장음표시 사용
191쪽
, 13 ECCLESIAST RHST. 3. . Greg. de Magdalena: Suid igitur miramur fratres,
Mariam vementcm , an Dominum sincipiensem Ou Dipientem dicam,an trahentem Apta satis ad rem amplificandam, sc attentio. nem Auditoris parandam ; estque Exordiis periis
ADMONlΤΙΟ fit, quoties placide quempiam, aut benevolὸ admonemus ossicii. Isai. I aeuarite rudicium, subvenite oppresso, iudicate pupillo, defendite viduam.
DEPRECATIO, quae&OBSECRATIO,& OBTESTATIO dicitur, est, qua opem alicuius imploramus. Ephes. 4. Ipse autem ego Paulus obsecro mos per manDetudinem Christi,cte. Et David in Psal. Exurge, quare obdormis, Domine EAurge, O ne repelias in finem . OPTATIO est vehementis alicuius desidet ilsgnificatio, qua quod nobis , aut aliis prosit, optamus.Iob.r4. Ruis mihi hoc tribuat, ut in Inferis no protegas me, ct abscondas me , donee perIranseat furor tuus' Deutor. 3 2. 29. utina verent , O in telligerent,ac noυά a providerent. EXECRATlo est, qua malum alicui impreia eam uritalis est illa D. Pauli. Percutiat te Deus a-xies dealbate. David in Psal . Fiat mensa eorum e sam ipsis in laqueum. Iob quoque diem nativitaris suae execratur his Verbis:Pereat nox, in quana iaetus sum, O dies ver tur in tenebras . COMMINATIO terrorem incut It metu fututi malis sed malum ipsum per Hypotypo sim praedicat, seu nuda, & simplici declaratione praeis nunciat. Amos s. Vae, ut opulenti estis in Sion, Oeonia fiditis in monte Samaria: timates , Capita popuIoru, digredientes pompatice domum Israel. Et Matth. 23. x3. Va vobis,Scriba, ct Phari impoerita, qua clam ditis Regnum caelorum ante homines.
.. CONQULSTIO est, qua quis vicem suam do in
192쪽
Heu mihi, quia ine elatus meus prolouatus est, habἐ-ravi cum habitantibus Cedar, multum incola fuit Minnima mea. Abacuc I . quequo, vomine, elamabo, o non exaudies P Hoeiferabor ad te, vim patiens , O non
Vel di etiam minus rectum reprehendit, & castigat. D. Paul. ad Corinth. 4. 7. 2uid habes, quod nouaccepisti'Et si aerepim, quid gloriaris, quasi non acceperis 3 idem Corinth. r. Mudet aliquis vestrism ha bens negotium adversus alterum, iudicari apud iniagnos in non apud Sanctos rLICENTIA , vel ut rectius a III , LIBERTAS,
Graece PARRHESI A, illa est, qua orator ea, quae gravia, vel periculosa dicta videbantur, praefidenti animo,& magna libertate pronunciat,vel com monendi, ve I obiurgandi causa ; Sic D. Paul. 1 tribunal Caesaris Ho, ibi me judicari oportet, ct Caesarem appello .
Ferὸ pericu Ium est in hac Figura, ne offenda. tur Auditori idcirco praemuniri eam juvat, ae mi ligare aliquo remedio, quod multiplex est solet. Vel enim veniam licentiae petimus, ut: Igno. se ite, Auditores, si asperὸ non nihil, dc acerbε loqui videor: Dei res agitur, &e. Vel dicimus, invitos id nos facere , uti Nollem hoe dicere; neque enim ultro ad id e nune iandum animus sese meus accommodat; sed dicendum est tamen. Vel Am - .rem nostrum prius testamur, sed dolorem ob de lictorum frequentiam , de gravitatem; uti Scio molestum vobis,& onerosum fore, quod dicam sed ossiciosi Medici est male sarctum vulnus se ro patefacere, ut fanet. Item: Indignemini quantumcumque libet, o peccatorest dolor, quo affi-
193쪽
eior ex effraenar vestra peccandi libidine,peccatorumque non toleranda suavita Le,silere me non patitur, fari cogito
EMPHASi S est, quae altiorem praeber intel- Iectum, quam quem verba per se ipsa declarandi. Duplex est: Altera, quae plus significat, quam diei r: Altera, quae id etiam, quod non dicit, signifi-c t. Prior est in illo D. Petri: Tu mihi iavas pedes f Ibi illa Verba,Tu, Mihi, Emphalim habent, quasi diceret:Tu,qui Magister, Creator,& DOmimus,mi- ij vilissimo homuncioni,ω peccatori miserrimops des lavast Posteri est, si de Go Iiath Davidica funda percusso, atque in Terram prostrato dicas: Jacuatque immensam per humum quo prodigiosa eius corpGris moles sigqificatur. Non desunt, qui Emphasim a Figurarum coetu
iae pars aliquypraeciditur, ita tamen , ux i Mellitatur. Vel: Reticentia est, cuna abrupt0 serniqne quod retice mus , Auditorum animis qestimandum, aut suspicandum relinquimus. Affectum qu ndoque ostendit haec Figura, ut in illo PDIm. 6. Anima mea turbata est talde; sed ru,tomine, usquequo Reticetur hic: Auxiliun
kiffers,vel aliud quid simile. Aliquando nullum in drcat affectum; ut si di .
