Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

131쪽

AR PAR v A. IEZae spiritum vitae tutorem Telem vero genitalis lemmis procreati di faculcacem,persa salam maria. Quaedam aute parteSstitit quae neque aliarum gubernationa praesunt,nocaballis gubernantur et liabet enim nataua virtutes, quas neque ab alii mutuantur nec aliis

disperti ut, ut cartalago, Ossia, liga meta,membranae glandulae, pinguedis, caro amplex.Aliae vero ingenitas simul maduentitias vi

res obtinent,ut reliquae omne corporiSpartes,cuiusmodi lunt ventriculuS, reneS,lIm, uterus. Locus hic multos torsit,nec,ut vide Atur, iniuria: quando nulla in corpore pars est, quae naturali virtute praedita non sit. Nam xcerebrumi,&cor,& testOS,&caro tum simplex,tum compo urta,& reliquae corpor riparceSon nes,alimenti trahendI, coniat mendisoquendi,& superuacanei excernendi vim obtinent,quam aiecore manare constat. Hoc enim viscus, ut Calenus in si

bris de Hippocratis Platonis placitis do

cet,inaterrae qua cor S uniuersum alitur,

Wvirtutis principium est. Itaque omnis pars quae quidem nutriri debet, quatuor vir

ditur. Iecur viceversa a corde vitam accipit , .cerebrum, testes, maliae corporis partes vita praeditae.Itaque nulla et pars quae

132쪽

oua solum ingenita vim habeat, sed aliudeetia adscitat tirpe a principiis Sunt vero qui

Offa,eartilagine, ligamenta,carnem simpliacem,membranas,glalaulas,&pinguedinena, attrahendi continendicoquendi cibi, Mexpellendi excrementet,munus ex se inprimos naturae instituto habere,non autem a iecore sumere credant. Quod certe Galeno in loco modo citato aduersatur. Hanc controuersiam,si Galeni verba penitius inspiciamus, cile dirimemus. Si enim partium cor et poris officia ac facultates spectemus, nullam inueniemus quae sub aliqua rum quatuor

differentiarum no contineatur. Sub prima enim cerebrum,cor ecuraestes:quar, ut di-ΣimuS,principia sunt virtutu corpus nostrudispensantium, Subsecunda nerui, venae,arteriae xvala seminaraa. Subtertia ossa, cartilagogaro simplex,mebrana, glandulae,& pinguedo. Sub quarta reliquae corporis parates Carterum nerui cerebro seruiunt,anime

vim mepe sentiendio mouendi:arteriae cordi,vitam vitaleq; spiritum:iecori Uenae,naturale potentia: testibus vas a seminaria, procreandae geniturae facultate in corpus se DrenteS. Porro autem venae quae in ventriculum mintestina porriguntur, iecori succum suggerunt unde sanguis quo uniuersae corpori partes aluntur, conficitur Glandulta in

133쪽

autem,caro simplex,&aliae partes, quae sub xertia specie cotinetur, comunem quide cricarieris corporis partibus vim habet,nimiruattrahendi,cotinendi, coquedi alimenti, expelledi excrementi. Praeter hac aute alia sibi ingenita non aliude adscitam, nec alio transfusam obtinet:caro quide carni gene randae,os ossis,cartilago cartilaginis, die liqua eodem odo. Natura enim coparatum est,ut unaquaeq; corporis pars alimentsi sibitamiliaretrahat,& in sua sub statiam mutet.

Nulla aute alia carni simplici, adipi Maliis

partibus quas sub tertio genere cotineri diaximus,inest facultas. Reliquis autem omnibus,nepe comprehensis sub quarto genere, virtutes tam ingenitae quam aduentitiae insunt:plures etiam interdum Fieri enim po test, ut pars eadem a cerebro sentiendi vel mouendi, a corde vitalem,&aiecinore a Liricem vim accipiat. Potest, eadem inge nitas vires plures habere,sed tamen unicam praecipuam,& ad quam reliquae ordinentur, quemadmodum supra declarauimuS. Venia

Frericulus(verbi gratiabsentit, vivit, attrahit, continet,cocoquit,(atq; id quidem habet a virtutum principiis praeterea cibu in succuvertit,que chymum vocat,& in sua substantiam mutat,hanc facultatem ingenitam haubet,primoq; naturae instituto sibi coparata.

