De arte dicendi libri tres servata methodo, & magna ex parte verbis quoque Cypriani Soarii ..

41쪽

cedo exemplum amplificationis a . definitionibus conglobatis

n. Α definitionibus conglobatas est illa Cicerotiis amplificatio a. duorat, c. 9. Historia testis temporum , Iux veritatis , memoriae , mugi-gra vitae , nuncia Setustatis , altil , nisi oratoriI , immortaliιata ommendatur exemplum amplificat;onis a consequentium frequentatione . R. A Consequentium siequentaristione est illa in Verrem amplificatici Verr. s. cap. 63. Constitue nihil opis esse in hae voce , civis υmanus sum , sum omnes provincias , jam omnia 6gna , liberas eivitates , omnem orbem terrarum , qui semper nostrἱs hominἱbus maxime paruit , civibus semanis ista derensioxo praecluseris. exemplum amplificationis a conis rariarum rerum confictu Δ rerum contraxiarum Con

uictu

42쪽

1.133R 1 . dii 'lictu est illa amplificatio Ciceron7s in

Catilinar. a. c. I. Hoc vero quis fer

ve pessis , inertes homines forti misinsidiari , sultu os pruriniissimis ,σbriosos sobriis , dormientes vigilan tibus λcedo exemplum rempti atἰonἰs aerepugnantium rerum conflictu . B. A repugnantium collation sumta est elegans amplificatio Ciceronis pro Rosc. Com. cap. 6. , ' in re inibi vidieule es visus esse inconstans, qui eandem is laederes , Dudares ; is Virum optimum , em bominem improbismum esse diceres reundem tu is honoris caussa appella- has , O virum primarium esse diceri

ισι , , socium fraudasse arguebaI .

cedo exemplum amplificarἰonis a caussis conglobatis, is his quae sunt orta de caussis. R. Caussae etiam , 3c ea quae sunt

Me caulsis orta , multum valent a .amplificandum, si conglobentur . Cicero multas, & varias caussas , prρ. Pter quas multi essent ab eo alieni

43쪽

xes, junxit hoc modo in Orat. pro Sext. cap. 2o. Cum alii me fuspicione periculi fui non ' defenderent, alii .etere odio bonorum incitarentur, alii sutiderent, alii obstare sibi me arbi- ararentur, alii ulcisci dolorem suum aliquem vellent, alii rem ipsam p Blicam , atque hunc bonorum flatum , otiumque odissent , hasce cὸ

fas tot tamque varius me unum deposcer-t. orta vero de caussis ad

amplificandum adhibuit contra Μ. Antonium Philip p. a. cap. 22. Dole ris tres exercitus P. R. interfectos pinterfecit Antonius . Desideratis clarissimos cives Eos quoque vobis eria Pitat Antonius. Auctoritas hujus ordinis afflicta e B Uκit Antonius . Omnia denique, quae postea vidimus mala , quid autem mali non vidimus si recte ratiocinabimur, uni

accepta referemus Antonio. cedo exemplum amplificationis a similitudine 'atque exemplo. R. Cieem Verris avaritiam, quae

' multorum bona devoraverat, eXem-

plis exaggeravit his verbis lib. s. cap. 36. Non enim Chardibrim tam

44쪽

. LIBER I , . ἱnfestam , neque Scyllam nautis , illum in eodem steto fuisse arbitror . Ab exemplis vero est illa Ciceronis amplificatio pro Μilonφ cap. 3o. Qua mobrem uteretur eadem confessone

Titus cinnius , qua Hala , qua ricam ca , qua opimus , quo usirius ς quo nosmetipsi. odo exemplum amplificationis a mutis pers onis .

R. Illa etiam oratio ad Permovendos animos magnam vim habet . Cum , mutis. Personis sermonem damus , ut Cicero fecit contra Catilinam orat. I. cap. II. Etenim si mecum patria. quae mihi vita mea

multo est carior , si cuncta Italia, si omnis Respub. sic loqueretur: M. Tu Ii, quid mis Z & ea quae sequuntur. Quid in amplificatione servandum .

R. Nihil in amplificatione animis enucleandum est. Μinuta sest enim omnis diligentia: hic autem locus grandia requirit. Illud est judicii, quo quaque in caussa genere utamur augendi. In illis enim

45쪽

caussis, quae ad delectationem exo nantur , . ii loci tractandi sunt, qui movere possunt expectationem, admirationem , voluptatem . In cohoreationibus autem bonorum ac malorum enumerationes, & eXempla va-'nt plurimum . In judiciis accusatori sere quae ad iraeundiam, reo ple-Tumque quae ad miserationem pertinent e nonnunquam tamen accusator misericordiam movere potest, & de sensor iracandiam ἀ

' caussarum genera accomoa. indis ,

primum quidem de

Exornatione 4

IJ Menus allata inventioni st

praecepta ad omne orationis genus manant . Nunc propria quae sunt singularum caussarum afferamus ; di primum quidem Exornasionis , qua omnis continetur laus vituperatio . Pertinet hare ad animi motus leniter tractandos, magis quam ad fidem faciendam . Proprium enim est laudatoria amplificare & ornare ἀ

46쪽

Quamobrem inter omnia eaussarum genera Exornatio maxime eloquentiae vim capere videtur .

