Rhetorica ecclesiastica ad tyronum institutionem, cum brevi appendice nonnullarum orationum, ... Authore d. Thoma Bari sacerdote campiensi

91쪽

σo ECCLESLAST RHET PARS Lptus , ibi frequens injuria; ubi autem iniuria , ibi Oindignatio , ubi indignatio , ibi quies nullai ubi quies non eri, ibi mens a propositosve deducitur, ubi autemper anquietitudinem atigurd aufertur ex studio, minus D ab eo, quod tollitur; ct ubi minus eR , perfeHum non potest ici Ex haesupputatιone illa summa na-situr: Monachum perfeἱλιm in Patria sua esse non Posse perfectum autem esse nolle, delinquere est.

De Epic heremate.

Pieherematis nomen Iὶ omni Argumentationi commune ipsius vocabuli significatio attendaturi 'picherema enim graecὰ, Aringumentationem latine sonat. Nonnulli tamen Epicherematis nomine intelligunt Σὶ Syllogi linum Rhetoricum, seu Ratiocinationem , de

qua paulo superius dictum est . Alii 3 Dialerii cum quoque byllogismum Epicherema vOcant. Tande in sumitur Epicherema pro breviter comprehensa Ratiocinatione, cujus omnes partes in unam conferuntur 3 qualis est illa

D Ambrosii , intemeratae Uirginis dolorem in morte Iesu filii, exaggerantis: Nee illud Virgo Distitium habuit, quod alium esset sitium paritura.

De Dilemmate.

ID ilemma, quod bicornis Argumentat Io voca. tur, est Ratiocinatio in duas partes, seu ra

92쪽

rium, ita ut, utramlibet concesserit, reprehendatur. Hoc Argumentationis genus adhibuit. D. Cyprianus si contra Demetrianum. Suae est , in-q sit, Me inratiabilis carnificina rabies e stua inexplebilis tibido saevitia Z Suin potius elige tibι alterutrum de duobus: Christιanum esse, aut est crimen, aut non est. Sa crimen eis, cur non intersicis confitentem' si crimen non est, quid persequerιι innocentem t

De Expeditione.

E Xpeditio, sive Enumeratio est, in qua pluribus

rebus expositis,ic caeteris infirmatis, una reliqua necessario confirmatur. sal

, . Exemplum.

Ur mortem aliqui timeant, planὸ satisnsn tuo telligo: Vel enim per se ipsam. Uel ev rebus ipsis, quae mortem antecedunt ι vel ei lio, quae sequuntur, timenda mors est, aut nullatenus timenda. Sed neque per se, neque ex praecedentibus, aue consequentibus timenda mors est ι erso nulla de causa est metuenda.

De Subiectione.

F Xpeditioni, seu Enumerationi assinis est sub lectioi ea vero est, qua quaerimus ipsi, quid co-tra nos dici possit, deinde per singulas interrogationes continuo orationem subiicimus, qua id, quod dictum est, falsum esse contendimus. p Exem- si pud Granaidib. h. cap.9 χὶ Granat. lib. 2. cap. T.

93쪽

Exemplum Osorii Episcopi, O lligentis ex diuturna Iudaeorum eaptivitate eos a Des relictor, Propter ipsorum perfidiam.

vam rem gerunt ' quo celus eo iant 3 quae 'ς iselaosipiunt eropter quα α Deo, quem tam propitium olim habebant, omnino deserantur Z simul teris immolant imo eorum contactum perhorrescκnt. 'Commentitios Teos asciscunt' at eo nomine , quos Deum colant, esseruntur, ct id verum. Sed moribus immanibus esseratione; . st i summamsibi laudis, aqvitatis, pietatis a muni.Suid ergo es parum-nesupplices ad Deum preces adhibentumo inprecibusas ui sunt. Si ergo nec smulacra colunt, nec Danos Deos invocant, Oc.

