Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

101쪽

nunc debere dici de neutro corpore tertiae 1significationis hoc est quod Mossini salubre ac morbosum est pro temporum ac aetatum varietate: ut ante deesaratum est.

Quot modi igitur salubre morboae fumj neutru dicatur, et mile linuis quodque sit, abunde explicatum est: designis autem deinceps dicemus.

Ostensum est supra,sa lubre,morbosum, Mneutrum,trifariam dici mempe ut corpus, ut causa, ut lignum. Rursus horum quodq;, simpliciter, hin praesentia. Et impliciter, semper, xvi plurimum Neutrum quoque tum corpuS, tum causa, tum signum, trifariam,nempe aut utriusque, aut neutrius contrariorum participatione, aut aliquando huius,aliquando illius. Et quod utriusque est particeps,id vel ex aequo utriusq; vel alte rius magis est particeps Certu est igitur insanitatis latitudine contineri corpus salubre&morbosum& neutrum tam impliciter F quam in presentia: ut fusius postea dicemus. Igitur designis nunc dicendum est.

Sunt ausim ex his salubria quide, uepraesentem indicant saremtem futuram

praenuntiant, et praeteritam ad mota

riam restruato orbosa uero quae mora

102쪽

bum praesentem signi antipraeterhere

m memoriam reuocanti' futuru pro dicunt, eundem autem modu neutra, vita neutram clyrctione ostedunt, praemnuntiarit, et cmorietura lint. Atque

haec aut nihil omnino de as ctionibus indicant: aut non magi satorem quoi morbosam aut in aliqua res lubrem nalia morbosum raut aliquando salubre, aliquamla uer morbosum, iata iuxta tria tempora, non aliter atque salubria et morbos dicuntur. Omnia ut haec Aonii quam a ueteribus medicis signa prognostica dicuntur: rames et praeis

sentia et praeterm signiscunt,

Diximus ante Galenum a corporibus, quod ipsa nobis priora objiciutur, incepisse. Nunc signa tractanda suscipit, quoniam per haec corporum qualitates affectionesq; Hcognoscutui hoc est sanitas,morbus, Mneuter affectus Proinde ipsis prancipiorum vice in hac coniecturali med actinae parie timur, tonte monstrauimus. Nobis enini lioc est sentiai manifestiora sunt, quam ex quibustias tur cauis, na viscisones ovoru signa

103쪽

ARS A' A. yy sinit nobis produnt, interdum quidem prae sentem, vi pulsus inaequalitas quae praesentem febre ex putred me significat. Interdum fuit ira, ut proba concoebo, quae futuras anitate praedet cit. Interdu praeterita, viri diataria febre luculenta macres, quae moerorem praecessisse testatur. Curigitur eius de causae

plures sunt et ectus sese deinceps co sequen- tes,primus no soli laminam causam, sed, uituros effectus potest signis dare. ut quia vi.

Dum robur primum morbi mateIla conco quit,deinde eam expellit, postea fari tatem restituit: pririnus elisee us,nempe concoctio,

praesentem sua causam ostendit scilicet viarium robur;& futuros alios effectus sese odidine cosequentes nempe futuram materiae expulsionem,quae in cras fieri solet: sani tatem,quae hanc expulsionem sequitur. Ad eundem modum ubi effectiis plures habet Fcausas orduae sese consequentes, ea omnes indicabit, ut faciei pallor ac tumor, 3c pata pebrarum graui motus. primit hiana rem,

B qui hanc mouendi diffictiliat m, tumorem et&pallorem intulit; signis Scat: deinde humori rem hunc nimias vigilias accessisse. Iraaque1rgna atra praesentem sanitatem morbus Mneutrum affectum significant, graeci Squo rixetuo rixa siue Pu Aobii se appellantur Alia eosdem affectus si ituros praediuntiant, re

104쪽

to e LAUDII GALENI 'voetvra tigre dictitur. Alia praeteritos in tantoria reducunt,vocaturq; M ut, si aest Sani

tatem hic intelligono solum et v v , id est quae in praesentia est,sed, nobis cogenita. Ad eundem odii, morbii, neutrii affectu, Ctu qui inpre: sentia est,tu nobi cogenitii,dicimuS. Signa igitur,quae qui de sanitate testatur salubria:quae aute morbii, morbosa, ius vero neutribalteistum neutra vocatur. Neutra autern alia quidem statum neutrita af-

stetionis participe significant, praelauntiant, reni emoriae produnt: cuiusmodi est qui fa- lubris horbosi omnino est medius Ahanihil prorsus de affectione indicant, praedi cunt,aut inmemoriam reuocant Alia non magis salubre quam morbosum statuet alia in aliquo salubrem in aliquo morbosum. Alia quandoque salubrem, quandoq; mor Dbosum: ut ex Galeni dictione constat.

