Cl. Galeni Pergameni Ars medica, quae et Ars parva dicitur

371쪽

a oti humoris in eius tegumento quod peiaricardio vocant, comenti multitudine. Cordis vulnus,siquidem in eius sinistro, Striculo sit,non solum cordis motum vitiat, F sed protinus mortem adfert quemadmodum inflammatio aut erysipelas. Quod rvulnus cordis cono illatam sit, occidit quidem,sed non protinus, verum secundo interdum me. scilicet suborta ilis inflamma tione Celerem vero mortem non adferues anguiso vaporis copia,nis in his vis vene nata sit ac pestilens quemadmodum nec tegumenti cordis pustutari quas, quia tenuraquomque humore plenae sunt hydati des appellant. Seci nec aquosus humor qui in hoc tegumento conclusus est,ante iugulat, qua vel multitudine vel vitiosa qualita te cordis motu impedierit. Eiusdem quo que tegumenti tumores cor consensu aff-ciunt, quorum periculosa inflammationes acerysipelata sunt: sine pericula, vero sal tem praecipiti cedemata ac sciri hi. silebsilae hoc loco generalius pro omni animi Velie

mentiore ac celeriore concitatione Mini. petu sumitur,nempo iracundia,excandesceretia, similibus: in uva re vero contra pro omni animi desponsione demissioneq; atque exanimatione torpore, metu, pauore,

more si siminhvi: eum enim id graeci ap

372쪽

36 et AvD ID MALENT pellant,quod nos animos:vnde nos ansnam si illia uiuia BDq,vel epia obvie, vel etiam e M ikol dicuntur, quibus contrarii sunt tabuoi, Hquemadmodum animosis exanimati, hoc est qui animos omnino despoderunt ac d miserunt. Itaqueδ υθυμία non solum mi mos Au,ut ita dicam, animositatem,sed vehementer cocitato animos significat:quaquam tamen ante Galenus quum decordis calidi notis disputaret, specialius pro celeri ac praecipiti iracundia tantum usurpavit. Naillic inter animosae facultatis impetus concitatiore hi obviata' enumerat,ut abunde draclarauimus. Igitur eiusmodi vehementiores animi motus calorem, demissio vero ac

deiectio frigus cordis significant.

Iecoris uer ex humorum defectu re exuperantia mutationem statum pretister naturam, et ex decoloratione praeis teret ex permutari cibi distributione,

aut nutricatione, aut supervacuor exiscretione. Ametia ex elius graum te ac

tium oribu3,et doloribis non filum in ipso genitis,uerum etiam aliar partire

cosensu obortis,quales in aliqua difficulmi stirandi et tu secie exigunt.

373쪽

Iecur languinem conficit,quem uniuersi corpori alendo per vena distribuit,medio-B rem tum qualitate, tum quatitare, si ipsum temperatu fitanusium,si calid si xhumidcipaucii, si siccum: maxime psi cum siccitate iunctus sit calor. Vehemeter enim hic exi cat,non per se, sed per accides humorem ex quo sanguis gigni debet, absumedo. Itaque humoris exuperati humidu,defeetus siccuiecur esse significat. Humoris porro exuperantiam ostendit venaru distentio ac inflautio Penuria ver angustia. Eaee, pollet in

demonstrado iecoris vitio humor corruptio, quae ex cutis colore deprehenditur: ut mox docebimus. Quonia aure uniuersum C corpus, ut modo dicebamus, sanguine alitur: protinus eo exuperante vel deficiente mutatur naturalis eius habituscin maiorem quide recrassiore mole, si exuperat rin graciliore vero, si deficit id quo alatur. Moire, id est,ut interpretamur,decoloratio audpallor,fit tum humoris corruptione ac cruditate,tum etiam caloris nativi penuria,hoc est refrigeratione, ut ante proditum est. Parit enim haec crudorum humorum prouentum, unde patior eiusmodi etiam nascitur, quo fere hodie virgines nostrae, praeseratim urbanae, quaeque in otio ac luxu ci- horum degunt, laborant. Quies enim ca-