134쪽

rgo eZAvisit Argur Eadem est ratio in reliquis corporis parti Abus sub quarto genere comprehesis. Quod

si rursus contendas,earne acripem,ossa,caratilaginem,&relrquas id genus partes sum alique atq; utilitate membris praestarebaro enim aduersus firigus inaestum munimentuest:ossa motu firmant, Vr quae eode modo Trespodemus facultate omne functiones obire: utilitate vero nulla per actione edere sed actione iuuare. Ex partiuetam tepe rameto facultas, ex facultate actio nascitur, quae se nobis prodit vel statim, ac nullius alterius rei interuentu. vel alia re intermedia: ut an sequetibus docebitur secoris enim venarii a stio, per urinas ventriculi, per alui recremeta. musculor ii vero motus, Mneruoru sensus per se nobis ostediatur. Sed de his hactenus Pili aute Mungues nubia pubernatione habent eteo, rapinos signincant, de pilos In posteriore significatione constat GaI enim usurpasse. No enim a capillis o Hlum, sed&vna uersi corporis pilis teuperatamentorum signa sumuntur: ut in sequetibus docebitur. Prios igitur Mungues inter paratium differentias modo corri memorata noenum erat,no emin corporis substatia costi tuunt, quare neque principia sunt virtutum, neque principitis subseruiunt, neque ex se

angenitas vites obtinent, neque ab aliis vi

135쪽

rel mutuantur. Non enim sensum tum habent, neque vitam et neque attrahendi, continendi coquendi facultatem, neque has vires aliis suggerunt,sed solium generantur,hoc est coagmentantur,accocre- .

. scunt non in omnem dimensionem, queadmodum reliquae partes corporis,sed in longitudinem solum Generantur autem pili quidem ex fuliginosis, crasti ac terreni vaporibus,qui in eorporea calore suscitantur: qui dum exitum moliuntur, tota cutim per forant,viaim per quas egrediantur, ei scitit: quae in humidioribus ac mollioribus,ut GalenuS ait, non perseuerant, scilicet partibus quae prius abscesserant,rursus coalescetibus, Siccescete vero corpore ac duriore flecta cute eiusmodi meatus no amplius iungui tur,sed digerendo vapori remanent aperti, Itaque temporis proces Iu magis ae magi cutis foratur, assiduis perspirantium vaporum ictibus. Cum autem vapor per ca Iori magnitudinem furiginosiori crassior ei sciatur,m ipsis cuti s meatibus limer, ac stipatur ratiusque e profundo eae tenS, secumque humoris nonnihiha eiens, accedit, e que adiungitur , ac agglutinatum: rursus alius atque alius, qui priores foras expelliant: atque sic pilus hi, crastus aut ex alis Do materiae hunc generantis quantitate re

136쪽

viarum amplitudine: passus simplex, aut crispus,prout viae siccae aut humidae, recis aut obliquae,sunt:niger, ruber, flavus,aut albus, pro fuliginis adustione,& humoris quem secum e profundo adfert,colore Aduritur fuliginosus humor,& caloris vi, hiemporismatio quo in meatibus ipse moratur. Longiore enim tempore plus aduritur. Diutius aute in meatibus haeret ob virtutis impelle iis imbecillitatem, inhumoris viscositate, ac crassitiem, reipsius viae per qua exit, angustiam. Ad eundem modii ungues ex crassis terrenisq; neruoru recrementiS generantur: sed, ut de pilis diximus, generatio haec Dcoagmentatio quaeda est,non nutritio Materia enim qua aluntur,radici solum adiungitur,non autem in totu unguem transmitatitur,quemadmodu cera cerae adiuncta,tota aut longior aut latior aut profundior aut etiam maior redditur.

Signa autem cuiusque temperamenali deinceps dicenivi innitium a cerebro fumentes. Sunt autem ita notarem congenita quinque genera unium quia dem totius capitis constillitio, alterum autem sensius,tertium actuosar quaret

im principium, quiritim daturaeiam

func

137쪽

E functionum uirtus et uitium Prieter haec aute omnia,aliud est genus nimiru

immutatio,quae a foris incidentibus D

Distinctis corporis partibus,potissimum in differetias ex quibus teperametoria signa sumereturna cerebri(quod racultatis animalis est principium motis auspicatur, earum ci; genera constituit. ingenita quinque: nempe capitis diatheiar hoc est constitutione Ana suum, actionsi tum actuosarum, qUaL Iακτικαq vocat, Vt mox dicemus: si naturaliuvirtutem ac vitiis, una vero externum, ne

