장음표시 사용
151쪽
C Onsutatio Confirmationis Pars, vel spectes,
tum Confirmationem, tum caeteras oratio ianis partes ingreditur , pene semper tamen suum post Confit matronem locum habet. Ea vero ei , qua obiecta,vel obiicienda reiicimus. Duabus de cati sis ad Orationem Sacram potest pertinere, Vel cum in aliqua dacra Doctrina Haereticorum errores confutantur , vel cum id sua. demus, a quo nonnullae apparentes rationes con, rariae, Auditorum animos avertere positisti Varios confutandi modos habemus.
I. Cum quid ut falsum, reiicimus.V. G. Si obis ectum fuerit, indecorum esse injuriam laedentibus remittere; confutabimus ita: Quid hoc sal. fius auditum est usquam Toto Christus suae vitae rursu numquam indecorum quid egit, & tamen Crucifixoribus pepercit suis; qui nam igitur in-,urias condonare, indecorum erit II. Si repugnare vitae moribus, aut Religi ni. quam profitemur, ostenclimis ; hoc uiodo injuriarum ultio repugnat Christianae charitati, Ec Professioni Fidei, o ua censemur. Ill. si rationes allatas in Adversarium ipsure torquemus: ut si ultor asserat honestam esse vindictam, quod Mundana lex hanc jubeat; probandum erit ex eodem eapite criminosam esse, de in .
152쪽
e indecoram. quia scilicet diabolus legem illam
dictaverit, ideoque sum nram parit infamiam . IV. Per An isagogen, seu Compensationem, cum asserimus rem, vel parem, vel maiorem E. G. Non Parcam, inquies, quia magna fuit mihi illata in i uria. A t nec ego parcam , inqui et Christus , quia magnam ex ultione passiis sum contumeliam. Uel 'c: Uerum est, quod ais, dissicile e sse injurias remittere; At respondebo, maxima tibi parari praemia. V. Per Contemptum. E G. Haec sunt, quae ad sui excusationem obiiciet Peccator; sed cum sint fatis frivola,& inani fundamen ro subnixa, in his enodandis non immoror,&c. Ut vivacior,& ferventior sit Confutatio, tractari debet per figuras acriores, quae sunt nter. rogatio, Subiectio, increpatio, seu Execratio, dic.
P Eroratio, extremus Oratoris actus, defin Itur a Cornificio si in Artificiosus orationis terminus Dicitur Conclusio, quia Orationem claudierappellatri r etiam F pilogus, quia paucioribus ver bis stringit ea, quae antea pluribus sunt dicta. Tres habet Partes Peroratio: Enumeratiotiem, Amplificationem, At Affectuum commotionem, quae per Amplificationem habetur,& αὶ in ipsa Amplificatione includitur.
153쪽
Enumeratio quam & Epilogum, EU Reeapὲti lationem vocant, ea est , in qua res per totam O. xationem dispersae, dc diffuse dictae , strictim , de compendiario colligutur, atque unum sub aspectum subiiciuntur. . Advertendum tamen, qu bd non omnia Per to tam Coacionem dispersa, singulatim ,δc longo ordine repetenda sunt ma enim, ut ait Fabius si Non fam EnumeratioJed altera qua et oratio. A stilla dumtaxat , quae ad causam magis faciunt, quaeque Audientium Animis, Ec memoria altius u figi volumus; Nec non summatim, N breviter, ne Auditorem jam fortὶ defatigatum,& longiora metuentem, fastidio assiciant . Praeterea si iana Enumeranda videtur, A. pondere aliquo dicenda sunt, ct aptis exestanda sententiis , ct Figuris utique variandari alioquin nihil illa recta repetitione odi sus, veluti memoria Multorum dissdentis.
An vero necessiaria semper sit Enumeratio, licet alii a Timent , his praesertim rationibus adducti , quod per hanc revocantur in Auditoris memoriam, quae ab ea soriit an exciderunti turn quia tepetita , dc conglobata argumenta validius urment, dc velut Agmine facto in Audientium anImos irrumpunt, de quod volumus apud illosessiciunt; Alii tamen aliter sentiunt, docentque Enumerationem usitatissimam tantum in Iuridiciali, raro autem in Deliberativo, rarius in Demonstrativo adhiberi. Hac doctrina instructus Eeclos asta prudens esto in hac parte, ut scilicet nec frequent rus Enumerationem adhibeat, nec semper omittat. Omitti quidem potest, cum vel brevior fuerit Oratio, vel Rrgumentorum,&Conceptuum penuria laboraverit . Similiter in
154쪽
jam , α comi motos animos per Enumerationem distrahere, ac refrigerare non decet. Idem die, cum in fine orationis adducitur aliquod Exemplum ad terrorem , aliumve Rctiorem motum excitandum . uti autem po Isumus Enu me ratione, cum vel debilem Audientium me, moriam, Vel longiori sermone grauatam novi inmus. In iis autem concionibus, quae doctrina ira sunt, & in cenere Didascalico Versantur, num quam hujusmodi Recapitulatio censetur Omit.
