장음표시 사용
161쪽
PERIO Dus Sententiam Commatis , Se EOIis. B: e. incisis;&.Membris juste perii cit. De Periodo fuse alii, nos pauca, quantum ab instituto nostro alienu non est. I. Periodus longiorinon sit, quam vires, & spiritus serat; sed nec brevior, quam au. res expectant L . Plures ejusdem rationis, & menis surae periodi non coirtinuemur; affectarai siqui aem fiet oratior, ficolastidium pariet si mihi tudo; sed varietati studendum est , ut modo simplie esshi Periodi, modo bimembres, modo strimem mes,modo quadrimembres, Simplex Periodus est si 'cum sensus unus Iongiore ambitu credum ducitur. Sic D. Paul. ini vio Epist.ad Tit. Paulus fervus Dei . Volusis. item Jesu Christi secundum fidem Eiactormis, Der, O
162쪽
rao adrimi minis tandem illa dicitur,quae qua risor constat ex membris,. Et hic Numerus vide-inax esse medius, licet plura, quam quatuor,Depε jaria Periodos recipiat. Exempli oco sit e Si quae ridi corpore, ac fluxis Tertae divitiis cura impendit eadem pro Anima,solidisque Coeli Thetia xiis adhiberetur; non ita acresceret in Pauperta Ee spiri infrutex. opulentia miserε pinguescit ea
Quadrimembris,sed quadrata periodus, maxime decet Exordium,gravestralias orationis partes: Caditerrae Periodorum species , incalescente
--λRhν thraua quidam mediudiab aliis, ita dissi,
amulatus,& latens, ut tameαfenviatur p. A ii Humani sermonis. modulationem v cynt . De hoc Humero multasam Rhetores, docentes,qui pedes in membrorum initiis, quinam in Periodo. xunila lauruin, qutvὸ in medio locari debeant, uti
Nimierosa fiat oratio ; Quos quidem non con . temnendos ostendit D. A ugust eum altivo in meo , Eloquio, quantum modesse fieri arbitror, non prateris mitto istos numeros elausiaarum. Verum non mul-rum in hac re laborandum ut in . dimetiendiὴ:ryllabis tempus . omne, teratur 3 nec immo dic EBudiosum Numerorum esse decet Ecclesi istasne ne, ut idem λ ugust,ait, vivinis, gravibusquesu-rentus Eacm adirur is reus, pondus. detrahatur P. Satis est autem, si moderate. huic rei iT teratus . . iri,curetque praeeipuri ut Periodus a versu spraefertim Heroico, Penta metro, aut Asclepiadeo γ, vel Hemistiehio non incipiat, nec in versum, . anat partem eius desinat . Similiter ut nec in. idem r i
163쪽
Idem saepius dueat,elaudatque sententiam nihil enim in hac arte vitiosius: & praeterea ut neque Nonosyllaba saepius , neque Productiora ver sententiam terminent. Caetera pendebunt ex Auistium judicio. quae longo usu, & observaticina , .ptimae in hac re fient Magistrae.
De Dignitate tertia Parte Elocutionis.
D Ignitas Elocutionis consurgit ex Tropti. F ἔ-guris, Sc Apte dicendo, de quibus suulis o dinatim aSemus.
Quid,& Quo tu plex sit Tropus. ARTICULUS I.
'I' Ropus, Graeca vox,Latinὸ Conversio,sed Trasislatio , Ut Verbi, vel Sermonis a propria Agni Utione in atram cum urnure mutario, ita Fabius. IaPrimarii, S principes Tropi sunt xj quatuorz
METAPHORA , qua nec frequentior alius
Tropus,nec florem tor, est,quando Nomen, aut Hembum,ρropter similitudinem, transfertur ex eo loco, rufiuo proprium est, in eum,m quo aut proprium deest , aut traullatum proprio melius et ab Fab.lιώ. 8.cap. 6.