374쪽

3yo CLAvDIL MALE NIIorem consopit,motu vero accendit Lar Dguna cibum concoctrix facultas non conficit, etiam si probus sit praeterea CX permutatata cibi distributione ac nutricatione iecoris vitia deprehenduntur Cibus probe in corpus distribuitur parte alenda familiare

sibi alimentum alti mente,&vicina ex qua attrahitur,ei de te.Valent autem eiusmodi facultates, ubi partes mediocriter calidae ac siccae sunt. Impotenter autem, minUS equam alendo corpori par sit,aut certe millo

modo cibus distribuitur, cum parti nutriendae facultas vel omnino periit, vel certe di minuta est,aut vicina cotentrix robusta est, vel utrunque accidit. Eiusmodi imbecillitatem intemperies parit,cum reliqua, tum ma Eixime frigida lumida Virtutis enim robur resoluit. Instrumentorum quoque morbus, cibi in corpus distributionem impedit, qualis obstructio est,htuna ores praeternaturam, de quibus paulo post latius dissere mus. Laetam iecoris attractionem sequi

tu liquida alui deiectio, maior interdum qua in pro assumpti cibi multitudine. CCbus enim quem venter concoxit , ac

cremorem succumque conuertit x 'o' graeci vocant totus delicitur, si quidem at trahe di iecoris facultas omnino periit.Non totus vero, si tantum imbecilla, non ex to- eo

375쪽

VR A R. v A. 3 et Floresoluta sit. Quoniam igitur facultatis robur intemperies soluit, intemperies atate una non est,sed alia calida, alia frigida, alia humida, alia sicca disquirendum est uarianam ex lusimbecillitatem attulit. Nam id alui deiectio non prodit. Quod fiet,si,ut ante monuimus, consideremu tam praesentia quam praeterita quae qui de calida aut frigidam,aut humida,aut siccam inteperiem ad ferre idonea sunt, quaeque harum quamque sequi nata sunt. Alia enim caloris, alia frigoris, alia humiditatis, alia siccitatis sunt accidentia. Itaque earum musque tum causas, tum effectus considerare oportet. Si igitur, exempli gratia, praecesserit cibus inpotus

calidior ac bcrior, iecorique contrarius, aestas calida, venus immodici animi in tu immoderati frequens medicamento rum calidorum usus, toto etiam genere naturae contrariorum, cuiusmodi scammmnium est adsit praeterea sitis ingens appetentia cibi deiecta,inedia grauis, vomitus bilis vitiosorum humorum, calor cu uniuersi corporis,tum maxime dextri hypochodrii, febris insignis,color solito flauioNoris amaror, id genus alia quae a calore fieri solent: certum est calorem iecori imbecillita H tatem attulis Te Ad eundem modum retia quarum intemperaturarum causas iners

376쪽

ctus cotemplari oportetratque inprimis frigidae humida cui maxime attractricis facultatis imbecillitas, ut modo dicebamus,

accepta ferenda est. Caeterum soluti fac ut talis attractricis roboris comes est eam aciei species,quam atrophian Graeci vocant: in qua scilicet corpus nullurn cibi commodum sentit: quod Malteratricis contentricisq; imbecillitati reexpultrici vehementius concitatae commune est, sed que ob ad tractricis imbecillitatem macies fit, liquidam habet alui deiectionem et quae cremo rem succumq;,hoc est,ut Graeci vocat, chylon cibi imitatur sine ullo rubore, ut dixi mus. Quae vero aiecoris adieratricis imbe cillitate nascitur, deiectionem quidem habere potest sed rubore tinctam Nam a ventriculo in iecur transeundo, alterationem quanda recipit atque colore. Si vero attraestricis facultatis roburno omnino resolutust,sed tantum imbecillum,tantum gracili

tas nascetur, maior tamen aut minor pro

imbecillitatis magnituliae. Quod si robusta attrahendi facultas sit, huicinae partis facultas contentrix imbecilla plus cibi attrahetur,quam conficere virtus immutatrix

possit,&maxime si imbecilla sit, proinde magna cruditas non solum in ipso viscere, sed toto corporis habitu gigneturiunde tu

377쪽

ARS PAR v A. 3 3mida, spongiosa, aquosa, flatulenta a ro procreabitur, ac etiam ea hydropis species quam leucophlegmatia appellant.

Quod etiam per alteratricis laesionem citra ullum attractricis vitium accidit haec enim facultas cibum aut prorsus non immutat, aut immutat quidem , sed imperfracte, aut certe corrumpit Ex prioribus atafectibus cruditas ante dictorum morborum parens, ex posteriore corruptio humorum nascitur Lunde varii affectus in corpore gignuntur, qualitate kquantita te differentes: atque etiam in corporis partibus nascuntur. Itaque si flava bilis totum corpus occupat,regium morbum:si partem aliquam herpetem Merysipelas gignit.

