Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

111쪽

'tribu corporum temperamenta Vcon positiones deprehendere licet.

Ab ipsa quidesubstatia, eorum quae optime sunt c)sthum, simpliciti partiu

m ediocritas in calidirate et frigid te, Fccidite et hi iditater instri elo nureb nn magnitudine crinmero eorum

eae quibi copone turri ad haec formatiom. ne etsi tu iugularum partiumntotitus instri meti Abhil uer quae ex neces iis late cosequuntur insimplicibus quaterini ad metum attinet, luritiei et mollia diei mediocritas: qiuitenim autem ad uia fium,colori bonitas, e lauitatis asterirati s mediocritas. In actionibius, iliteis egritas,quam et uirtute appellamM.Ab his uero quae instrumem comitantur in instrumentorti corpori, uniuersi proin portione, ac pulchritudisie friere in actionum ab ipsis prodeuntissim uirtute. Optimae igitur costitutionis corpor ii

hae sunt trotet. C corpus salubre aliud optime costitutis sit,aliud ab hac perfectione nonihil defleactat:

112쪽

ctat. ab optimae c5stitutionis signis auspidatur. Rursus cum signa alia ab his quae substatialiter insunt, alia ob actionib' ab ac

ciden tibus,quae ex necessitate teperamentuc5 sequuntur,sumatur,ut modo dicebamus Dea primo quae seclidum substatiae rationem insunt,tra&at Optimae igitur costitutionis signa quae ab his sum litur, sunt mediocritas exacta omnium extremoria, nempe caliditatis frigiditatis,humiditatis Vsiccitatis: qua nos,ut prius ostendimus, tactu deprehedimus. Cum enim duplex incorpore calor sit, alter quem re ipsa tactu sentimus, alter qui facultate inest, ex primori elementorum istura natus, prior alterius magnitudinemos edit. Nam quemadmodum nunc dicebamus,lii proportione resipodent. Itaq: qualexquatit admota manus sentit, talis talusq; facultate in corpore existit , modo corpus Ois alienaequalitatis, nepe caliditatis,frigi Editatis humiditatis iccitatis exuperantis expers sit. Cum igitur corpus no magis calidum quam frigidum, nec magis humidum quam siccum sentitur eucraton siue tepera tu omnino est. Sed quonia corpus, ut prius dicebamus,ex diuersis co trariisq; partibus est coditum, aliis quidem calidis, ut corde: alii aut e frigidis,ut cerebro: aliis humidis, Yt carne. iii siccis,ut ossibus:aliis vero te-

113쪽

peratis,ut cutemon potest in omnibus calor trinilis apparere Ideo in explorada hominis

Fnatura, ea pars tangeda est, quae nullius extremori est particeps:in qua siliaria quata latii aliqua praepolleat,nempe caliditas, vel frigiditas,vel humiditas vel siccitaS, intepe ratum erit,denominationemq; sortietur ab eo quod in mistione pollet elemento. In

corpore aute hominiS, Uufi, maximeq; in ternae manus,omnium partita teperatissima

est, ut docet Galenus:proinde ex hac maxime temperametum explora dum est .Quam sino magis calidam quam fragida, neq; magis humida quam sicca perceperis, sed omnino in horum medio costitutam escit cor opus optime teperatum esse. Porro aute cum ex his qualitatibus aliae(it prius diximus nascatur,nempe durities,mollitieS,gracilitas,&corpulentia:si corpus neq; duriuS, neque mollius,neq; gracilius aneq; corpuletius, sed in horum medio constitutum sit:(eus arcon Graeci,nos quadratu dicimus id optime teperatum esse certius cognosces: queadmodum sineq; asperius,neq; laeuius,neque glabrius,neq; magis hirtum appareat. Quod si cum his adsit coloris bonita ac venustas, iacertissima nota erit summ*qqualitatis Corporis vero symmetria aptamq; copositione

deprehendemus ex debita partiti magnitu-

114쪽

dine,co Tmatione,numero,ac situ:ex qui Hibus scilicet pulchritudo nascitur, qua Opim me constituti corporis nota est Q id si ex antedictis aliquid defueri t pulchri esse corpus non poterit. Neq: enim pusillos,ne' vastae molis homines, pulchros dicemus:etiam si alioqui partita proportione habeant:qua do optime condat hominiS functiones per