164쪽
Quatuor modis fit Metaphora. I. Transferendo ab Animato ad Animatum, ut en illud Psalmi a. Luare fremκerunt stenter
II. Ab Inanimato ad Inanimatum, ut Zaehis 2 I. I. LAperi, Libane, portar tuas, & Psalm. 8. auiperambulane semitas Maris. III. Ab Animato ad Inan malum, ut Psalmis s . Fluminapia dent manu, simul montes exulta. bunt. Et Luc. I 4O. Si hi secuerint, lapιdes clama
IV. Ab Inanimato ad Animatum , vh seruis pulosus homo, Sc illud Ezechiel. 3ς 2G. Auferam in vobis eor lapideum. Triplici de causa adhibentur Metaphorae risOb necessitatem, cum scilicet ploprium deest,au Ttranslatum est signifieantius . 2. Propter orationis ornamentum,& elegantiam Icomptius enim. M venustius dicas florem aetatis , quam aetatis integritatem. s. ob Delectationem 3 magis enim
delectamur alienis, quam propriis ι tum quia sidmilii udinibus mirifice capiuntur animi ι Translatio autem simi Iitudinem rei ad unum verbum eontrahit . 4. Tandem quia cr) Metaphora 'M
In Metaphoris eaWendum, ne dueantur a redissimili, vel similitudo sit Ionge perita meque ad rerum humilium Irin strationem sumatur trama latio a rebus nimis magnis, vel ἡ contra Demum neque sordidae sint Metaphorae,nee nimium frequent; . di Metaphora ad delectandum, ornandum , rem . que penὸ ob oeulos ponendam, valet,u e paulo an iste dictum est,neenon ad eommovendos Animos, METONYMIA, quam Se HypalIagen voeanto
165쪽
est Tropus, quo sumitur, . Vel Causa pro Effectu, ut Lucae I s. 29. Viabent Moysen,9 Prophetat, pro scriptis Mosaycis, dc Orospheticis. Et Osex 4.f. de Sacerdotibus: Peccata Populi mei comedent. hoc est Hostias pro peccatis
Oblatas. Huc etiam r. fertur, cum accipitur Inven-tyr pro re inventa.
Vel Effectus pro Causa, ut pallida mors, qui reddit pallidum mortuum. Reg. r. I Siccine δε-
paras amara mora Et Genes. 1 f. 23 Duasunt cie res in utero tuo h. e. Gentium Authores. i Uel Continens pro Contento,& e contra. Ita Ias o. I Surge, alluminare Jerusalem, quia veniι lu . meustuum. Adalth Evang. cas Q. I 3. coniicite eum in tenebras exteriore
i Vel Possessor pro re possessa, uir Divites ab A dulatoribus devorantur, hoe esti Divitum divitis ab Assentatoribus consumuntur. , vel SNnum pro re signata, ut Toga Pro Pace, Fascea pro Consulatu. . Vel Rea signata pro signo ; prima Corinth. I I. o. Id o debet mulier habere poteBatem supra Caput. Id est velamen is signum potestatis, quam Vir in Mulierem habet
Tropus hic ad copiam potius, quam nec essit qtis, aut eviden ta causa inventus est.. SYNEC DOCHE est, cum aut sumitur pars pro toto, ut Capitolium pro Roma. Genes. ηε. 27, omne3 anima domus Iacob, qua ingress sunt in E. I t-δ-νe septuagιnta Animas ibi pro integris hominibus posuit. Aut totum usurpatur pro parte, ue Annua frigidus pro hyeme . Lucae cap. I 6, 23. dicitur quod Dives apud in seros vidis O brais ham a longe, O Laxarum in sinu elui . ubi Dives. Δbraham , δέ Laxa russu ruuntur pro animabus
aque etiam pertinet, eum species aeeipitur pro
166쪽