xas: Utinam liceret hodie foedam , atque hortificam Daemonis formam Peccatorum aspectui obiicere: ut eo lum quisque agnoscerer, quali δε- se Domino misere per peccatum mancipaveriti Cerneret quidem monstrum horrendum, ingens
cui nec simile peperii Libya, nec Fabplφ sq:mniar ut ae quale. Caput informe, minax, proceris, 'ac tortu Osis cornibus at matum , sibilantium vi
194쪽
c P. I. SE T. 3. - T. R. 16 Iperarum capillirio obtectum facies tenebricosa, nocte ipsa jam tetrior, torvis, ac trucibus oculis, sanguine consper fis, hinc inde scintillantibus rore distorto , atque immodice aperto , tetrum ignem, ac pestiferam mephitim ab imo exhalante. Parco pluribus; jam enim video vos tremefactos ad haec prima lineam ςnta monstruosae imis
manitatis. Quid si reliqua longe horribiliora recenserem Quid si non picta rei imago , sed rea
ipsa vestris oculis obversaretur Haec de Tropis,Zc Figuris, quantum ex gravibus,& selectis Authoribus colligere potui. Caeterum in hac Materia tanta est Author u contro introversia, iam multiplex omni usent Elia; ut si de Troporum,dc Sehematum numero, nominibus .
α natura Scriptores consulas; nullus ab alio non d iscrepet, omnes ad invicem dissentiant. Idque, ut bene docet Cyprianus ti quia, quae de Tropis, & Figurarum ornamentis praecipi podunt, valde minuta sunt,& exilia: idcirco de eis disputatio non solum dubia,Ac incertassed controverissa etiam , plenaque dissentionis semper fuerit. Neminem igitur reprehendi oportet: Ei ut tuto quis in hac re incedere dicatur, satis est, si gravis alicujus scriptoris vel authoritati, vel rationi. bus incumbat. In adhibendis autem tam Troporum , quam Figurarum luminibus habendum est prae oculis
illud Quintiliani, nempὸ quod si Sicut ornan3Figura opportunὸ posta aιὰ inepti ima sunt,cum ιπνα modici petuntur.
195쪽
n D Eloeutionis dignitatem pertinuit Troporum in Figurarum ornatus 3 Ad eamdem etiaspectat Apte,atque appositd dicere,de quo superest, ut in praesenti agamus. Apte dicere, idem est,ac orationis faciem, seis dicendi formam, vel Characterem , vel Stylum , Personae, tum dicenti, tum audienti, nec non rebus ipsis, de quibus dicitur, praeterea loco , tempori, caeterisque circumstantiis accommodare , quoaelatε expressit Cicero, cum ait uelan omni Causa, m*ue uditori, neque Persona, nec Temporι congruit mrium orationιs genus . Hoc est autem praecipuum illud Prudentice opus, quod in oratore desidera iatur;& hac praesertim de causa, Rhetoricam dicendi Prudentiam appellavidi Fabius . Ut autem a Persona dicente incipiam , etsi ac Oratores omnes in universum pertineat, ut IJ modestiam, Humanitatem, Charitatem, commuris salutis studium , dc ardens verae Pietatis desiderium in dicen clo prae se ferant; Jactantiam, In genti ostentationem, atque omnem ambitioni vsuspicionem fugiantinihilque dicant, quo Auditores offendi iure possint, hoe est sh nihil inso-4enteria ut arroganter, nihil inverecunde, Rut petulantem, nihil contumeliose , aut sordide ; nitii scurriliter,aut abiecte; nihil tandem licenter, aut indecenter,& vitiose dicant ; Non omnes tamen unus, idemque orationis Character decet. Senex gravitatem servet in dicendo , in redarguendo li-
196쪽
herior sit. Iuvent, vivaciori, ac iucundiori stylo