stete obire non possunt: quibus certe optima in corpora constri utionem metiri sole

nitis. Quisquis enim eda ibi bitq; moderat

&nutrimentum, ut Galenus ait, non solitur in ventre, sed etiam in veni S ' tota corporis mole probe cocoquit, reliqueaSq; natura

les actiones probas habet quemadmoduo animales,hoc est probe sensuum functioni Abu utitur,mediuScin est inter somnolentum&peruigilem, inculpatiSci; membroru motibus praeditus est:optimam habet corporis costitutionem Ad eunde modum ii medius fit inter cunctiabundum is praecipiter uda cem stimidum misericordem inuidum esia lacer,amicorum aman , humanu ac prudens existat. summe temperatu erit Sequatur enim, ut Galenu, docet, animi mores, corporis temperaturam. Excrementa quoq;

ii quidem secundum naturam habeant, hoc est cocta sinit suo tepore reddeta, per conuem nientem lsicli, unde oportet, nec malore nem

115쪽

nec minore modo , natura bene eonstituta iunt testimonia euidentisSima.

.eli reo b hac recedunt,ed Zethuc salubri sunt,alia in simplicit parritissim temperi alia inirili limentorum copo tione 6do ut omnium, uel si ruridam, uel litriusque generis partium harunt leuiter deliinquunt Vitiorum autem diu erentiae eaedem sunt quae et uirtutem complentium: mirmn temptaries in simpluibus, et in instrudientis numeru3,βrmatio,magnitudo, et situs. Vtrisque uero partibu communi s

In issidem autem generib insunt morborusorum corporium uiliarium utranque inorbosi significationem remni us auatem qui utrunque dis iuguit, actio nugini noxa est, quae sensu percipiatur. O Bautem ab optima constitνtione pauluis Iuni defectui: reuera quide pitiata sunt sed uitiuam sensu non deprchenditur. Haec igitur di ingui tur indioris et minoinratione ium in obeundi actionia

116쪽

bus,tu morbosis causis repugnasso Sire Dpliciter uteiae morbosa corpora hic dis

stinguuntur , quod a morbosis causis

prompte uincanturra longe ab actiotantum integritate recedant: amborum autem medio constituuntur,quaesimpliseiter et quae cum latitudine quadam neutra dicuntur.

Ostendebamus modo quibus notis optimam corporis costitutionem explicare liceret,optimam intelligo,quam supra absolutate semperq; talem esse docuimus. Nuc eaructuae ab ipsa reced ut, notae inuestigadesunt: quod eadem certe methodo, qua optimam inquisiuimus, fiet. Ab hac autem recedunt Equaeda paululum, atq; haec salubria ut mulatum dicuntur:quaedam autem multu mombosaq; appellantura quaeda vero in horum medio cosistunt,& neutra vocantur. Atque haec omnia,quaeq; suam habent latitudine: differutq; initim maioris& minoris ratio rie:proinde eade genera,quaen Optima coni tutio, obtinent:nimirum primarum, quas simplices apta ellat, partium temperamentur instrumentorti copositionem:&istrarunq; partium gi Mirnem unitatem:quam, continuitatem, ut Galenus ait, nominare possu

117쪽

P mus. Omne enim corpus quomodocunque temperatum c5stitutumq sit dii modo prata senti morbo non laboret, inti asanitatis limite esse essetur. Itaq; neutra dimpliciter morbosa in sanitatis latitudindico tinetur. Caeterum quae ab optima costitutione recedunt,salubriaq; adhuc existunt, in simplicium paraui temperie,aut instrumentorucopositione,vel omnivni,vel quorunda,vel utriusq; genetis partium haru deIsnquunt:

idque ves paululum, vel multum: tamen

intra,vt dixi,sanitatis terminos Quae igitur a perfecta costitutione paululia reced ut, reuera quidem culpata sunt, sed vita una sensumo depreheditur,neq; enim in rus a Stus, caloris frigoris, humiditatis iccitatis, duritiei holli uel, reliquartaq; id genus qualitatum tam exiguam exuperatione depre laendere potest. Propositis enim duobus in quibus optimae constitutionis signa appareant,si explorare velimus ter meliore habeat costitutionem,quonia sensu idio possumus,actionibus eoru assecacionibusq; cognoscemus. Na qui probius naturalibu5functionibus, vitalibus manimalibus utitur,t Hieratior est. Naturales dico, alimentorum concoctione, non solum quas in ventre sed Min venis xtoto corporis habitu fit. Vitales, pulsus neque maiores, neque minores,

