장음표시 사용
111쪽
x. Eiusdem Ben ignitas,qua peccatores ad Pae
3. Christi Passio , dc Sanguis Pro communio.mnium saIute profusus. . Sacramenta ad nostram salutem parata. F. Patientia, qua ad id tempus expectati sumus ad conversionem. s. Beatissimae Uirginis, Sanctorumque omnium lopes, & Praesidia. . . T. Exempla celebrium Peccatorum , quibus Deus pepercit , dc inter maximos, ac praeciis puOx hodie Sanctos numerantur in Coelis P
Metum Divini Iudicii movere possuntia.
R. Peccatorum multitudo,& gravitas. ae. Incerta vitae conditio.
3. Mortis inevitabilis necessitas. A. Divinorum Iudiciorum Abyssus. s. Districta criminum discussio . σ. Iudi eis sormidanda sententia. 2. Supplicii acerbitas,& Gehennae aeterni tasia
Mundi eontemptum excitant. a. Caducitas Terrenarum rerum.
.u Earumdem instabilitas. 3. Miseriae assuluae,afflictiones,&pericula..
. Vitat brevitas ' i'.. Caelestium bonorum aeternitas. .
α' Dei perennis fruitio , & multa id genus alia. Motiva ad alios pios affectus , in concione moveri litos,excitandos,qui desiderat,sancto:
112쪽
rum P. P. volumina evolvat,lectitet, atque atten. te observet.
Notandum interea, quod non nisi post rem ali- qclam insignem amplificatam, aut probatam, affectus excitari solent. Nota insuper quod, etsi motus per Universam rationem diffundi possunt; videndum est tameniabi praecipue sint adhibendi .
T: Igurae aptiores ad Agectus ciendos sunt. Exclamatio, ut: O infensari Galata, quia vos D. Dinavit non obedire veritati si λApostrophe, ut i Obstupescite caeli super hoc, porta eιus destamini vehemenare. 11 Interrogatio, ut si, Dei amore exaggerato, hIs Interrogationibus urgeas: Potes ne ad tot stupenda charit apis argumenta, amorem Amanti n5 rependere Adeo ne gelidum tibi cor, ut omnibus his beneficiorum flammis non incalescate Quid humanam in te Naturam jactitas, si eruta dein Naturae instinctum haud sentis Quis Filius Patrem suum non diligat 2 Nonne εc serae ipsae hoc praestant &c. Obsecratio, sic D. Paulus: 3ὶ Obsera vos permisericordiam iei, ut exhibeatis eorpora vora ho- fiam viventem.' Adjuratio,vir Adiuro te, quisquis es, Christia
113쪽
Re, sit attente meditere, ac praesenti animo recogites, quam stulte sibi consulant, qui fi cta veris, Terrena Coelestibus, fluxa,ti momentanea praeeligimi aeternis Qui pro minima recula infinitum Thesaurum , pro angustissimo formicarum niduisio Regale Coeli Palatium abiiciunt . optatio . ut est illud in Deuto ron. utinam perent, ae novusma pro υMerent. si Imprecatio, seu Execratio sic Oseae ix Pereat Samaria,quoniam ad amaritudinem ea veitavit Deuiuum . in gladio pereant, parvuli eorum elidantur,ofaetae equa discindantur.
Admiratio, qualis illa Hierem ae 3 Ruomodo sedet sesa sevirar plena populor His figuris addi possiunt Comminatio, Coque instio, increpatio.&c. de quibus in tertia Parte , t que hac de Inventione.
114쪽
De Dispositione. PARS SECUNDA . .
Nil pulchrius est ordine. Nihil recta disp
sitione utilius, magisque necessarium . ordine pugnant Exercitus: Ordine membra singula suis aptantur locis a statuario. Ordine stat ipsa Natura; qua confuso, ne c. victoria e 1 Pargna; nec decor in statua a nee durabile quid esse ein Mundo. Hanc Oeconomiam non minus, quam caetera, sibi postulat Eloquentia ; tunc enim v e.
nusta non modo, & e Iegans; sed emcax, S: tace tota fuerit Oratio, si ist SinguAt quaque Deum teneant fortisa decenterisecus vero tumultuabitur, eritque seu mqnstrum illud Horatianum ex variis animantibus confla.
i) velut e rr somnur, vana Fingentur specier, ut nec pes, nec casuι κni Reddantur formae, Oc. Magna igitur opus est Prudentia in hac parte.& ut inventio ingenium, ita Dispolitio mar nun requirit Iudicium, quo sciat orator inventa omnia maturius examinare, & ex conge sta supellectili ea tantum e Iigere , quae praeclariora sunt. ad rem magis collineantia , vericiantur aliena .rt mrat. im eri. Pεet.