senere, ut si loca omnia amoena Tempe voce nisturi vel Genus pro specie usurpatur, ut est illud Iacob Genes. 37. 3 3. Fera prorana comedit eum, de uia devoravit Joseph. Item cum singularis Numerus pro Plurali, Me contra, vel certus pro incerto numero ponitur. 1. David Psal. insit in eos coenomyiam, O comisiast eos 1 Ranais, ct in f ρerdidit eos; Ubi Rana pro multitudine Ranarum positum est . 2 Ionae et .sa Descendit in ιnteriora Raυis; Ubi Text. Hebraeus e Descendιt in latera Navis, hoc est, secundum vers. Pagnini, Sc Uathbli ad imum ἡ lateribuq Navis. 3. Matth. I 8. 22. in dico t/bi quesepties ; sed usque septuagies septιes id est innumerabiliter , ueexponit Cornel. 8c innumerabilibus vicibus M. sensam Fratri, qui peccat, si poeniteat, dimitte. Similiter cum sumitur Mqteria pro re consa ta ex illa, ut Ferrum pro gladio, Argentum, Sc Αα-rum pro argentea, & aurea pecunia. Denique cum ex Consequentibus Antecedentia intelliguntur, vel e contra. Gen. s. as In sudo in re vultus tui vesceris Due tua ; hoa est in labore cqui sudorem anie cedit, dc e fficit.ι ι
Synecdoche ad locupletandum sermonem
pertinet. ' : L. IRONl A est, qua significatur per irrisionem
contrarium illius, quod verbis exprimitur . Sio Iu Me nati si I) vesariani, ac ridiculam AEgyptiorum supe rstitione na deridet, qui non modo bestias, ut ἀpote Crocodillos, ibes, &c Verum & plaras ipsasν uti porru in , accep s, instar Ueorum habebant Di vinoque Cultu prosequebantur . O Sanctar Venter,quibus has nasc/Muur in Hortis
167쪽
. Habes etiam Exemplum eTCenec. 3. 22. Ecet Adam quas κnus ex nobis factus eri,sciens bonum, malum Et 3.Reg. 18.27 Isindoboestir Elias, die emaciamate voce maiore,Meus enim est,ct forsitan loqua- p r ut in diversorio est,aut in trinere, aut certe δε Mit,- excitetur. . Ironia,ut monet Fabius I; AAutpronuneiatio..e intelligitur,autpersona,aut rei naturainam se qua earum verbis dissenti apparet, diversam esse orationi
His quatuor primariis Tropis adduntur plares alii,quos partim ut Species eorum, partim ut affectiones nonnulli sxst ex Rhetoribus agnoscunt.Sunt autem ANTONOM A SI A, ONOMATO POEIA, CATACH RESIS,HYPERBOLE, ALLEGORI A. aliique non pauci,quos, utpote ad in is situ tum nostrum Parum facientes , libenter omisimus. ANTONOMASIA , latine Pronominatio, ea Fabio dicitur,quae aliquid pro Nomine ponit Fit autem primo , cum nomen Commune accipitur pro Proprio, ut Urbs pro Roma, Apostolus, aut Doctor Gentium pro D. Paulo,sapiens pro Salomone, salvasor pro Christo, die. Secundό eum nomen Proprium pro Communi usurpatur, ut laesus pro divite, Achilles pro sorti, Nero pro aerudeli,&c. Utimur Antonomasia vel ob necessitatem ex Verbi penuria, vel adornatum; splendidius enim nominabis Caput V. C. Arcem Corporis Huma uti vel ad dissimulationem,cum dedita opera sermonem volumus obscurum reddere; via ad indignationem, cum scilicet exosum alicuius nomen proferte dedignamur, ideoque ad Antonomasiam recurrimus. . ONO-
168쪽
ONOMAΤΟPOEIA. est fictio nominis , se Bombus ad significandum strepitum Apum .Pauli. Gal. 2. I 4.ctuomodo Eogis yentra Iudaicare CATACHRE SIS . latinE Abusio, est, qua που
gibus abusimur, easque tribuimus rebus,a quibus I ngὸ distanti idque vel necessitatis causa, ut cum Parricida vocatur, qui Cognatum, aut Propinquum interemit, uel cirris Irecessitatem, ut cum dicitur sperare pro timere. ιHYPERBOLE , latine Exuperatio, vel Super la- aio a est, quae augendar, vel minuendae rei gratiis,
aliquid dieit, quod fieri nullo modo possit. Ex Od.ca P. 3. Vers. 8. II. Educam vos ad Terraim fluentem ac, ct mel. id est admodum foecundam. Genes. i . 1 f. Faciamque semen tuum sient pulverem Terra. Psalm. tos. 26. scendunt usque ad Caelos , Θ δε- feen ne usque ad Osbastia. Levit. 16.36. Torrebis eos Ionitur folia volantis.