De Exemplo.

gumentatio ab unci simili ad aliud; U G. Abia salon, quod arma in Patrem turpiter movit, mi- setὰ diem obiit suum . Ergo & te , hostiliter cum Genitore conflictantem , idem manebit suppli

Inter Exemplum, & Inductionem discrimen hoc est, quod Inductio ex multis singularibus universalem rem insert; Exemplum vero ex uno

singulati singulare aliud probat. st

94쪽

De varianda Argumentatione.

SECTIO III.

V Arietatem in Argumentatione iubet Cicero,

i Ne aut cognoscat artem, 'ur aussit,aut defatigetur similitudinis satietate. Argumentationis variandi plures habentur m od i. Primus est ut non semper una, eademque Argumentationis forma Rationes singulae expo nantur; sed modo Ratiocinatione, modo Enthr.memate,dlias Inductione,&c. Secundus est, ut nec idem semper ordo in Ax. gumentationis partibus servetur; sed inverten. dae,& perturbandae sunt; nam quo cautias partes confundentur,eo' tutior erit usus Artificii; Quare nonnumquam priori Ioco ponenda est Aia sumptio cum ejusdem ratione, cui subiic atue Propositio, postremum ConcIusio. Interdum ab ipsa Conclusione exordiendum erit. Quando isque ab alterutra ratione, &c. quod diligenter a Cicerone servatum reperies. Sit Exemplum in hoe Syllogismo Oratorio. Propositio. Ei, a quo totum aeceptum est , totum debetur; Rario Propo. omnia namque Domino suo ref

sitionis. runtur.

. sumptio. sed a Deo totum accepimus, Ratio sue Quia per ipsum, dein ipso vivimus, sumptionis.' movemur,& sum usi complexio. Deci igitur totum debemus. F x Sio

95쪽

situs harum partium variari potest hoe misisilo: Die mihi, paupereule, & miserabilis Homune io, quid habes, quod a Deo non ac inceperis Quidve in te est, quod tuum esse gloriaritieeati &e. t Ratis mprianis a An non Deo Terra ista,qua premis, Aer hic, quo respiras, vita ipsa,qua vivis r Nullus in te motus, nisi moveret te Deus;& in tuo nihilo misere adhuc jaeeres,nisi e Nihilo extraxisset te Deus . A Deo igitur to tum accepisti. I trio Propositionii. Quod si Do. mino referuntur omnia, quae Domini sunt; t Pro-nsno Eique totum debetur, a quo totum accipitur; complexio Quonam pacto uni Deo, Domino, ic Creatori tuo, totum quod in te est, ipα non debeas Alias complures variandarum partium ratio. illes vide , sis, apud Eruditissimum P. Michaelem

Radau in suo oratore ExtemPoraneo, parte Isaap. 2. . . . Tertius modus est, ut singulas Argumentatro lais partes non semper judicantis , dc simplicIeee-rmantis modo proponat orator, sed modo in-eerrogando tum se ipsum, tum alios, ut instet, Berurgeat magisImodo optando , interdum exclamando, &e. Aliisque tum Verborum, tum λά- tentiarum ornamentis expolienda est Argumen

tatio.

Quartus denique modus fit per variatas transitiones, de quibus infra in a.parte,

De Amplificatione.

Uoniam, ut diximus , sterilis esse non debet Orator,sed Arsumenta,Sententias, di qua

96쪽

c A P. VI. S E c T. R. sis anagni ponderis sunt loca, per amplificatione intractare, ut quod simpliciter Prolatum, parvum videtur, per amplificationem majus appareat, re ad motus excitandos magis conducat ; ideo ne' cesse est amplificandi methodum tradere . Quia vero magnam habet affinitatem cum Argumentatione Amplificatio, ideo hane ab illa sejungere non est visum . Observandum autem volumus, eum de Aminplificatione praeceptiones dantur, quod inanes, re pueriles verborum strepitus ; prolixi, & fastidiosi vo eum, idem significantium, circuitus, Re-

Tum, supra meritum, vel extra veritatem,mendo sa exaggeratio, Fuci, Phalerae, & id genus alia, ut veram,germanamque eloquentiam non decent, ita a Sacra oratione sunt prorsus reiicienda. Amplificatio estilenitudo quadam , qua ex ominnibus rerum adiunctis,terminis,ct iacra, commemorastione roborat orationem, ita Longinas Vel: se gravior quadam a maris, quώ motu animorum eonis.