Ex tempore praeterito quomodo

laus ducitur e

. R. Laus hominum, cuius eognita praecepta facile ad res alias transserentur, dividitur in Tempora νω quod ante eos fuit, quoque ipsi vixerunt : in his autem qui vita suncti sunt, etiam quod insecutum , α Ante hominem patria, ac parentes , .majoresque erunt, quorum dupleri tractatus est: aut enim respondisset nobilitati pulchrum erit, aut humialius genus nobilitasse factis. Illa quoque interim eX eo, quod animipium fuit, tempore trahentur , quae responsis , vel oraculis, vel signis futuram claritatem promiserint i ut ita

Diuo Ioanne Baptista , multisque aliis viris sandiissimis. Ex tempore, quo quἰs vixit, quomodo ducitur laus R. Ipsius laus hominis ex an mo, di corpore , de extra postia

47쪽

DA ARTE DICENDI peti debet. In corpore sunt Arma , Vires , valetudo , & his similia . Qui haec habuerit, laudabitur, quod bene illis sit usus , si non habuerit, quod sapienter caruerit: si amiserit ,

quod moderate tulerit. EXterna a

sunt educatio , opes , propinqui , amici, potentia, gratia, ceteraque hujusmodi. Hic laus est, non extulisse se in potestate, non fuisse insolentem in pecunia, non se praetuli sse aliis propter abundantiam sortia Nae ut opes & copiae non superbiae ivideantur , ac libidini, sed bonitati ,

ac moderationi facultatem ac mate-xiam dedisse . Sed horum omnium Ievior laus est: at bonorum animi longe maxima . Porro cum bona o animi virtute contineantur, Pauca

quaedam de illa dicamus .

Muid si quotvlax est virtus λ

R. Virtutis formae quatuor sunt, Prudentia , 'umilia , Temperantia, Fortitudo. Prudentia est rerum bonarum & malarum firma & explicata cognitio . Justitia est constans animi affectio tribuens cuique suum . Temperantia est. rationis in libidinem atque

48쪽

.- LIBER I. 33 atque alios non rectos naturae impetus moderata dominatio . Fortitudoeit considerata periculorum susceptio,& laborum perpessio. Et quoniam singularum virtutum sunt Cerea squaedam ossicia, & sha cuique virtuti laus propria debetur , erit oratori explicandum ver. gr. in laude justitiae, quid cum fide, quid cum aequitate is, qui laudatur , fecerit reademque ratione in ceteris ejus res gestae ad cujusque virtutis genus &vim accomodabuntur. Sed illud inprimis animadvertendum est , sumi debere in lacidando res aut magnitudine praestabiles, aut novitate primas, aut genere ipso singulares. Ex tempore, quod finem hominis insequitur, quomodo laus ducitur λR. Nec mors eorum, quorum

vita Iaudabitur , silentio praeteriri debebit; si modo quid erit animadvertendum aut in ipso genere mortis aut in iis rebus, quae mortem erunt consecutae. In tempore au

tem , quod finem hominis insequitur, insunt habiti post mortem honores, B s ' decre

49쪽

decreta virtutis praemia, res gestae iudiciis hominum comprobatae . Λαferunt etiam laudem liberi parentibus , urbes conditoribus, leges lato-xibus , artes inventoribus , nec nominstituta quoque auctoribus . Hinci est illud Ciceronis de Ser. Sulpitio Phil. s. c. s. Quanquam nullum monumentum clarius Ser. Sulpitius re- Iinquere potuerit, quam effigiem mo-rum suorum , virtutis , constantiae ,

pietatis , ingenii filium , cujus luctus aut hoc honore vestro, aut nullo s)Iatio levari potect .

CAPUT VIII.

Quia praecipis de genere deliaberativo

R Uae tradita sunt exornationis praecepta , multum alsenteritiam dicendam valent . quia ,

plerumque eadem illic laudari, hie suaderi solent . In deliberando finis dignitas & utilitas; ad quem .mnia reseruntur in consilio dando , sententiaque dicenda. Sunt autem& in suadendo, & in dissuadendo tria maxime spectanda: quid sit, deo quo

50쪽

quo ἐeliberetur: qui lint, qui delinberent: quis sit qui tuadeat. . In re , de qua deliberatur, quia

is , observandum λR. Rem, quam dissuademus , ausi certum est posse fieri, aut incertum . Si incertum , prius dicemus , ne si possit quidem fieri , esse faciendam : deinde fieri non posse . Cicero Phil. 7. C. Pacem cum mAntonio esse nolo, quia turpis est , quia periculosa , quia esse non potest. Quod si fieri posse constat, Probabimus, faciendam esse aut alio tempore , aut alio modo. Partes suadendi in universum sunt tres, prima est, ut doceamus, essici posse . id , quod suademus: deinde honestum esse: postremo vero esse utile . In primis itaque videndum est, an

emei poisit id, quod suademus: nam si quid essici non possit , deliberatici tollitur, quamvis & honestum , de . utile sit. Videndum etiam est, quam lacile possit: nam quae perdissicilia sunt, perinde habenda sunt, ac si essici non possint. Et, cum de necessitate dicemus, si quid non neces- B 6 serium