장음표시 사용
261쪽
apparenter, et gpecie lenus, con . reipsa , nego min. Nam re ipsa
viati mutuare, atque ex mutuo lucrum referre , non autem ex sola negotiatione, neque ex vera' societate, quae Vere destruitur Per asinsecti rationem sortis, ut supra ostensum est. Inst. I. Si conlingat socium asse Cur autem Pecuniam sibi a socio,collatam non esse solvendo , qtra Contulit pecuniam , potest eam Extrahere nulo alios omnes creditores, etiam hypotecarios. Dona potest eandem furto ablatam, ubicumque repertam, actione mali veridicare; ergo conserens pecuniam per triplicem contractum retinet illius dominium. . . Resp nego conseq. Illa enim non sunt signa Suffcient Ia retentionis dominii, sed sunt duntaxat signa, quod pecunia illa specialiter manet obligata collatori suo ante omnes alios creditores. SI res venis dita in se adhue exstans apud emptorem , qui iactus est Impotens md solvendum, manet specialiter obligata vcnditori. licet donnni uin illius non relineat, potestque venditor eam. Atrahere ante omnes
Inst. 2. In contractu eommodati, locationis lepositi, comm Uaetarius, locatarius, depositarius non fiunt domi ut rei commodatae , Iocatae, depositae, per illius assecurationem; ergo ne socius asse in curatis pecuniam a socio in societate collocatam. Ne p. nego conseq. Dis paritas,. est quod commoda larius, Ioca artus, non possint uti re nisi salva ejus substantia, et debent eam restituere in individuo; econtra socius assecurans potest uti re ad placitum; nee lenetur eam restituere nisi in specie; unde assecuratio Est praeter, non contra naturam locati, commodati, depositi, et sic res deposita, locata etc. Potest assecurari . . . Nota: lamen contractum so ictatis licitum esse, si ipsi addatureontractus emptionis, lucri incerti maioris pro cera o minore, modo
omi latur Contractus assecurationis sortis: v. gr. dantur vaccae Iusocietatem ut si pereant sine culpa levi socii, pereant danti, sed hac conditione quod quandiu vivent vaccae, is qui earum curam gerit, singulis annis solvat pro vacca certu in quid. Ratio est quia spes Iucri est pretio aestimabilis; ergo licite pol est emi. Sed Quaeres Obiter, an similiter Potest assecti rari a socio capitale, omisso contractu emptionis tueri incerti pro certo pResp. negat. Baiio D. Tlio m a) et aliorum est: quod sit de essentia societatis, ut conserens pecunias. Vel alias res in societatem , Tei a se collatae subeat periculum, nam per illud solum onus res de se sterilis potest esse fructifera.
f. XlV. De Iduussione et assecuratione. Ouaeres i. Quid sit indutissio
Resp. Est contractus quo quis suscipit obligationem solvendi debitum alterius, si debitor princip3Iis non Solverit. O a. a. quaeει. 78. art. b. ad 5.