Gai in dicendo sidem. Sic Cicero. Di Ferunt Argumentatio, & Amplifieatio in hoc praeter a Ita, quod Argumentationis eth fildem facere, di intellectum ad asse illam vi arguis

mentationis perducere ι Amplificationis autem . est agectus excitare,& voluntatem ad amandun , vel detestandum, amplectendum, vel fugiendum. impellere. At fides conciliandae etiam deserula Amplificatio. ut constat ex ipsa Ciceroniana definitione, quia ubrexardesiit uditor,motum -sue eoncepit,multo firmuι rebu/ creditis adhaereseetirnam cum aure frigerer .

. . R

97쪽

6s E TESTAST TUET. P RS LV Amplificationis partiti O.

Mplifieatio alia Verborum , alia Rerum.

Amplificatio Verborum. SECTIO A

Tri E Amplificatione Verborum Pa ca malu , quam nihil dicere. Orationem amplificant apta Epitheta, & Ac vembiorum commoda appositio, ut: Bonus Pastor Upis initanter oves custodit suas . . Nec non verba superlatio pro Abso Iu-; Composita pro simplicibus , Verbalia pro Abso. tutis,ut: Scelestissimus,lmni anissimus pro Icelesto,& immani Excruciare,dilacerare, pro crucia xe, lacerare. Saetentia Rominatrix pro domina. Item verba Metaphorica, uti ira accensus, e rore lapsus; & ea,quae Hyperbolem Dpiunt, ut Christus de Ioanne si Venit Joanne , neque manis

Amplificandi etiam vέm habent verba repetita, ut: Videte,Videte insuetum spectaculum. Periphrasis, eum scilicet Uerborum circuitue plicamus, quod uno,aut paut Oribus dic p . erat, V g. Peccasti,per Periphrasim dices : Reminiquam,&odiosam Deo egisti ' . . Sunonymia, quoties idem signifieaneta mulis in ponuntur. D.Cyprianus de livaeepectore rasa tenebrat, Si nost an discusnest is eali oderersa,=ς. Delia Matth.cap. D. 18.

98쪽

De Amplificatione Rerum. SECTIO ILF Erum Amplificatio fit quadrifariam juxta

Quintilianum. IJ Incremento, Comparatione Raalocinatione,& Coa gerie,

Congeries.

Ochis ampli sicandi per Congeriem usita Gos est, dc facilior caeteris , ideoque ab hac

ex ordimur; faciliora enim priora sunt ordine doctrinae, etiam cum Posteriora sunt ordine n

. Congeries alia Uerborum , cum scilicet pi ura verba idem significantia coacev vantur . D. Cyprianus contra Demere. Innoce τυι,Junos. Deo ca-νos domo rivas, ctc. Alia latitentiara , cum pluis. res orationes, se si sententiae ejusdem serὸ significationis congeruntur . Idem de Habitu Virg. Situ tam tuo eomas,=perpnHicum notabilitersnee aioculos imuentutis in te aeteras, suspiria ada Dueentum post te traham, coaecursori liba dιnem n. Ansasse andi fomenta succendas-r,es ipsa non pe-νeas,atios tamen perdas,o te velut gladium,ac ue -- num videntibus prabea , excuser, non poteι , quasi' mente casta sis,ac pud/μ, cte. - Saepe etiam fit Congeries a .cong Iobatis,& con-- gestis definitionibus, Partibus, Causis, Effectis, Coneomitantibus, Consequentibus, Contrariis ,