Atra vero bilis in toto corpore elephan tem,in partibus cancru,insuperficie cutis vitiligines nigras parit Pituita leucophlegmatian,quae Manas arca dicitur, in toto corpore: in cute vero vitiligines albas, in parte aliqua Cedemata creat. Caeterum tenuis humor paucus salsus sub cute pruritum, erodens in musculis lassitudinem vice rosam efficit, crassus vero salsus ac multus D psoram a lepram. Atque haec quidem omnia intemperatura iecoris testantur, ut autor est Galerius Cruditas quidem, P ex ea nati affectus modo commemor

378쪽

3 et AvDIL GAE ANIti,frigidii flauabilis ix ea orti morbi calidum Visccum matra bilis cum affectibus ex ipsa genitis vehementer calidum ac torridum iecur esse ostendit Tenuis humor salsus mordax ex aquoso humore flava bili mistus, crassus msalsus ex atrabile, aut crasso Vsalso humore, imistum affectum significant. Notae quoque iecoris aiffecti, ex reiectione excrementorum sumuntur. Reiicit enim interdum per in testina iecur aquosum sanguinem, aquae in qua recens mactatae carnes abluta fuerint, Esimilem: significatque eiusmodi excrementum iecoris alteratricis imbecillitatem ab

intemperie frigida natam Proinde sine feta bre est, dine appetentiae deiectione: imo interdum famelici magis sunt qui talia excrementa deiiciunt, quam per integram sanitatem. Quod si processu temporis in

ipso viscere eiusmodi aquosus sanguis corrumpatur, febrem adfert, mappetentiam cibi deiicit. Atque tum hepatica, ut vocant, excrementa excernuntur hoc est cruenta corrupta,grauiterq; olentia. Nonnunquam vero intermittit fluxio, succeditque cibi corrupti excretio, nunc bilios et, nunc cine Fricia, nunc nigra, nunc viridis, pro varia ciborum corruptione: reditque rursuScruenta: quod argumentum est non solum im

379쪽

A R A R. v A. 3 sbecilli iecoris,sed& ventris,hintestinorum: ut mox dicemus qui de ventriculi affeta notis differemus. Interd(i aute seculetus sanguis crassus aeniger,non lucidus, qualis atra bilis est,de qua mox disseremus, excernitur,qui refrigerationens grescit. Ab sola te enim in iecore coquitur:proinde rubicu-dus est. Sed cum hunc amplius contentrix facultas per imbecillitatem continere non possiit,nec in corpus transmittere, multitudi

ne irritata excretrix ad intestina transmittit: ubi refrigeratus nigrescit, quod omni sanguini quavis occasione siue intra vasa siue extra refrigerato accidit Alia vero atri excrementi species splendentis ac feruentis per aluum deiicitur,non ex anguine refri geram,sed immodice torrefacto nati Ariabilem proprie vocant quae periculosam dysenteriae speciem efficit,non aliter atque vera dysenteria intestina sua acrimonia velli canSac exulcerans. Solet sanguis effluere alias paulatimin breuibus interuallis, alias

affatim, sed longioribus circuitabus. Paula tim enj manat vel purus syncertasq; , vel in H grumum coactus,nunc cum pure Crametis membranisq; intestinorum,saepe incoacto stercore cruentis guttis resperio. Id aut si gnificat ulcus intestinorum,mereturque, ut

Galenus docet, verae dysenteriae appellatio

380쪽

s s ex AvDIL MALE NInem,quam nostri tormina nominant Assatim autem,&I5gioribus circuitibus,ob mutilatam,ut idem autor ait, partem, aut reli cstam solitam corporis exercitationem, aut retentos in mulieribus melas. Sed hae postremae fluxiones, vitiati iecoris notae no sunt.

Grauitas quae in dextro hypochondri sentitur, communis nota est non solum iecoris

in lammati,sed Mobstructionis exiguarum

eius venarum tam a porta quam caua ortarum. Sed quae ab obstructione oritur graui Atas,pondus quoddam refert quod ab hypochondrio dextro pendere videtur. Quod si

obstructione conclusus flatus exitum no habeat tensionis sensum habebit. Quam vero visceris inflammatio peperit, Otum hypochondrium cum dolore trahit. Grauitatis igitur qualitas, iocinoris inflammatione ab obstructione ante dictarum venarum separat, sed nondum euidenter. Itaque aliae notae disquirendae sunt quibus obstructiones ab inflammationibus distinguantur drainde quibus cognosci possint conuexae cauae iecoris partis inflamationes. Quod fiet, si(vtante monuimus)praesentia Vpraeteri Bia confideremus:hoc est quae cuium causae sint,& qui effectus. Quonia igitur iecoris, quemadmodum Maliarum partiae,inflammtio ex sanguinis fit influxu:disquirendu estan