Atque non parua ex indicantibus ac praenuntiatibia utilitas habetum. minor uero ex his quae inmemoriam praeteriatum as ctum redigunt.

Haec signor si generatam medico quam aegroto per necessaria omnia sunt: sed tamequae praesente asterit ostendunt, futurii praedicunt,magis:quae vero praeteritu in menaoria reducunt,minus. Nam quae praesentis

stat

105쪽

status natura,eiusq; causas explicat, effici ut ut qui vel sano vel aegro praeest medicus, sanitate tueatur, morbu profliget:si quia Edem ab his indicationes non solum tuedae

valetudinis,sedi depellendi morbi sumuntur quod ad fine consequendia maximen cessarium est. Neque enim sanitate praesente tueri quis poterit, nisi hanc eiusq; causas cognouerit. Sanitas enim alia optima est,

alia ab hac deflectit. Optima, teperatissima est, moderatissima: ideo seruari moderatissimis teperatissimisq; debet. Quae vero

ab hac deflectit,multiplex est,calida, frigi

da,humida,sicca, ex his mistae:quarii nulla diuisione recipit, nisi in ratione maioris minoris:ut supra fuse docuimus.Hae serum iEtur non teperatissimis,sed similibus. Quod si eas ad optimam reducere velis,contrario victus genere quod a mediocri teperatoq; tantum dat cedat,quantii har ab optima temperie deflectunt sti oportet: od omnino fieri non poterit ni Stemperamentis, quale quodque sit,cognitis. Ad eundem modum

ignorato morbo,eius causis, imo torum magnitudinibus medicus remedia rem instituere non poterit.Necessaria igitur ad sanitatem est,signorum quae praesente assi chim ostendunt, cognitio. No minus vero utilia sunt ac necessaria,ea quibus futurum

106쪽

affectionis lucessium praeuidemus orso-Gcixst appellat. Neq; enim sine his remedia, vi stum iratio rectetra scribi possiunt. Prae

terea medico ex his no exigua lauSaccedit. Quae vero praeterita comemorat, utilitate otioq; adserunt, sed minorem, ut diximuS,

quam quae praesente affectuosed ut, sifuturu praedicunt. Efficiu enim, ut medico maiorem fidem egrotus adhibeat, magirq; pareat:ouod magni ad curatione mometi est.

Gu igitur salubria corpora alia fimispliciter talias int,alia in praesentia, quae satia dicuturos impliciter salubrium diis lice Hye dij retia diximM: nepe et Hquae perpetuo eiusmodi sunt, et quae ut plurimim. Perpetuo salubria sunt quae

optimam habet costitutionem: ut plurim

m in uero quae no loge ab hac recedue.

Quod supra pusissime docuit, nunc velut epilogo quodam recenset mimirum corporis salubris disterentias, antequam Llius signa explicet, ut seruata illarum me moria, tacilior sit signortim intelisgeniatia De eiusmodi autem differentiis nunc verba retexere superuacuum esse puta

mus, quando plus satis de his paulo ante di Putatum est. Hor

107쪽

A Horum aute notae, ab his quae secundum sub statiae ratione insunt, sumendae

furit et ab his quae ex neces irate costa quutur, tu actionibu au symptomatis, quae et accidentia proprie uocaritur.

Salubrium corporum notae,ab his quae secundum substantiae rationern insunt,sumuntur,&actionibus, mi mStomatiS non omnibus, s ed quae necessario temperatura con sequuntur. Secundum substantiae rationem insunt qualitatum temperamenta, instiu-. Amentorum compositio,in quae ex his nascuntur qualitates.Caliditas enim intrigiditas, humiditas visiccitas, quae in corpore tactu percipi uiriur,natiuam primaru patatium temperationem ostendunt. Quales enim eiusmoda partes tactu sentiuntur, tales natura sunt. Nam Tui protinus tactu sent1tur calor,ei proporta one respondet qui exprima coltitutione inestiniit aduetiti ut sit. Ad eundem inodu reliquae qualitateS. Qualitatum teperamentum comitatur substatiae concrementure,ac habitudo corporiS. Concrementum quide, ut durities S mollities: Chabitudo vero, ut gracilitas Vcorpulentia, macies singuedo Durities enim, ut quae ait critate prodeat,cor diccuesse ostedit.