Usus Hyperboles Amplificationibus, & Ex te m uationibus deseruit; d tam in auge do, quam inminuendo servanda e si mensura quaedam; quam vis enim omnis Hyperbole est ultra' fidem , noutamen esse debet ultra modum , haec Cyprianus . si ALLEGORI quam Fabius Inversionem , Ali Diversi loquium interpretantur , est continuata quaedam Metaphora, qua aliud verbis , & aliua sensu ostenditur ut eum Primitivae Ecclesiae persecutionem similitudine navis, tempestam laborantis, exprimimus. Allegoria: usu, frequens est in Sacris literia. Gal. 4. 14. Per Filium Sarae , εc Filium Agar di, testamen ea figurantur.Joan 6. 33 ridete Regrones, quia albaontiam ad Messem id est Gentiles apti iunt ad credendum , Se Psalm. 37. Vineam de M a AEgy-
169쪽
AEgypto transtulisti, eiecissi Gentes, deplan rani eam, id est Israel. . . rin Allegoria servandum est illud Fabri, ut quo genere tuanslati Onrs e ceperimus, eodem de desinamus t turpe enim foret a tempestate initium fumere,incendio,aut ruina finire. Cavendum pariter, ne obscurior sit Allegoria, sta enim abierit in AEnigma; sed nec frequentior, longior, Zc intempestiva. Ad Allegoriam reseruntur Apologi , AEnignis-ra,Proverbia , Parabolae, & id genus alia, quae ali ud aperte dicunt, Zc aliud innuunt. Tropus hic ad delectationem valet is
Quid sit Figura,& Quo tu plex. ARTICULUS II.
Uc usque de Tropis; nunc ad Figuras, quae Gradi
cae Schemata nuncupantur, traia redim ur. ἱst autem Figura si in Conformatio quadam Ora pionis νemota a communi, ct primum se osserente ra-3ιone die u. Figura est, qua recta, de vulgaris loquendi forma in aliam politiorem & elegantiorem mutatur. Sit Exemplum I. Corinth. I s. Suisit - matur, ct ego non in mor P Luas scandiaticatu O ego non uror Z Figurate hic Apostolus per Interrogationem locutus e st quanto elegantius, MQrnatius, ae si per simplicem , & vulgarem seruionem dixisset: Si quis infirmatur, & ego in fi mori siquis scanda Iietatur, ego uror. Inter Tropos & Figuras hoc laterest, quod F με gura cr) Fabiu/ lib.f. cap. I. .
170쪽
P. I. SE T. 3. S. I. TUN . r. 23 γgura tam propriis, quam impropriis fit verbis a
Tropus vero sine propriae significationis mutatione esse non potest. Figurarum duo sunt Genera r Aliae dicuntur Figurae Uerborum, Aliae sententiarum. Figurae Uerborum sunt, quae Venusta,& oonincinna verborum collocatione constant, qua su b Iata,mutatur,vel tollitur Figura: Figurae Sententiarum non in verbis, sed in re bus ipsis sunt positarrideoque etsi mutentur verba, quia tamen res eadem manet, manet etiam, non dissislvitur Figura. Illustremus rem Exem-PIO. D. Paul x Corinth. xx. sie ait: Hebrai Mitte vo.Israelita funt; ct ego. Semen Obrahaestant vocte. in hae locutione duplicem habes figuram, alteram Verborum, quae dicitur Conversio,. consistens in repetitione illius vocis. Ego; AIte Tam sententiarum , quae Voca r Interrogatio . Fac verba immutes hoc modo: Numquid ego n&sum Hebraeus, Israelita, & semen Abrahae, sicue illi per hanc commutationem verborum Conversio jam periit ι sed Interrogatio non amit
F Igurae Verborum tribus essiciuntur m d II. T. Per Additionem, x. per Detractionem, . P ex similitudinem .