sciendum denique quod 'licet Emunerati praecedere,aut subsequi possit 'mplificationem. aptius tamen, utilius 1 Granat ea si existima tui, si ante Amplificationem fiat. . Alia Perorationis pars effi Amplificatio, qaa dicta, aut dicenda enaggerautur , M Orationis ais elem stringit orator adversus eam tuarum de pravationem , qua AudituIes in quia nius , eoaATectus excitare nitens , quos Argumenti , de Materiae ratio , quam praecipue in Concione tractavit, expostulat . Haec Amplificatio vehementior pile debet hoc locq , quam alias. ex hac enim, veluti suu e lignqrum compacta, Aiafectuum flamma consurgit, quae tanto eris ardentior , quantis fuerit illa concitatior . Isthac, ait Divus Augustinus, obseerationes . Increpationes, Concitationes, Coercitiones,& quaecumque alia , quae valent ad comm . vendos animos , sunt necessaria . Meminerie orator , hic sitam esse suam victoriam , si ita dicat, ut flectat s si ita flectat , ut ad agen-emn mo ea .. yero capita adhibenda sint ad eiendos affectus , jam ximus in prima Parte ea P. R. sect. L.
155쪽
' In exeitandis Assectibus duo Ty ronem comis
monendum puto. I. Affectus non excitantur clamoribus; sed rationibus. h. Affectum, praecipui 'doloris, ubi acriter commovisse iam senseris, re Iinque, nee I 5gitis instes; ne defatigatus Auditor , ab illo, quem coeperat, impetu, deficiat, de taedio affectus tepescat, ae frigeat. Nihil, ut inquit Cicero, si facilius,quam lacrima, inarescit. Si per Apostrophen, h. e. per Coia versionem ad Deum, vel ad Iesu Christi essigiem, Vel ad B. Vis ginem , Aut alium quemvis ad Sanctum, claudais' stur oratior qui modus non improbatur quatuor servanda sunt. I. Ut talis Conversio crebris non fiat. 2. Ut in illis Concionibus tantum fiat, quae ad eommovendos Affectus ordinatae sunt i In iis enim,quae ad Didascalicum Genus pertinent, Α-
postrophe in fine haud probatur. 3. Ut non , nisi post aliquam Affectuum motionem, Conversio adhibeatur. 4. ut sit brevis; Auditori namque deis fatigato , & dieendi finem expectanti nil ni olein stius, quam prolixitas.
156쪽
PARS TERTIA.' 'UT Caeteris potior , ita dissicilior hae e una
Pars est id quod omnes benedicendi Prae ceptores ad unum sentiunt Elocutio. v amque oratorem facit, & ex ipsa Orator dignoscitur. Tullius Inventionem , dc Dispositioin nem putat esse hominis prudentis , Quod ubet enim solet tia , & Iudicio praeditum ingenium. invenire poterit,quae dicat, Id inventa ordinatim disponere; Αst eleganter, & ornate dicere non qnisi Eloquentissimus Orator potesti Habes igitur quantum negotii sit in hac re, & quam vix repentiatur si modb reperiaturo qui vere eloquens se. Praemonere hoc volui Candidatos meos, ut intelligant non, nisi multo labore, Industria, de Exercitio profici aliquid posse in hac Parte. Et quia veram,& consonam Christianae Ora. tioni Elocutionem complures aut inscitia n gligunt,aut imprudentia corrumpunt, non sine maxima Evangelii injuria, suique , Animarumque detrimento; ideo lubet in ipso Elocutionis vestibulo errores aIi quos detegere, qub caver possint a Tyronibus nostris.