108쪽

Mollities, ta qua ab humiditate nata,humi 'du. Eaderatione gracilitas inmacies a siccitate origine habenteS,iiccum Corpuletiadi pinguedo ab humidata te corpuletia quidem a calida pinguedo vero a frigida lumidi esse ostedunt. Corporis aute costitutio suo me ire costat ex magnitudine Qgura,numero mittu partium: vi priu exposuimus. Ex horum aute costituisone proba quide, pulchritudo:jmproba vero, turpitu do uniuersi corporis eiusque infrumento DIum nascitur. Ad euntem modum ex ius aqualitatum mistione nascitur coloris tormae venustas: ex vitiosi, deformitas. Cum his comprehendi possunt quae corpora adnascuntur,ut capilli,barba. pili: ex quoru den si tale,raritate,colore,&figura, temperametor unotae petu tur,aliud enim densi capilli, aliud rari,aliud nigri, aliud albi, aliud asperi,aliud laeves,aliud recti inpassi, aliud crispi intorti os edunt: ut ex sequetibus manifestum fiet Corporis actiones sunt, quae ab animali,vitali, naturali facultate pro deunt. Ab animaliquidem sensus,motuS, ratio,sensus communis,proprius. Commu Enis,somnus vigiliae propriuS,visus,auditus, odoratus, gustum tactus. Sub actione

affectionem, id est passionem inteli igimus:

quae non minorem quam actio ad teperamen

109쪽

A R R, A. I sheta eorumq; diatheses indicadas vim obtinet. Nam facile vel egre externas iniurias tolerare,cuiusmodi sunt frigoris, caloris cibi,potus,inediaricv similis. quales sunt temperaturae ostedit:vt postea dicetur. Ad eundem modia procliuitas, ingenitaq; facultas agendi, ac patiendi Alii enim prεpte,alii a Floriose discunt. Quidam natura inuideliores, alii misericordes magis sunt. Ex motu quoque temperamentorum notae petuntur. Nam respiratio, thoracis temperaturam compositionem significat . quemadmodum progressio, crurum. Actiones quae a princtipe facultate prodeui,sunt, cogitatio, quam nonnulli imaginationem vocant,iUdicrum, memoria. Quae vero a vitali facultare proficiscuntur,sunt arteriarum xcordi pulsus, Manimi motus, cuiusmodi sunt iracundia, furor,excandescentia, audacia, timor,inuidentia,odium,misericordia, cuctatio, praecipitatio humanitas, morositas, animi do- lor,spes,amor,confidentia, laetitia, tristialia. Naturales actiones, poculetorum esculentorumque desideri timet sub quo genere

excrementa continentur, quae cum uniuersi corpori, tum maxime partum unde reiiciuntUr, temperationem os edunt:cuiusmodi sunt urinae,sputa alui sedimenta ,saliua,sudores,inenses,mucus quae quarum partium

110쪽

affectiones significent,postea docebitur. In

excrementis coli deratur tota substantia utvri na,sudor,alui sed mentit. Qualitas quarreiicitur, reiector si qualitas, locus unde,&per querelictu tur,tepa reiectionis: quae omnia ad natura cuiuSq; cognitionem non Hpasti conrerunt Symplomata autem, id est accidentia quae te inperameta sequutur, aut

qualitates seri sibus expositae, aut ire Homsunt id est affectiones quaeda secundum naturam, teperamenta colequentes Sensibus expositae sunt,visui quidem color, figura,&qualitas. Nam oculi deprehendimus faciei ruborem, linguae nigrorem,& corporis uni uersi flavum colorea ac reliquos non solui ncorporiS, ejuSq; partium, sed lorum quae corpori adnasctitur, ut capilloru barbae, alioru pilorum colores. Eorunde quoq; figuras, Vmagnitudines:cuiusmodi sunt capitis motra,ro tunc litas:capilli densitas .asperi ras,hsimilia. Olfactu vero excreme corum Aodores. gustu sapores: ut sputi dulcedinem,

acorem,&oris amarorem. Tactu vero pri

mas qualitates, caliditatem,stigrditate, humiditate,& siccitate: ex his natas duritie Vmollitiem, similia. quae prius in eorum genere cotineri diximus,quae substatialiter Insunt. Tactu quoq tentione talaxitatem deprehendamus. Haec igitur in genere sunt