115쪽
eom m unia,&futilia. Deligan tu r pulchra, nervo - ,δc florida. Ex his vero vide dum quid Exordio, quid introductioni, quid Probationi,& motibus excitandis inagis congruat Itidem quo ad in Mi-eem ordine statuenda sint Argumenta; Quae argu men rationis forma singulis assignanda , Quibus transitionibus copulanda, &c. Haec omnia praematuro consilio, & accurata electione si fiant. nec elegantia, nec decor, nec pondus, nec vigor in oratione desiderabitur.
IJ Ispositio definitur a Cicerone Rerum in Uenistarum in ordinem distributio. A Cornificio veto: Ordo , ac distributio rerum, qua demonstrat ,quid quibusque Deis sit collocandum. Dispositio ex eodem Cicerone alia Naturalis; Artificialis alia. Naturalis est , quae Naturae ordinem servat, resque pri iis , aut posterius locat, ut priore , Vel posteriores sunt, sive tempore, sive natura, sive loco, sive dignitate . Tempore , ut Hodiernus dies crastinum praeit. Natura , ut causa praecedit effectum. Loco,ut Coelum superius est Terra. Dignitate, ut Aurum praestantius habetur Argent . Artificialis est, quae ab Arte dirigitur, ejusque Regulas, Sc finem, Naturae ordine Plerumque non servato , adimplere satagit. Insuper dispositio Oratoria, alia versatur circa partes potiores Concionis, ut sunt Prooemium, Propositio, introductio , Confirmatio , dc Epilogus; Alia circa ea quae unicuique parti conveniunt, ut sunt Argumenta, Conceptus,& caetera,
116쪽
quibus paries ipsae construuntur. Dispositio Partium orationis, vel est naturalis, cum scilicet eo loco, & ordine disponunt uxpartes, quo paulo ante recensitae sunt; Natura
si quidem dictat, ut rem aliquam apud aliquem quis dicturus, prius exordii loco aliquid dicat,
io benevolentiam, dc attentionem sibi concilii t, inde rem proponar, Propositam oonfirmet; denique per preces moveat,& flectat. Uel est aristificialis, eum aut ordo harum partium Immuta tur, quod fecit Tullius in Miloniana, Confuta tionem Confirmationi praeterendo, aut pars aliqua omittitur, ut inferius dicemus. Similiter Dispositio eorum quae partibus coninveniunt, vel naturae ordinem sequitur, vel artis
judicio gubernatur. Naturae ordinem sectabimur . si prim tracte. mus ea, quae ad sequentium intelligentiam vel necessaria sunt, Vel utilia/sia communioribus ad minus communia a facilioribus ad difficiliora, a magis notis ad minias nota procedamus ι si tanadem ab iis, quae priora sunt vel tempore, vel nais tura, vel loco, Rei dignitate, ad posteriora transi. tus fiat. Artis autem oeconomia naturalem ordinem negligit, resque postponit, vel Praeponit, ut ex Pedite magis videbitur.
P Lenissimae, atque perfectissimae orationis par- iees in catilis iudicialibus quinque assignantur: PIoaemium, Narratio, Propositio scui Palli-H tio,
117쪽
tio, seu Divisio subtexitur Confirmatio, dc Pero ratio; nam Confutatio, in Confirmatione eom. prehenditur. Primo enim Auditoris animum praeparat Orator ad audiendum. Secundo Factum exponit , ut deinde statum Quaestionis aperiat. Tertio, controversia constituitur,& orationis membra per partitionem distinguuntur. . Quarto, Confirmatur, quod intenditur,&qui in eontrarium adduci possunt, refelluntur. Quinto , denique artificioso termino clari. ditur oratio.. Totidem, atque eaedem sunt partes orationis Sacrae , Introductione tantummodo in locum Narrationis suffecta i cum enim narratio sit de Praeteritis, & deliberativum genus consultet defutnris, non potest narratio , prout est expositio
causae, instituto nostro convenire..Sacrae igitur orationis Partes sunt: Pro aemita,
Propositio, cum sua divisione, Introductio, Confirmatio, & Epjlogus.. Alii aliter lias partes disponunt, Divisione se ille et Propositionis post introductionem statuentes, ita ut eorum ordo sit, ut praeeat Exordium, suri
beat brevis Propositi designatio, succedat Intro ductio, Divisio sequatur, quam Confirmatio, MEpilogus excipiant 3 hac scilicet ratione, quod Exordii scopus sit attentionem,& benevolentiam
conciliare , necnon docilitatem comparare brevi Propositionis denunciatione; introductionis
vero finis, ad Quaestionis statum, de principia Auditores adducere.
