frigidius inquam, siquidem frigus consisti in igne compressione. Etenim plures humidi partes strangulant c lorem quem pauciores lauissent, dum nec avolare
557쪽
permisissent,nec tamen vincere plane quiuissent. Quod tamen di etiam puta de actione humidi, si igidi in calidum internum compositi, quatenus ignis ille internus vel fouetur, vel comprimitur. Nam ignis illius quem videmus accensum,extinctio non si a figi o qua frigidum est,nec ab humido qua humidum est. Cum,ut superius commonit rauim iis , flamma validior flammulam ampadis extinx: trat; qtio dinde fiat, ibidem atque alibis epitas dictum repetitione non eget. Pi ima intentione susscienter de actione dixisse videbimur; quorumque in quae sit tactio in 'modo, quo quidem loco actionem late sumpsimus su e ea patienti noceata sitie prosit. Secunda intentione vanam illam actionis passionisque reciprocationem qualem Aristoteles posuit,expugnauimus fallurnque elle virtutem illam quae vincerer, vincendo debilitari demonstrauimus Tertia in quo consisteret primarum qualitatum natura luculentum lacinius In qui biis omnibus non contemnenda nec inutilia ex abstrusissimis natur recessibus in lucem produximus, quaeque nonpa rum prostitura sint viam in natur secreta molienti. Quae idcirco hoc loco tum propter rerum assinitatem, tum propter iustam libri mensuram inv-
558쪽
RACTA Tu de Caelo, etsi rei dissicultas contrarium suadebat, dignitas tameno ordoque naturae ut de nobilissima mundi parte,prς δ cipuisque, atque uniuersali Naturae organo principem fecit , qui reliquarum mundi partium, earumque partuam inspectionem anteeat. In quo quidem operen tam animus est,aut spes, quς lunt certa proferre,qtia in quae parum probabiliter Aristoteles hac de re philosophatus est, breuiter examinare, deinde Antiquorum sententias cum ipsius dogmate coparare tum aliquid de nostro, quod tamen ab Antiquorum principiis non abhorreat, apponere quod admirationem,ni allor, Moblectationem excitet in animis Philosophorum, vel saltem talem opinionem,ut si minus nobis assentiantur, non certὸ impro-
559쪽
improbent hanc operam : in qua si noua videbunt, pulchra tamen, quaeque rationis limites
Quadoctrina de orbibus Celestibus
R a C. I. Continens Aristotelu sententiam. ORdiamur a numero sphaerarum quas Aristoteles cum suis dicunt esse octo, hoc ordine, vi Casum Lunae sit infimum,cui succedat Caelum Mercurij, huic C lum Veneris,eodem ordine C lum Solis sit quartum, quintum Martis, sextum Iouis, septimum Saturni, octauum firmamentum, seu Caelum stellarum. Unicuique autem sphaerae assigunt v nam Intelligentiam quae motum eius moderetur. Etsi enim omnes sphaeras ab Oriente quem motum totius Aristoteles vocat in Occidentem primae sphaerae impetu trahi fateanturi proprium tamen unicuique sphaerae motum tribuunt, quo scilicet nitatur in eontrarium, quem dicunt motum Planetarum, unde fiat ut velocita tem primi mobilis ali Caeli non sequantur. It
que his diue iis motibus regendis praefixit Genius Aristotelis unicuique orbi suam Litelligen
560쪽
Hinc dissidia magna turbaeque non leue inter Peripateticorum Proceres, An intelligentia illae Caelum quaeque suum serment , An vero veluti auriga currui his tantum assideant. De quibus prolixae disputationis prolixam conclusionem ita incipitii colomineus, cap.2 .Rationes quae pro omni parte relata sunt, satis dubiam reddidere eam considerationem an Intelligentiforment crisia corpora. prae enim tamen illa praeualere ridentur, magis cogere, qitibus Cesam ab in testigentius non formari Ostendebatur. Sed ea,muliaque alia quibus anni frustra teruntur, sint hominiunocio rum occupationeS.
cam,ut ad cuiusque stellae erranti ductitur, necesse fuerit orbem immensum, vallisiimumque construere,Cumque Natura nihil agat frustra,mirum est saltem eam non potitisse quod muli Mathematici, qui sine eiusmodi sphaerarum constructione, diuersos tamen stellarum motus exprelserunt, Sole, Luna caetet isque astris certo tempore recurrentibus. Mirum, ut eadem Natura Cometas qui ex vaporibus talitibusque generantur,per summum aerem circulariter ducat, certo tempore,atque via obseruata idque sine phaerae alicuius ministerio,stellam ver,non perinde possit sed ad . septem stellarum motus diuersos, septem globos immense cum extensionis,tum p ofunditatis alios aliis appositos, opus faerit fabricare. Quod si Natura huic stellae non tantum dederit ingenium , ut viam notat tuam, quantum illi concellit halitus, ut propterea necesse laetit huic steli Recto