262쪽
ouaeres 2. Quaenam sints dejussionis eonditiones ResP. Sex recensentur: Prima. Quod uon plus obligetur fideiu Sor, quam principalis debitor, adeo ut si obligatio principalis sititi valida, etiam fideiussio erit invalida; quia nccessoritis debitor se quitur, Cotidit totiem principalis α . Secunda. Quod cesset fideiussio, si intep debitorem et creditorem Novatio Lilii principali obligatione absque sideiussoris consensu b) Tertia, Quod si adsint pro citio dubito. plures side jussores. unus quisque pro rata sua parte illud solvera teneatur, Disi hu/c divisioni EX presse renuutiaverib, ita quo casu ad solutiouum. integram insolidum tenetur H. Quarta, quod fideiussoris obIigalio trameat ad haeredes d . Ouinta. Quod fideiussor non possit conveni ni ad solvendum, nisi ius a pii itici pati debitore repellium. fueri l. debitum. , et C Stiteri Laeum noti esεe solvendo H; excipitur, si principalis debitor sit absens, nee habeat bona liquida quibus possit satissieri creditor f . Sextis. Principalis debitor te uelae erga sidet Essorem de im Pensis. Pro ipso, factis et damnis propensis o x
αὐ . S. Quinam sule jMene possunt ZRem. Illi omnes qui possuut pilucipaliter obligari; nisi a turdi
Repelluntur autem e. Ilii familias nisi habeant hona caεtrensia,
Σ. minores, et γρilli , iasi pro patre incareerato M. Si vera per alios fidei abcavi, obligabuntur quidem naturaliter, sed. heuefigio restitutio iis in iotegrum possunt fidejussionem revocara , quia emper praesumuntur laesi ij. 3. Religiosus side iubere Don potest siue licentici Superioris eti
4. Quoad mulieres fidejubere non possunt pro marito suo it) ; si
tamen sit in arcera lux pro eo possunt fidei ubere per instrumentum Publicum tribus testibus sustulium, imo et pro aliis de mariti sui Consensu , qui si non adfixerit, possunt revocare suam fideiussionem
veneficio senatusconsulii Veliteiani tisi . Quaeres 4. An liceat pro Idutissione exigere pretium a debilore Rev. Id licitum esse pro ratione quantitatis debiti et periculi ;
263쪽
et ' Traefatus quia fideiussis est inius pretio aestimabile; ergo fideiussor non ten tur illud gratis suscipere ia . Diees: cum Paulo a Lugduno, fideiussio est mutuum virtuale pergo etc.
Res'. nego anteo. Tuin quia in mutuo etiam viriuali requiritur vera traditio quae non resteritur in fideiussione , quae est praeciso susceptio obligationis alleuae; tum quia fideiussor nihil exigit pro solvenda creditori in locum debitoris pecunia , quod usurarium esse non negamus , sed Pro subeunda obligatione , quae est onus Pretio aestimabile. Quaeres S. An ereditor ex ejussionis remissione lacrum rein Portare possit PResp.illud reportare posse a fideiussore ut eum liberet ah obliga. Ione suscepta. quia talis remissio est pretio aestimabilis verum non potest a debitore. si nempe cum ipso creditor pacisceretur de quadam summa a se reportanda ut eum liberei ab obligatione fidei
sorem constituendi,quia sic lucrum reportaret ex mutilo, cum cre
Resρ. t. Est contractus. quo quis alienae rei periculum in se suis acipit, obligando se ves gratis , vel certo pretio ad eam si perierit Compensandam. Si haec obligatio gratis suscipiatur, est promissio gratuita; si pretio, est contractas similis venditi otii, nam venditur obligatio praestandi domino rem indemnem, quae obligatio est Pr tio aestimabilis. Rev. a. Ad iustitiam huius contractus duae reqniruntur conditiones a
Primo, ut periculum subsit probabiliter , ita ut rei eventus sit utrique incertus. Secunda, ut pretium sit proportionatum periculo iudicio viri prudentis, alioquin non servaretur aequalitas.
S. IV. De piguore, Arpotheca et transactione. Osaeos I. Quid sis plenus 'Re . Est contractus quo debitor rem aliquam mobilem ereditori tradit ad securitatem debiti, ut ex ea pos3it peti solutio , ai
Ouaeres a. Quid sit hFpotheca r , Rev. Est contractus quo debitor rem aliquam immobilem exedi. tori obligat ad securitatem debiti. aerea 3. Quaenam sint obligationes danus pignus et firm-ἔMeam P
264쪽
da VIνtutinus . e te. 26 3Resp. Tenetur . rem Don dare pluribus in pignus, vel hypothe cam, nisi sit sussiciens pro omnibus dehilis, alias deciperet creditores. a. Tenctur creditori restituere impensas iactas in pignoris con servationem αὶ.
monito de bypothecat alias deciperet emptorem qui rem Duerata . pro l bera emeret.