Quae res h lc an omnes supra recensitae partesneeessario semper sint apponendae in Concione, ita ut, siqua earum Omittatur, manca, & claudaeensenda sit Gratio.
118쪽
IU STII. P. I. SScr. I. 3 Respondeo quod, sicut in Genere judiciali η5mim quam accidit, ut Exordium omittatur,quandoque etiam Narratio, imo interdum S: Epilogus; ita in Oratione Sacrassio rerum, locorum, S temporum Opportunitate, multa succidi, & mutilari quandoque licet. Duo sunt,quae nullatenus omitti possunt; Propositio,& Confirmatio, utpote partes essentiales, Reliquae sunt accident.les,&asci titiae. Nunc de ipsis partibus singulatim.
De Exordio. i . CAPUΤ I. . Exordium quid sit, & quot ejus
. nis, per quod Auditoris animus ad audienis dum paratur. Dicitur etiam Proaemium, Praefatio, praeloquium,&c. Tria vulgo Exordii munera perscribuntur; Auditorum benevolentiam conciliare; Docilitatem facere 3 Attentionem comparare. Benevolentiae conciliandae duo potissimi assignantur modi, primus e persona oratoris, fisuam humilitatem, indignitatem, & insufficientiam fateatur; si auditorum moribus sese accommodet; si ossiciosum animum, eosque juvandi dein , siderium ostendat; si officia iisdem exhibita quam modestissime recenseat. Secundus a persona Auditorum,si eorum metita,dignitatem,ec virtutes enumerer, H a . DO-
119쪽
rerum dicendarum summa proponitur. Attentio excitatur, si dicturum se polliceatur orator Magna, nova, iucunda, necessaria, &c. An vero omnia haec tria Sacrae Concion IsExordium agere debeat. nonnulli inficiantur, nee abs re; aiunt enim raro aceidere bene Volentiae conciliandae necessitate misi quidem de rebus, ad ipsos Auditores, vel ad Dei cultum ,& Religionem pertinentibus differentem Ecclesiastam, omnes libenter audiunt,amant, suspiciunt. At neque attentionis captatio necessaria ita exordioi si cum enim in principiis attenti Jam sint Auditores, quid opus est attentionem quaerere fortasse,ut per totam concionem prae in sentes animos habeant;& quidem ultro attende in xim, si res ipsa placuerit; secus,frustra in aucupanis da attentione laboratum fuerit. Non igitur longa Proaemia, nec praevia promissa de magnis , flenovis dicenis; veru res ipsa, apte, Ornateque dicta, attentos Auditores facit. Dic bene, audieris
. Unum in exordiis videtur maximὸ nece Tarium, nempe docilitas; sed cavendum est, ut ait disertissimus Caussinus, si Ne, dum vis dociles facere .Auctores, incipias divisumbus, Osubdιυιμ-
De variis Exordiorum Generibus.
Otadeo , 8c varia traduntur ab Eloquentiae professoribus Exordiorum genera,ut si Tyro. r nibus i cauon ib. 6, cap.ε.
120쪽
r. SE T. 2. -RT. r. ssnibus nomis ea perscribere Iuberet, mentem potius obruerent , quam quidquam luminis a Terrent . omissis igitur aliis quam plurimis , octo Exordiorum Fontes aperire satis duximus , ad quorum exemplum alios per se poterit sibi Le ctor patefacere . Primus est ab Expositione, Se cundus a Visceribus causae, Tertius ex Abundantis Quartus ab Exemplis, Quintus ab Opinione, Sex tus a Contrario, Septimus ab Adjunctis, Octavus ex Abrupto.
E Xordium ab Expositione est, quo orator, Versuum finem aperiti vel Thematis sensum exponit; vel Evangelii declarat Historiam . I. Expositio finis non ambitioso vel borum 'circuitu, non fucis, Sc calamistris ι verum simpli. ci , de rotunda propositi explanatione fieri pleorumque solet. E. G. Peccatoris amentiam, ad suis premum usque vitae spatium poenitentiam prorogantis, ostendere aggredior, Auditores, &e. item. Agitur hodie de secundo Divinae legis ma-drio, hoc est, de Dilectione proximi &e. D. Greis 'gorius Nazian. de D. Athanasiit laudibus verba facturus,sie orsu est Athanatum laudans, Virta. tem laudabo. II. Expositio Thematis plurimum habet venustatis,& gratiar. Sit Thema, v. g Illud Evangelicum: Si quia vult venire post me, abneget semetipsu,
per Exordium exponi poterit : Arduum ni mis,& perdissicile videtur factu . quod Christus Dominus, sui sequelam meditanti faciendum, proPouit . ut scilicet abneget semetipsum .