peimmutatione, ae a foris incideribus tit. Sub capitis diathesi continetur, magnitudo, figura,capilli,sibarba. Alia enim naggnu caput,alia paruu natura significat:aliam item longum,alia breue ac rotundu:vt insequentibus docebitur.Notae vero quq a capillis sumunturiunt crassities,figura, color,celeritas crescendi,calvescedi, canes cedi, Malia id genus,que fusius suo loco docebisitur. Capillus

crassus,deius,crispus,niger, celeriter nasces ac calvescens,aliud indicat,aliud subtilis, rechus,flauus,tarde nascens caluel cenS praru propereq; canesces,ut mox docebitnuS. Se- suum actio, vet prius ostedimus, duplex est. propria,&communiS. Propria, auditUS,Nis , odoratus, gustus,o tactus Communis,

138쪽

somnus& vigiliae de quibus suo loco et

cetur. Actuosas functiones Galenus P.

omnium a cerebro prodeuntium efficacis finiae sint simo ut vere dicam, Iae actionis nomen merentur Sensus ac principes actio nes potius affecstiones passionesq; dicendae sunt Actiones aute actuosae motus sunt arbitrarii quos musculi edui. Ab his igitur duabus actionisi differetiis cerebri natura depreheditur,no primario quide, sed secud lo Co primo enim partiua quibus manat neperamusculoria teperaturas ostedui: cudo vero cerebri Principes aute actione continet cogitatione ratiocinatione se et iudiciu me morias discedi prεptitudinem,& similia: ut prius diximus, mox dicemus. Naturale vero actiones sunt appetetia veneris,cibi, potus,& aliae id genus, de quibus supra abunde disputatu est. Sed no omnes hae cerebri notae sunt sed concoctio: quae per se manifesta non est,sed per excrementa quae excerebro reiiciuntur. haec enim cerebri temperamen Atum ostendunt: ut futius in sequentibus do tebitur. Sextum autem genus immutatio est, quae a foris incidentibus fit. Foris incia

dunt calor frigus, humor muccitaS,ambientis nos aeris. Praeterea cibuS,potUS, Vapor, odor , malia id genus quibus cerea brum

139쪽

Vniuersi quide capim constitutio 'em magnitudine, urare capisti furimitur.Paruu igitur,uitiatae cerebri cori titutionis propriu est indiciu Magnae uerbio ex neces itate proba arguit coae

stitutionem:uersim si propter facultatis

propris robur euenerit, quae materiam

proba multa i finxit bonurinum emit.

Sin propter sola materiae abudatia vaestu. Distingueda igitur haec sunt tu figura ulis quae ab ipso cerebro nasci tur. Figura quides cocinnusit:na perpetuo haec nota bona est. lis uero quae ab ipso cerebro ortu habet, si ualida ceruix est, et alijs Uibus optime compactum,ulli

uersum neruor rigenus ueget mro:

Primum ex ingenitis signis capitis costitutione nosceda esse modo dicebamus, sub qua magnitudine,figura,& capillos cotineri ostendimus:ex quibus temperamentorii notae sumuntur. Certae enim magnitudini to tum caput esse oportet, proportionemq; ac

140쪽

symmetriam cum reliquo corpore haber virtu enim quae ab eo prodit, par regendo corpori esse debet talioqui improbas imperfectasq; actiones edet. Si igitur caput quam deceat minus sit,neceniars, non eius solum, sedi ab eo ortarum partiti omnisi functiones imperfectarino tamenecessario depra Duatae erunt Nisi exiguussit(vt ponimus cerebri substantia necessario exigua erit,uentriculiq; eius angusti, proindeq; spiritus que

animalem vocant,paucus erit,nec obeundis

functionibus sui sciet, quare sensuS, motuS,&principis facultatis acti5es inualidae erutrdeprauatae autem non necessario, i quidem animus rerum imagines probe apprehedere

intelligereq; potest: sed diu in id incubere

non potest, nec rem arduam cocipere, tum

propter spirituum penuriam,tum substantiae cerebri imbecillitatem. In longis enim ac diuturnis cogitationibus plures inuamuntur spiritus,quam ventriculorum cerebri facultas suggerere possit Imbecilla enim facul Etas cito fatigatur Ad eundem modum oculus rem vehementer splendentem diu in tuerimo potest,nec aliam quanctiq; diu in tenteq; : .ut post dicemus. Eade est aliorum sentiendi instrumentorum ratio Functiones autem actuosae siue a facultate sola fiate siue addito spiritu animali, ut nonnulli a . bit