Quaeres 4 Puaenam sint obligationes acc*ientis pignus et
Ar Otheeam ΤRex . I. Te uetur ad diligentem custodiam piguoris, quod leuel uilrcstitur re si pereat ex eius culpa levi. 2.. Petietur non uti Pignore, quia non ad usum, sed ad securitatem debiti datur.3. Tetiolux non vendere pigrius, nisi debitor sit tu mora solvendi, et eo Prius monilo. I4. Tonetur soluto integro debito statim restituere pignus, Danh
unc cessat ius illud retineudi
S. Tenetur uota apponere poenam commissi, Nimirum ut pigri A. sit creditoris, si certo tempore debitor non solverit, nuin laIH cou ventio ut exorbitans utroque jure prohibetur c). Quaeres S. Quid siι transaetio P Res . Est Conventio ouerosa qua res dubia et lite incerta compo-Dilur inter partes. Dicitur a. res dubia, quia si jus uuius Partis esset Certum, alis Fu Pars nora P set sinu iniuria cum ipsa transigere id). Dicitur u . lite incerta, quia sitiis transactionum est diremptio Iitis; unde si ignorantibus partibus lis in supremo iudicio sueril udi
Cati ante factam transactiori m. transactio est nulla.
Dixi in supremo judicio, quia si iis subal tertio suerit iudicata , valet lxuus actio, cum tunc lis non censeatur finita e).3. XVI. De ludo et sponsionibias. Ouaeres h. Quid sit ludus p , - ResPond. Est coniractus oblectantium animunt, et de potientium
Res . Triplex: nimirum ludi s qia a sola fortuι- regi iuri ut tu.dus aleae H, alios qui sola industria regitur, ut ludus Pilae; a ius mixtus qui partim industria, Partim fortuna regitur, ut PhareS c ,
265쪽
eItus; quia sicut unusquisque potest rem suam niteri simplieiter et ubsolute dare; sic et eam potest iu alium iraus serre sub conditio licita puta si ludendo victor extiteri l. Dixi per se: quia per accidens ludus elia tn qui sola industria re. itur, potest esse malus vel mortaliter, vel venialiter, juxta gravit
I. Dum qui Iudit. principaliter lucrum intendit, nam sinis proximus Iudi, est recreatio animi. 2. Dum nimiam pecuniae quantitatem exponit, in detrimentum familiae et creditorum. 3. Dum in eo nimium tempus consumit. 4. Dum proptee eum a debitis ossiciis notabiliter se retrahit. s. Dum propter eum peccandi periculo se committit. s. Dum conditiones ex iustitia in ludo requisitas Don servat. Quaer. 4. Quaenam conditiones sint requisitae in ludo Respond. Quinque recensentur: Prima, ut ludentes habeant liheis ram dispositionem eorum quae exponunt; hinc qui lucratur a silio familias non habente castrensia, tenetur ad restitutionem. Secunda, ut absit omnis fraus et dolus, exceptis illis quae paries Communi consensu censentur sibi condonare; hinc qui decipiunt in Numero calculorum, speciali signo notando carias; item qui in lus do inexpertum se simulans. alium ad luduin fraudulenter attrahit, peccat morialiter juxta Salinanii censes, et tenetur ad restitutionem, non solum lucri fraude acquisiti, Sed et lucri quod alio certo aut probabiliter acquisiturus erat. Tertia. ut absit coactio, ita ut qui minis , precibus importunis alium ad ludum vel incipiendiam, vel conlinuandum, impellit, Perdere quidem pos,it, quia contractus est ex sua parte vo Iuntarius , Eed non lucrari. unde tenetur ad restitutionem. Quarta, quod utrinque sit aequale periculum perdendi ; quia Contra clus est utrinque onerosus; hinc qui de victoria certus est, si i crit, tenetur ad restitutionem ; item qui aequale ei quod alter Exposuit, non potest perdere, nee potest lucrari, unde si lucretur ,
Quaer. 5. Quinam ludi sint jure positioo petiti rRespond. Iure lum Carionico, tum civili prohibitus est omnibus etiam Laicis ludiis saltem frequens aleae. Prob. I. pars: De Iure Canonico; ex Concilio quinisexto ean. io. Nullus omnino sipe Clericus,sipe Laicus ab hoc deincvs temporaialea ludere Praesumat, qui secus fecerit, excommunicetur. Idem sta luitur aliis Canonibus sa) Prob. I. pars: De Iure civili luna Caesareo, ex toto lit. de alea. Q Can. Episcopus , dist. 35. Cv. Clerici, de rita et honest. Cis
266쪽
da νἐνtutibus , ete. 265 oribus; lum Galliem ex edieiis Caroli magni, S Ludoviei XIII.