99쪽

Simit i tudinibus, Exemplis, Adiunctis, caeterisque aliis ex locis, unde Argumenta erui ostendimus ad rem probandam. A multiplici Definitione, seu descriptione D. Petrus Chrysolog. Pacem amplificat: Pax, inquit, inter Fratres volunta Dei est, fucundita/ chriasti, Perfectio Sanctitatis, Jumtra Regula, Magastra doctrinae, ere. A Pari um Congerie. D. Ambrosius Hominis fragilitatem, facilitatemque ad peccandum si edeplorat. si Suis inter ista lanes huius eorporis,inter lentas illecebras huius saeuii sutum,atque intemeratum servare potes vestigium P Respicit oeulistio sensum mentis evertit: udiυit auris, ct inrenrιν- nem infrexit; Inhalaυit odor, O cogitatronem impedimit:Os libavit,ct erimen reddidit: Tactui contigit, O ignem adoleυit, dic. iΑ Causis Conglobaris. D.Basilius Passionis magnitudinem 4o. S. S. Martyrum , causis omnibus doloris enumeratis, exaggerat, lx cum enim, inquit, Tyrannus inar rum constantiam,ct respondenssi tibertatem vidisset,in iram excanduit, expenda- .atque Deum, quamnam machinam excogitaret, ni longam , ulque amaram ipsa mortem congrueret . Invenit itaque, se videte quam gravem a cum enim

considerasset 'monis Naturam, quod frigore borrida esset,ct anni tempnt,quod hibernum, observata noctri in qua maximὸ malum ipsum augesceret , ct alias runc Aquilo in ipsas raret, fuctu omnes denudater sub dis in media urbe congelator mori,erc. Ab Essectis simul eongestis. D. Cyprianus de Bono Patientiae et Ipsa est,qua iram temperat, quistinguam fraenat, qua mentem gubernat,paeem G so-dit,dis plinam reait,l irinis νmpetumst angi tu

100쪽

via lentiam eamprimit,inereriumsimultatis extinia auit,coereet potentiam diviso, inopiam pauperrum .efovet, tuetur in Virginibus beatam integritatem, mViduis laboriosam eaHatatem, in coniunctis, O mar ratis Adividuam Charitatem , faeie humiles in pro-χperia, in adversis forara,contra amuriat, O contum

AC si comitant tu,& C5 sequεtium enumeratio ne osorius Episcopus Humanae Vitae miseria ele--gatissime describit his verbis: Suamgravis,o aeerabasia humana intae citrio, quia multis incomodis agi rata, nems poterit, vel expireando consequi via enume xando pereensere. Hira principium a flatu ducimus , evinctisque membris omnibωs, in Terram abiecti, lais ores immensos a plo alibus au picamuricte. Suo aurem poterit morborum vim, se multilaedanem , quisnillam narreram teneram, O imbeciliam eonfestim in- eurrunt , oration. comptem qua rura nutrices, quasliet udo Parenteι inclair aesa perieuia e Pseria infantibus primis illio mensibus sntenta P Cum autem

a d Pubertatem perveniunt, tunc ingens vis tempe tis existit, quα misero/ hominer exagitat , nee eos uuo in laeo eon erepatitur. hinc enim aereri amores tuis vadunt , inde turbulenta dis Ia flat- animi eonis mellant,cte. Lura de inde cum adulta arare dominanis di libido infammat animam, ctc. Addes lubet, nuptiarum molatiam, milia labas, visa foticiturines, fori contentione3,ctc. aeuia autem 'sus alaris extremma morbos, atque molestias , O corporis exhausi de

formitatem referam ος.

A Contrariorum Oppositione , ut si de reeens nato Deo dicas: Humili in loco iacet Altissimus Set vili sub forma eunctorum Dominus ι Pauper In pannis, qux dives in Stelliss gemit Coeli Risus salget Divinus Amor;& modico pascitur lactes

per qyem nec ales esurit . hue pertinent etiam dissimilia, dc Repugnantia. λ'