Sunt isaque Nonnulli, qui humili, & insulsa iquotidiani sermonis simplieitate gaudentes ut
157쪽
rani prorsus ornam nto Orationem setiam expoliatam volunta Dicas cum Causino, Sancte, hos jurasse, ne, Metaphoram quidem ullam se inscii ptis usurpaturos. Hi profecto nec Areis vim norent, nec quae: deceat orationem elegantia, sciunt Lectitent Sacra volumina, ubi nudium exisquisitissimae Elocutionis genus Mone lucere,c m-
perient. δAst Alii, ut eloquentes se se jactitent,Eloquentiae Majestatem dedecorant; si quidem floseulis, de Cratoriis coloribus supra modum laseiviunt stolam q. dictionem suam importuMis .metaph ris , luxuriantibus figuris , assectatis rerum de-nriptionibus,digressionibus ineptis,fuers,t epig anentis ita in sarcinnet a vi phalerata undique , Myricturata appareat. Ni,ut ait ille, Ecclesias ipsas. in Scenami, & Contiones in Theatrales ludos vertunt. At, inquies, maioris est orna resticere Quis hoc neget 3 Non ita tamen, ut gravis Mathonae ornamentum in putidissimum Meretricis: hixura abeat . Seitu dignum est illua Causin Hegnare debet megesiasta, non Iudere. Quid vere, de iis, qui ad fabulas saepe conVerinetuntur, seria ludicris, vera falsis, Sacra profanis confundentes; quodque detestabilius, meam forinisse Concionis partem fabulas induerent,ubi a Betus sunt concitandie Hos apert8.arguit Apostolus ut pote iniquos Veritatis Homicilas, Ecmeretricios , ut quidam vocat, aurium mangones; qui non corda movere, sed aures: alliceri, Bion Iesu. Misti Evangelisna , sed ovid lanam Netamorphosiin praemeare consenduit.Bene deris Davide Pυν ve ne mihi mi ut fabula
158쪽
perspicuum loquendi morem dedigilantes, Ionisgo, M Confuso orborum conteaetu sensum perinturbant a dilatis praeter justam mensuram Coninclusionibus ,. crebra, dc longa Inieriectione, seu Parenthesi, intellectum impediunt robscuris alioqucit, M tortis sententiis, inusitatis translationi- hus, abditis, atque difficilibus Philosophiae . . aci Theologiae quaestionibus orationem implicantrtantumque abest, ut huius obscuritatis vitii eos poeniteat; ut pulchrum exissiment ab omnibus. non intelligi. Quo quid insulsius Si. percipi non Mis; cur loqueris Et si Oratoris finis est Animos. ad quod velit impellere, quomodo Auditore impuleris,a quo non intelligeris e Haec de νitiosaqucrumdam Elocutione: mOdis ad tectae ipsius Elocutionis ementiam, &eas . aes discutiendas gradum Iacimus. .
EIocutio quid sit, & quot Partibus:
F Loeullo, quae Eloquentiae Pars est, idonea vera ha,& sententias ad res inventas, dc dispositas.
159쪽
E Legantia est, quae Deid, ut PuRe, M PER-rcum dieamus.' PustrTAs in hoc sita est , ut proprii lactisquσgenuinae linguae verbis, phras bus, & Ioa unioni-Bus in dicendo utam uet; nec solum Granunavim leges, &praecepta, verum εc probatissimorunx Aut horum auctoritatem, dc consuetudinem sen-
Puro igitur, castoque sermoni adversantu TVerba Peregrina; is tantum exceptis, quae long usu pro patriis habentur,ut sunt Musa, Doctrina, Rc. vel Scientiarum servitio sunt delξinata, ut dyllogismus, Sacramenta, Gratia, &c. quae zς-iicienda non sunt. Voces etiam vulgareri utpore sordidae, verba Poatica, affectata, obsoleta, antiquata- nova,praeter Puritatem, Perspicuitatem
PERspIeMITAs obtinetur, si verbis ulitatis, proptiὸ significantibus loquamur ; Si nec nimis ariolixa,& continuatit verborum seri nee tam in concisὸ nimis; Si rectum ordinem, εc distinctiionem servabimus3 Si qui voca, Amphibologica, Nyperbata. duras Transla iones, ec longas Parem
160쪽
ompositio est sFructura Partium orationis μή sest: Verborum inter se Connexio.. Ad Compositionem pertinent IuNcTuRA, Οὐ
Do,PEMonu S, ω NuMERM F. IUNCTuRA facitis ut ex molli Elementorum Syllabatum,& vocum connexione, lenis,suavisa, plena, dc fonora fluat oratio' M In Hac ergo vitam dae sunt asperiorum eon sonantium conantissullae, ut Ars. Studiorum, Exercitus Xersi Sia Frequentiores vocalium, concursus. quae hiulcam orationem tactum. ut: Rem anxo quarere,atque adeptα Vexae, animi ari estis Praeterea multae longae dictio aes , quae tarditatem n semiam parium, aut brevia multa vocabulae , quae minutam,& concisam locutionem reddunt, no sunt continuanda; sed bne via longis, aspera leniis has, vocales consonantibus commisi eri oportet.
Illud postremo cavendum,a e eadem syllaba prae cedentem dictionem finia ι. α inchoet seque te uiasprima. Maris, Aliquae querelae, &c. In his omnibus neque negligentem , neque diligenteminimis este decet Ecclosiastam- ORBo, postular, ut crescat oratio , non deer scari,ideoque graviora semper humilioribus subiicienda sunι. Quae lex tenenda es, in Ampli ἱ- eationibus nam. in ea tenuationibus oppositum -servari debet, in his enim excrescere, non insuringere debet oratis.Jubet quoque orto Mit quae di- gvit te praestantiora sun r,vel natura priora, indiguis ripus ita natura resterioribus praecedam, ux