Infra citandi. - Hinc Patet ex poena gravi apposita eum Pemare mortalito quin me inservit, hoe est qui tali ludo erebro lucri causa ludit: nam dere quid modicum, ut pueri factum , pel ob recreationem et moderate, non Didetur mortale , ait S. Antoninus aj. Hi ne tum aleatoribus, tum domum suam aleatoribus ad ludendum locantibus deneganda est absolutio nisi resipuerint, ut monet S. Carolus b . . Ouaeres G. An qui alea lusit, tenetur in conscientia soloere e 'Nota: Quaestio procedit de magna summa, cum communiter doceant Theologi modicam summam debere solvi a victo, siveamque
Res . negat. quia potest quis retinere, quod SoIstum statim eo Tam Iudiee repetere potest . iuxta illud effatum Iurisperitorum rexceptio et retentio ei comyetit, cui datur aetio e atqui secundum Leges civiles se) qui in ludo aleae notabilem summam perdidit , Eam Coram Iudice repetere potest; ergo si pro ea fidem dedit, non tenetur solvere. Sed Quaerea 7. An qui rem alea lucratam recepit, teneatur resti
tiam Iudi eis 3 quia licet illae Leges statuerint talem contractum irritandum , non lamen ipso facto irritant; ergo vere transfertur dominium, Iieet caducum. Resp. 2. Iure Gallico tenentur illam restituere ante sententiam
Judicis non quidem colludenti qui infringendo Leges indignus est Testitutione, sed pauperibus); quia tali jure contractus ludi aleae
Quaeres 8. Quid sit syonsiost gallice gagetire. Res . Est contractus quo duo vel plures de veritate vel eventu rei contendentes sibi iuvicem aliquid spondetit, ut sit eius qui veri,
talem suerit assecutus. Ut hic eontractus sit iustus necesse est x. Ut eodem modo ab utroque accipiatur res de qua fit sponsio. I. ut res sit utrique incerista, niti alter certitudinem alterius quam obtendit, condonet, quia
a S. Antonin. a. '. l. I. c. 23. s. 8. Q S. Caro . in instrucι. pro Confessariis.
267쪽
luno Dee decipit alium quem monet, nec ei inseri iniuriaras et ipse sibi suam temeritatem imputare debet uJ.
Quaeres 1. Quid sit injustitia aeta injuria ' i Respond. Ivjuria e t voluntaria jui is alicui violatio, absque causa Iegitima. Dicitur I. νoluntaria e Unde si quis ex ignorantia in vineibili alienum auferret, non committeret injuriam nisi mulerialem, sacerexet quidem iniustum, sed non iniuste. Dicitur a. Iuris alieni; sive sit j vi in re; sive sit ius ad rem; nam ex .alterutrius luris violatione oritur obligatio restatutionis. tDicitur 3. absque causa legitimo: quae si adesset , uulla es&et injuria, ut si a suribundo gladius auferatur. . Ouaeres a. Utrum Molenti feri posset injuria r ResP. Scienti et smute consevtienti, ac volenti cedere iuri sno , non sit iniuria si ); quia nemo potest iniuriam pati , visi jus eius violetur; atqui ius volentis nota violatur; ergo. IAesoloes a. Qui solvit centum, Putans se ea debere, Patitur iniuriam si quinquaginta tantum M at quia mi est ii errore et
Resoloes a. Qui solvit usuras, vel bursam dat latroni, lieri consentiat, patitur iniuriam, quia Iicet sil voletis siti liciter . est tame sectandiam quid invitus; sed invitus secundiam qiaid, non cedit iuri quod habet disponendi de re sua cum Phoa volantate et libertateέ
ResoDes 3. Pupillus eonsentiens in ablationem suorum bonurum. Clericus consentieus tu sui percussionem Patiuutur injuriam, qui non possunt cedere iuri suo. Quaeres 3. Qtiid sit resti vita 8 . . Rem. Est actus itistitias conuuuialiuae quo res alteritas red ditiar , pel damnum ei illatum rem Itin Dieilur . actus iustitiae commutatione'. quia in rex itutione de-het servari aequalitas rei ad rinu, quod periinci ad justitiam colu
Dicitur a. quo res: vel in se , vel in aequivalenti. Dieitur 3. res alteruιs r per quod digeri primo a satisfactione quae res imi personam ostensam , non vero rem alterius , rande maior debet essu satisfactio quo digiti Ox est persulta osseusai ecora tra restitutio non debet esse maior erga nobilem is iam erga plebeium. Dιsseri h. a solutio De sit icte sumilia, quod solutio sint ex Pro-
268쪽
prio solventis: restitutio volo ex proprio ejus eui sit restitutio; niuis quod debetur ex volo, iuram illo. emptione, etc. dicitur solvi. Non vero restitui ; econtra d PDSilum dicitur restitui. Dicitur 4. Damntim ιllatiam reparatur : illii a Non miraris Vi -. latur justitia alienum destruendo, quam alienum aufereudo; PDotu doque iustitia non mitius exigit, ut proximus iniret Suae dum nisi catione itidem ni etetur, quum in ejusdem ablatione. Hic inquirendum est I. an sit necessaria restitutio; 2. eX quibus capitibus Oriatur uecessit as restitutionis; 3. quaeuam Si ui circumstantiae restitutionis ; lotuplici quaestione.