uti licuerit; cautum vero in obiurgandis vitiis, praesertim quae contra castitatem sunt, esse oportet. Rarb ad Mulieres fermonem vertat; quod ubi quandoque contigerit, gravitate alloquium none areat. Episcopus, vel superior Praelatus, graviorem in concionando sermonis habitum induat s& Charitatem, paternamque curam, S providentiam in suis verbis declarare satagat 3 Quod a D. Chrysostomo in Exordiis suarum Concionum factitatum legitur. Sic & Regulatis orator, liberius in vitium tonet ι nec solum peccati fugam suadeat, sed ad perfectionis studium Auditores ex
citet, atque hortetur . Par ratio de aliis oratoriabus, quibus, pro varia singulorum conditione, de circumstantiis, varie formandus est sermo , ut aptε dicendi ratio servetur. Pro diversu a te quoque Audientium varie sermo tractandus. Rudes, & agrestes homines erudiri expectant; ideo simplici, & demisso stylo cum
his loquendum. Exempla, Parabolae, Similitudines,& alia, quae rem penὸ sensi s subiiciunt,adhibeantur; Nec verba, etiam tritiora, modo non sordida, quandoque despicia must. Ex Figuris el mus eas,quae ad docendum, delectandum , dc aliquando ad terrendum Valent. :- Longὸ aliter eum Eruditis, Nobilibus,&Prinacipibus Viris, quorum delicatae aures sublimem, elaboratam, ti leporibus conspersam orationem postulant. Praeter haec ,alia dicendi mei hodo eum Sacris, piis, Divinarumque rerum studio, & contemplaritioni addictis hominibus,quos duriores, dca spe .riores obiurgationes non decent i gravant enim, nisi contaminent Alia cilm Profanis , Divinae que Legis contemptoribus , & in omnia scelerastis Dei me u ruentibus. quos fortiter arguere, Oe
197쪽
usque in erepare licet, uti convenerit. Demum ita debet prudens orator Oermonem suum Auia
ditoribus accommodare I ut eorum conditioni,
captui, di necessitati per omnia consulat. Nam de Rebus,primo quidem videndum est,ad quod Genus Causarum pertineat res ipsa, de qua Ioquimur, ut debitum ei characterem assigamus. Tria sunt Causarum Genera, in quibus versatur Eeclesiastes. Primum est Didascalicum , se doctrinale, quod in docendis Auditoribus, eo umque ignorantiae tenebris dilucida doctrinaea raditione illustrandis occupatur . Secundum est Demonstrativum, quod in Laude. aut Vituperatione versatur. Tertium est Deliberativum, quod Σuasionem continet, vel Dissuasionem. Triplex etiam est character , seu stylus , se a Idea, seu Forma, aut Gonus loquendi: duBLIMIS
su BLIMIs, quem Gravem, Magnificum, AIti Io- uum, Grandem,& Summum vocant, ille est, qui constat si ex Verborum, di Sententiarum magna, de ornata constructione. Singularem Verbo inllum delectum Chaiacter hie postulat i vult enim verba ampla, & magnifiea, & in rebus atrocibus auditu ipso aspera,& veluti confragosa. Longio-xes periodos , & flexuosam orationis sormam, quae multa caesa, c membra includit, desiderat. Magis autem rerum ponderibus , & seu suam anfectibus attendit, quam verborum ornamentis,
quae, prout Occurrunt, rapit potius , quam exqui Tat. Graves amat Sententias, utpote de Deo, & rebus Divinis, de rebus Civilibus, aut Naturalious. Eententiarum lumina non excipit, nisi graviora, Ec vehementiora, cuiusmodi sunt Hyperboles,
198쪽
ani Ita. Amplificationibus magnificis orationem.
attollere , arque omne genus affectuum, pro re inatura, quam tractat, excutere, dc concitare nititia x. Interdum tonat, dc fulminat ι nec tan tum infensus irrepit, sed irruit ; & instar rapidi torre iis ut Farnabit similitudine , x verbis utar hibernis vivibus, aut montano fumine aucti, pontemque aggeremque indignati, sternit agros, de voluit, vis m,ubi non invenit, sibi pandi; se cum Auditorem, vel contra nitentem, fert, c. .gitque ire, quo rapit . Huius Grandis Charaeteris 6 en pia sint: H ierem. a. Ogupescite Catifuper hoc.