118쪽

ri eLAvDIL O GALANI neq; HreqnetioreS, neq; rariores, neq; celta rioreS, neque tardioreS, sed medjoci es. Ad eundem molianimi linio I CS ac motu Deci exuperantes, neque deficientes, ut Cunctatationem,praecipitationein audaciam,timo rem,misericordiam Minuidiam amicorum studium, humanitatem, inuidentiam, iram, irae vacuitate,&id genus alio animi affectus, de quibus in commentariis nostri s in Galeni libros de curandia atione ad Glau conem disputauiuu et mox fusissime di sputabinius Ammalesyero discendi celet Aritatem Vtarditatem somnum xvagilia Mid genus alia: le quibus ante plus sata diximus. Ad eundem modum temperam EU-ta eiusmodi distinguemus, De s WJυ-mpo 8,σ, hoc est facilitate pri edi,aceresilie di mo bosis causis,de quibus postea disputabimus. Qia vero multi ab Io cleperatne to reced ut corpora, hoc est simpliciter insalubria, non solum actionibus mssectioni bus cognoscuntur, lodi omnibu qua tu pia retulimus lignis: quae suo loco dii puta tantur. Quae autem in medio consistunt(neutia dicimus ut non fatale, sic nec aesi e Bomnino sensu cognoscUntur.

Diuiditurs totius sanimus latitudo

in tres partes, at si me quos no paret

119쪽

llam habetes.Vnu quidem salubrium est

corporum,altera ncutror , tertia morbosorii: quibus deinceps succedunt corripora iam morbo afructa, actionum nota

m sensui pei icui distincta. Quaestu

tur dolore asciutur, et quor deprauati motus sunt,aut omisimo perierunt,nomias habent man stes quae uero debiles C habet actiora hi quide maxi nasit exuet. per tia,facite: n minor,obscure cognoscutur: proinde in hoc genere noxae colistit flectio neutrius coletariorum paraticeps, quam neutra appellari di ximus.

Insanitatis latitudine continetur corpus salubre, morbosum , neutrum et quorum quodque latitudinem non exigua obisnet. Salubre autem cum duplex sit,ut prius monstratum est, alterum semper absoluteq; a tale, alterum ut multum prius nullam habet latitudinem: estque omnium extremoruin exquisite medium, ut multum vero, multiplicem habet latitudinem, quae scilicet ab illo summe temperato versus omnia extrema, nelnpe calidum, frigidum,humidum

120쪽

sempe. Mut multu tale. Neutrum semper, primi quidem signis acatus latitiidinem non habeti est enim exquiti te medium saluber rimi&morbosissimi. Neutru vero ut nultum eiusdem significationis, non exquisite quidem medium existit saluberrimi remorbosissimi verum paululum deflectit proin deci utrinque duplicem habet latitudinem.

alteram a neutro semper versus saluberritamum:alteram ab eodem versus morbosis 'simum Ad eundem modum morbosum duplex est alterum seniper, alterum ut pluri-rnium tale. Quod semper est morbolam,in diuiduum est quod vero ut plurimum, ab

absolute semperq moibos Oiquod latitudine caret discedit: idq; aut versus sanitatem, ita tamen ut nondum ad statum neutrum perueniat raut ultra sanitatis limites progreditur atque iam aegrotare dicitur, nec amia,

plius in sanitatis latitudine cotinetur. Cum igitur octo sint extrema morbosa ,simplicia quidem quatuor, calidum, frigidum, humi dum,& siccum : quatuorq; composita calidum lumidum, calidum siccum, frigi-Fdum siliumidum frigidum usiccum: tolliadem erunt corpora tam simpliciter quam in praesentia morbosa:quoiu simpliciter morbosa siue semper, siue ut plurimum,in sani tatis latitudine continentiar. Quae vero in D prae