De necessitate Restitutionis. Ouaeres I. An sit necessaria restitiatio ΤResp. Restitutio iti Te . vel in volo est necessaria ad salutem. Prob. i. Ex Script . dicente. Reddite quae sunt Cac, aris Caeaari, a; et reddite omnibus debita b).
Prob. 2. Ex S. Augustino, Epist. 54. ad Macedonium di ocu-te : Non dimittitur peccatum, nisi restιtuatiar ablatiam, sed ial ut, xi cum restitiai POIest. Prob. Ratione et qui'voluntarie agit contra primaria legis Da turalis praecepta, salutem obtinere Don potest; alqui qui noti re Etituit cum restituere potest . voluntarie agit coiitru primaria le- Sis Daluralis praecepta, qualia sunt: Quod tibi fieri non ola ἐGIleri non feceris. Suum tini cuique readendiam est; ergo. Prob. min. IIaec praecepta vetant, De cuiquam iniuria fiat, No jus alterius violetur; atqui qui Doti vestituit cum Potest, sa-cit alteri ii juriam, ei violat jus quod liabet possidendae rei suae:
Dixi, in re aut in polo : quia qui restituere non Potest, ei sus scit ad salutem, ut siti ceruin habent Propositum restituendi, Cum Testituere poterit. Uinc: Sequitur. Restitutionerinlaetustem non esse necessariam Necessitate medii, cum sine ipsa in quibusdam casibus v. g. impote uitae
ignorantiae in vincibilis, salus aeterna obtineri possit, sed propositum restituendi, cum restitutio erit possibilis . est necessarium necessitate medii, quia lapsis necessaria est necessitate medii contritio , sed sine proposito restituendi, nulla est et vana coniri tio; ergo. Dices : Illi sua res non est reddenda, qui non est rationabi, Iiter invitus circa elua deleutionem et atqui domitius rei non uis rationabiliter invitus. Prob. min. Qui debet consentire, ut res sibi at lata, ab eo rein
269쪽
lineatur, qui eam abstulit, non est rationabiliter invitus; atquii dominus rei debet consentire , etc. ResP. Nego utriusque argumenti minorem. Si enim valeret pia haec subtilitas, iam nulla essent furta cum censendus esset dominus Tebus suis cedere, quoties alter surari vellet, quod absurdum est. Prob. min. Qui lenetur damnum spirituale proximi vitare per Euum da natium temporale, tenetur coiisentire. ut res sibi ablata relineatur ab eo qui eam abstulit; atqui unusquisque tenetur damnum spirituale proximi vitare per suum damnum temporale; ergo, et C. Resp. dist min. Si proxunus sit in gravi aut extrema necessitate salutis, aqua liberari non possit nisi per temporalis holai Dostri Cessionem, conced. secus, nego. Porro cum homo animae Peri- Culum non nisi propria voluntate subit, non censetur es,e in tali Necessitate; abstinere enim potest a bono alieno arripiendo vesdei inendo.