Communi ferm*ne , qui tamen Purus , Perspicuus, Evidens,& Probabilis esse debet. Anum rorum vinculis liberior est Litriosam conglutia nandi verba diligentiam non amat i dc omne in insignem Orn ει uiri stylo Cr/ndi relinquit non amen inculta, ut sicca, non e nervis, aut arida esse debet. Acutas, & Crebras sententias deside-
199쪽
Tat: Tropis utitur,& figuris, at verecunditis, Sc par. cius. Translationibus autem frequenteriminus tamen, quam Genus dicendi Magnificum . Huius formae exemplum dat D Paul. IJ Ticite mihi, qui sub lege vultis esse, legem non legistis Scriptum e B enim quoniam braham duos Filios habuit, unum de Antista, ct unum de Liberat Sed qui de μου cilla, secundum carnem natus es: sui autem de Libera, per repromi Fonem: quae sunt per Ollegoriam dicta. Sic Se in Epistola I ad Timotheum. S. I. Seviorem ne increpaveris, sed obsecra ut patrem I Jω-venes, utfratres; LAnus, ut matrer i Juvenculas, ut Brores in omni eaΗitate,cte.
MEDIOCRE, sive temperatum dicendi Genus, est medium inter Magnificum, & Humile, atque ita in confinio utriusque constitutum ; ut nec a cumine posterioris, nec fulmine utatur superio is risised submissius aliquanto sit Grandi, tiberius, de robustius infimo. Huic omnia dicendi ornamen . a conveniunt, praesertim quae ad delectandum alent; Est enim in hoc Genere nervorum vel minimum, suavitatis vel plurimum . Figuris fio Teat, Translationibus utatur crebrids, sed mode- sis. Amat mediocres sententias, Digressiones amoenas. Dispositio sit facilis,& plana: Uerba sua. viter,& numerose fluant. Exemplum huius idear habetur ex D. Paul. χὶ Obsecro itaque vos, Fratres
per Misericordiam Dei , Mi exhibearis corpora vestrahosiam viventem. aee tabιle obsequium vestrum .
Oe. Temperatὸ etiam loquitur D. Ambros. dum professis Virginibus proponit Matrem Domini, tamquam sub exempli forma , qtiod moribus
imitentur: rirgo erat, non solum eorpore,βd etiam mente , qua nullo doli ambitu onereum adulteraret
200쪽
assectum. Corde humilis, verbis gravis, animi prudens; loquendi parcior,legendi studiosior, non in incerto divitιarum, sed in prece paveris spem reponens: rnten. ta operi, Derecunda sermonιι s , arbitrum mentis D . ita non hominem, sed Deum quaerere, Od. Pro diversis igitur Causarum Ceneribus, va αtiandus est Character, nam sicuti non omne Perissonarum Genus, unus, idemque ornatus decetι
sed alius Principi , alius Privato, alius Militi convenit; ita Sc diversa materia di versos habitus, diversos exigit Characteras. Humilis dicendi forma Genus Didascali eum
Mediocris, & temperata Ceneri Exornativo, necnon & Didascalico , praesertim coram Erudiistis, con Uenit.
Sublimis , dc Gravis in Deliberativo adhibetur.
Ned solum in diversis materiis, ad diversa Cauia sanum Genera pertinentibus, diverso utimur sermonis vultu ; sed etiam in eadem oratione, pro diversitate rerum , quae occurrunt, varianda est Selmonis Idea . Res Magnae stylum appetunt Grandiorem. Modicae Mediocri exponendae sunt Charactere . Parvae Humilem dicendi sormam desiderant, Ut enim ait Cic. Is eloquens eri r , qui poterit parva submised, modica temperat ἡ, magna granditer dicere. At pro diverso quoque oratoris munere varianda est eiusdem orationis facies; ut scilicet elim docet, submisse ι cum delectat, temperate, cum flectit, granditer dicat. Singulae etiam Orationis partes diversam exigit ni sermonis Figuram. Prooemium sit temperatum: Propositio,& Divisio simplices,&perspicuae rhlatratio , prout rerum, quae narrando exponunis tur, natu Ia expostulae: Confirma: io subtilis: Epi.