Praecutum negatiseum, qι.o prohibemur rem alterius detinere. Π0c autem praeceptum est primario negativum, et secundario an si malivum ; primario enim prohibet, ne relineatur alieniam in
vito rationabiliter domino, et ex consequenti iubet ut re tituatur, unde obligat semper et pro serii Per. Dices o Ergo continuo peccat, qui rem alienam detinet; ab
Resp. uego min. Continuo enim peccat, nou quidem Semper Novum peccatum addendo nisi cum expresse vel tacite renovatur Propositum non restituendi, ut colligi potest ex dictis de multiplicatione nuine rica peccatorian sed idem peccatum injustitiae continuando quatenus e,t diuturnior et majus damnum causat do
mino illius rei, ait Sylvius b). QUAESTIO II. '
De radisibus ex quibus oritur obligatio restitutionis. Quaeres x. Quot sint radiera restitutionis Resρ. sunt quinque; Prima, Est res accepta ἔ Seeunda, Est iniusta aeceptio; Tertia, Itiiusta detentio; Quarta, iniusta damnifical io ; Quinta, Est ratio contractus vel ossicii r de hae ultima tussicienter diximus alibi so).
I. Res accema, Est res aliena in se, vel in aequivalenti existens apud alium sine hujus culpa. M a. a. q. 61. - θ 8. a . . η μιμι ad aere. s. q.
270쪽
Vera : Res accepta non est radix restitutionis; nam obliga iis restit Olionis iandatur tu injustilia ; atqui in re accepta sine.a cipietitis culpa, non est iu iustitia ἰ ergo. Res'. disi. maj. Obligatio restitutionis landatur in iniustitia. quae semper est actu, nego, quae Vel talis est actu, vel talis erit Disi Testituatur, conced. unde restitutio facienda ratione rei a ceptae respicit iniustitiam praecavendam. 2. Injiasta acceptio: Est usurpatio rei alienae invito rationa biliter domino. 3. Injusta detentio : Est det enlio rei alienae cognitae ut talis, sive per injuriam , sive titulo opparentor Vero Oblenta fuerit. 4. Injusta damnificatio : Est damnum culpabiliter proximo illatum, v. g. domum illius incendendo, etc. Quaeres 2. Ctim Omnis obligatis restituendi fundetur in euia Pia . ex qua culPa nascatur talis obligatio lResρ. Nascitur ex omni et sola culpa theologica extra ea Sum contractus aut ossieti. Dixi Extra castim contractus aut officii: V. g. Tulmis, Ad vocati, Consessarii, Medici, Chirurgi, Artificis, etc. quia leges obligantes in conscientia imponunt explicite vel implicite contrahentibus , onus restituendi damnum seculum ex culpa mere juridica, ut dictum est para grapho quarto de deposito. Prob. prima pars. Quod obligatio restitutionis oriatur ex omnil culpa theologica sive sit mortalis, sive Venialis; Prob. inqua eae capit. finali. de injuriis, tu quo generatim dicitur: si eu eritia datum est damnum, pel injUria irrogata, jure super his sa risfacere te oportet: atqui per peccatum etiam veniale alicui iniuria formalis inferri potest; ergo. Prob. min. Abeo insertur tu iuria formalis qui scietis et volens laedit jus allerius; atqui per. Peccatum etiam veniale. sciens et Volens laedit ius alterius; ergo. Prob. secianda pars. Quod ex sola culpa theologica oriatur obligatio restituendi, non tenetur quis ad restitutionem titsi ratione tu iuriae ; atqui qui absque culpa theologica damnum intulit, nulam iacit proximo injuriam ς ergo. Dιces: dure naturali, qui posuit inaequalitatem, tenetur eam reparare rosed qui alteri damnum intulit etiam absque peccato, re ipsa posuit inaequalitatem , ergo , Rem. dist. maj. Qui posuit inaequali talem per iniuriam, tenetur eam reparare , conced. absque iniuria, nego. Tune enim inaequalitas attribui debet casui sortuito, de sortuito aute in casta
Inst. Huiusmodi damnis calor damnaretur ad restitutionem in soro cxterno . liam canonico a , tum civili b) ; ergo et in soroi terno tenetur ; a Can. consuluisti a. quaest. 4.